~' ·
--
~:.-
..
~---_:-~~.- -~~---
·
.: ..
:-~~:=-
~~:~--
--~-
-
,
\.
..
.
--·-··
-~
_
_
:._·
:
·
-....
. ..
; f ---- - ---- - ··-·-··-·· .·-:_
J
.dl
0\1 Is IS· ~·-... ll'P ~~·. m-'l'r nu.!, b e-lUg, urn 1nllo h()(•r \' )1'-. en wyo 1, b noL : na ilit• ar-tlic l.u!>-sit'n I en hie I \to mo-e en iclce 1001 lgs-\'an die Ds. le-met•·cr-
,an- <Of-ragJ
~~gwtreer aan die H.P.K. as •n Nuusblad
.{ide Jrg. Kaapstad, Wocnsdag, 2•1 April 19·16 . No. 22.
!Ko Goo V
~rgad~rrlliTRg IT~rn
J({))lhSlJiUlleslhurg
Beiet
Na
aanleiding
ran
die f<•it dot die
Stads
raad
4Jan Johannesburg
geu:eier lwt
om
die Stadsaal aan
die
O.B.
te
rerlwur t'ir
'11
Kerl.-ersvergaderi11g teat
:dr.
Ha
ns
ran Rensburg
Of>
BO
April
daar sort
toege-spreek
lw
t,
1:e•·klaar die
/{.C.
dat die rede
t·ir
die
u;eiering
gelee
is
in
die stculsrcwd
se begeertc
om die
kommunisties
e
elemcnte
<•rz
die
SJ'Jrinubok
0-
Lcuioen
t'te
beskerm
teen
die
get·ol~enm
lwl
e
i
e grootbck
-opruiery
.
In
die toekoms,
se
die
K.
.
G
.
,
sal
die
O
.
B
.
nog baie
geleenthede
he
om
l
'<'rgaderings
te
lwu en
dan
sal hierdie
deme11te
nie
wt
•er
geleentlwid
h
e
um
ogler
die
stadsraad te slmil nie.
Voorts sfl dio KG. dat die
O.B. vir die vicrdo agtorcenvol-gende keer 'n wcrlccrsvcrgade-ring op 1 illei in Johannesburg wou hou. By ilie ,·origc dric
gc-leenthedo het niles onlclik \' Cl'-!oop en is geen stoornis \'erwek
nie. l\Iaar hicrdic l<ecr is die
{).B. gedrcig deur lcommunis
-tiese clemente en tllo
Spring-~oi•-Legiocn. Die studsruad van
Johannesburg, wat die Stadsaal rt•clls aun di(l O.B. toegc!:>C het,
hct dit tl•ruggeroep.
DIE STADSAAL IS
GE-1\Al\::iELLEER, l\IAAlt NlE
DIE VERGADERll\G 1\IE.
DIT SAL GEliOU WORD!
OCm 'N l'AAR DAE SAL
J>J.EI{ EN DATl.Jl\I BEKE~D
GE:\IAAJ{ WORD.
Kommunistiese Vermetelheid
Op
1 .llei b£•skon
die 1\ommuniste
dat aile
strate, sale,
pleinc
e11
mzder puMiel.-e plekhe
in
die
industriestede aan !tulle be/wort.
Ook.
in
Johannes
-burg.
Verlede jaar hct hullc in massa-optogtc \'an naturelle gcmarsjeer en op1·uiendu tocspral•e gt'hou t•n blucddor~tige bl"sluitc in die opcnbaar onlle1· akldama-.ie g<·nct·m. Onder andere dat hulle ,\'un Ren~burg en sy gtnt·raab", net bOOS Mussolini en dil' antler gc'-l•endc lykt> aan die lamp-pale van Johanne,burg- wil laM hang.
Die Osscwabrandwu.g, us 'n
t;tryt.lbe\\cging van die A fril>a· nc1· en ool;: van die Afrilmnm·-wcrlwr, het ge\'oel dat !lit
vulg--hci<l is om aan hicrilic \'Oll<~
~~·andigo tkmcnte die gt·dagh· te gee dat allcs aan hulle IJe-ilOort - self:. die n·g om dood en lylcskeniling te \'erlwnll.ig en
te dreig.
So het die Ossewabrandwag
al Yier jaar lank op 1 ).[ei sy e1c vergaderings op die Rand ge-hou. Verlede jaar was dit op
die vooraand van 1 l\lei in die
Stadsaal. Vanjaar was dit weer
die reeling. Die Kommuni::;te en
die Springbok-Legioen, met sy Joodse aan,·oerders, het heme!
-en aarde beweeg om die
verga-dering te belct. Hulle het by die stadsraad en by die !'\'linistcr van Binnelandsc Sal<e gele.
As bulle nio hul bin luy nie,
bet hulle gcdroig - en
bulle hct gcon geheim llaarvau
gemaak nic - gn.n.n hulle ilic vergadering met gewcld veron-gcluk.
Die Ossewabrandwag het nog
nooit 'n vergadering \·an sy
teimstanders \'erongelult ot selfs probeer verongeluk nic. Dit laat
hy oor aan die ,.dcmokra Liese"
clemente, wat die heel <hg- te
koop loop met die reg \'an •rye apraak.
~1aar as 'n Iiommuni-to•
hf'n-do meen dat hierdio J, ret. te
bonding van die O~be\' ~>rand
wag betoken dat hy ·•'" !••e·
laat ctat enige slwrri ·•· .-r11· 'n
O.B.·\'ergadering I< •·• b•, cl;,
dar het die han<l " ~· ·"
'
'
"II
rtto,.lwu nog baic
'J·•
•
l't:t.DipUomatieke
Ontkennings?
Vir die afgclopc twce wcke
was d1c dagl.>ladpcn; vol van bC\\Crings dat daar 'n krisis in die Arbcider:;party b;:staan as gcvolg van die Indicr-wetge
-wing. Die bewerings is met
sm·ccl stelligheid gcdoen dat
daar by eU<e Ieser geen twyfel
l<on bestaan h:!t ,.an die waar
-hcJd van hierdie berigte nie.
IJie Arbeiden;party het ilit cgkr as blote gcrugtc Yer\\ crp.
Op \\'oen~dag, 10 April, het die
party 'n ,-erlliaring aan die pcrs oorhamlig n aarin verldaa1· word
.,llat die gcrugtc as sou daar
tl\'t•t·spalt in die A1·beidslcoulms \\'et·s, sontler enigc g1·ond is."
Dit was algemecn b~kcnd dat
die Vcrenigde Party-koukus
skcrp verdccld was oor die
In-dic1·maatrci!J. In ilic parlemcnt
het genl. Smuts dit egtcr ont-J•en dcur onder gelag tc \'C r-lclaar lint die .. ~rug ,.slcgs ge-baM't'r \\CLS op want.lclgang-prantjics."
Op 3 April hct Die O.B. 'n
bc1·ig gcplaa.s dat daar in die H.N.P.-lcoulcus met groot
meer-derheid gest.:•n is .,;r
samewer-lcing met die Ossewabrandwag, maar dat ll•e partyleiding geen ge\'olg da;.raan wil gee nie.
Hierd1e ber·ig 1S deur die H.:--J.P.-le1ding in d1c pers ontken as synde 'n blote ,.gerug''.
In die rar typolitick is daar ook so i~ts soos .,diplomatieke
ontkcnnings".
HGN
~JP ocal(oul~u§
[))ann{
v
OOif
:U:{risis oor
§amewerking
Die
bewegiug iu
die H.N
.
P.
tot
same~verkingmet die
Ossewahrandwag word
van dag tot dag
steeds sterker. Die
0
.
8.
beskik oor
inligting
wat
dam·op dui
dat
daar
hinne
die eersvolgende
paar
weke
'
n
stryd in die 1mrty-koukus
kan
onthrand
oor
hierdie
vraagst
u
k.
