p K t J FSTATION VOOR DE AKKER- EN WEIDEBOUW WAGENINGEN
DE ONTWATERING VAN VEENGRASLAND
V e r s l a g van h e t o n d e r z o e k o n d e r b e d r i j f s o m s t a n d i g h e d e n op de P r o e f b o e r d e r i j Zegveld o v e r 1968/1969
(aanloopjaar nieuwe opzet)
door T j . Boxem
De Interne Rapporten worden verspreid in een beperkte kring van belangstellenden. De inhoud is niet voor publikatie bestemd
3
-INHOUDSOPGAVE Biz,
I. V o o r g e s c h i e d e n i s 5
II. Inleiding 6 1. Doel van het o n d e r z o e k 6
2c Opzet van h e t uit t e v o e r e n o n d e r z o e k 6
3, B e d r i j f s u i t r u s t i n g 7 4 . Uitgangspunten i n z a k e de u i t v o e r i n g v a n het v e r g e
-lijkend o n d e r z o e k 7 III. V e r k a v e l i n g , g r o n d s o o r t en - o n d e r z o e k , kwaliteit van
het g r a s l a n d 9 1. S i t u a t i e s c h e t s en p e r c e e l s i n d e l i n g 9
2. G r o n d s o o r t en - o n d e r z o e k 9 3. Kwaliteit van het g r a s l a n d 11 IV. W e e r s o m s t a n d i g h e d e n in 1968 14 V. G r a s l a n d g e b r u i k en netto Z W - o p b r e n g s t in 1968 15
1. B e m e s t i n g en g e b r u i k 15 2. Het weiden van h e t m e l k v e e en de pinken 17
3. Het weiden van de k a l v e r e n 21 4 . V e r z o r g i n g van h e t g r a s l a n d 21 5. De netto z e t m e e l w a a r d e - o p b r e n g s t 22
VI. De voederwinning 25 lo O v e r z i c h t 25 2. De m a a i v e r d e l i n g 25
3. Het v e r l o o p van de voederwinning 26 4 . Hoeveelheid en kwaliteit van het gewonnen r u w v o e r 29
VII. Veevoeding 31 1. W e i d e p e r i o d e m e l k v e e 31 2. Stalperiode 31 3 . Kaiveropfok 35 VIII. V e e s t a p e l en m e l k p r o d u k t i e 37 1, Veebezetting 37 2 . D r a c h t i g h e i d en afkalfdata 37 30 M e l k p r o d u k t i e 39 IX. V e r d e r e w a a r n e m i n g e n 41 1. B r u t o - o p b r e n g s t b e p a l i n g 41 2„ M i n e r a l e s a m e n s t e l l i n g van het w e i d e g r a s 42 Bijlage I 44
In I960 heeft u i t v o e r i g o v e r l e g p l a a t s g e v o n d e n betreffende het o n d e r -zoek op de P r o e f b o e r d e r i j "Zegveld". Bij dit o v e r l e g w a r e n b e t r o k k e n : de D i r e c t i e A k k e r en Weidebouw; de C e n t r a l e en de P r o v i n c i a l e C u l t u u r t e c h -n i s c h e D i e -n s t ; het I-nstituut voor C u l t u u r t e c h -n i e k e-n W a t e r h u i s h o u d i -n g ; h e t P r o e f s t a t i o n voor de A k k e r - en Weidebouw; de Consulenten in A l g e m e n e Dienst voor W e i d e en Voederbouw en voor B o d e m en B e m e s t i n g ; d e R i j k s -landbouwvoorlichtingsdienst voor U t r e c h t en voor Zuid-Holland.
Uit dit o v e r l e g i s n a a r v o r e n gekomen, dat de P r o e f b o e r d e r i j " Z e g v e l d " een goede mogelijkheid biedt, een v e r g e l i j k e n d o n d e r z o e k b e t r e f f e n de de g r a s l a n d e x p l o i t a t i e en de waterhuishouding van v e e n g r a s l a n d tot u i t -v o e r i n g t e b r e n g e n .
Op 3 oktober 1966 heeft het B e s t u u r van de P r o e f b o e r d e r i j b e s l o t e n h e t o n d e r z o e k betreffende de landbouwkundige b e t e k e n i s van de w a t e r h u i s -houding voor het v e e n g r a s l a n d a l s c e n t r a a l o n d e r z o e k op zijn P r o e f b e d r i j f tot u i t v o e r i n g t e l a t e n b r e n g e n .
In h e t n a j a a r van 1966 i s door h e t ICW een v o o r o n d e r z o e k u i t g e v o e r d betreffende de w a t e r h u i s h o u d i n g ; dit o m v a t t e g r o n d w a t e r s t a n d s m e t i n g en en hoogtemetingen van het t e r r e i n .
In I967 i s door het ICW een W a t e r b e h e e r s i n g s p l a n voor het o n d e r z o e k op de P r o e f b o e r d e r i j opgesteld (nota 419 d. d. 12-9-1967) en door het PAW een plan voor het o n d e r z o e k van het g r a s l a n d g e b r u i k (nota d. d. 1-11-1967).
Nadat in de loop van 1968 de toezeggingen inzake s u b s i d i e v e r l e n i n g voor de nieuwe proefopzet definitief w a r e n geworden, kon het geplande o n -d e r z o e k -doorgang vin-den.
6
-II. INLEIDING
1. Doel van het o n d e r z o e k
A l g e m e e n i s bekend dat door de hoge g r o n d w a t e r s t a n d e n in het v e e n -weidegebied de i n t e n s i v e r i n g s m o g e l i j k h e d e n b e p e r k t zijn. H i e r b i j s p e l e n v o o r a l faktoren zoals v e r t r a p p i n g t e n gevolge van g e r i n g e d r a a g k r a c h t en een v e e l a l v e r k o r t e g r o e i p e r i o d e a l s gevolg van een onvoldoend d r o g e l i g ging in v o o r en n a j a a r een r o l . Door v e r b e t e r i n g van de w a t e r h u i s h o u ding (met n a m e v e r l a g i n g van de g r o n d w a t e r s t a n d ) zou wellicht een i n t e n -s i e v e r e b e d r i j f -s v o e r i n g mogelijk w o r d e n , d o o r d a t een g r o t e r e d r a a g k r a c h t en een v e r l e n g i n g van het g r o e i - en w e i d e s e i z o e n zou w o r d e n v e r k r e g e n .
Het v e r l a g e n van de g r o n d w a t e r s t a n d (voor v e r l a g i n g van het p o l d e r peil) stuit in de p r a k t i j k evenwel nog op g r o t e b e z w a r e n . E x t r a v o o r z i e -ningen betreffende de w a t e r b e h e e r s i n g gaan g e p a a r d m e t v r i j hoge k o s t e n , t e r w i j l m e n t e v e n s b e v r e e s d i s voor het o p t r e d e n van klink en eventuele indroging s v e r s c h i j n s e l e n .
O m t r e n t de v o o r - en n a d e l e n van een wijziging in de g r o n d w a t e r s t a n d (via het p o l d e r p e i l ) op de b e d r i j f s v o e r i n g , i s tot nu toe weinig c o n c r e e t s t e zeggen, zodat o n d e r z o e k t„ a. v. dit a s p e c t a l s z e e r b e l a n g r i j k kan w o r -den beschouwd.
G e z i e n de u r g e n t i e van o n d e r z o e k betreffende de waterhuishouding van v e e n g r a s l a n d i s b e s l o t e n , de nieuwe P r o e f b o e r d e r i j " Z e g v e l d " h i e r v o o r te b e s t e m m e n .
Het doel van het uit t e v o e r e n o n d e r z o e k op de P r o e f b o e r d e r i j " Z e g v e l d " i s dus het v e r g e l i j k e n van de p r o d u k t i v i t e i t en de e x p l o i t a t i e m o g e lijkheden van v e e n g r a s l a n d o n d e r b e d r i j f s o m s t a n d i g h e d e n bij een voor d e -ze s t r e e k n o r m a a l slootpeil en bij een v e r l a a g d slootpeil.
Voor dit vergelijkend o n d e r z o e k i s het noodzakelijk dat de twee t e v e r -gelijken objecten onafhankelijk van e l k a a r w o r d e n g e ë x p l o i t e e r d .
2. Opzet van het uit t e v o e r e n o n d e r z o e k
De nieuwe p r o e f b o e r d e r i j omvat ca. 30 ha blijvend v e e n g r a s l a n d . D e -ze o p p e r v l a k t e i s v e r d e e l d in twee objecten van elk ca. 15 ha. Op het ene object w o r d t het n o r m a l e p o l d e r p e i l aangehouden van ca. 35 cm beneden m a a i v e l d , t e r w i j l op het a n d e r e object het slootpeil d. m . v. o n d e r b e m a -ling w o r d t v e r l a a g d tot ca. 85 c m beneden m a a i v e l d .
Het a a n b r e n g e n van h e t v e r s c h i l in slootpeil en de v e r d e r e c u l t u u r -t e c h n i s c h e i n g r e p e n zijn in de h e r f s -t van 1968 en in de w i n -t e r van 1 9 6 8 /
I969 o n d e r leiding van de p r o v i n c i a l e C u l t u u r t e c h n i s c h e Dienst U t r e c h t u i t g e v o e r d , zodat in h e t v o o r j a a r van 1969 m e t h e t v e r g e l i j k e n d o n d e r z o e k kan w o r d e n begonnen.
Hoewel het v e r s c h i l in o n t w a t e r i n g s d i e p t e in h e t v o o r j a a r van 1968 nog niet w a s g e r e a l i s e e r d , is toen toch r e e d s m e t het v o o r g e s t e l d e o n d e r z o e k begonnen; 1968 kan dus a l s een blanko p r o e f j a a r w o r d e n beschouwd. E v e n -t u e l e v e r s c h i l l e n -t u s s e n de objec-ten " d r o o g " en " n a -t " mogen d a a r o m in het a a n l o o p j a a r 1968 niet w o r d e n t o e g e s c h r e v e n aan v e r s c h i l in o n t w a t e
r i n g s d i e p t e . Een blanko p r o e f j a a r heeft, v o o r a l gezien de a a r d van h e t o n -d e r z o e k z o a l s -dat op -de P r o e f b o e r -d e r i j " Z e g v e l -d " z a l w o r -d e n u i t g e v o e r -d , vele v o o r d e l e n . In de e e r s t e p l a a t s m o e t w o r d e n genoemd het opdoen van e r v a r i n g m e t een g e s c h e i d e n b e d r i j f s e x p l o i t a t i e . D a a r n a a s t kan w o r d e n nagegaan welke m o e i l i j k h e d e n zich h i e r b i j v o o r d o e n , zodat d e s g e w e n s t nog n a d e r e v o o r z i e n i n g e n of m a a t r e g e l e n kunnen w o r d e n getroffen, vó*ó*r-dat m e t h e t definitieve o n d e r z o e k een begin w o r d t g e m a a k t .
o n t m e s t i n g . Deze s t a l l e n bieden t e z a m e n r u i m t e voor ca. 75 stuks m e l k -v e e en 40 stuks jong-vee» Het m e l k -v e e wordt zowel ' s z o m e r s a l s ' s wint e r s gemolken in een dubbele vijfswintands vis g r a a wint m elk s wint a l . In d e z e m e l k s t a l w o r d t d. m . v. een v o e d e r a u t o m a a t het k r a c h t v o e r aan de d i e r e n v e r -s t r e k t .
