130 GewasbescherminG | jaargang 42 | nummer 3 | mei 2011
plantGezonDheiD Grenzeloos!
]
Johan Bremmer en
Rosemarie Slobbe
LEI Wageningen UR
Naar Fytopia. Heroverweging van
het fytosanitair beleid met behulp
van een bestuurskundig kader
Waarom is er fytosanitair beleid? Besmetting van plantaardige producten met invasieve plantenziekten leidt tot welvaartsverlies door marktfalen. Er is sprake van marktfalen, wanneer de coördinatie van het vrije marktmechanisme niet in staat is om een optimaal evenwicht tussen de vraag naar en aanbod van goederen tot stand te brengen. Marktfalen komt door het optreden van externe effecten en informatie-asymmetrie in de markt voor plantaardige producten. De overheid corrigeert dit marktfalen als publieke belangen in het geding zijn.
Hoe ziet het fytosanitair beleid er idealiter uit? Om deze vraag te beantwoorden is een beleidskader ontwikkeld waarin theorieën uit de economie gecombineerd worden met bestuurskundige inzichten (figuur 1). De economische discipline is gebruikt voor de analyse van fytosanitaire problemen en het in kaart brengen van het marktfalen; de bestuurskundige discipline voor ontwikkeling van een beleidskader om deze problemen aan te pakken. Uitgangspunten daarbij waren:
• maximale deregulering: privaat wat kan, publiek wat moet
• verantwoordelijkheid zoveel mogelijk decentraal: individueel wat kan, collectief wat moet
• beleid wordt zo effectief mogelijk vormgegeven met zo min mogelijk inspanning
Het beleidskader start met de aannamen dat er geen nationaal of internationaal fytosanitair beleid is en dat andere landen het Nederlandse fytosanitair beleid volgen.
Toepassing van het beleidskader laat zien dat meer verantwoordelijkheid bij ondernemers gelegd kan worden als het antwoord op de volgende drie vragen ja is:
1. Zijn de ondernemers op de hoogte van de risico’s die gepaard gaan met de handel in plantaardige producten?
2. Hebben zij belang bij het verminderen van het risico?
3. Zijn zij in staat het risico te verminderen? Het fytosanitair beleid is effectiever, wanneer de lasten worden verdeeld volgens het principe ‘de vervuiler betaalt’. Veroorzakers krijgen dan een economische prikkel om de risico’s te verminderen. Dit vraagt om omkering van de bewijslast voor verwijtbaarheid. De praktische haalbaarheid hiervan zal verder onderzocht moeten worden.