Die drang na eenhcid hct
reeds dcrmatc ontwil<l<cl dat 'n
kloof in die lcierslcring van die
party ontstaan het tusscn die b~sadigdc clemente, wat op die oomblik die talryl<ste is, en die-gene wat van geen samcwCI'-king wil weet nie, en wat die
meeste \'an die gcsagdracrs in
die party insluit. Na verldtuu· word, val dio lyn tusscn ilie
twco groct>c hoofsaalilil• saam
met die onllcrslccid tu~scn
dcel-tydsc en ,-oJdcel-tydsc
parlemcnts-lede. Dicgenc \\Ut ,-ir hullc bc-sta.an onafitanldil< is \'an ilio parlement, en dus bcter iu staat
is om gcsond our \'Ollcsbclango te dinJ<, is oor die algemeen
I
.
voorstanders \'ir ~:uncwerltinr;.Hulle erl<cn openlil< dat daar
vir ons voll• gccn hoop op
ocr-winning bestaan l:lolank die
Os-scwabrandwag be\ ,.g word nic.
TUSSE;:o.;VERKlESl!':'CS
Die uitslao \'!ln lllo vier
tusscm·crkiesing~-> die afgelo-pe welte - hH'(' ~->tcdelil<e en
twee plattelandso - \\ aariu genl. Smuts met g1·oo1. rncct·-dcrhccle ge\\'en lUll, lwt hulle
nog mcer oortnig van die noodlottigheld om 'n sterk
na-sionale organil:;asic op die
as-hoop te probeer gooi tonville
van 'n ldomp toevaillgo
dry-wende stemme.
Uulle word vonynig
tcegc-staan deur ilie bcroepspolitici wat van die parlemcntilrc lewe
'n voltydse bestaan gemaal< het.
Dit is dan ook vera! uit hlcrilie
groep wat ilie partybestuur en
die tSI<aduweekabinet
saamge-stcl is. Die name wat vera!
ge-nocm word is die van mnr. Paul
Sauer. Eric Louw. Swart. Eras-mus en J. G. Strydom. Op die
oomblik is dr. Malan geneig om
mccr waarde aan hulle tc hcg
as aan die meerderheidsgrocp,
hocwel hy glo diep onder die
indrul• verkcer \'an laasgenoem-de sc standpunt.
KOG HIERDIE SITTI~G
Sporudieso pleidooio in lllc luoul<us vh· sarncwcrking dour
cnltclc leclo, \\'at lwrt gelede nog
as waag-halsig beskou is, hct
nou Haamgevloci tot 'n bew e-ging, na verneem word, en llit
IffiiriiO:
®Olr ffi&US®ie§te
illJtrTIUJk
lin HrralTil
,.:>.adat elc aile pulitlclw clemente in Iran, van die Sjah tot
ilio leiers van die pro-ltus!:>lcso lndeh-party gcspreelt het, lyk dit
vir my duidclilc da.t dio Russo min of meer alles wat bulle \\ ou gchad het, bcreil< hct", lwt .:\lichael Foot, Arbeider-L.V., en lid
van dio Britsc paril'mcntero sending na Iran, in 'n onderhoud vcrttlaar, uerig Sapa-Unitcd Press.
.. Ek meen dat die \'erenigde ~ aileen kan versekcr deur 'n
\'olke <iie ,·olle hnndhawmg kommissie tc stuur om
ender-nm Ir.:.mese onnfhanklll<hcJd soelt in tc stcl na die algchelc
'W
anrorr
(jJ)
oiffiGl
lLalelrtefr(g;Jk
1
.
\
~·
SieriJ.k.held I'D orde Ia kenmerlt vnu O.B.-byeenkomste.
Bo-otaando lD 'n toll00ltjlo 3'cduren do 'n O..B.-lm.mp VWl Studcnto
Baby Ste.llenboocll.
~~~cerrfl111l~ rn~~@}f~gfi
@mnr
IFlii~ttftw~
llm1
IHI~
~
o
QOC
CIDWR~
Till§
X a verncem \\ ortl hccrs daar diepo besorgdheid in die
leicr:.l<orps van die Vcrcni~de Party oor die bcrigte, wat nou
oral uitbars, dat daar 'n buwcging vir samowerldng met ilio
Q;,;,ewabrandwag in dio li.N.l'.·l<oulws is.
Sedert die uitbrcelt van d10 OOI'log was dit gent. Smuts sc
talctick om sy teenstandcrs teen
mcl<aar af te speel en so in die
lw~sing-s te bly nl leans
wat daar ,;r hom wru;. Die
on1angse tussenverkiesings, be-sef hy en sy indocnas, )let hulle
gewen omdat die opposisie ver
-deeld is en duisende kiesers
ge-\'Olglik belangstelling verloor
het. Die Vcrenigde
Party-lei-wil lyl< of dit tot 'n strydpunt gaan ont.wilcltel voor dio
vor-daging \'an die l)arlement.
Cepo.ard met hierdie drang na
ecnheid is daar die erkenning dat die parlementere stelsel mil:lluk hct, en dat dit nika
an-ders as 'n !dug geword het nie. \'eral dlcgeno wat 'n ecrllke
stryu tcon gent. Smuts 6e In· dicrmno.trcOI anngebind hot, hot diep ondot· die indrult van dlo
nootllottlg-llOid van
parlemcn-tere pnrt.y-vordceldheid gclcom.
Ilullc
oo
hot O}Unmt oopgegaanvir dio felt ll1\t dnar 'n kuns·
matigo vcrdcclclheid
gehand-haaf word wnt Afrikaners wat
cners oor vraagstukke voel, van meka.ar slccl en dwlng om teen meka.ar to stem. Hullc voel
dat dit dus belaglilc is om die Ossewabrandwag, bcstaande wt honderd persent goeie
Afrika-ners, tc bcveg juis omdat hy
die partystclscl vcroordeeL In die lig ,.an die jongste ge-beurtenisse in die parlement en met die oog op die moontlikheid van 'n ,·erkicsmg nog voor 1948,
wil <lit lyk of d•e vraagstuk
\'an samewerldng tot 'n krisis gedryf gao.n word m die vol·
gende paar wcl<c, tensy die be-roepspolitici m die partyleiding
daarin slaag om die saal< op die lange baan gcskuif tc l<ry deur mi<.ldel van een of ander set.
Dit is egter baie onwa.arskyn
-lik.
tcrugtrckl<ing van Russiese
troepc uit Azerbaijan of deur in die aanstaandc V<'rl<iesmg
hand by te sit," hct hy voortl! \'cr·klaar.
:Michael Foot meer. dat 0 Die Iraniese regcring
on-der Russiese druk gehandcl het
toe hy sy aanklag teen Rusland by t.lie \'ciligheidsraad
terug-getrck hct.
0 Die Russe 'n
oorheerscn-dc invlocd in Azerbaijan sal bly bchou, sclfs al trek hul hul trocpe tcrug.
o
Die Russe besig is om d•eIranicso:- parlementere vcrki e-sing-s van Augustus en Septcm-bur in hulle guns te bein\'locd .
•
0 Di<> nussc 'n bcdrciging vir Briltanjo t'll Amcrika in die J\fiddc-Oosle ~al wees as hulle
in laasgcnoemdc poging slaag.
RliSSE ::O.L\AK WAT HU'LLE \\'IL
Sapa-U11itcd Press berig dat
die Jloskora.<.. omrocp vcrklcwr lret dat !JCCIJ /.Jclcm!Jrike vraay·
stuk cWII!JCtctlld(; die na-oorlogse c.rga11isaste t:<m die wereld be· slis I.-an word ,SO :X DER RUS·
LilSD OF TEE.V SY SIN SIE."
Die omroeper het erken dat Rusland streef na die skcpping
van 'n ckonomicse en politieke
blolc \'an Jande onder leicrskap
van Rusland wat van Finland tot in die :Call<an sal strek.
ding lcoester dus groot vrees
vir 'n moontlikc versoening tus-sen die twcc groot nasionale
groepe, die Ossewabrandwag en
die H.N.P. Hullc bcsef dat so·
iets nuwe gcesllrlf dwarsdeur die nasiona.lo Afrilcnncrdom sal
st'uur wa.t die uitslat; van tlie alg-cmcne vcrlcicl:llng sonder twyfcl sal beslis.