Het hooi k a n , in afzonderlijke vakken, w o r d e n opgeslagen in een zgn. v e l d s c h u u r , v o o r z i e n van h o o i v e n t i l a t i e , t e r w i j l n a a s t het hoofdgebouw r u i m t e aanwezig i s voor h e t m a k e n van rijkuilen.
Deze b e d r i j f s s i t u a t i e biedt de mogelijkheid om een zo b e t r o u w b a a r m o g e l i j k e objectvergelijking uit t e v o e r e n .
Het bedrijf b e s c h i k t o v e r de volgende w e r k t u i g e n : t w e e t r e k k e r s , een c y c l o m a a i e r , een o p r a a p w a g e n , een t r o m m e l s c h u d d e r , een h a r k k e e r d e r , een hooikanon, een k u n s t m e s t s t r o o i e r , een v a c u ü m g i e r t a n k , twee m e l k -t a n k s van elk 1500 l i -t e r .
De a r b e i d s b e z e t t i n g b e s t a a t u i t d r i e m a n , u i . de b e d r i j f s l e i d e r en twee a s s i s t e n t e n m e d e w e r k e r s , t e r w i j l zonodig een l o o n w e r k e r kan w o r -den i n g e s c h a k e l d ,
4 . Uitgangspunten inzake de u i t v o e r i n g van het v e r g e l i j k e n d o n d e r z o e k a. Op b e i d e objecten (bedrijfshelften) wordt p e r snede de s t i k s t o f b e m e s
-ting gelijk gehouden.
b . De beweiding m e t k o e i e n , pinken en k a l v e r e n wordt p e r object afzon-derlijk u i t g e v o e r d , onafhankelijk van het a n d e r e object. De g r o e p e n d i e r e n zijn ingedeeld op b a s i s van m e l k p r o d u k t i e , kalfdata, leeftijd en gewicht.
c. De k a l v e r e n w o r d e n p e r object zoveel mogelijk op g e m a a i d land geweid om schade door b e s m e t t i n g m e t m a a g d a r m w o r m e n t e v o o r k o m e n . d. De voederwinning wordt p e r object g e s c h e i d e n u i t g e v o e r d , d u s
onaf-hankelijk van het a n d e r e object.
e. Het gewonnen w i n t e r v o e r w o r d t p e r object g e s c h e i d e n o p g e s l a g e n . f. P e r object wordt n a a r eenzelfde verhouding h o o i / k u i l g e s t r e e f d . g. P e r object w o r d t e r n a a r g e s t r e e f d dat m i n i m a a l 10 kg ds p e r GVE p e r
staldag wordt gewonnen.
h. G e t r a c h t w o r d t gemiddeld t e m a a i e n bij een o p b r e n g s t van ca. 3000 kg ds p e r h a .
i. E r w o r d t g e s t r e e f d n a a r een zo k o r t mogelijke v e l d p e r i o d e p e r p e r c e e l , j . De beide g r o e p e n koeien w o r d e n afzonderlijk gemolken,
k. De m e l k o p b r e n g s t wordt p e r m e l k m a a l p e r g r e e p afzonderlijk v a s t g e -steld,
Ie In het w e i d e s e i z o e n w o r d t de k r a c h t v o e r gift tot een m i n i m u m b e p e r k t gehouden, m . V e r d e r e w a a r n e m i n g e n die m o e t e n w o r d e n u i t g e v o e r d betreffen: I e . b l o e d o n d e r z o e k 2e. m e s t o n d e r z o e k 3e. g e w a s o n d e r z o e k 4 e . g r o n d o n d e r z o e k 5e, b r u t o - o p b r e n g s t b e p a l i n g en van h e t g r a s l a n d .
PROEFBOERDERIJ ZEGVELD
onderbemalen ca 0/85 - mv. polderpeil ca 0,35-mv
III. VERKAVELING, GRONDSOORT EN -ONDERZOEK, KWALITEIT VAN HET GRASLAND
1. Situatieschets en perceelsindeling
Uit de situatieschets valt af te leiden dat de verkaveling vrij gunstig is te noemen. De afstand van de percelen tot de bedrijfsgebouwen i, c. de melkstal bedraagt gemiddeld ca. 350 m. Een uitzondering hierop maken de percelen 19, 20a en 20b. De afstand van deze percelen tot de bedrijfs-gebouwen bedraagt ca. 750 m.
In de zomer en het najaar van 1968 is het m e e r d e r e malen voorgeko-men dat de bereikbaarheid van verschillende percelen als gevolg van de grote hoeveelheid neerslag te wensen overliet, waardoor de bedrijfsvoe-ring in ongunstige zin werd beïnvloed. Mede om deze reden is besloten om, vóórdat in het voorjaar van 1969 met het definitieve onderzoek zou worden begon-nen, een wegverharding aan te leggen, zodat in de toekomst onder alle
om-standigheden een goede bereikbaarheid van de percelen gewaarborgd i s . De perceelsindeling is gemaakt op grond van het ontwateringsplan van het Instituut voor Cultuurtechniek en Waterhuishouding en is gescheiden in Object "Droog" en Object "Nat". De gemiddelde perceelsgrootte is 1,25 ha. De objecten zijn nagenoeg even groot.
2. Grondsoort en -onderzoek
De grondsoort kan worden omschreven als laaggelegen bosveengrond met iets klei in de bovengrond. De dikte van het bosveenpakket bedraagt ca. 7 m e t e r . De oostelijke helft van het bedrijf heeft een "toemaak"-dek, de westelijke helft niet.
Op 6 december 1965 zijn voor het e e r s t van de verschillende p e r c e -len grondmonsters genomen van de laag 0-5 cm. De uitslag van dit grond-onderzoek wordt weergegeven in tabel 1-A en 1-B.
Tabel 1-A Perceel 1 2 3 4 5 15 l6a l6b 17 18 19 20a Gemiddeld : Object pH-KCl 4,4 4,4 4,9 4,8 4.9 5,0 5,3 5,3 5,1 5,4 5,7 5,4 5,0
"Droog, grondmonsters van 6-12-1965 | Humus 50,2 50,2 43,5 44,1 53,6 44,5 35,3 35,3 35,9 29,8 31,5 34,1 40,7 Afslibb. 27 27 27 30 32 25 25 25 19 24 24 24 26 P-Al 18 18 37 41 37 48 55 55 46 38 47 54 41 K-getal 9 9 10 13 12 11 15 15 9 18 17 19 13 K-gehalte 36 36 36 46 53 39 45 45 26 46 45 55 42 I&20 18 18 20 19 21 18 16 16 13 17 15 18 17 Tabel 1-B 6 7a 7b 8a 8b 9 10 11 12 13 14 20b Gemiddeld : Object 4,9 5,2 5,2 4,9 4,9 5,4 4,5 4,5 4,8 4,7 4,8 5,4 4,9 "Nat", grondmons 53,6 34,8 34,8 34,9 34,9 30,1 56,0 56,0 53,6 52,6 47,3 34,1 43,5 iters 32 23 23 25 25 30 21 21 22 22 23 24 24 van 6-12-1965 37 40 40 52 52 48 26 26 45 37 56 54 43 12 11 11 8 8 17 11 11 9 8 11 19 11 53 32 32 24 24 43 48 48 37 34 37 55 39 21 15 15 14 14 15 20 20 19 17 18 18 17
10
-Uit de t a b e l l e n 1-A en 1-B blijkt dat gemiddeld gezien de t u s s e n de objecten aanwezige v e r s c h i l l e n v r i j g e r i n g zijn. Binnen elk object e c h t e r zijn t u s s e n de v e r s c h i l l e n d e p e r c e l e n wel v r i j g r o t e v e r s c h i l l e n . Wat het m e e s t opvalt zijn de v e r s c h i l l e n in h u m u s g ehalt e. Op elk van de objecten liggen z e s p e r c e l e n m e t een h u m u s g e h a l t e dat aanzienlijk l a g e r i s dan dat van de a n d e r e z e s p e r c e l e n van het object. De v e r k l a r i n g h i e r v o o r i s t e vinden in het r e e d s genoemde t o e m a a k d e k : deze 30 cm dikke l a a g heeft een afwijkende s a m e n s t e l l i n g , o n t s t a a n doordat deze p e r c e l e n in het v e r -l e d e n zijn b e m e s t m e t grof s t a d s v u i -l ( " t o e m a a k " ) , m e t a -l s gevo-lg o. a. dit aanzienlijk l a g e r e h u m u s g e h a l t e in de b o v e n s t e 5 c m . Bij de v e r d e l i n g van de p e r c e l e n o v e r de objecten i s rekening gehouden m e t dit t o e m a a k d e k : elk object heeft z e s p e r c e l e n m e t en z e s p e r c e l e n zonder t o e m a a k d e k . De invloed van dit t o e m a a k d e k k o m t e v e n e e n s tot uiting in de p H K C l : de p e r -c e l e n m e t l a g e r h u m u s g e h a l t e hebben een h o g e r e pH-KCl. Bij de m e e s t e p e r c e l e n ligt de pHKCl e c h t e r in het goede t r a j e c t ( 4 , 8 5 , 5 ) ; op de p e r -c e l e n m e t v r i j lage pH-KCl ( 4 , 4 - 4 , 7 ) , i s in 1966 een k a l k b e m e s t i n g gegeven«
Het p e r c e n t a g e a f s l i b b a a r loopt van p e r c e e l tot p e r c e e l weinig u i t e e n . In de P - A l - en K - g e t a l l e n zijn op beide objecten t u s s e n de p e r c e l e n v r i j g r o t e v e r s c h i l l e n aanwezig. Van een v r i j groot aantal p e r c e l e n i s v o o r a l het K - g e t a l v r i j laag t e n o e m e n .
De N a 2 0 - g e h a l t e n van de v e r s c h i l l e n d e p e r c e l e n lopen weinig uiteen en kunnen a l s "goed" g e w a a r d e e r d w o r d e n .
In de j a r e n 1966, 1967 en 1968 i s j a a r l i j k s een hoeveelheid fosfaat en k a l i gegeven, g e b a s e e r d op de u i t s l a g van h e t g r o n d o n d e r z o e k a l s v e r m e l d in de t a b e l l e n 1-A en 1-B a l s m e d e op het g e b r u i k van h e t g r a s l a n d . De in
1968 gegeven fosfaat- en k a l i b e m e s t i n g i s opgenomen in dit v e r s l a g (zie hoofdstuk V).
