Invloed van compostmulch op het optreden van stip in appels

I N S T I T U U T V O O R B O D E M V R U C H T B A A R H E I D

H A R E N ( G r . )

RAPPORT 6 - 1972

INVLOED VAN COMPOSTMULCH OP HET OPTREDEN VAN STIP IN

A P P E L S

door

J. VAN DER BOON en A. DAS

1972

Instituut voor Bodemvruchtbaarheid, Oosterweg 92, Haren (Gr.)

V , A . M . Fruitbedrijf, Wijster

INHOUD

1. Inleiding 3

2. Proefopzet en uitvoering 4

3 . Resultaten 6

3 . 1. Invloed van de compostmulch op de chemische

bodemvruchtbaarheid 6

3 . 2 . Invloed van de compostmulch op de s a m e n s t e l

-ling van blad en vrucht 7

3 . 3. Invloed van de compostmulch op de kwaliteit

van het fruit 12

4 . Samenhang tussen stipaantasting en minerale s a m e n

-stelling van grond en gewas 16

5. Conclusie 20

6. Samenvatting 21

7. Literatuur 22

1. INLEIDING

Door recent onderzoek is aangetoond dat stip in appels onder m e e r

veroorzaakt wordt door een tekort aan calcium in de vrucht. Het

op-treden van stip is geheel of gedeeltelijk te voorkomen door frequente

bespuiting in het groeiseizoen met een oplossing van calciumnitraat

of calciumchloride (Van der Boon et a l . 1968).

De vraag komt op, in hoeverre door maatregelen op het gebied van de

bemesting de gevoeligheid van de aanplant voor de aantasting van stip

kan worden verminderd. De samenhang tussen het stip en het calcium

in de grond i s , over alle grondsoorten te zamen genomen,

gecompliceerd. Op het Fruitbedrijf te Wijster van de VAM lag sinds enige j a

-ren een proef met compostmulch, die de gelegenheid bood om enkele

aspecten van bovengenoemd probleem nader te onderzoeken.

2. P R O E F O P Z E T EN UITVOERING

Ontginning s zandgrond m e t een z e e r dunne bouwvoor w e r d in de z o m e r

van 1961 voor de inplant g e r e e d g e m a a k t door een diepe g r o n d b e w e r

-king m e t behoud van de ligging van de bouwvoor. In het n a j a a r w e r d

een g r o e n b e m e s t i n g van stoppelknollen m e t 50 ton c o m p o s t p e r ha tot

20 c m diep o n d e r g e p l o e g d . In de w i n t e r w e r d e n C o x ' s O r a n g e Pippin

op M II m e t t u s s e n s t a m Zoete Aagt ingeplant. De volgende proef w e r d

a a n g e l e g d , w a a r b i j a l l e e n de b o o m s t r o o k w e r d behandeld:

A . Onbehandeld.

B . 3 c m c o m p o s t op een 1 m b r e d e s t r o o k , 50 cm a a n beide zijden van

de b o o m .

C . 3 c m v e e n c o m p o s t op een 1 m b r e d e s t r o o k , 50 c m aan beide zijden

van de b o o m .

D . 6 cm v e e n c o m p o s t op een 1 m b r e d e s t r o o k , 50 c m aan beide zijden

van de b o o m .

De v i e r behandelingen lagen in d r i e h e r h a l i n g e n . P e r veldje w a r e n e r

10 p r o e f b o m e n .

In de j a a r v e r s l a g e n van de Stichting C o m p o s t w o r d t o v e r h e t j a a r

1962 gewag g e m a a k t van v o r s t s c h a d e , die bij de C o x ' s O . P . m e e v i e l ,

o v e r het j a a r 1963 van s l e c h t s g e r i n g e o n d e r l i n g e v e r s c h i l l e n in s c h e u t

lengte t u s s e n de behandelingen, en o v e r 1964 van een 9% g r o t e r e s c h e u t

-g r o e i op de -g e m u l c h t e objecten in v e r -g e l i j k i n -g m e t de c o n t r o l e . Dit

v e r s c h i l w a s e c h t e r niet b e t r o u w b a a r . In de j a a r v e r s l a g e n 1965 tot en

m e t 1967 zijn geen m e d e d e l i n g e n te vinden over de proef. De b o o m

-g a a r d w e r d in deze p e r i o d e a l s produktietuin -g e ë x p l o i t e e r d .