Van hulle lcant, so word ver-necm, !tan dus allcrhando sette
\'ern ag word om ilic grocpio be-roepspoliticl aan die hoof van
diu 11.1'\.P. te sterk ln hul weie-ring- om die hand van die
18LADSY TWEE DIE O.B., WOENSDAG, 24 APRIL 1946.
@~1T~tE1T1TIE~IDHE ®~~!E@l
Dire
U=f/())18arndse
C((]Jivini
$~ce
ffi1~~1flffi~[EiillJ~~~
VA
Na$ionrali$m®
en
Vn~
llllll
lR«»U<eir
T
erwyl
Allll«llrerr
V
~rrg®<e~$
§matg
IDl<Bl
!I»r((J)(e
I?
a~
Prof. L. J. du Plessis slcryf: Terwyl ons altyd vermocd het dat die oorlog die N cdcrlanders en veral die Calviniste onder
·hulle weer mecr nasionaal-bcwus sou maak ook tcenoor
die Engelse kultuur, blyl' dit
nou uit die gegewens wat reeds uit Nederland bcskikbaar
gc-word hct dat dit wei tot 'n
mate die geval is, maar meer
nog word clit merl<baar dat
hulle. 'n meer sosiale houding
begin openbaar. Dit blyk b.v.
uit die gebruik van sull<e leuses
soos ,personalistiese
sosialis-mc" en ,funksioncle
desentra-lisasie". 1\Iet die eersto wont
blyl<baar bedoel 'n soort sosi
a-lisme wat tog die persoo
nlik-heid sal cerbietlig, en met
la..as-gcnoemde 'n oordrag \'an sclwre
staatlruntlige gesag aan
be-rocps- of be<lryfsorganisasies.
kring voor de oorlog veel te weinig aandacht gehad voor de
sociaal-ekonomiese vragen. Men
hceft eigenlik niet beseft dat de maatschappelikc orde, zo als
v.ij die \'OOr 1940 in Nederland
gcl<cnd hebben, niet voldeed aan
de eisen die het Evangelic stelt
aan een rechtvaardige
maat-schappelil<e orde.
Die bongers-?oocl wat
op
d
~
e
oo
mhlik in die stede heers
word
op ge
-nadelose
wy
se
a
f
g
ewentel
op
d1
e
groo
t
gro
cp minder
-h
evoorregtes weens
gcln
·
c~>:
aa
n
'n
hehoo
rlike stelsel
van rantsocncring.
Dit
is
d
i
e
gevolg-t
rekkmg waartoc
'n
verslaggewer
van
Die
O.B.
geraak
het n
a
'n
onder-sock
in
K
aapstad
na d
i
e voedselkr
isi
s
.
ONVOLDOE:r-.'DE
Tcvcel \YCrd onze houding
be-paalcl door cen abstract
dogma-tiese afwijzing van het
socialis-me. dat in Nederland voor een
groot dcel alti.,jd is opgctreden
met inderdaad verworpelike en
anti-Christelike dogmatiese schemas.
Etlilce besighe<lc wat voedsel
voorsicn, is g-enader en almal
het openlilc erlcen dat lmlle •n
stelsel van rantsocncring
volg-wat necrlcom op bevoouegting van 'n ui1-verlcore groe}lie
Idan-disie, en dat die bietjie wat
oorbly - indicn daar iets oor-bly - vir 'n paar minute per
dag OOJ)gcstcl word aan die
dui-sende onbeyoorregte l•ontant -Iwpel'S.
Gedurende die oorlogsjare toe ware skaars begin wo1·d het,
het elke handelsaal< in voedsel
sy klandisie begin uitsock. Slegs
diegenc wat op rckcning koop
is in tye van skaarsheid gehclp,
en relcenings is d1·ic, vie1· jaar
gelede al vir nuwellnge gesluit.
Slegs wannecr 'n ou kli(int w
eg-gaan word 'n nuwc in sy pick
gencem. Mccste bcsighcde 11et
waglystc waaruit hulle nuwe
klandisic sock. As alma! op
die lys geplaas word wat
aan-soek doen, sal elke besigheid
duiscnde name moet neersluyf.
Dit word egtcr nie gedoen nie. UITSOERERIG
\Vanneer dit !com by !lie
op-neming van nuwe Idandisic, is
dit vanselfsprclrcnd die
pralr-tyli: van baic bcsighclle om ecn
oog op !lie toelwms te hou
wan-neer salre normaal sal wccs.
Belowcn<lo huishoudings geniet
dan ilie voorl<eur.
Die man wat vandag van die platteland na die stad trek, het gccn hoop om brood,
bottcr, l'a;ts. suiker, tee, rys,
ens. te bckom nic. As hy nie
'n rekening by 'n betrokke saak het nie, is hulle nie
be-reid om icts aan hom te
ver-lwop nic.
Daar is vir hom ook gccn
hoop om enige van hierdie kos
-se by die J,ontantbasaars te
koop nie. Hoewel hierdie besig -heae net op 'n Jwntant-basis oor die toc>nbank vcrl<aop, hct elk van hulle 'n
bestellings-Rusland Wil
By
Suidwes lnhak
Die begecrtc van die Unie om Suidwes by die Unic in tc lyf het ongevraagde kommentaar van Sowjct-Rusland in die
Kommunisticsc blad Kuwe Tyd
uitgelok. Die blad skryf dat
die beleicl van die Unie om
Suid-wes in te Jyf nil<s anders is as
'n ,verdoeming van die
inwo-ners tot slawerny, armoede en
verhongcring. Daar word
be-weer dat die bevoll<ing van
Suidwes die inlywing by Suid
-Afril<a aanvra op grond van
die voot·uitgang wat na bewe-ring deur die naturcllc-bcvol-king van die Unie gemaal< is,
maar die bewcring is bclaglil<," skryf die blad.
Rusland is \'era! belcommcrll oor die toelroms van Suidwes om<lat by dit graag as
man-da.atgebied onder internasionale bcheer wil
he.
Dit sou bctel>endat Ruslan<l direkte scggensl<ap
vcrl>ry in Suidwes en ilit 'n
afspringplel< lean maaJ;: Yir lwmmunlsme in Suid-Afrilm.
afdeling waar hulle nie nuwc
klandisie neem nie.
BOTTER
In die geval van melkerye het dit aan die lig gckom dat gcen greintjie botter aan nuwe klandisie verskaf sal word voor
-dat die botter-posisie ecrs weer op sy Yooroorlogse peil is nic.
Dit beteken dat die beskilcbarc
botter - of ilit nou eenkwart,
soos ses maanlle gelc<le, dan
wei <lriekwart, soos tans, \'an
die vooroorlogse toel<ennlngs is
- net vir die ou ldandisie
va-ricer. Die gevolg is dat
som-mige huishoudings nou met die
75 persent-toel,enning sovccl
bottcr lny dat hulle eiers en
vis daariJ:l Jmn bak omdat hullo
nie weet wat om met alles to
maalc nie, terwyl net langs
Julllc huislioudings is wat nic
ccns 'n ons botter per wcclc !tan
Ju·y uie. Dit geld selfs vir
klandisie wat vir soveel as drie
jaar lank van 'n melkery melk
ontvang, maar in die volop tyd nie ook botter saam met die melk gekry het nie. Hierdie
mense sal ocrs gehelp word
wanneer die ou klandisie net
soveel botter kry soos \'oor 'ilie
oorlog, al weet llulle nou met
'n 75 persent-kwota al nle mccr
wat om met al ilie botter te
doen nie! Die vraag kom op
wanneer die man op die wag
-lys eers cendag aan die beurt sal kom, om nie ecns te praat Yan diegene wat nog nic eens
op die waglys is nie.