Tabel 2-A: Object "Droog", grondmonsters van 21-11-1968 Perceel 1 2 3 4 5 15 16a 16b 17 18 19 20a Gemiddeld Tabel 2-B: Ot 6 7a 7b 8a 8b 9 10 11 12 13 11+ 20b Gemiddeld pH-KCl 4,7
M
4,8 1.7 4,8 4,8 4,8 5,0 4,8 5,2 5,5 5,3 4,9 ject "Nat", 4,8 4,8 5,1 4,9 4,7 5,2 4,7 4,7 4,7 4,7 4,7 5,4 4,9 Humus 52,2 55,5 41J-.2 49,4 48,6 47,1 37,7 39,0 40,1 33,5 36,8 42,2 43,8 grondmonster 49,9 38,2 41,3 36,6 39,1 33,6 51,9 57,9 52,7 55,6 44,0 39,0 45,0 P-Al 35 34 30 33 27 36 45 39 36 36 37 47 36 s van 21-11-30 26 4l 36 38 44 26 34 34 30 38 52 36 | K-getal 12 13 13 11 11 11 13 15 11 14 14 12 13 -1968 10 12 14 18 13 14 12 15 13 12 11 16 13 1 K-gehalte 49 56 45 45 42 40 42 48 37 40 45 41 44 40 37 49 55 43 40 49 70 55 53 39 52 48 Na20 12 11 13 15 14 10 11 11 9 12 10 8 11 13 10 13 13 12 10 14 13 15 16 12 11 13In de h e r f s t van 1968 zijn opnieuw g r o n d m o n s t e r s genomen, De u i t -slag van dit o n d e r z o e k is w e e r g e g e v e n in de t a b e l l e n 2-A en 2 - B . Uit deze t a b e l l e n blijkt dat gemiddeld gezien de b e m e s t i n g s t o e s t a n d van beide o b -j e c t e n weinig v e r s c h i l t ; binnen de ob-jecten zi-jn de v e r s c h i l l e n t u s s e n de p e r c e l e n veel m i n d e r groot dan bij het g r o n d o n d e r z o e k van 1965. In het a l g e m e e n kan w o r d e n g e s t e l d dat de b e m e s t i n g s t o e s t a n d op de p e r c e l e n v r i j goed genoemd m a g w o r d e n .
3. Kwaliteit van het g r a s l a n d
In de z o m e r van 1966 w e r d de b o t a n i s c h e s a m e n s t e l l i n g van de g r a s -m a t op de v e r s c h i l l e n d e p e r c e l e n g e s c h a t door de afd. v e g e t a t i e k a r t e r i n g van het PAW. H i e r b i j bleek dat t u s s e n de p e r c e l e n v r i j g r o t e v e r s c h i l l e n in b o t a n i s c h e s a m e n s t e l l i n g bestonden en dat in h e t a l g e m e e n de kwaliteit van het g r a s l a n d v e e l te w e n s e n o v e r l i e t . Van s l e c h t s 8 van de 24 p e r c e l e n bestond de g r a s m a t voor 30 % of m e e r uit E n g e l s r a a i g r a s . Op 15 p e r c e l e n k w a m e n m i n d e r goede, vochtminnende g r a s s e n veel v o o r . Op enkele p e r
-celen b e s t o n d de g r a s m a t voor een v r i j hoog p e r c e n t a g e (ca. 30 %) uit bent ( s m e l e , D e s c h a m p s i a c a e s p i t o s a P . B. ). Op a n d e r e p e r c e l e n w a s eveneens bent aanwezig, m a a r d a a r m a a k t e h e t slecht een g e r i n g p e r c e n -tage van het b e s t a n d uit. Op s o m m i g e p e r c e l e n w a s v r i j v e e l kweek aanwezig,
Eén p e r c e e l (nr. 4) m e t z w a r e bentbezetting, i s in a u g u s t u s 1966 g e f r e e s d en opnieuw i n g e z a a i d . Het r e s u l t a a t h i e r v a n m a g goed w o r d e n g e -noemd. In het v r o e g e v o o r j a a r van 1968 i s , e v e n e e n s m e t goed r e s u l t a a t , op m e e r d e r e p e r c e l e n een p o l l e n b e s t r i j d i n g u i t g e v o e r d ; deze b e s t o n d uit bespuiting van de bentpollen m e t een 1 %-oplossing van p a r a q u a t .
In s e p t e m b e r 1968 zijn van alle p e r c e l e n g r a s m o n s t e r s genomen voor botanisch onderzoek. Het r e s u l t a a t , u i t g e d r u k t in g e w i c h t s p r o c e n t e n , i s w e e r g e g e v e n in de t a b e l l e n 3-A en 3 - B .
Uit deze t a b e l l e n blijkt dat de b o t a n i s c h e s a m e n s t e l l i n g in het a l g e -m e e n op beide objecten goed i s t e noe-men. Uitgaande van het ge-middelde i s de b o t a n i s c h e s a m e n s t e l l i n g op h e t object "Nat" i e t s b e t e r dan op het object " D r o o g " . Dit v e r s c h i l is in hoofdzaak een gevolg van de in v e r h o u -ding m a t i g e b o t a n i s c h e s a m e n s t e l l i n g van de p e r c e l e n 1 en 2 (tabel 3-A). Op deze p e r c e l e n b e d r a a g t h e t p e r c e n t a g e bent r u i m 30. Gezien dit hoge p e r c e n t a g e bent zullen deze p e r c e l e n m o e t e n w o r d e n g e f r e e s d en opnieuw i n g e z a a i d . Voor een goede v e r g e l i j k b a a r h e i d van de objecten zullen de p e r -c e l e n 10 en 11 van het obje-ct "Nat" eenzelfde behandeling o n d e r g a a n .
Het p e r c e n t a g e goede g r a s s e n b e s t a a t in hoofdzaak uit E n g e l s r a a i -g r a s en r u w b e e m d -g r a s . Van de m a t i -g e -g r a s s e n k o m e n kweek en witbol het m e e s t v o o r ; het p e r c e n t a g e i s e c h t e r v r i j k l e i n . Het p e r c e n t a g e m i n d e r -w a a r d i g e g r a s s e n b e s t a a t v o o r n a m e l i j k uit s t r a a t g r a s , geknikte v o s s e s t a a r t en s m e l e .
Het p e r c e n t a g e k r u i d e n is gemiddeld v r i j klein. De s o o r t e n die nog het m e e s t v o o r k o m e n zijn p a a r d e b l o e m en m u u r .
V e r g e l i j k e n we de schatting van 1966 m e t h e t o n d e r z o e k v a n 1968 dan blijkt dat de kwaliteit van de g r a s m a t v r i j s t e r k i s v e r b e t e r d . De o o r z a a k h i e r v a n m o e t wellicht in de e e r s t e p l a a t s w o r d e n gezocht in h e t b e t e r e g r a s l a n d g e b r u i k in de j a r e n 1967 en 1968. Ook de doelmatige b e m e s t i n g z a l tot de v e r b e t e r i n g hebben b i j g e d r a g e n .
- 12
Tabel 3-A. Botanische samenstelling percelen. Object Perceel Ho A. B. C. D. E. P. G. A. B. C. D. P. edanigheidsgraad Goede grassen (10-8) Vlinderbloemigen (8-6) Matige grassen (7-5) Minderwaardige grassen (4-0) Schijngrassen (4-0) Overige soorten (4-0) Onbepaalde rest
Engels raaigras, Lolium perenne L. (10) Beemdlangbloem, Festuca pratensis Huds. (9) Timothee, Phleum pratense L. (9)
Veldbeemdgras, Poa pratensis L. (9) Ruwbeemdgras, Poa trivialis L. (8) Witte klaver, Trifolium repens L. (8) Rode klaver, Trifolium pratense L. (7)
Beemdvossestaart, Alopecurus prat. L. (7) Veldgerst, Hordeum secalinum Schreb. (7) Goudhaver, Trisetum flavescens P.B. (7) Kamgras, Cynosurus cristatus L. (7) Kropaar, Dactylis glomerata L. (6) Piorien, Agrostis stolonifera L. (5) Kweek, Agropyron repens P.B. (5) Witbol, Holcus lanatus L. (5) Rietgras (6)
Gewoon struisgras, Agrostis ten.Sibth. (4) Mannagras, Glyceria fluitans R.Br. (4) Reukgras, Anthoxanthum odoratum L. (4) Roodzwenkgras, Pestuca rubra L. (4) Straatgras, Poa annua L. (4)
Gekn. vossestaart, Alopecurus gen. L. (3) Smele, Deschampsia caespitosa P.B. (0)
Duizendblad, Achillea millefolium L. (4) Herfstleeuwetand, Leontodon aut. L. (4) Paardebloem, Taraxacum officinale Web. (4) Pinksterbloem, Cardamine pratensis L. (3) Veldzuring, Rumex acetosa L.(3)
Hoornbloem, Cerastum holosteoides P r . (2) Madeliefje, Bellis perennis L. (1)
Kruip, boterbloem, Ranunculus repens L. (1) Scherpe boterbloem, Ranunculus acris L. (0) Muur (2) Akkerdistel (0) 1 5,0 48 6 42 4 25 4 + 19 + 6 4 + + 2 36 1 + 3 r!Dro 2 5,5 54 + 4 40 2 27 2 3 22 + + + 4 5 2 2 31 + 2 og 3 6,8 71 + 13 10 6 51 4 + 16 + + 2 4 7 1 2 3 4 + 2 + + + 4 4 8,9 87 + 1 10 2 77 2 + 8 + + + 1 + 1 9 l + + 1 5 8,0 75 + 8 16 1 48 1 1 25 + l 7 + 13 3 + + + 1 15 8,1 72 20 3 5 45 13 + 2 12 1 4 15 + 2 1 2 1 + 2 jl6a 9,5 94 + 2 3 1 88 2 1 3 + 2 + 3 + + + 1 16b 8,2 76 12 3 9 6o 1 3 3 9 1 4 6 1 + 1 2 1 + 6 2 17} 18 9,5 93 6 + 1 90 + + 3 + 1 5 + + + + + 1 8,5 84 + 9 + 7 49 5 10 5 15 + + 1 1 6 1 + + + 2 + 1 + + 4 19 8,o 87 7 2 4 30 2 + 55 3 2 2 + + 1 1 + + 4 2 0a 8,7 82 + 12 2 4 73 1 + 1 7 + + l 5 6 + + 2 1 + + + 1 2 gem. 8,0 77 + 8 11 4 55 2 2 1 16 1 2 5 l 2 2 6 1 2
Tabel 3-B. Botanische samenstelling percelen. Object "Nat" Perceel Ho A. B. C. D. E. F. G. A. B. C. D. F. edanigheidsrgaad Goede grassen (10-8) Vlinderbloemigen (8-6) Matige grassen (7-5) Minderwaardige grassen (4-0) Schijngrassen (4-0)
Overige soorten (U-O) Onbepaalde rest
Engels raaigras, Lolium perenne L. (10) Beemdlangbloem, Pestuca pratensis Huds. (9) Timothee, Phleum pratense L. (9)
Veldbeemdgras, Poa pratensis L. (9) Ruwbeemdgras, Poa trivialis L. (8) Witte klaver, Trifolium pratense L. (7) Rode klaver, Trifolium pratense L. (7)
Beemdvossestaart, Alopecurus prat. L. (7) Veldgerst, Hordeum secalinum Schreb. (7) Goudhaver, Trisetum flavescens P.B. (7) Kamgras, Cynosurus cristatus L. (7) Kropaar, Dactylis glomerata L. (6) Piorien, Agrostis stolonifera L. (5) Kweek, Agropyron repens P.B. (5) Witbol, Holcus lanatus L. (5) Rietgras (6)
Gewoon struisgras, Agrostis ten.Sibth. (4) Mannagras, Glyceria fluitans R.Br. (4) Reukgras, Anthoxanthura odoratum L. (4) Roodzwenkgras, Pestuca rubra L. (4) Straatgras, Poa annua L. (4)
Gekn. vossestaart, Alopecurus gen. L. (3) Smele, Deschampsia caespitosa P.B. (0) Liesgras (4)
Duizendblad, Achilea millefolium L. (4) HerfstIeeuwetand, Leontodon aut. L. (4) Paardebloem, Taraxacum officinale Web. (4) Pinksterbloem, Cardamine pratensis L. (3) Veldzuring, Rutnex acetosa L. (3)
Hoornbloem, Cerastum holosteoides P r . (2) Madeliefje, Bellis perennis L. (1)
Kruip, boterbloem, Ranunculus repens L. (1) Scherpe boterbloem, Ranunculus acris L. (0) Muur (2) 6 7,5 77 + 5 7 11 31 + 2 44 + 1 4 2 4 1 + + + + + 11 7a 8,0 72 + 14 11 3 53 3 + 2 14 + 1 2 8 3 + 7 4 + 3 7b | 8,9| 87 6 3 4 70 5 1 11 1 4 1 + 2 1 + + 4 8a 8,4 80 + 9 7 4 56 + 3 6 15 + 2 3 4 + 4 3 3 + 8b 8,0 71 + 18 8 3 48 1 + 4 18 + + 16 2 + 5 3 2 + + + 1 9 7,6 75 6 5 14 41 1 4 1 28 1 1 2 2 + 2 3 3 + + + 11 10 8,7 87 3 10 + 70 5 2 10 + + 3 + 1 1 8 + + + 1 1 ! 8,8| 86 + 10 3 1 70 3 + 3 10 + 1 + 9 + + 3 + + 1 + + 12 9.6] 95 3 + 2 87 6 + 2 + + 3 + + + + + 2 13 9,8 97 3 + + 93 3 1 + + 3 + + + 14 9,0 86 + 9 5 + 69 4 2 5 6 + 2 1 6 1 + + 2 2 + + + 2 0b 8,6 83 8 5 4 60 + + 1 22 + 2 1 5 1 2 2 2 + + 1 gem. 8,6 , . • 83 8 5 4 62 3 1 2 15 1 3 4 2 2 1 1 + 3
14
IV. WEERSOMSTANDIGHEDEN IN 1968
H i e r v o o r zijn de t e m p e r a t u u r g e g e v e n s genomen van De Bilt; de n e e r slaggegevens zijn ontleend aan de w a a r n e m i n g e n van het K N M I r e g e n -s t a t i o n t e Zegveld. De gegeven-s zijn w e e r g e g e v e n in de t a b e l l e n 4 - A en 4 - B .
