De Tengere Distel (Carduus tenuifloris Curtis) op Wieringen

212 Gorteria 21

₍₁₉₉₆₎

De

_Tengere

distel

_(Carduus

tenuiflorus

_Curtis)

_op

_Wieringen

Frans+W.

Smeding

(Vakgroep Ecologische Landbouw, LUW, Haarweg

333,6709 RZ

Wageningen)

Carduus tenuiflorus Curtis onthe island ofWieringen.

Since 1950, Carduustenuiflorushas beenreportedfrom threedifferent locations in the coastal areas

of the Netherlands. At

present thespeciesis onlyextantonthe island ofWieringen (provinceof

Noord-Holland),aformer island consistingofa moraine of Pleistocene _age,nowsurrounded by polders.Here,the_speciesgrows insoil rich in nutrients,onadike constructed inthe_period 1594— 1624. In 1993 sometensof_plantswerefound growingnearthisspot,inameadow usedtograze

sheep. However,asurveyoverthe islandofWieringenrevealed two newlocalities. Asingle plant

wasfoundgrowinginagrassyroadside atadistance ofafew hundreds ofmetersfrom the known locality, andsometensofplantswerefound inaroadside with ruderal vegetationatabout5 kms from the known locality.

Gorteria 21

₍₁₉₉₆₎

213

Wieringen

is in verschillende

opzichten

een

bijzonder gebied. Geologisch gezien

be-staathet uiteenPleistocene stuwwal. Dit maakt het eilandtotéén van de

'bultjes

in

de Hollandse

pannekoek':

de

_hoogste

delen

_(Westerland,

Westerkleifen

Vatrop)

ste-ken tot13 mboven het

omringende landschap

en

krijgen

daardooreen

opvallende

ligging. Terwijl

de

_{omringende polders}

hetsaaiekarakter hebbenvanmoderne

ak-kerbouwgebieden

is het

_landschap

_{op het eiland nog}

kleinschalig;

het land wordt

voornamelijk gebruikt

voor veeteelt. De waddenzeekustvan

Wieringen

iséén van

de schaarse

overgebleven gebieden

waarzeewater incontactkomtmetPleistocene bodem.

Door dit karakteromvatdefloravan

Wieringen enige bijzondere

elementen. Dit

was voor

mij

redenomhet eiland in

juni

1993 vier

_dagen

tebezoeken. Ik lette

_daarbij

vooral op de floravande bermenende slotenenikmaakte

enige vegetatieopnamen.

Tottweerelatief

uitgestrekte

terreinenmet interessante

_vegetatie

had ik helaas geen

toegang:de

Wierdijk

in de zuidwesthoekvanhet eilandende bermenvande

rijks-weg die dwarsover het eiland

loopt.

Demeestzeldzamesoortdie ik aantrofwas de

Tengere

Distel

₍

Carduus

_{tenuiflorus).}

De

_plant

is

_gemakkelijk

vande

_overige

distels

van de

geslachten

Carduus enCirsiumteonderscheidendoor desmalle

hoofdjes

(omwindsel

2-3x _zo

_lang

als

_breed)

en de licht roze-paarse,soms witte bloemen.

Volgens

de Atlas vande Nederlandse Flora1_{is de}

Tengere

distel sinds _{1950 op} nietmeerdan 3

plaatsen langs

de kust in Nederland

gevonden:

Goeree,Zandvoort

en

Wieringen. Tegenwoordig

is desoortechter

uitgestorven

opdeeerste twee

vind-plaatsen

2;alleen op de

vindplaats

op

Wieringen

handhaaft

zij

zich nog. Ze

groeit

daar op de

Wierdijk

tenzuidenvanWesterklief, eenin de

periode

1594-1627

_aangelegde

dijk

die

_gedeeltelijk

is

opgebouwd

uit

_{Zeegras (}

Zostera

_marina)

,

3 De

_planten

worte-len in onverteerde

organische grond.

Inderdaad trof ik in 1993 op het

openbaar toegankelijke

deelvande

Wierdijk bij

Westerklief

(kilometerhok

125-544) enige

tientallen

_planten

aanineendoor

schapen

beweid

_grasland

metveel

_{Kruipertje (.}

Hordeum_murinum)en Zachte dravik

_(Bromus

hordeaceus).

Tot

_{mijn verrassing}

vond ik desoort_{ook op}twee andere

_plaatsen

_{op het eiland.} Deze beide

vindplaatsen zijn

nieuw:

1.

De Hoelmer

_Kruisweg

tussenDe HaukesenWesterklief

(kilometerhok 125-545).

Hier

groeide

eenenkel

_exemplaar

ineen

regelmatig gemaaide wegberm

een ge-sloten

_vegetatie

van

voornamelijk

grassen. Deze

vindplaats

is nietmeerdan

enige

honderdenmeters

verwijderd

vande bekende

vindplaats.

2. De

_{Oosterkruisweg}

tenzuidwestenvanDen

Oever,

het

_traject

tussende

_kruising

metde

Kleiteweg

ende

kruising

metde wegnaarOosterland

(kilometerhok

128-548_en

_129-548).

Hier

_lijkt

het of de

_Tengere

distel de

_plaats

inneemt_van de Kruldistel

(

Carduus

crispus); enige

tientallen

_{planten groeiden}

hier in_eenruderale bermmeto.a.Akkerdistel

(

Cirsium

_{arvense), Viltige duizendknoop ( Polygonum}

lapathifolium subsp. pallidum)

en

Ridderzuring (Rumex obtusifolius).

Deze

vind-plaats

is

ongeveer5 km

verwijderd

vande bekende

_vindplaats.

214 Gorteria 21

₍₁₉₉₆₎

1. E.J.Weeda,1980. Cirsiumeriophorum(L.)Scop.In: J.Mennema,A.J.Quené-Boterenbrood& C.L. Plate(red.),Atlas Nederlandse Flora1: 87. Amsterdam.

2. MondelingemededelingR.vander Meijden, Rijksherbarium/Hortusbotanicus,Leiden. 3. Natuurbeschermingsraad,1980. Oriënterend advies vandeNatuurwetenschappelijkeCommissie

vande_{Natuurbeschermingsraad}betreffende de_{ruilverkavelingsaanvrage Wieringen.} Fig.1. De vindplaatsenvan opWieringen.