BROOD
Van dag tot dag is daar talle
persone wat · van bal<kcr tot
bakker loop om brood te bekom
sonder in staat te tvees om lets
in die hande te kry omdat
dic-selfde beginsel hier toegepas
word. Broodwinkcls en bakl<ers
verldaar dat hulle 'n lys van
name van hulle vaste klandisie
het en net aan daardie personc
brood verskaf. As jy nie op
hul lys is nie,,l,an jy nie brood eet nie. Baie persone het voor-dat daar 'n skaarste aan brood was, hul brood van kafecs vcr-kry. Hierdie plekl'e se rantsoen is so gesnoei dat hulle nie meer brood kan verkoop nie en slegs
vir hulle eie gebruik het. AI
hicrdie persone moet nou
nood-wendig 'n ander poging aan
-wend om brood in die hande te kry. Orals waar hulle gaan, wor<J hulle egter die deur ge-wys.
ONREGVERDIG
Verskeie winl<eliers het ons
meegedeel dat hullc 'n algemene
stelsel van rantsocncring sal
verwelkom waardeur aan elite
huishouding koepons uitgedeel
word vir skaars artikcls
vol-gens die grootte van die gesin. iVIaar by gebrek aan so 'n stel-sel wat deur die regering inge-stel moet word, kan hulle nil<s anders doen nie as om die klompie bevoorregtes op hul boeke te voorsien en aan aile ander hongerigcs die koue rug toe te draai. Hulle maak oor
die algemeen ook nie onder-skeid tussen groot en klein ge-sinne nie. 'n .tiuishouding met slegs 'n man en vrou ont\·ang dieselfde hoeveelheid as 'n
huis-houding met agt kinders.
REGERTNG BANG
Daar l<an net twcc redes wees wa.arom die rcgering nog nie tot 'n stclsel ,·an eweredige rantsoenering oorgegaan het nie. Die ecn is dat hy maar die weg van die minste al,sie Yolg
in ooreenstemming met die nil;:sdoen-beleid van aile party
-rcgcrings, of dat die begeerte
wei da.at· ic; om tc rantsoenecr,
maa1· dat dje regcring bcwus is
van die fcit dat lla~l.r nlc ge
-nocg l<os in ilie land is viJ:· gc -lylcc uistribusie nie. Gelylw
rantsocne sou bctcl,cn <lat ilie
rylces en bevool'l'egtes wat tot sover nog steclls op die
voor-punt. was om grotor kosuitvoer na Engcland ta cis dan so min
sal In·y dat hulle ilit vir die
l'C!;Cring onJ1omlbaar sal maak
Die l'Ogering vet·Iues <Ius om
too to sien dat die hongersnood
dem· die rylws afgewentel word
op die al'lncs liewer as om hom
bloot to stol aan ilie vyanclsl<ap
van die invloedryl<cs in die sa-melewing.
BESWARE
:::vraar besonder· duidelik word hierdie omswaai gestel deur een
,·an hulle nuwe weekblaaie:
,Kieuw Kederland" (wat
tcr-loops £2 per jaa1· kos vir 8- 12
bladsyc per wee!<). Hicr hcct
dit b.v. in die uitgawe van 15
Fcbr. 1946, nadat cers teen die eigclike Calvinistiese party iri Holland, die Anti-rewolusioner'e
Party, SOOS dit 'VOOI' die OOI'lOg
was, twec groot pcswa1·c
inge-bz·ing is, nl. eerstcns dat <lit nic·
gcnoeg die sosiale ger('gt ighcid
nagesh·eef het nie, rn twcrdcns
da.t dit te seer 'n deflasie-beleid op finansiele gcbied gcYolg- hct,
d.w.s. 'n beleid om pryse en
lone af te druJ<:
.. ~fen hecft in Christelike
Daat·tegenover werd in
on-voldocnde mate een principiee
l-konstruktief geluid gegeven. Men ,·ergenoegde zich met het
oplappen ,·an het bestaande.
Men zag de nood nict."
Natuurlik is die blad nog
skerp gekant teen die nasio-naal-sosialisme en die
kommu-nismc, maar ook die liberalisme
van die teenswoordige
Neder-landse regering en, van Enge
-land, b.v. ten opsigte van die
vraagstuk van
Nederlands-Indie, stcek hom dwars in die
l<rop. Hy is oortuig dat die
gekleltl'des daar nog nie op eie
bene kan staan nie.
Dit lyl' dus wei of ons en ons Hollandse vriende mel<aar nou
weer bctcr sal begin verstaan.
En <lit sal ons seker van harte vcrwclkom.
Teken
in
op
Die
O
.
B.
Die
Koper§bondl Beperk
(Geregistreer
onder die Maatskappywet 1926)
Hierdie is nie n pro
s
pektus nie maar n
aankon-diging dat ons n
o
minale kapitaal nou
verhoog
is na
/
£
Jl
S)(Q)(Q)(Q\
(Q)([J)(Q)
* *
KOPERSBOND
hied aan:
V eiligheid vir u beleggiog.
V erspreiding van u belegging.
Goeie diwidende.
*
*
*
Met
die verhog
in
g van Kapitaal word 50,000
,B
"
aandele
van £5 elk
aan
ge
b
ie
d.
DR. F. J. KRITZINGER DR. J. H. PIENAAR DR. F. F. BORCHARDT J. N. B. SCHABORT G. T. ROBERTSON
*
* *
DillEKSIE
:
DR.C.
J. S. STRYDOM J. J. ACKERMANN DR. H. J. LUTTIG DR. F. D. DU TOIT-VAN ZYLSkryf d(Jde8if<
om
pro$pektus aan:
DIE SEKRETAR6S
Die JKopersbond JBeperk
POSBUS
8363
JOHANNESBURG
A la A in d< d! SC 1<: he S1 <1< ()( S.} m A: st de to kc ~Li p! H·w
'
11 }>: S} Jn V( 0(d(
H
ni
h(
is
!Sl•
10 lid Ti, sa: en:a a
.nic ttl! wa bu: gel te Yil' Ma lini bet VI'( aar aar dat het agl hct nal dar: -die agl: toe· Vr~ cnii I sta. pra }. jy Eer .I: N ()In mru lof <lie p , I-~·
..
. .
' :~~_...,,...__\_...
""...
~ ... ,.,~ ~"''~~-· '",. ..
.
' . · . .... _,~.
--·
__
:· ~· -·--~---·-- -·---·--· -·· - -·-- ··---~- - ·- ~.;.
---~ ... - · - - - . - - - ... ' - ~. -·- ..:._
_
..
_--
--
·
e
:I te •r de Men ~t de als land a an stelt . aat- :be- :ma-a lis-een !den>
en :iese on-. eel-\'en. het nde. nog sio- nu->me :ler- tge-die tds-die die eie ons nou tan. t.rte-1
'
1
j
J
r
j -~•
.
l
,
,
.
,
,t I'
[
(,.
,
·
r
/,l
~'
'['
J
~-~DIE O.B., WOENSDAG, 24 APRIL 1916. BLADSY DRIE
JP(()1yfty~flel~el O({J)rt~([)l(()1k
Vrertkreerrdce
W~t
V(Qln
'n Verpletterende ,·eroonleling van die part:ystclsel, wat
""·ereis dat \"Oiksvcl'tec·mvoor·digcr:, hul gcwck verln·ag ter wille
van party-eenheid, \\ Ol'<l gPdONI deur· Die Burger· van 16 April
in 'n hoofartil;:el oor die houding van Afrilcaause Iedc van die Verenigde Partylwukus wat tern hul beterwete vir die Indier-wctgcwing gl'stcm hot.
Die blad prys die houding van n111r. \Valtcr 1\Iadeley, wat
in stryd mot die op<lrag van sy party teen die maatrcel
go-stem het, en erlwn dat 'n bonadcl'ing van die vraagstuJ;: op
~J, nie-Jlar·typoliticla· gron(h;l~tg, hcdll'mal an!lct·s sou uitgeval
!let.