Tabel 4-A Ie decade 2e decade 3e decade Gemiddeld Normaal Gemiddelde jan. ! -0,7 2,7 3,9 2,0 1,7 f eb. 2,7 2,0 -o,4 1,5 2,0 etmaaltemperatuur te De Bilt, in C; mrt. 3,2 5,3 9,6 6,2 5,0 april mei 1,2 10,1 11,4 8,8 12,2 13,8 9,3 11,0 8,5 12,4 ! Juni 13,7 16,8 15,6 15,4 15,5 juli 17,8 15,0 16,2 16,3 17,0 aug. 18,2 14,6 18,5 17,1 16,8 1968 (sept. 15,9 13,8 13,6 14,4 14,3 okt. 13,7 11,2 10,4 11,7 10,0 nov. 6,5 2,1 6,1 5,9 dec. 0,7 -2,3 o,9 -0,2 3,0 Tabel 4-B. Neerslag in mm te Zegveld; 1968
Ie decade 2e decade 3e decade 37.5 30,3 30.6 6,7 14,5 8,0 6,4 2 5 , 1 9 , 8 14,0 0,5 13,8 45,3 42,0 7,6 18,2 14,1 43,9 37,1 38,4 7,0 6 l , 3 66,0 8,0 27,4 29,3 90,9 40,4 47,6 5,8 26,8 1,4 2 , 1 5,9 13,3 3 8 , 1 T o t a a l 82,6 45,0 41,3 28,3 94,9 76,2 82,5 135,3 147,6 93,8 4 l , 2 45,4 Normaal ! 60,7 45,1 38,8 46,3 47,8 52,4 77,5 81,7 73,3 73,2 69,9 63,1
Uit h e t t e m p e r a t u u r v e r l o o p kan w o r d e n o p g e m a a k t , dat de m a a n d e n m a a r t en a p r i l v r i j w a r m zijn g e w e e s t ; m e d e h i e r d o o r heeft de g r a s g r o e i zich in het v o o r j a a r van 19&8 v r i j vlot kunnen ontwikkelen.
Het t e m p e r a t u u r v e r l o o p in de w e i d e p e r i o d e ( m e i t / m s e p t e m b e r ) i s v r i j n o r m a a l t e noemen; de l a a t s t e m a a n d e n v a n h e t j a a r i s het d a a r e n t e -gen wat a a n de koude kant g e w e e s t
De hoeveelheid n e e r s l a g i s in de m e e s t e m a a n d e n - en v o o r a l tijdens h e t w e i d e s e i z o e n - boven n o r m a a l g e w e e s t . V e r boven n o r m a a l ligt de n e e r s l a g van de m a a n d e n m e i , augustus en s e p t e m b e r . De g r o t e n e e r s l a g -hoeveelheden in m e i hebben tot gevolg gehad dat de voederwinning in die m a a n d nogal wat i s v e r t r a a g d en v o o r a l de kwaliteit van h e t g r a s b e s t e m d voor inkuilen nadelig i s beïnvloed. De g r o t e hoeveelheid n e e r s l a g in s e p -t e m b e r , in h e -t bijzonder in de d e r d e d e c a d e , heef-t -to-t gevolg gehad da-t op 30 s e p t e m b e r de koeien r e e d s definitief zijn o p g e s t a l d .
V. GRASLANDGEBRUIK EN ZW-OPBRENGST IN 1968 1. B e m e s t i n g en gebruik
Een van de b e l a n g r i j k s t e faktoren voor de o p b r e n g s t van h e t g r a s l a n d i s de b e m e s t i n g en wel in h e t bijzonder de s t i k s t o f b e m e s t i n g .
In de t a b e l l e n 5-A en 5-B i s een o v e r z i c h t gegeven van de b e m e s t i n g aan stikstof, fosfaat, kali en m e n g m e s t op de objecten " D r o o g " r e s p . "Nat".
Tabel 5-A. Bemesting en gebruik van het grasland; Object "Droog"
P e r c e e l 1 2 3 4 5 15 16a l 6 b 17 18 19 2 0a T o t a a l P e r ha Kuns tme: Mengmesl T o t a a l Opp. ha 1,0 1,0 1.5 1,6 1,1 1,6 1,1 1,0 1,4 1,3 l . o 1,2 1 4 , 8 3t Kg p e r p e r c e e l k a s 23 $ 1500 1500 2175 2200 I6OO 228O 1400 I55O I 9 2 0 I85O I35O I7OO 21025 14-2 0 s l a k 16 % I 2 5 42 5 300 400 200 -200 250 -22 00 148 k a l i z . 40 % 300 300 300 300 300 350 250 250 250 250 250 125 3225 4 218 meng-mest ( l i t e r ) 2 2 . 5 0 0 25.OOO 70.OOO 70.OOO 2 7 . 5 0 0 4 0 . 0 0 0 2 6 . 2 5 0 2 6 . 2 5 0 7O.OOO 32.5OO 1 8 . 0 0 0 3 3 . 0 0 0 61.OOO 3 I . I 5 O N k a s 345 345 334 318 334 328 293 356 316 328 310 326 meng-mest 34 38 30 2 8 36 38 46 40 75 -25 -328 32 36 0 Kg p e r ha p2o5 s l a k 70 70 32 4 1 30 -24 32 - meng-mest 34 38 70 65 38 38 39 43 75 38 25 42 25 45 70 K20 K-40 meng-mest ! 1 120 68 120 75 80 140 75 131 109 75 88 75 90 72 100 80 70 150 77 75 100 50 42 84 89 90 179 Gebruik van h e t g r a s l a n d W=weiden K = i n k u i l e n H=hooien D=drogen HW HW DWHW WKW WHW HWKW WHWKW WK'/ DWHW KWKW WHW KWKW
Uit de t a b e l l e n 5-A en 5-B zien we dat w a n n e e r de fosfaatbehoefte m e t m e n g m e s t niet geheel w e r d gedekt, aanvulling plaatsvond in de v o r m van
s l a k k e m e e l . Voor de k a l i b e m e s t i n g was in a l l e gevallen een aanvulling m e t kalizout 40 % noodzakelijk.
De fosfaatgift i s gemiddeld op beide objecten gelijk g e w e e s t , nl. 70 kg P2O5 p e r ha. De h o e v e e l h e i d kali (K2O) is op het object "Nat" gemiddeld 30 kg p e r ha h o g e r geweest dan op het object " D r o o g " . De k a l i b e m e s t i n g i s v r i j z w a a r t e n o e m e n , m a a r gezien het g r o n d o n d e r z o e k van 1965 a l s -m e d e het hoge geplande -m a a i p e r c e n t a g e in 1968, w a r e n giften van r e s p . 210 en 180 kg K2O p e r ha noodzakelijk.
De h o e v e e l h e i d m e n g m e s t b e d r o e g gemiddeld op het object " D r o o g " en "Nat" r e s p . ca. 31 en 38 ton p e r ha. Deze hoeveelheden zijn in hoofd-zaak gegeven in de w i n t e r 1967/1968 en in het v o o r j a a r van 1968. Wanneer e e n m e n g m e s t b e m e s t i n g in de z o m e r p l a a t s v o n d , gebeurde dat u i t s l u i t e n d op p e r c e l e n w a a r v a n v a s t s t o n d dat de daaropvolgende snede g e m a a i d zou worden. Deze m a a t r e g e l w e r d genomen om v o o r h e t weiden s t e e d s s m a k e -lijk g r a s b e s c h i k b a a r t e hebben en zodoende de g r a s o p n a m e te s t i m u l e r e n .
16
Met de vóór 20 f e b r u a r i aangewende m e n g m e s t i s geen rekening g e -houden wat betreft de d a a r i n aanwezige stikstof; deze stikstof m o e t gezien het tijdstip van aanwending a l s v e r l o r e n w o r d e n beschouwd. De v e r s c h i l -len in stikstofbemesting t u s s e n de p e r c e l e n zijn in hoofdzaak een gevolg van de a a n p a s s i n g aan het g r a s l a n d g e b r u i k .