In I968 w e r d een b e w a a r p r o e f ingezet om de invloed van de c o m

-p o s t b e h a n d e l i n g e n o-p de b e w a a r k w a l i t e i t van het fruit na te g a a n . In

v e r b a n d h i e r m e d e w e r d op 31 m a a r t 1969 v o o r de tweede m a a l m u l c h

-m a t e r i a a l a a n g e b r a c h t volgens de h i e r v o o r g e n o e -m d e behandelingen, nu

e c h t e r o v e r een 75 c m b r e d e s t r o o k aan w e e r s z i j d e van de b o o m .

Het b e w a a r o n d e r z o e k w e r d d r i e j a a r u i t g e v o e r d . Bij de pluk in

eind s e p t e m b e r w e r d e n p e r veldje d r i e k i s t e n m e t 15 kg a p p e l s v e r z a

m e l d . Deze w e r d e n in het koelhuis van het S p r e n g e r Instituut o p g e s l a

-gen bij 4 C . Het fruit in de d r i e p r o e f j a r e n w e r d g e r u i m d op r e s p . 26

n o v e m b e r 1968, 21 j a n u a r i 1970 e m 14 d e c e m b e r 1970, Om s t i p zo v e e l

m o g e l i j k te doen u i t k o m e n w e r d het fruit na de koelhuiscbewaring nog

een week weggezet bij 18-20 C, v o o r d a t w e r d g e s o r t e e r d op g r o o t t e en

k w a l i t e i t . B e o o r d e e l d w e r d op uitwendig stip en z a c h t , t e r w i j l een b e

-p e r k t a a n t a l a -p -p e l s w e r d d o o r g e s n e d e n voor de be-paling van de

inwen-dige k w a l i t e i t .

Door g r o n d o n d e r z o e k w e r d e n de v e r s c h i l l e n in pH en k a l i g e h a l t e

van de grond b e p a a l d , In de z o m e r w e r d e n b l a d m o n s t e r s v e r z a m e l d ,

h e t d e r d e en v i e r d e blad aan de b a s i s van de l a n g l o t e n . Na de oogst

w e r d e n v r u c h t m o n s t e r s genomen en c h e m i s c h g e a n a l y s e e r d op K, Mg

en C a , net z o a l s de b l a d m o n s t e r s .

3 . RESULTATEN

3 . 1 . I n v l o e d v a n d e c o m p o s t m u l e h o p d e c h e m i s c h e

b o d e m v r u c h t b a a r h e i d

T e r c o n t r o l e van de v e r a n d e r i n g e n in de c h e m i s c h e b o d e m v r u c h t b a a r

-heid w e r d e n g r o n d m o n s t e r s genomen van de b o o m s t r o o k u i t de laag van

0-20 c m . In de m o n s t e r s w e r d e n pH-KCl bepaald en K-HC1 b e p a a l d

(tabel I ) . Door 3 c m v e e n c o m p o s t is de pH gemiddeld g e s t e g e n , door

6 c m v e e n c o m p o s t m e e r en door de 3 cm s t a d s v u i l c o m p o s t is de pH

h e t m e e s t g e s t e g e n . Na de v e r s e toediening van de c o m p o s t m u l c h in

1969 is het KHC1 v o o r a l opgelopen door 3 c m c o m p o s t en 6 c m v e e n

-c o m p o s t . In het n a j a a r van 1970 i s h e t K-HC1 bij 6 -c m v e e n -c o m p o s t

w e e r duidelijk g e d a a l d . De v a r i a b i l i t e i t t u s s e n de veldjes was g r o o t . E r

k w a m e n t u s s e n de h e r h a l i n g e n van eenzelfde behandeling a a n z i e n l i j k e

v e r s c h i l l e n v o o r in de a n a l y s e c i j f e r s v o o r pH en K - H C 1 .