Dat hicrdie waarheid nie net vii· die Indi~t·-maatrc~l
geld uie, maat· vir die lrclc politiel<e veld en \'ir aile poli-tieke partyc, ontsnap egtcr blyld.Jaar nog- die blad se op-mcrlisa.amheid. .Hy verld:u\1':
,Vir mnr. ::vradeley is Suid-Afrika 'n aangenome vader-!and; by hom is die historiese Afril<aanse ldeurstandpunt nie ingebore nie. Tog voel en han-del hy op hierdie manicr. Is dan diegenc onder· veldm. Smuts
se volgelinge wat in Suid-Afri-ka gebore is en groot geword
het, in hierdie saal< minder
Suid-Afrikaans as wat hy op
dertigjarige leeftyd vir die
eerste maal met hierdie land en
sy omstandighede kennis
gc-maal< het? En is die
Suid-Afril<aanse Sap dan minder ge-stel op sy eie tradisics en
min-der besorg oor sy
blankcmans-toekoms as wat die Engelsspre-kende Arbeider dit is? Ons glo
dit vir gecn oomblik nie. Ons
praat nie bier van die J. H.
Hofmeyrs en R. J. du Toits, vir wie die Afrikaanse tradisie al
icts vreemds geword het. bulle
wat meer uitlands as die uit -lander self is nie. Ons praat
ool< nie van diegene onder die
Engelssprekendes vir \\"ie Suid
-Afril<a nog steeds 'n land ,·an geestelil<e ballingsl<ap is nie.
Ons praat van die
Afl'ilmans-cn Engclssp:-ekendc lede ,·au
dio \'erenigde l'arty wie se lcwcnsbcsl<ouing wortel in die tradisie waaru..it die \\'esterse be!>lmwing in Suid-Afril;:a ge-groei !ret.
,.Ons glo vir geeu oomblil<
dat hiet·dic mensc oor die In-dicr·-wctgcwing 'n min<ler Suid -Afr·ilmanse standptmt as mnr.
1\ladcley toegetlaau is nie. ln
hul harte is bulle net so seer
teen die toeh:enning van die politiclw regto aan die Indiers gclcant omuat ool< hulle die \'Cl'-.
J'Cilcende betelcenis en
implika-sies van hienlio daad bc~cf.
l\Iaar <lie \'Cr!>lcil b dat
hulle bereid was om aan hul eie gewctens en aan die
toc-lwms van hul voile ontt·ou tc
wees ten eindc aan lnJ.I leiet·
I'll party geti"(Hl te wePs.
Veldm. Smuts het aan hul
ge-voelens verby gegaan ten einde
die Hofmeyr-groep en bclange
ouitekant Suid-Afril<a te paai;
bulle het daarin berus en so-doende aan vcldm. Smuts die vereiste parlementere meerdcr-hcid vir sy wetgewing besorg.
Maar sal hullc l<iescrs ook daarin berus dat op hierdie
ma-nier aan htll oortuigings verby-gegaan is?
,'n 1\'Ieerder·hcid van di<'
toel;:enning Yan politicl;:c
rcg-te aan die Imliilrs sou nooit
deur 'n vrye stemming in ill<'
Voll<sraacl verl<ry g<•wecs het
nie, en nog rninclcr sou dit
ooit dcur 'n vryc stemming b ydie stembus verl<~·y gewces
het. 1\Iet tlie
gcmaneuvrecr-dc mem·derhcid in 'n
Parlc-rnent wat vir gans 'n ander doe! geldes is, word tans
in-grypende ldcunwt gewing
dem·gcsit, wat die tocl;:oms \'an blanlm Suid-AfrilnL lmm-pt·omi tteer.
Met 'n regering wat so
op-tree. en met 'n pcrlcmentere
party wat so volgsaa.m is, sal die volk afrel<cn."
Difl:
~~
!Die
IP
(Ql
rt
ff
~me
lTi1
fJ:
Dat
d
i
e
parlement
'n
uitstekende
middel
i:s
om
party
-
propaganda te
Yer-sprei,
besef
die parle·
mentariers terdee.
Die
volksbelange
is
bier dan
ook bysaak
s·oos uit on
-derstaande
aanhaliug uit
Hansard
hlyk.
Is bulle
nie
besig
om
hulle party
-bel
a
nge te
bevorder
nie,
is
hulle hesig
om mekaar
sleg
tc
se.
Ons haal aan uit Hansard No. 10 (par. 1321):
,Genl. KEl\-fP: As die agbare
lid vir Johanncsburg-Wes (mnr.
Tighy) net sy snater l<an hou,
.sal ek aangaan. Ons het gecn
enkele sprekcr sovcr gchindcr
aan daardic kant van die Huis
nie. . . . Ek hoop dat daardic
tussenwerpsels nou sal ophou,
want die agb. lid \'ir Johannes-burg-We:; (mnr. Tighy) sal die geleeenthcid he om die huis toe
te spreek . . . . Die agb. lid
Yir Vryheid het aan ons gese:
:Maar l.:yk daar in my eie
afdc-ling, daar is die posisie baie
beter vandag as wat die posisie
vroeer gewees hct. )l'ou wil ek
aan die kiesers van Vryheid sc
aan \vie !mile dit te danke het
.dat die posisie beter is. Hulle
het dit nie te danlw aan die agb. lid vir Vryheid nie. Hullc
het dit te danke aan die
Nasio-nale Party en hulle het dit tc
danke aan die agb. Leier van -die Opposisie. . . . Dus het die agbare lid vir Vryheid die goeie
toestand wat daar bestaan in Vryheid te danke aan die
Hcr-enigde Nasionale Party.
Dr. STEENKA;\IP: Laat
staan tog die partysal<e, en praat oor die wetgewing.
::'lmr. J. G. STRYDOl\l: Het jy nie !of toegeswaai aan die
Eerste Minister nie?
Dr. STEENKAMP: Ja.
Y..nr. J. G. STRYDOM:
Waar-<>m kan die agbare lid \'ir
Wol-maransstad (genl. Kemp) nie
lof toeswaai aan die Leier van die Opposisie nie ?"
Par. 4332:
.,Genl. KEMP; . . . en ek sal
persoonlik hulle kiesafdelings besoek en ek sal dit baic
duide-lil< maak aan ons mense
wat-ter ge\'aar die blanl<e bevolking
nou loop deUl· middcl van
!tier-die wetgewing en die beleid van die Suid-Afrikaanse party . . .'"
,Mnr. FRIEND: Daar is nic mecr 'n Suid-Afril<aanse party nie.
Mnr. SERFONTEIK: Is jy
nou skaam om 'n Sap te wees?
Mnr. FRIEND: Nee ek se maat· net ctaar is nie mecr so iets nie. Daardie agb. lid het
gehelp om dit dood te maal.:.
Genl. KEMP: Mens kan be-gryp dat die agb. lid nou bang is om 'n Suid-Afrikaanse
Party-ondcrsteuner genoem te word.
1\:Inr. FRIEND: Maar julie is mos nie die Nasionale Party
nie; julle is mos die Herenig-dcs.
Genl. KEMP: Ek was nog
nooit skaam gewees om 'n lid
van die Nasionalc Party
ge-noem te word nie. Dit is vir ons 'n baie groot eer, maar as dit vir daardie agb. Lid 'n skar.
-de begin word om 'n Sap
ge-noem te word, dan bejammer
ek hom. Maar ek laat dit oor
aan die kiesers wat in verbanc met daard.ie lnvcssic met hom
sal afreken."
SI{ELJ)TAAL
Praat die parlementariers nie
oot· hul pattysake nie, kyk hulle
wic die beste skeldtaal kan ge
-bruilc. (Par. 1391.) :
,:Mnr. TIGHY: Nadat die
agb. lid vir Kimberley (Distrik) (mnr. H. T. van G. Bekker) 'n
oorwinning behaal het . .
Mnr. BOLTMAN: Wat jou
sick gcmaak het.
Mnr. TIGHY: Nee, die laas -tc ding wat my sal siek maak
is 'n Nasionale oorwinning. Ek
se dat nadat die agb. lid vir
Kimberley (Distrik) daardie
oorwinning behaal het, verwag 'n mens natuurlik dat hy. nou sal probeer om die
diamantny-werheid op 'n gesonde voet te plaas en om al sy kiesers ryk
mense te maak. Nou ja,
wan-neer d.it kom by die tyd van 'n verkiesing, gee mens baie
min om watter soort beloftes
jy maal<.