Tabel 5-B. Bemesting en gebruik van het grasland; abject "Nat"
P e r c e e l 6 7a 7b 8a 8b 9 10 11 12 13 14 20a T o t a a l P e r ha Kunstmes Mengmest T o t a a l Opp. ha 1,3 1,1 1,3 1,1 1,0 0,9 1,0 1,0 1,7 1,7 1,6 1,2 1 4 , 9 t Kg k a s 23 $ 2150 I85O 2020 1600 1700 I I 5 0 I35O 1300 2450 2300 26OO 1530 22000 1476 p e r p e r c e e l s l a k 16 % 250 -425 425 -1100 74 k a l i z . 40 % 100 275 475 425 475 150 200 300 35O 300 400 125 meng-mest ( l i t e r ) 7 7 . 5 0 0 65.OOO 50.OOO 27.5OO 25.OOO 4 7 . 5 0 0 2 4 . 0 0 0 2 4 . 0 0 0 8 0 . 0 0 0 8 2 . 5 0 0 4 0 . 0 0 0 3 1 . 0 0 0 3575 5 7 4 . 0 0 0 240 3 8 . 5 2 3 Kg p e r ha N k a s 380 387 358 334 391 293 310 299 331 311 374 289 meng-m e s t 40 37 -80 36 -70 38 35 -338 28 366 p2o5 s l a k meng-m e s t 32 78 88 58 37 38 80 70 36 70 36 64 73 35 39 14 55 69 K2O K-40 meng-m e s t 30 156 10c 178 146 115 154 75 190 75 67 159 80 72 12 0 72 82 141 70 146 100 75 42 78 98 112 210 Gebruik van h e t g r a s l a n d W=weiden K = i n k u i l e n H=hooien D=drogen WHW WHW DWHW KW KW KWHW HWKW HWKW WHW DWHW WHWKW HWKW
Als r i c h t l i j n voor de N - b e m e s t i n g i s u i t g e g a a n van het volgende s c h e m a : I e snede m a a i e n : 400 kg k a s p e r ha;
I e snede weiden : 300 kg k a s p e r h a ;
alle volgende w e i d e s n e d e n 200 kg k a s p e r h a , na 1 a u g u s t u s e c h t e r 150 kg k a s p e r ha p e r s n e d e .
Uit de t a b e l l e n 5-A en 5-B blijkt dat op beide objecten gemiddeld p e r ha evenveel stikstof i s aangewend, nl. ca. 360 kg. Deze h o e v e e l h e i d i s , v e r d e e l d o v e r het g r o e i s e i z o e n , in z e s à zeven k e e r toegediend. De e e r s t e stikstof is gegeven o m s t r e e k s 25 m a a r t , t e r w i j l o m s t r e e k s half s e p -t e m b e r de l a a -t s -t e s-tiks-tof i s g e s -t r o o i d .
Van de e e r s t e snede i s s l e c h t s ca. 6 ha gebruikt voor beweiding, d . w . z. c a . 40 % van de t o t a l e o p p e r v l a k t e ; de o v e r i g e 60 % kon w o r d e n g e m a a i d . Dat voor beweiding s l e c h t s 40 % nodig w a s , is te v e r k l a r e n door h e t feit dat r e e d s v r o e g begonnen w e r d m e t het m a a i e n van g r a s b e s t e m d voor de g r a s d r o g e r i j , zodat voor beweiding r e e d s v r o e g e t g r o e n t e r b e
-schikking w a s .
P e r object i s r u i m de helft van de o p p e r v l a k t e g r a s l a n d twee k e e r g e -m a a i d en de r e s t één k e e r .
2. Het weiden van het m e l k v e e en de pinken
Voor een goede m e l k p r o d u k t i e in de w e i d e p e r i o d e i s het van het g r o o t -s t e belang dat het m e l k v e e -s t e e d -s voldoende -s m a k e l i j k en jong w e i d e g r a -s t e r beschikking heeft. N a a r m a t e een h o g e r m a a i p e r c e n t a g e kan w o r d e n b e r e i k t , z a l aan deze eis s t e e d s b e t e r kunnen w o r d e n voldaan. E r m a g dus z o n d e r m e e r g e s t e l d w o r d e n dat de voederwinning in de z o m e r voor een b e l a n g r i j k g e d e e l t e in d i e n s t s t a a t van de beweiding.
Vóór h e t in de weide gaan van de koeien en de pinken zijn twee zo g e lijkwaardig mogelijke g r o e p e n gemaakt die g e d u r e n d e het gehele weide s e i -zoen p e r object g e s c h e i d e n hebben geweid. De pinken hebben s t e e d s bij de koeien gelopen. Uit het oogpunt van een goede g r a s l a n d e x p l o i t a t i e is dit a a n t r e k k e l i j k , hoewel h e t bij het m e l k e n , v o o r a l in een d o o r l o o p s t a l bij de b o e r d e r i j , ook zijn b e z w a r e n heeft.
Op 23 a p r i l zijn de m e l k k o e i e n en de pinken n a a r buiten gegaan; tot 27 a p r i l zijn de m e l k k o e i e n ' s n a c h t s o p g e s t a l d .
Op 20 m e i konden de k o e i e n en pinken w o r d e n i n g e s c h a a r d op e t g r o e n . Tot 1 juni w e r d t e r voorkoming van kopziekte 30 kg g e b r a n d e m a g n e -siet p e r ha g e s t r o o i d .
Op 30 s e p t e m b e r zijn de m e l k k o e i e n vanwege de z e e r ongunstige w e e r s o m s t a n d i g h e d e n r e e d s definitief opgestald. Na het o p s t a l l e n van de m e l k k o e i e n zijn de pinken van beide objecten s a m e n g e v o e g d en hebben zij tot 16 n o v e m b e r in één koppel geweid; op een a a n t a l p e r c e l e n w a s nl. nog v e e l g r a s aanwezig en deze p e r c e l e n m o e s t e n voor de komende w i n t e r zo goed mogelijk w o r d e n afgeweid.
Gemiddeld o v e r het gehele w e i d e s e i z o e n i s p e r koe p e r dag op het o b -j e c t " D r o o g " 0, 9 kg en op h e t ob-ject " N a t " 1, 0 kg k r a c h t v o e r b i -j g e v o e r d . Het k r a c h t v o e r w e r d v e r s t r e k t in de v o r m van m e s t b r o k (10, 9 v r e - 6 8 ZW). Dat k r a c h t v o e r w o r d t v e r s t r e k t i s een gevolg van h e t s y s t e e m van m e l k e n , nl. in de d o o r l o o p m e l k s t a l . Wel z a l w o r d e n g e t r a c h t de genoemde h o e v e e l -heden t e r u g te b r e n g e n tot m a x i m a a l 0, 5 kg p e r d i e r p e r dag.
Volgens plan zou de beweiding op elk van de objecten w o r d e n u i t g e -v o e r d m e t 25 koeien en 7 pinken. In de loop -van de w e i d e p e r i o d e zijn op de objecten " D r o o g " en " N a t " r e s p . 1 en 2 m e l k k o e i e n uitgevallen. Het a a n t a l pinken i s g e d u r e n d e het gehele w e i d e s e i z o e n ongewijzigd gebleven.
Het t o t a a l a a n t a l m e l k v e e d a g e n m e t de d a a r b i j b e h o r e n d e t o t a l e h o e -veelheid g e p r o d u c e e r d e m e l k b e d r o e g p e r o b j e c t :
Object T o t a a l m e l k v e e d a g e n Totaal kg m e l k
" D r o o g " 3484 58606 "Nat" 3498 56033
Het a a n t a l w e i d e d a g e n i s voor beide objecten nagenoeg gelijk. Op het object " D r o o g " i s e c h t e r r u i m 2500 kg m e l k m e e r g e p r o d u c e e r d dan op het object "Nat".
Bij h e t t o e g e p a s t e o m w e i d i n g s s y t e e e m w e r d e n op het object " D r o o g " de koeien en de pinken 48 k e e r v e r w e i d en op h e t object "Nat" 50 k e e r .
Bij een w e i d e p e r i o d e van in t o t a a l 160 dagen b e d r o e g de g e m i d d e l d e b e -weidingsduur r e s p . 3 , 3 en 3,2 dagen p e r p e r c e e l .
In t a b e l 6 i s een o v e r z i c h t gegeven van de o p p e r v l a k t e g r a s l a n d die p e r GVE p e r dag nodig w a s in de v e r s c h i l l e n d e m a a n d e n van het g r o e i s e i z o e n . T e r vergelijking i s ook de b e g r o t e o p p e r v l a k t e in de t a b e l o p g e -nomen.
Tabel 6. Object
"Droog"
"Nat"
*>„ .
Benodigde resp. begrote Maand april-mei juni Juli augustus september april-mei juni juli augustus september Totaal bewe oppervlakte ha 9,0 9,9 14,9 14,0 15,0 62,8 11,3 10,4 1^,5 15,5 13,1 64,8 oppervlakte grasland ide in Aantal grootvee-dagen 1102 930 955 955 910 4852 1165 903 936 924 880 4808
per GVE~ per Aantal are Benodigd 0,82 1,0b 1,56 1,46 1,65 1,29 0,97 1.15 1,55 1,68 1,49 1,35 dag
per GVE per dag Begroot 0,80 1,00 1,00 1,20 1,40 1,10 o,8o 1,00 1,00 1,20 1,40 1,10 Berekend is de oppervlakte per GVE, daar op de beweide oppervlakte ook de pinken en
kalveren hebben gelopen
Het blijkt dat in de m a a n d e n a p r i l m e i en juni de p e r GVE p e r dag b e -nodigde o p p e r v l a k t e v o o r a l op het object " D r o o g " v r i j goed o v e r e e n k w a m . m e t de b e g r o t e o p p e r v l a k t e . W a a r o m in deze p e r i o d e de p e r GVE p e r dag genodigde o p p e r v l a k t e op het object " N a t " g r o t e r i s g e w e e s t dan op het o b j e c t " D r o o g " , i s m o e i l i j k t e v e r k l a r e n . De o v e r het geheel v r i j goede o v e r -e -e n s t -e m m i n g t u s s -e n b-enodigd-e -en b -e g r o t -e o p p -e r v l a k t -e in d-ez-e p -e r i o d -e i s e c h t e r o p m e r k e l i j k , d a a r de m a a n d m e i z e e r nat i s geweest (50 m m boven n o r m a a l ) en ook de h o e v e e l h e i d n e e r s l a g in juni boven n o r m a a l lag (25 m m boven n o r m a a l ) . Dat de beweiding h i e r d o o r s l e c h t s in g e r i n g e m a t e
ongun-stig i s beïnvloed, m o e t wellicht w o r d e n t o e g e s c h r e v e n aan de z e e r d r o g e m a a n d a p r i l , w a a r d o o r de l a t e r e g r o t e hoeveelheden n e e r s l a g w a a r s c h i j n -lijk b e t e r konden w o r d e n v e r w e r k t .