TABEL. I, G r o n d o n d e r z o e k in de b o o m s t r o o k (0-20 c m diepte) op pH en

K-HC1 in het n a j a a r

Behandelingen pH-KCl K-HC1 ^ _ _

-7ÏÖ 25/9 2979 ^ / Ï Ö 2579 2979

1968 1969 1970 1968 1969 1970

A c o n t r o l e 4 , 4 5 4 , 7 0 4 , 2 7 11,0 8,7 8,0

B 3 c m c o m p o s t 5,22 5,68 5,87 13,0 17,0 1 6 , 3

C 3 c m v e e n c o m p o s t 4 , 5 8 4 , 9 6 5,07 13,0 13,7 1 3 , 3

D 6 c m v e e n c o m p o s t 5,12 5 , 1 5 5,39 1 3 , 7 16,7 1 3 , 3

Door de c o m p o s t m u l c h w o r d t dus zowel het k a l i u m a a n b o d a l s de

c a l c i u m v o o r z i e n i n g voor de boom v e r b e t e r d . Het e e r s t e kan s t i p in de

hand w e r k e n , de l a a t s t e |gaat de s t i p a a n t a s t i n g w e e r t e g e n . De u i t e i n

delijke invloed op de s t i p a a n t a s t i n g i s dus niet zonder m e e r te v o o r

s p e l l e n . Bovendien kan het effect in de loop d e r j a r e n een v e r s c h u i

-ving v e r t o n e n : w a a r s c h i j n l i j k z a l de k a l i v o o r z i e n i n g het e e r s t e j a a r in

v e r h o u d i n g s t e r k e r v e r h o o g d zijn, in de l a t e r e j a r e n z a l h e t pH-effect

m e e r van zich doen s p r e k e n ,

3 . 2 . I n v l o e d v a n d e c o m p o s t m u l c h o p d e s a m e n s t e l

-l i n g v a n b -l a d e n v r u c h t

Om te bepalen wat de invloed is van c o m p o s t m u l c h op het o p t r e

-den van stip, i s het van belang te weten hoe het c a l c i u m g e h a l t e en de

( K + M g ) / C a - v e r h o u d i n g in blad en v r u c h t zich g e d r a g e n bij t o e p a s s i n g

van de c o m p o s t . Z o a l s bekend w o r d t het stip in b e l a n g r i j k e m a t e door

de c a l c i u m v o o r z i e n i n g van de v r u c h t b e p a a l d .

Het k a l i u m g e h a l t e van de v r u c h t blijkt in 1968 door de m u l c h ,

v o o r a l door de 6 cm v e e n c o m p o s t l a a g , v e r h o o g d te zijn (tabel I I ) . Dit

a l s n a w e r k i n g , t e r w i j l in 1969 m e t een v e r s e toediening van een s t i j

-ging in k a l i u m g e h a l t e nauwelijks s p r a k e i s . In het d a a r o p volgende

j a a r i s het k a l i u m g e h a l t e van de v r u c h t w e e r v e r h o o g d onder invloed

van de c o m p o s t m u l c h . In a l l e d r i e o n d e r z o c h t e j a r e n v e r t o o n t h e t k a

-l i u m g e h a -l t e van het b-lad een v e r h o g i n g door de 6 cm v e e n c o m p o s t -l a a g .

Het m a g n e s i u m g e h a l t e van de gehele v r u c h t onderging in 1968,

v o o r a l d o o r de c o m p o s t , een v e r h o g i n g (tabel III). In de s c h i l w e r d het

m a g n e s i u m g e h a l t e a l l e e n door de h o o g s t e veencompostgift v e r h o o g d .

In I969 na de v e r s e b e m e s t i n g zijn e r geen s p r e k e n d e v e r s c h i l l e n ; h e t

m a g n e s i u m g e h a l t e lijkt i e t s te dalen o n d e r invloed van de m u l c h . In

h e t j a a r d a a r o p zijn de v e r s c h i l l e n t u s s e n de behandelingen ook w e e r

k l e i n , in de g r o t e r e v r u c h t e n is het m a g n e s i u m g e h a l t e i e t s h o g e r . In

h e t b l a d is het m a g n e s i u m g e h a l t e op het onbehandelde object i e t s h o

-g e r .