Mm·. LUDICK: Is dit wat jy
docn?
).Inr. TIGHY: Ek dink die
agb. lid vii· Lichlenburg (mm·.
Ludick) is 'n uitstekende
ctes-kundige op daardic gebied.
Trouens, ek din!< die hele Na
-sionale Party is deskundiges op daardie gebied. Hullc besef nou natuurlik dat dit nic so ma.klilt gaan hiet· in die Voll<sraad soos daarbuite nie, en dat hierdie
parlementshuis amper bestempel
kan word as 'n plel< waar leeus mak gemaak wot·cl. Daat· op
die plattcland brul bulle soos
leeus maar wanneer hulle in die Huis lwm dan word hulle gou-gou mak gemaal<, en ek hoop die agbare lid vir
Kimber-ley (Distrik) is ool< hier
abso-luut mak gemaalt vanmiddag
en dat hy nie so vreeslil< sal
brul saam met die agb. lid vir Albert-Colesbcrg (mnr.
Bolt-man) met die volgende verkic-sing op die platteland nie, en dat hy ook saam met mnr.
?.lus-solini van Wyl< da.ar sal brul soos 'n leeu of 'n tier nic. Dit is een aspck van die saak. Ek
hoop die agb. lid sal nou mcer versigtig wees met sy bclofles. Mnr. BOLTl\'fA?>T: Watter be-loftes het hy gemaal< ?
Mnr. TICHY: Die agb. lid
\'ir Albert-Colesberg is die
laaste vent of die laaste agb.
lid wat 'n man in die rede
be-!lOort te va!. Ek is oortuig
daarvan dat as ek die Huis
ver-tel van sy optrcdc gedurende
die verkiesing hy so skaam sal
wees dat hy soos 'n bral<lde,
stert tussen die bene uit die
Huis sal stap . . . . "
,Mnr. TIGHY: Daar is baie metodes. Ek sien die agb. lid
vir Albert-Colesbcrg sit weer
reg om my in die rede te val.
Hy sit met sy l<op voorop op
die bani<, en hy laat my amper dinl< dit is 'n parnpoen . . . ." So word die volksbelange in
die parlement ,bevorder". In-tussen js die volk tevrede om
hierdie woordkramers £1,000
per ja.ar te betaal vir bulle
,harde" werk. Hierdie gel<lets
het die land £15 gekos, gereken
teen 1/3 per woord-die
swart-markprys wat, volgens die
be-groting, betaal word vit· elke
woord in die parlement.
WAARDE
ONDERSTEUN ONS
Vir Deftige Tabberds
Twee
-
stuk Rokke
en
Somerhoede
. Kom seker eenJ no
~~~--
-
.:
~
.
~
...
!!}IE DAMES-WINKEJ[,
PAROW
·
lit
W.
vaiDI~lRyn
BRILMAKER
VIR
GELD
ADVERTEERDERS!
A.V.ROR
Lyl<besorgcrs, Cmfsteerunal<erH, De~ frtis\'er,;cl~cmars Bloemfontein - Pretorb ISO TakkoPLUIMVEE
IMo ~~~~~ l1!na<> c= a PL 1JDfVt:.\l:,F.m:BI3 CD I>DCic1 PnoDUliTil c=
t<l t:ta,... l:l:
C.
MI.
ELOFF EN
KJI:Ift
<Cb:¥1.) ~:rl<~.E <P....- '71.G:II ~
Bring u oogarts se ,-oorsluifte na my, en doen u l<euse uit
my groot Yerskeidenhcid moderne brilrame,
asool< raamlose modclle.
ONTHOU! 5de Verdicping, Groote I(crlq;ebou, Kaapstad.
BURGERSDORP
&&WHil&«D~
(1) Eeufeesviering op 22, 23 en24 Mei 191.6.
(2) Alle oud-Burgersdorpers en
belangstellendcs word
vrien-delik uitgenooi om die ver -rigtinge by te woon. (3) Eeufees-gedenkboek! Beste!
dadelik - oplaag klein.
Prys 12/6 per eksemplaar.
Aflewering voor die fees.
( 1) Oudhede vir bruikleen en uitstalling gestuur te word
aan J. H. Viljoen,
Hoer-skool, Burgersdorp, voor die einde van April.
(5) Vir program, medaljes en eeufeesseels, asook losies,
bestellings en aile bcsonder-hede, sluyf aan:
DIE SEKRETA.RIS, Eeufeesl<omitee, Posbus 13 - Burgersdorp.
'N
EGTE
AFRIKAANSE
P R
0
D
U
K
Nou is u kans!!
om die jongstc Afrilcaanso IilankrolprentPinkie
se
E.rfenis
w!l.t ornl bcsondcr grool byval
vind, te sien!!
'n Ullmuntcndc voorprograro
word ook :..anr:cbiM. Nccm u
l(nns wn.at· en besp,·ccl< u pick
<lndelll<! Die land word ln'n"
mel <lr·lc tocr·-eenhede b~rels. TOERPLAN: ~li\1\Nilr\G, 2fJ APitU>: VREDENBUitG. PAROW, 1\:IcGREGOR DINS0,\0, :111 AI'RIL: VELDDIUFT, PlliLADELl'HIA RIVJERSON DERE~D \\'!JF.SSD;.\(:, I .\II> I: AUROHA, 1\IA.ITLA.l\'D, RIVIERSO!IlDERE11.'1> ll(l:-.'lli'J(l),\(;, :! )11':1: PIKETBERG, TIERVLEI, CALEOO~ \"R \' U \(;, :1 \1 t:l: PORTERVILLE, STELLEN-BOSCII, FRA...'\'SCJIHOEH.: "'\Tl:ltO.\{;, I .\lEI: CITRUSDAL, STELL&."''I"-BOSCH, WORCESTER
t-landelsnavrae: lNTERNASIONALE KOPERS (EDMS.) BPK., Posbus 3180 - - - KAAPSTAD
8LADSY VIER DIE O.B., WOENSDAG, 21 APRIL 1946.
DIE O.B., WOENSDAG, 24 APRIL 19{6.
Dubbele V eroordeling
Genl. Smuts het die bestaan van die blanke ras in Afrika
·n kakebeenslag toegedien met sy Indier-wetgewing wat verlede
week in die parlement deurgedryf is. 'n Vraagstul• wat deux· die
Britse imperialisme op ons land afgelaai is, is nou van sy impe
-rialistiese baan af oorgcslcal'c.l na 'n na.sionale vlak. Die Indiers ""at •ir tydelil'e doelcindes ingevoer is deur dieselft.le l<apitaliste
wat nou weer op die Londense aandelebeurs lmorsagtig dobbel
met ilie Vrystaatse vlal•tes omdat daar ryl' goudlnvarts ontdek
Is, bet tans 'n nasionale groep binne Suid-Afrika se reeds kle
ur-ryl•e bevolliing geword.
Die vollc het aangedring om 'n oplossing van die Indier
-vraagstuk; genl. Smuts bet daarop geantwoord met 'n vose kom
-promis in belang van sy party. En vir hierdie onsalige doe! het
hy ingespan I<Onserwatiewe Afrikaners van Transvaal, soos mnr.
W. J. B. Prinsloo, en kleurblinde liberaliste soos min. J. H. Hofmeyr. Albei hierdie seksies in genl. Smuts se Ju·aal was·
ontevrede - die een wou minder gehad het, die ander meer en
daar was selfs sprake van bedanl<ings - maar toe tlie party
-awecp klap het liberalis en lconserwatis in verenigde !crag w
eg-gebeur om die partymaatreel dem· te druk
Dit het hier gegaan om 'n maatreel wat die voortbestaan van
die blanke ras raak, en so naak het sornmige parlementaritirs
hierdie bedreiging aangevoel, tlat hul instinJ;; vir selfbehoutl intler
-daad hul partylojaliteit oortref hct. In die Arbeidersparty het
'n paar lede, onder vrie die Ieier self, so diep onder die indruk
van die vernietigende gevolge van die maatreel gekom, dat hulle
hul posisies binne hul party opgeoffer het om daatteen te stem.