In de m a a n d juli w a s de p e r GVE p e r dag benodigde o p p e r v l a k t e 50 % g r o t e r dan w a s b e g r o o t . Ook in deze m a a n d lag de hoeveelheid n e e r s l a g boven n o r m a a l , e c h t e r niet in die m a t e dat dit de beweiding nadelig zou h e b -ben beürvloed indien de voorafgaande p e r i o d e in dit opzicht n o r m a a l w a s g e w e e s t . Door de g r o t e natheid van m e i en juni w a s de n e e r s l a g van juli in dit j a a r e c h t e r m o e i l i j k t e v e r w e r k e n en dit r e s u l t e e r d e in een duidelijk nadelige invloed op de beweiding. H i e r kwam nog b i j , dat ook de b e r e i k -b a a r h e i d van de p e r c e l e n t e w e n s e n o v e r l i e t , w a a r d o o r het vee uit een a a n t a l p e r c e l e n voortijdig m o e s t w o r d e n u i t g e s c h a a r d ; dit heeft de b e n o -digde o p p e r v l a k t e nog v e r d e r in ongunstige zin beïnvloed.
In de m a a n d e n a u g u s t u s en s e p t e m b e r s p e e l d e de b e r e i k b a a r h e i d van de p e r c e l e n een veel g e r i n g e r e r o l , doordat toen m e t behulp van s p o o r b i e l z e n een v e r h a r d pad w a s aangelegd w a a r d i t nodig w a s gebleken. Het v e r -s c h i l t u -s -s e n benodigde en b e g r o t e o p p e r v l a k t e w a -s in deze m a a n d e n dan ook k l e i n e r dan in de m a a n d j u l i en m o e t in hoofdzaak w o r d e n t o e g e s c h r e ven aan de nadelige invloed op de beweiding van de z e e r g r o t e h o e v e e l h e -den n e e r s l a g in deze m a a n d e n .
Gemiddeld over het gehele w e i d e s e i z o e n w a s de p e r GVE p e r dag b e n o -digde o p p e r v l a k t e op beide objecten vrijwel gelijk en lag ca. 0, 2 a r e boven de b e g r o t i n g .
260, 240 t -220 200 180 160 HO 120 100 80 60 / >?• s ß 0.946 kg .• 0,946 kg .• 0,848 kg 0,653 kg
juni aug. sept. okt.
0 100 200 300 400 Epg -- getal
Fig. 2. Proefboerderij ,. Zegveld " object nat Gewicht in kg 300 ,» Gem.groei pd pd 0,902 kg 280 260 240 220 200 | -180 160 HO 120 100 80 60 0 100 200 300 400 Epg / • 0,884 kg S 0.857 kg .• 0,734 kg
juni juli aug. sept. okt
3. Het weiden van de k a l v e r e n
De beweiding m e t k a l v e r e n is eveneens p e r object g e s c h e i d e n u i t g e -v o e r d . De k a l -v e r e n hebben op beide objecten s t e e d s op -vooraf g e m a a i d land geweid om b e s m e t t i n g m e t m a a g d a r m w o r m e n zoveel mogelijk te v o o r k o m e n .
Op 5 juni zijn op de objecten " D r o o g " en "Nat" r e s p . z e s en vijf k a l -v e r e n in de weide gegaan. Op 8 juli n o g m a a l s r e s p . een en d r i e kal-veren» t e r w i j l op 7 augustus op het object " D r o o g " nog één kalf in de weide i s g e -b r a c h t .
De k a l v e r e n hebben t e n h o o g s t e 14 dagen op hetzelfde p e r c e e l geweid. In de m e e s t e gevallen i s om de ca. 10 dagen o m g e s c h a a r d .
De k a l v e r e n zijn bijgevoerd m e t gemiddeld 1, 75 kg k a l v e r k o r r e l s p e r d i e r p e r dag.
Het r e s u l t a a t van de kalveropfok in de weide w o r d t p e r object w e e r g e geven in de figuren 1 en 2. In deze figuren is w e e r g e g e v e n het g e w i c h t s -v e r l o o p g e d u r e n d e het w e i d e s e i z o e n a l s m e d e het aantal w o r m e i e r e n p e r g r a m m e s t ( e p g - g e t a l ) .
Z o a l s uit de figuren blijkt, zijn de k a l v e r e n voor wat b e t r e f t het g e -w i c h t s v e r l o o p n a a r g r o e p e n ingedeeld. In de e e r s t e p l a a t s is o n d e r s c h e i d g e m a a k t t u s s e n h e r f s t - en v o o r j a a r s k a l v e r e n . Op het object " D r o o g " (fig. 1) blijkt de gemiddelde g r o e i p e r d i e r p e r dag van de h e r f s t k a l v e r e n gelijk t e zijn a a n die van de v o o r j a a r s k a l v e r e n , nl. 0,946 kg; dit m a g z e e r goed w o r d e n genoemd. Op het object " N a t " was de gemiddelde g r o e i van de h e r f s t - en v o o r j a a r s k a l v e r e n gemiddeld 0, 884 kg p e r d i e r p e r dag; op dit object w a s de g r o e i van de h e r f s t k a l v e r e n i e t s b e t e r dan die van de v o o r j a a r s k a l v e r e n , het v e r s c h i l i s e c h t e r g e r i n g .
V e r d e r i s in figuur 1 (object "Droog") het g e w i c h t s v e r l o o p u i t g e z e t van een eind a p r i l g e b o r e n kalf en van een half juni g e b o r e n kalf, gemiddelde g r o e i p e r dag r e s p . 0, 848 kg en 0, 653 kg. Alleen de g r o e i van dit l a a t s t g e b o r e n kalf i s dus beduidend m i n d e r g e w e e s t dan de g r o e i van de o v e r i -ge k a l v e r e n .
In figuur 2 (object "Nat") i s behalve het g e w i c h t s v e r l o o p van de h e r f s t -en v o o r j a a r s k a l v e r e n t e v e n s nog w e e r g e g e v e n het g e w i c h t s v e r l o o p van d r i e k a l v e r e n die o m s t r e e k s 1 m e i zijn g e b o r e n . Bij deze k a l v e r e n ligt de g r o e i p e r d i e r p e r dag nog op een z e e r a a n v a a r d b a a r niveau.
In h e t o n d e r s t e gedeelte van de figuren 1 en 2 i s w e e r g e g e v e n het v e r -loop van het a a n t a l w o r m e i e r e n p e r g r a m m e s t ( e p g - g e t a l ) . Het a a n t a l
e i e r e n p e r g r a m m e s t ligt op een v r i j l a a g niveau, wat een gevolg i s van het s t e e d s weiden op g e m a a i d land.
4. V e r z o r g i n g van het g r a s l a n d
De v e r z o r g i n g van het g r a s l a n d heeft in zijn t o t a l i t e i t b e t r e k k e l i j k weinig tijd g e v r a a g d .
In h e t v o o r j a a r zijn alle p e r c e l e n g e s l e e p t en gerold. In de z o m e r w e r d na e e n beweiding g e s l e e p t w a n n e e r v a s t s t o n d dat de volgende snede zou w o r d e n g e m a a i d voor hooi of kuil; ook w e r d e n in de z o m e r v e r s c h i l -lende p e r c e l e n g e r o l d die a l s gevolg van de s l e c h t e w e e r s o m s t a n d i g h e d e n nogal stuk g e t r a p t w a r e n .
Het bloten heeft zich b e p e r k t tot de p e r c e l e n 1, 2, 8a en 8b. Dat op deze p e r c e l e n gebloot m o e s t w o r d e n vindt zijn o o r z a a k in het feit dat deze p e r c e l e n een afwijkende b o t a n i s c h e s a m e n s t e l l i n g hebben; de p e r c e l e n 1 en 2 hebben een v r i j g r o t e b e n t b e z e t t i n g , t e r w i j l in de p e r c e l e n 8a en 8b nogal wat kweek v o o r k o m t . V o o r a l op de p e r c e l e n 1 en 2 b l e v e n na b e w e i ding nogal wat r e s t e n s t a a n , zodat deze p e r c e l e n twee k e e r gebloot m o e s -t e n w o r d e n . Da-t bui-ten de genoemde p e r c e l e n nie-t gebloo-t behoefde -te w o r d e n , i s een gevolg van het h o g e r m a a i p e r c e n t a g e en tijdig i n s c h a r e n .
- 22
5. De netto z e t m e e l w a a r d e - o p b r e n g s t
De netto ZW o p b r e n g s t i s voor de objecten "Nat" en "Droog", g e -s c h e i d e n b e r e k e n d uit het a a n t a l weidedagen, de m e i k o p b r e n g -s t en de g e s c h a t t e hoeveelheid r u w v o e r .
Het r e s u l t a a t is w e e r g e g e v e n in t a b e l 7; de bijvoedering voor pinken en d r o g e koeien is in deze t a b e l al afgetrokken bij de c i j f e r s voor het m e l k v e e .
Uit de t a b e l l e n blijkt dat de netto Z W - o p b r e n g s t op het object " D r o o g " r u i m 250 kg p e r ha h o g e r w a s dan op het object "Nat". Dit v e r s c h i l i s in hoofdzaak een gevolg van het feit dat op het object " D r o o g " bijna 5000 kg
ZW in de v o r m van hooi en k u i l v o e r m é é r i s gewonnen dan op h e t object "Nat", ondanks e e n i e t s l a g e r p e r c e n t a g e m a a i e n (zie o n d e r 6as t a b e l 8).
De netto ZW - o p b r e n g s t uit beweiding is voor beide objecten vrijwel gelijk. Opvallend i s dat op h e t object " D r o o g " de voor beweiding g e b r u i k -t e h o e v e e l h e i d ZW nauwelijks m é é r w a s dan de in de v o r m van r u w v o e r gewonnen hoeveelheid. H i e r b i j m o e t e c h t e r w o r d e n bedacht dat op beide objecten de Z W - o p b r e n g s t uit beweiding nogal wat h o g e r had kunnen zijn indien h e t m e l k v e e niet op 30 s e p t e m b e r r e e d s w a s opgestald m a a r begin n o v e m b e r .
De o p b r e n g s t p e r ha kan v r i j goed w o r d e n genoemd, h i e r b i j m o e t wel w o r d e n b e d a c h t dat op beide objecten gemiddeld p e r ha 360 kg z u i v e r e
stikstof i s g e s t r o o i d . De v e r w a c h t i n g i s dat m e t een l a g e r e stikstofgift v o l s t a a n kan w o r d e n z o n d e r dat dit aanleiding geeft tot daling van de ZWo p b r e n g s t . Het ligt dan ZWoZWok in de bedZWoeling vZWoZWor het vZWolgend j a a r een b e -m e s t i n g s s c h e -m a aan t e houden w a a r b i j de t o t a l e j a a r l i j k s e N-gift p e r ha gemiddeld ca. 280 kg N zal b e d r a g e n .