Dit is 'n seldsaamheitl in die part:nwlitiel;;e gesldedenis wat slegs
die erns van die maatreel belclemtoon. Gewoonlil;; oortref
party-lojaliteit enige ander oorweging, soos die Verenig<le Party se
konsolidariteit in dieselfde verband bewys.
VERBASINGWEKKE!I.TJ>
'n Verderc bewys van die erns van die saak is die houding
van die amptellke opposisie. Tensy aangeneem word dat dit 'n
gewone propaganda-streek is, moet die optrede van die H.N.P.
aan paniek toegeskryf word, want dit het totaal afgewyk ,.an
die Iogiese koers van die partypolitiek. Dr. l\lalan verw~·t gent.
Smuts na~mlilc <lat hy van die lnilier-wetgen·ing 'n I' ARTY
-maatreel gemaalc het, en wattcr maatreel was scclert 1936 nie
'n partymaatreel nie? - en daanleur die voile oneinclig skade
berokken het. Hy het tlit die staanspoor gepleit dat die saak
buite die partypolitiek gehou moet word, en in sy laaste poging
van verset het hy 'n beroep op genl. Smuts gedoen om eers 'n
volkstemming oor die saak te hou.
Ons wil aanneem dat dr. 1\talan in diepe kommer oor die
belange van sy volk was toe hy die verbasingwelcl<ende oordeel
oor die partypolitiek uitgespreek het in die volgende bewoording,
volgens Die Burger van 17 April:
,.Spr. wou met sy eerste voorstel trag om die hele saak
bo die partypolitiel' te stel en daarvan 'n NASIONALE saak
te maalc. Daardeur sou aile partygevoel uitgeslcal•el gewees
het en sou jy lede losgemaal' het van dio tirannie ,·an dio partysweep."
DOODSANGS
Gedryf deur die spoolc van nasionale ondergang pleit 'n party
-leier bier - 'n Ieier wat vyf jaar lank 'n onverbiddelilce stryd voer
teen 'n organisasie soos die Ossewabrandwag omdat hy teen die
partypolitiek profeteer - dat 'n maatreel in belang van die volk
uit die tirannielce ldoue van die partypolitiele geruk en deur die
volk self gehanteer moet word!
,.Dr. Malan het genl. Smuts verder die volgende verwyt toe
-gevoeg:
,Dit is 'n uiters belangril<e maatreel wat die toelcoms van Suid-Afril<a raal•, maat· hy gee aan die VOLI{ geen ge
-leentheid om mede-seggensl<ap te kry nie."
Wat 'n rondborstige erkenning dat die partypoli I iek afge
-sonderd staan van die volk en dat laasgenoemde nooit enige
mede-seggenslmp !cry nie - om dus nie eens te praat van algehele
Beggensltap nie!
Maar dit het 'n maatreel soos di6 van genl. Smut's gelms om
hierdie erkenning in a.ngsswcet af te pers.
Dit is 'n sln·ille veroordeling van die Indier-maatreel, maar nog 'n slcriller veroordeling van poUtici wat die een oornblik die voll< oproep om vir die partystelsel te kies teen die Ossewabrand
-wag en dan die volgende oomblilc in hoe nood te waarslru teen
die ,.tirannie van die partysweep" wat die volk van aile seggen
-skap beroof! Tensy natuurlil< dr. Malan in die pralctylc ga.an toon dat sy venverping van clio partystelsel nou so <luursaam is dat dit samewerking. met die Ossewabrandwag moontlilc maalc.
Eenheid
Nou
In
§ig?
,'n 1\'Ieerderheid vir die toel<enning van politielw regte a.an die Indlers sou nooit denr 'n VQ'e stemming ln die Vollcs
-raad verlcry gewees hot nie, en nog minder sou tlit ooit <leur
'n vrye stemming by die stembus verkry gewecs het."
In bostaande woorde stel Die Burger die Ossewabrandwag se
saak teen die parlementere demolcrasie, of beter gese, diktatuur.
Maar wie het hierdie stemming dan onvry gemaak? Is dit genl.
Smuts? Nee, dit is die eise van die partystelsel self, en indien bierilie stelsel afgeskaf was, soos die Ossewabrandwag bepleit,
,
W
~ll@fill'i!lo
~11'mJ.LID
(C~
w
@flSl1'illlcalcaJ.il~ ~
(J1
<Jrfi!
w
Ir~<tf!~§~®illlff~Ir~tm~n~
(Deur Dr. J. A. ·wilD)
Jan Smuts, wat in sy 76ste lewensja.at· staan, sal eers<laags
sy <.ler<le vre<.lestconfcrensie bcleef. Dit is 'n prestasie wat geen
antler lewende sta.atsman hom !<an nadocn uir. Ofslwon hy ttie cen
\'an die amptelil<e ondertelccnaars van die vredesverdrag van Ve r-eeniging was nie, het <lie genl. Smuts van destyds, soos bel<cnd, 'n leidende rol by ilie totstandlwming van daarilie verdrag gespeel.
'.l'ussen Vereeniging van 1902 met sy bcperl<to maar nietemin
deurslaggewende betel<enis vir Suid-Afril<a en die Britse Ryl;: en die vredeslwnferensics van Ve1·sailles (lfJ19) en Parys (l!J'l(i) met
lml woreltlbetel<enis, 16 'u stulckie werel<lgcsltiedenis wat sy gclyke
nie het nie. 1.n hierdic tyd hot rnenslil<e gelulc en menslil'o ellende
hoogtcs en dicptes bct·eilc soos ilie gcsldedcnis waarskynlil;: nog nio
geboel<staaf het nie. En aan hierilie timmerasies van vredo net
soos aan ilie verwoestings van oorlog gaan Jan Smuts nou vir
ilie de1·de keer deelneem.
VELD:M. SMUTS EN DIE
EMPAAIER
Die Suid-Afrikaanse Premier
sal op die vooraand van die
vredeskonferensie eers 'n Rykskonferensie in Londen by
-woon. Op hierdie konfcrensie sal die eerstydse Boere-Gene
-raal en vyand van die Bt·itse
Ryk vir die soveelste l<eet· ge
-leentheid l<ry om met die sorge
van 'n wereldryl< lccnnis te
maalc. Reeds op die voot·aand
van sy ,·ertrek na Londen het
sy Indierwetgewing onreg
-streelcs 'n vraagstuk aangeroer
wat van wesenlike belang vir die voortbestaan van clie Em
-paaier is. Die sl<itterendstc
ju-weel van die Britse Jn·oon !ewer
vandng een van die moeilil{ste probleme waarmee die Br.itse Ryk a! ooit te doen gchad het. Die Britse lwmmissie wat op
die oomblik in lndie vertoef en
aan die timmerwerk van 'n toe -lcomstige Indie sy aandag wy,
staan voor 'n onbegonne taalc.
Die huidige Indie, die t·esultaat
van 'n agressiewe Britse
Impe-rialisme uit die dae toe die Britse leeu nog skerp tande en
'n om·ersadigbare aptyt gehad
het en die laat-maar-ontwil<ke
l-sou genl. Smuts geon
party-maa1 reel daarvan Jwn gemaal'
het nle. Genl. Smuts voer maar
net die stelsel uit wat Die Bur-ger vir die afgelope vyf jaar al
teen die Ossewabrandwag ve r-dedig. Om genl. Smuts - 'n
mede-parlementarier- nou van
binne die parlement te verwyt
omdat hy nie afgewylc het van
die partystelsel
nie,
kom opdie-selfde neer as om 'n hoender
-hen te verwyt dat sy 'n eier in plaas van 'n kuiken gele het.
Genl. Smuts bet die volste reg,
meer nog, die volste vet·pligting
gehad om van ilie IndHh·-Jcwes
-sie 'n party-maatrecl t.o rnaal<
INDIEN DIE PARTYS'l'EL
-SEL GOED IS.