Tabel 7- Netto ZW-opbrengsten A. Object "Droog" Melkvee : Onderhoud Melkproduktie Gewichtstoename (l80 g/d/d) 10191+ ZW 17506 ZW 2195 zw Pinken 29895 ZW Af: bijvoedering (3144 kg kr.voer) 2138 ZW
Droge koeien : Onderhoud
Qev. ichts toename
Onderhoud Gewichts toename Kalveren : Onderhoud Gewichtstoename 1104- zw 238 zw 3046 zw 1284 ZW 936 ZW 1087 ZW 27757 zw 1342 zw 4330 ZW 2023 zw Af : bijvoedering (14-10 kg kr.voer) 916 ZW 1107 ZW
Totaal netto weiden : 34546 ZW Totaal in gewonnen ruwvoer: 33377 ZW
Totaal netto-opbrengst Netto-opbrengst per ha
67923 ZW 4589 ZW
24 B. Object "Nat" Melkvee Pinken Kalveren Onderhoud Melkproduktie (5771^ kg) Gewichtstoename (230 g/d/d)
Droge koeien : Onderhoud
Gewichtstoename Onderhoud Gewichts toename Onderhoud Gewichtstoename 10506 ZW 16737 ZW 2816 ZW 30059 ZW Af: bij voedering (3655 kg kr.voer) 2485 ZW
1173 ZW 314 zw 3559 1537 890 1068 ZW ZW ZW ZW 1958 zw Af: bijvoedering (1464 kg kr.voer) 952 ZW
27574 ZW
1487 ZW
5096 ZW
1006 ZW
Totaal netto weiden : 35163 ZW Totaalin gewonnen ruwvoer: 28813 ZW
Totaal netto-opbrengst : 63976 ZW Netto-opbrengst per ha : ^323 ZW
VI. DE VOEDERWINNING 1. O v e r z i c h t
Voor elk van de objecten w a s het voederwinningsplan g e b a s e e r d op het winnen van ca. 64 ton d r o g e stof (hooi + kuil). Uitgaande van een op-b r e n g s t van ca. 3 ton ds p e r ha p e r m a a i s n e d e zou ca. 22 ha g e m a a i d m o e t e n w o r d e n .
In t a b e l 8 w o r d t h e t p l a n v e r g e l e k e n m e t wat e r in feite i s g e b e u r d .
Tabel 8. Voederwinning 1968 in vergelijking met het plan
Totaal ha grasland
Gemaaide oppervlakte in ha
Gemaaide oppervlakte in % van totaal Gemidd. opbrengst in kg ds per ha Totaal opbrengst in tonnen ds Gemidd. aantal GVE (stal) Gewonnen ruwvoer in kg ds per GVE Aantal staldagen
Kg ds beschikbaar per GVE per dag
Object Plan 11,8 22,2 148 2900 64 32 2000 180 11,1 "Droog" In feite 14,8 22,9 154 3OOO 68 30 2267 210 10,8 Object Plan 14,9 22,0 149 29OO 64 32 2000 I8O 11,1 "Nat" In feite 14,9 23,6 160 2500 59 29 2034 210 9,7
Uit t a b e l 8 blijkt dat h e t p e r c e n t a g e m a a i e n h o g e r i s g e w e e s t dan w a s b e g r o o t . De gemiddelde d s - o p b r e n g s t p e r m a a i s n e d e w a s op object " D r o o g " i e t s h o g e r dan b e g r o o t , op object " N a t " e c h t e r 400 kg p e r ha l a g e r dan
b e g r o o t ; het v e r s c h i l t u s s e n de objecten van ca. 500 kg ds p e r h a p e r m a a i -snede heeft e v e n e e n s een h o g e r e netto Z W - o p b r e n g s t op het object " D r o o g " (tabel 7) tot gevolg gehad,
De s t a l p e r i o d e w a s 30 dagen l a n g e r dan b e g r o o t , doordat r e e d s op 30 s e p t e m b e r opgestald m o e s t w o r d e n . Door deze l a n g e r e s t a l p e r i o d e a l s -m e d e een l a g e r e r u w v o e r o p b r e n g s t op het object "Nat", i s voor dit object de voor de s t a l p e r i o d e p e r GVE p e r dag b e s c h i k b a r e h o e v e e l h e i d r u w v o e r nogal wat m i n d e r geweest dan was b e g r o o t ,
2. De m a a i v e r d e l i n g
N a a s t de g r o o t t e van de in t o t a a l voor w i n t e r v o e r g e m a a i d e o p p e r v l a k -t e is ook de v e r d e l i n g o v e r he-t gehele g r o e i s e i z o e n een b e l a n g r i j k pun-t. In t a b e l 9 i s h i e r v a n p e r object een o v e r z i c h t gegeven; h i e r i n w o r d t t e l k e n s het plan ("Begroting") v e r g e l e k e n m e t wat e r in feite i s g e b e u r d ( " F e i t e l i j k " ) , Uit de t a b e l blijkt dat de v e r s c h i l l e n t u s s e n de b e g r o t i n g en wat in feite
w e r d g e r e a l i s e e r d niet g r o o t zijn. Het i s goed gelukt de voederwinning o v e r het gehele s e i z o e n t e s p r e i d e n . Wel valt het op dat in de e e r s t e helft van m e i de g r o o t s t e o p p e r v l a k t e is g e m a a i d , nl. 25 %; d a a r n a v e r l o o p t het aanbod van g r a s b e s t e m d voor m a a i e n gemiddeld gezien v r i j r e g e l -m a t i g . H i e r -m e e i s b e r e i k t , dat ook r e g e l -m a t i g jong en goed w e i d e g r a s voor het m e l k v e e b e s c h i k b a a r w a s .
- 26
Tabel 9- Oppervlakte, gemaaid gen van gras, per ha
voor hooi- en kuilvoer alsmede voor het kunstmatig dro-lve maand Halve maand Object "Droog" mei - 1 mei - 2 Juni - 1 Juni - 2 Juli - 1 Juli - 2 aug. - 1 aug. - 2 sept. - 1 sept. - 2 Totaal Object "Nat" mei - 1 mei - 2 Juni - 1 Juni - 2 Juli - 1 Juli - 2 aug. - 1 aug. - 2 sept. - 1 sept. - 2 Totaal Drogen in ha begr. 2,9 -2,9 3,0 -3,0 feit. 2,9 -2,9 3,0
-iTö
Hooien begr. 3,6 1,1 3,1 1,6-JJ
-3,2 1,1 3,3 1,3-M
in ha feit. 3,6 3,2 1,0 3,1 1,4 -12,3 -3,2 2,7 1,3 3,0 2,6 -12,8 Kuilen begr. | 2,5 -0,8 2,7 1,2 2,5 -9,7 3,0 -2,2 2,7 -2,4 -10,3 in ha feit. 2,5 -4,1 1,1 -7,7 3,0 -2,0 -2,8-778
Totaal in ha begr. 5,4 3,6 1,1 3,1 1,6 0,8 2,7 1,2 2,5 -22,0 6,0 3,2 1,1 3,3 1,3 2,2 2,7 -2,4 -22,2 feit. 5,4 3,6 3,2 1,0 3,1 1,4 -4,1 1,1 -22,9 6,0 3,2 2,7 1,3 3,0 2,6 2,0 -2,8 -23,6 Totaal begr. ' 25 16 5 14 7 4 12 6 11 -100 27 14 5 15 6 . 10 12 -11 -100 in ia feit. 24 16 14 U-14 6 -18 4 -100 25 14 11 6 13 11 8 -12 -1003. Het v e r l o o p van de voederwinning
N a a s t de winning van r u w v o e r in de v o r m van hooi en k u i l g r a s i s in h e t v o o r j a a r bovendien van i e d e r object ca. 3 ha g r a s g e m a a i d voor k u n s t -m a t i g d r o g e n .
Het m a a i e n voor k u n s t m a t i g d r o g e n vond p l a a t s op 1 m e i . Op 6 m e i is begonnen m e t het m a a i e n voor kuil; de w e e r s o m s t a n d i g h e d e n na het m a a i e n w a r e n van dien a a r d dat het m a k e n van een v o o r d r o o g k u i l niet m o gelijk w a s . Na een vrij lange v e l d p e r i o d e i s t e n slotte ingekuild onder t o e -voeging van m e l a s s e .
Door de ongunstige w e e r s o m s t a n d i g h e d e n i s ook het m a a i e n voor hooi op e e n l a t e r t i j d s t i p g e v a l l e n dan o o r s p r o n k e l i j k in de bedoeling l a g : het e e r s t e h i e r v o o r b e s t e m d e p e r c e e l w e r d op 24 m e i g e m a a i d . E r i s n a a r g e s t r e e f d een produkt in te s c h u r e n van ca. 65 % d s .
G e d u r e n d e het z o m e r s e i z o e n is zoveel mogelijk gehooid, t e r w i j l e r na 10 a u g u s t u s w e e r van i s u i t g e g a a n t e m a a i e n voor kuil. Ook bij deze l a te kuilsneden i s gekozen voor de v o o r d r o o g m e t h o d e ; e r w e r d ca. 3 % m e -l a s s e toegevoegd.
De r e s u l t a t e n van de gehele voederwinning op de v e r s c h i l l e n d e p e r -c e l e n zijn •weergegeven in de t a b e l l e n 10-A en 1 0 - B .
Tabel 10-A. Verloop van de voederwinning, object "Droog" Perceel 3 17 18 2 0a 15 2 1 5 16b 16a 19 4 3 17 2 0a 18 15 l6a Gemidd. Gemidd. Gemidd. Opp. in ha 1,5
M
1,3 1,2 1,6 1,0 1,0 1,1 1,0 1 , 1 1,0 1,6 1,5 1,4 1,2 1,3 1,6 1,1 voor voor voor Maai-datum 1/5 1/5 6/5 6/5 2 V 5 27/5 31/5 6/6 11/6 15/6 24/6 2/7 15/7 26/7 26/8 27/8 27/8 10/9 hooien kuilen drogen Veld-periode (dagen) 2 2 7 7 7 4 10 6 3 9 7 3 4 5 2 2 3 1 5,8 3,7 2,0 Aantal keren(x) schudden -1 1 6 5 8 5 4 6 4 5 5 5 2 1 1 2 5,3 1,3 Aantal keren(x) wiersen 1 1 1 1 4 1 5 1 2 2 2 1 1 2 1 1 1 1 2,1 1,0 1,0 Produkt, plaats van opslag > GrasbrokJ
\ Kuil I1
\ Hooitas \ links beneden * \ \ / Hooitas * links boven * Kuil II Kuil III Netto-opbr. in kg ds per ha I896 24-58 \ x > 3145 3505 3038 % re in eindprod. 21,1 19,7 26,7 26,5 21,1 17,728
-Tabel 10-B: Verloop van de voederwinning, object "Nat'
P e r c e e l . 7b 13 8a 8b 9 20b 11 10 7a 14 6 7b 12 13 9 10 11 14 2 0b Gemidd. Gemidd. Gemidd. Opp. i n ha 1,3 1,7 1,1 1,0 0,9 1,2 1,0 1 , 0 1,1 1,6 1,3 1,3 1,7 1,7 0,9 1,0 1,0 1,6 1,2 voor v o o r v o o r M a a i -datum 1/5 2/5 6/5 6/5 6/5 2 V 5 27/5 31/5 6/6 1 1 / 6 2 V 6 V7 V7 1 8 / 7 2 2 / 7 1 2 / 8 1 2 / 8 2 / 9 2 / 9 h o o i e n k u i l e n drogen V e l d -p e r i o d e (dagen) 2 2 7 8 7 7 4 9 6 3 7 8 8 6 7 4 4 7 7 6,5 6,3 2 , 0 A a n t a l keren(x) schudden _ -1 1 1 6 5 8 5 4 4 7 6 5 3 2 2 2 2 5,3 1,6 -A a n t a l keren(x) w i e r s e n 1 1 1 1 1 2 1 5 2 2 2 2 2 1 1 1 1 1 1 2 1 1 P r o d u k t , p l a a t s van o p s l a g 1 f G r a s b r o k '• • V V \ > > K u i l I H o o i t a s > r e c h t s o n d e r H o o i t a s > r e c h t s boven
1
S K u i l I I ) S K u i l I I I Netto-optr. i n kg ds p e r ha I667 2130 V • > 2708 3024 2424 % r e in e i n d p r o d . 2 1 , 1 2 2 , 2 25,6 27,7 2 1 , 4 2 1 , 4Uit de t a b e l l e n 10-A en 10-B blijkt dat o v e r het geheel g e n o m e n de voederwinning v r i j goed i s v e r l o p e n . Op 1 m e i w e r d m e t m a a i e n begon-nen, op 31 m e i w e r d e n de l a a t s t e p e r c e l e n van de e e r s t e snede g e m a a i d ; h e t l a a t s t i s in s e p t e m b e r g e m a a i d . Op beide objecten loopt de v e l d p e r i o -de van p e r c e e l tot p e r c e e l nogal wat u i t e e n , m a a r gemid-deld w a s op het object " D r o o g " de v e l d p e r i o d e voor hooien en kuilen r e s p . 5, 8 en 3, 7 d a -gen, t e g e n o v e r r e s p . 6, 5 en 6, 3 dagen op het object "Nat"; het object "Nat" had dus gemiddeld genomen een l a n g e r e v e l d p e r i o d e nodig.
Bij de hooiwinning i s v r i j r e g e l m a t i g geschud; bij de kuilvoerwinning d a a r e n t e g e n is het a a n t a l k e r e n schudden a a n de lage kant geweest g e z i e n de b e s t e m m i n g voor v o o r d r o o g k u i l .
De netto d s - o p b r e n g s t e n p e r ha p e r snede zijn op het object " D r o o g " s t e e d s h o g e r g e w e e s t dan op het object "Nat", t o c h zijn ook voor het o b -j e c t " D r o o g " de c i -j f e r s niet hoog t e n o e m e n . Dat gemiddeld in een v r i -j v r o e g s t a d i u m i s g e m a a i d , blijkt e v e n e e n s uit de r u w e - c e l s t o f g e h a l t e n . 4. Hoeveelheid en kwaliteit van het gewonnen r u w v o e r
In t a b e l 11 w o r d e n d e gegevens s a m e n g e v a t , r e s p . voor de objecten " D r o o g " en "Nat".
Tabel 1 1 . Hoeveelheid en kwaliteit van het gewonnen ruwvoer Produkt Object "D Grasbrok Hooi Kuilgras Opslag roog" -Tas 1. boven Tas 1. onder Kuil I Kuil II Kuil III Object "Nat" Grasbrok Hooi Kuilgras -Tas r. boven Tas r. onder Kuil I Kuil II Kuil III Kg ds 5500 J38681 6l11 1^373 33I2 5000 JS3I+657 6390 6 018 6788 % zand 2,2 -2,3 3,6 3,8 2,2 -2,1 1.9 3,8 % ds (zandh.) 87,9 82,7 82,7 23,6 30,0 35,9 87,9 83,3 82,3 21,9 31,6 Hl,5 Gehalten i.d. za vre 20,5 13,7 11.H 1^,1 10,5 12,8 20,5 11, 6 12,0 12,7 13,6 10,1 zw 61 16 50 50 16 53 61 11 49 17 52 H9 ndh. ds ZW/vre 3,0 3,^ H,3 3,6 1,1
M
3,o 3,oM
3,7 3,9 H,7 Arnii.-fr. -27 20 7 -32 11 15Uit de t a b e l blijkt dat op beide objecten hooi i s gewonnen van goede kwaliteit. De v e r s c h i l l e n t u s s e n de objecten zijn v r i j g e r i n g . Het v r e -gehalte in h e t hooi van object "Nat" ligt wat h o g e r dan bij " D r o o g " , wat goed o v e r e e n k o m t m e t het v e r s c h i l in gemiddelde hoeveelheid ds p e r h a .
Het p e r c e n t a g e ds bij i n s c h u r e n w e r d g e s c h a t ; het gemiddelde b e -d r o e g o n g e v e e r 65 %. Het vochtgehalte i s -dus -door -de ventilatie van c a . 35 % t e r u g g e b r a c h t tot ca. 17 %.
Bij de berekening van de veldperiode is de dag van maaien niet, maar de dag van inschuren wel meegeteld.
30
-Zoals r e e d s i s o p g e m e r k t w a s het de bedoeling het g r a s in t e kuilen volgens de v o o r d r o o g m e t h o d e . Uit de d r o g e - s t o f p e r c e n t a g e s blijkt dat dit s l e c h t s t e n dele i s gelukt: v o o r a l de kuilen I hebben een laag d s - g e h a l t e . De o m s t a n d i g h e d e n w a a r o n d e r dit g r a s i s ingekuild, w a r e n dan ook z e e r ongunstig: door slecht w e e r duurde de v e l d p e r i o d e lang, tijdens het i n k u i l e n w a s h e t r e g e n a c h t i g w e e r . Ondanks de toevoeging van ca. 3 % m e l a s
-s e (over de w i e r -s ) zijn d e z e kuilen dan ook -s l e c h t g e -s l a a g d , b e o o r d e e l d n a a r de a m m o n i a k f r a c t i e c i j f e r s . De kuilen II geven b e t e r e c i j f e r s t e zien, m a a r ook deze c i j f e r s zijn nog t e hoog. Dit geldt eveneens voor kuil III op h e t object "Nat".
De g e h a l t e n aan v r e en ZW in de zandhoudende ds van de d i v e r s e k u i -len zijn e c h t e r v r i j goed te n o e m e n ; de p e r c e n t a g e s zand zijn e c h t e r nogal hoog, nl. ca. 10 % van de d s .
De m i n d e r goede slaging van de kuilen m o e t in hoofdzaak w o r d e n g e weten aan het t e natte u i t g a n g s m a t e r i a a l ; van de bewaring k a n g e s t e l d w o r den dat d e z e goed i s g e w e e s t . E r i s weinig b r o e i o p g e t r e d e n , t e r w i j l a l -l e e n op h e t object " D r o o g " bij kui-l III wat k a n t v e r -l i e s i s o p g e t r e d e n .
Voor de afdekking van het kuilvoer w e r d p o l y - e t h y l e e n van 0, 15 m m dikte g e b r u i k t ; de bedekking g e s c h i e d d e m e t g r a s r e s t e n . Bedekking m e t zand is op veengrond een te k o s t b a r e z a a k , d a a r Let zand m o e t w o r d e n a a n g e v o e r d . Voor een goede afsluiting van de zijkanten w e r d rondom de kuil een g r e p p e l van ca. 20 c m diep g e g r a v e n ; h i e r i n w e r d het p l a s t i e k gelegd, w a a r n a de g r e p p e l m e t zand w e r d gedicht.
VII. VEEVOEDING 1. Weideperiode m e l k v e e
Het rundvee voedt zich voor het m e r e n d e e l m e t produkten g e l e v e r d door het g r a s l a n d , in de v o r m van w e i d e g r a s , kuilvoer of hooi. In t a b e l 12 w o r d t w e e r g e g e v e n welk a a n d e e l elk van deze v o r m e n in 1968 a a n de ZW-o p b r e n g s t heeft b i j g e d r a g e n . Tabel 12. ZW-Weidegras Gedroogd gras Hooi Kuilvoer Totaal opbrengst Object
van het grasland 'Droog" 31546 ZW = 51 % 3355 ZW = 5 % 18567 zw = 27 % 1 H 5 5 zw = 17 fo 67923 zw = 100 % Weidegras Gedroogd gras Hooi Kuilvoer Object "Nat" 35163 ZW = 55 f 3050 ZW = 5 % 16289 zw = 25 % 9474 ZW = 15 f> 63976 ZW = 100 %
Het g r o o t s t e deel van de Z W - o p b r e n g s t van het g r a s l a n d blijkt door h e t vee opgenomen te zijn a l s w e i d e g r a s ; in dit opzicht zijn t u s s e n beide objecten geen g r o t e v e r s c h i l l e n aanwezig. G e z i e n dit o v e r w e g e n van het w e i d e g r a s in de veevoeding, is het van z e e r groot belang dat v o o r a l het m e l k v e e r e g e l m a t i g o v e r goed w e i d e g r a s kan beschikken. Dit k a n m e d e w o r d e n b e r e i k t door s t e e d s in een v r o e g s t a d i u m en dus veelvuldig t e m a a i e n .
Doordat s t e e d s in een d o o r l o o p m e l k s t a l i s gemolken, i s a a n de d i e -r e n dagelijks wat k -r a c h t v o e -r v e -r s t -r e k t , t e -r w i j l in de h e -r f s t a a n de m e e s t p r o d u k t i e v e d i e r e n e x t r a k r a c h t v o e r i s gegeven. Gemiddeld i s p e r d i e r p e r dag c a . 1 kg m e s t b r o k bijgevoerd; bovendien w e r d aan het m e l k v e e g e d u r e n d e de w e i d e p e r i o d e p e r d i e r p e r dag een r e e p j e (= l / 6 kg) s p o r e n -e l -e m -e n t -e n k o -e k v -e r s t r -e k t .
De h o e v e e l h e i d ZW die p e r koe p e r dag in de w e i d e p e r i o d e netto i s opgenomen, i s a l s volgt t e b e n a d e r e n . Object " D r o o g " Object " N a t " Totaal a a n t a l m e l k v e e d a g e n Totale ZW-behoefte m e l k v e e Netto Z W - o p n a m e p e r d i e r p e r dag Af: uit k r a c h t v o e r
Netto ZW-opname p e r d i e r p e r dag uit g r a s
3484 29895 ZW 8 , 6 ZW 0 , 6 ZW 8 , 0 ZW 3498,5 30095 ZW 8 , 6 ZW 0,7 ZW 7 , 9 ZW
De t o t a l e netto Z W - o p n a m e p e r koe p e r dag blijkt op beide objecten gelijk t e zijn, n i . 8, 6 kg ZV/; na aftrek van de uit k r a c h t v o e r opgenomen ZW houden wij a l s n e t t o - Z W - o p n a m e uit g r a s o v e r 8, 0 r e s p . 7, 9 kg ZW p e r koe p e r dag. Wanneer wij r e k e n e n m e t 20 % b e w e i d i n g s v e r l i e s d a n b e -tekent dit dat de behoefte p e r koe p e r dag ca. 9, 6 kg ZW b e d r o e g .
2. S t a l p e r i o d e
Vddr de s t a l p e r i o d e is de b e s c h i k b a r e hoeveelheid r u w v o e r zo goed mogelijk g e s c h a t . Tijdens de s t a l p e r i o d e i s elke dag de h o e v e e l h e i d kuil die p e r object is g e v o e r d , gewogen; twee dagen p e r week i s de h o e v e e l heid hooi die v e r v o e d e r d w e r d , gewogen. Door deze wegingen i s de h o e -veelheid r u w v o e r die b e s c h i k b a a r w a s , v r i j nauwkeurig vast te stellen.