1\Iaar as dit nie goed is nie,
en daar gepleit moet word \'ir
'n afwylting daan·an sodra
ernstige vraagstulu<e huUe voor
-docn, dan het dit nou die plig
van clio H.N.P. en sy pers
ge-word om die stryd teen die
Ossowabrandwa.g te staal<,
want dit is juis omtlat tlie par
-tystelsc.I nie deug as 'n mit.Idel om groot vraagstuld<e op te los
nie, dat die Ossewabrandwag
ilit beveg.
Vir vyf jaar lank het Die
Burger en sy leiers die party
-stelsel verdedig as goed. Ons
wil aanneem dat huJie dit opreg
bedoel bet, maar dan wil ons
ook a.::tnneem dat !tulle nou eer
-lik is met hul verwerping daar
-van, en dan het aile grond vir
verdeeldhei<l tussen hulle en die
O.B. verval.
Laat die H.N.P.-leiding dus
die hand van vriendskap wat
tot hom uitgesteelc word, vat
en laat ons van die volgende
verkiesing 'n volJ(sverldesing
maalc teen Smuts en nle 'n
partyverkiesing nie wat weer
die voile sal uitskakel van seg
-genskap, soos dr. Malan nou
erken het die partystelsel doen!
bcleid Yan die verswakte
Brit-tanje van die 20ste eeu, !ewer
'n vt·aagstulc waarmee die aan -staande Ry!(skonferensie hom
sonder twyfel sal bcsighou.
Suid-AfriJ(a wat, soos geen an -der lid van die Britse
Gemene-bes \·an Nasies nie, aan eie lyf
met 'n lastige Indiervraagstuk te <loen het, sal deur middel van sy premier in Londen nog -maals gelcentheid ](ry om bi
er-die lastige saak te bespreek,
geswyg op te los.
(b) EGIPTE
Op weg na Londen sal veldm.
Smuts ook glo geleentheid kry om die Egiptiese saak weereens
te bestudeer. Egipte is nie dee!
van die Britse Ryk nie, maar
die strategiese posisie van bier-die land aan die Middellandse
See en met sy Seuzkanaal
maak hom van buitengewonc
belang vir 'n Empaaier wie se
voortbestaan uit die aard ,·an
die saalc afhanklil< van sy
ver-bindingslinies is. Op die oom
-blik eis Egipte die verwydering
van Britse troepe nit die land en gebiedsuitbreiding in die
Britse Soedan. Of Brittanje
met die oog op die gevaarlil<e posisie in Indie en die donleer
skaduwee wat die Russiese beer
oor die Midde-Ooste en die
Middellandse See werp, aan die Egiptiese eise lmn toegee, is 'n vraag wat waarskynlik op die
Londense Rykskonferensie
be-spreek sal word.
(c) RYKSVERDEDIGIKG
'n Ander saak op die agenda
van die aanstaande :t;tykslwnfe
-rensie is sonder twyfel die ge
-meenslcM>like ·veTd.ediging van
die Britse Empaaier. Dat Sow-jet-Rusland die potensiele v y-and is teen wie hierdie gc
-meensknplike veTdediging be-doel is, hoef geen betoog nie.
Dit is in elk geval veelseggend
dat die ding wat in die verlede
by ons die lelil{e naam van
Im-1>C?·iale Fcderasie gedra het,
vandag onder die mooi en
on-slmldige gemeenskaplike vcrdc-cliging weggesteek moet word.
Met die oog op veldm. Smuts
se oorlogsbedr)'\vighede van die
verlede is dit onwaarskynlik
dat hy hierdie l<eer nie dapper
sal meedoen nie. Vir mense met
holistiese wereldbeskouings is
Iokale patriotisme nou eenmaal uit die bose en is die bemesting van verre strande met die lyke
van jou J(osbat·e jongmanne die
noodsaaldike prys wat vir lid-maatsl<ap van 'n wereldrylc be
-taal moet word.
BRITTANJE SE TWEE
BO::-J"DGEN:OTE
Behalwe bogenoemde vraag
-stukl;:e sal waarsl;:ynlilc ook
sake soos ryksvoorkeur, ryl<s
-verl<eerswese, emigrasie en im
-migrasie sowel as die
Jodc-vraagstul( die aandag geniet.
Dit is betekenisvol dat die
Rykskonferensie op die voor-aand van die Vredeskonferensie
plaasvind. Vir die
voortbe-staan van die Britse Gemene
-bes van Nasies is dit noodsaalc
-r:-:.-:-:-:-:w:-: .... :-:-:
... :-:-;
... : ...
::.-:-!++!++!.-!-'t
~:;:
!Buo~eDandse
l
~{
Oorsig
~
~~:~a;:;:;;~:.;::.:;.::.:
..
:-:-..:+~!-)lik dat die Ryk teenoor die bui· tewereld 'n verenigde front
toon en uit een mond praat en
hicrdie eenstemmigheid moet
vooraf op die Rylcslwnferensi(' beluink word. In hierdie opsig
sal veldm. Smuts sonder twy·
fel waardevolle dienste lean
verrig. As gewese vyand en ~
later oortuigde voorstander van die Empaaier l<an hy met
ge-sag praat. Sy taak sal egter
geen gemaklil;.e wees nie. Op
die Vredeskonferensie sal hy
bondgenote soos die V.S.A. en
die Sow jet-Unie moet oortuig dat die Britse Gemenebes van
Nasies en die Britse Ryk nog
'n gelykwaardige vennoot is,
dat daar nog met die gesag en
!crag van eenheid gepraat en
gehandcl kan word soos in die
vorige eeu. Hierdie oortui
-gingswerk sal moeilil{ gaan
Die feite Yan die jongste
ver-lede en die hede pleit daarteen.
In Washington sal daar die
-gene wees wat op die bankro
t-sl<ap, agterlikheid en swakheid
van die lcernland van die Em·
paaier sal \vys. Amerikaners
is geneig om hul hulpverlening
aan Brittanje in oorlogs- sowel
as in vredestye te beklemtoon en tecndicnste in die vorm van
verlaagde voorkeurtariewe en
wereldverkeersgeriewe te eis.
Ook die agterdogtige Russe sa}
op die ontsaglike offers wys
wat huJie op die altaar van die
gemeens)(aplike oonvinning ge·
le het en bulle intussen orals
ingraaf en op aile gebeurlik
-hede voot·berei. Voorts sal die
Ierse Republielc altyd as be\vyS
dien dat die Britse Ryk in sy
grootste nood nie as 'n eenheid
gehandel het nie maar dat die Iere strafloos 'n eie
neutrali-teit kan handhaaf.
Dit gaan \'Cidm. Smuts se derde \Tedeskonferensie wees. Van 1902 en 1919 se
konferen-sies het hy as teleurgestelde
man teruggekeer. Gaan dit
hierdie keer andcrs wees?
Tito Se Stem
f.n
Postuur
Verander
Berigte scdert die
wapenstil-stand het getuig van
toenemen-de militerc voorbereiding in
Joego-Siawie. Dit is welbekend
dat Rusland agter hierdie land
sit en hom steun in sy aan
-spraak op die Italiaanse hawe
Triest, wat toega.ng verleen tot die Middellandse See.
Die Review of World Affairs
meld in sy jongste aflewe1ing
dat berigtc van waarnemers uit
verskillende oorde op •n sonde
r-linge stukkie nuus dui, waarvan
die betekenis nog nie vasgestel
lean word nie. Verklaar word
dat maarsl<alk Tito, diktator
van Joego-Siawie, se stem kort
gelede verander het. Voorheen
het hy met 'n swaar Kroatiese
aksent gepraat, maar tans doen hy dit nie. Ook praat hy nie
meer Slawics-Kroaties soos
voorheen nie, maar met 'n iet
-wat vreemde aksent. Ten slotte
is maarskallc Tito ook nie meer
so groot soos tevore nie, maar
dit lyk of hy 'n bietjie gekrimp.
het. Aldus die berigte wat
daar-aan toe\·oeg dat hierdie
ver-skynsel dwarsdeur die land
on-der bespreking is.