Het c a l c i u m g e h a l t e van de s c h i l was in 1968 o n d e r invloed van de

v e e n c o m p o s t h o g e r (tabel IV). S t a d s v u i l c o m p o s t had geen effect op het

c a l c i u m g e h a l t e . O v e r de gehele v r u c h t genomen, w a r e n geen d u i d e l i j

ke v e r s c h i l l e n a a n w e z i g . In 1969 v e r o o r z a a k t e de h o o g s t e , v e r s e v e e n

-compostgift een v e r l a g i n g van het c a l c i u m g e h a l t e in de v r u c h t , m a a r in

h e t j a a r na toediening w e r d het c a l c i u m g e h a l t e v e r h o o g d door c o m p o s t

en v e e n c o m p o s t . In h e t blad w e r d o v e r a l l e d r i e j a a r een v e r h o g i n g

van h e t c a l c i u m g e h a l t e g e c o n s t a t e e r d door c o m p o s t en v e e n c o m p o s t ,

in 1969 een s t a t i s t i s c h b e t r o u w b a a r effect.

8

T A B E L I I . Invloed van c o m p o s t m u l c h op Het k a l i u m g e h a l t e in v r u c h t

en blad

Effect van

% K

2

0

A B

o n b . 3 c m

co

VRUCHT

1968

v r u cl

s o r t .

-k l a s s e

60-65

65-70

7 0 - 7 5

s c h i l

60-65

65-70

7 0 - 7 5

h t v I e e s +

0 , 9 3 1,01

0 , 9 2 1,15

0 , 9 3 1,15

1,25 1,27

1,27 1,33

1,30 1,33

1969

v r u c h t v l e e s +

60-65

65-70

7 0 - 7 5

0 , 9 8 1,02

0 , 9 8 1,01

0 , 9 8 1,04

1970

v r u c h t v l e e s +

60-65

65-70

7 0 - 7 5

1,00 1,02

0 , 9 8 1,12

0,97 1,12

behandelingen

C D

3 c m 6 cm

veco veco

'.

s c h i l

1,11 1,16

1,12 1,18

1,14 1,21

1,28 1,34

1,36 1,39

1,31 1,41

s c h i l

1,00 0,99

0 , 9 8 1,00

1,01 1,00

s c h i l

1,12 1,10

1,16 1,09

1,15 1,09

S t a t i s t i s c h e a n a l y s e

F F

tot, co

.

5,55+ 6,76+

17,90+++ 47,12+++

20,56+++ 52,02+++

1,16 1,61

4 , 1 6 + 7,54+

2 , 0 6 3,42

-1,58 2 , 6 2

- F - w a a r d e

F

ve

8,68+

1,64

5,28(+)

1,78

4, 18(+)

1,79

-1,64

F

co x ve

1,21

4,93(+)

4 , 3 9

-BLAD

1968 2 , 3 4 2 , 3 3 2 , 3 8 2 , 5 0 1,17 - 2 , 5 2

1969 1,59 1,57 1,59 1,62

1970 2 , 0 0 2 , 0 4 2 , 0 5 2,07

-J / F - w a a r d e b e r e k e n d v o o r het t o t a a l ( t o t , ) , en u i t g e s p l i t s t v o o r c o m p o s t

(co), v e e n c o m p o s t (ve) en i n t e r a c t i e van c o m p o s t en v e e n c o m p o s t (co

x ve)j - = F - w a a r d e k l e i n e r dan 1.

9

T A B E L III, Invloed van c o m p o s t m u l c h op het m a g n e s i u m g e h a l t e in

v r u c h t en blad

Effect van behandelingen S t a t i s t i s c h e a n a l y s e - F - w a a r d e

% MgO

A B C D

onb, 3 c m 3 cm 6 c m

co veco veco

F

t o t .

F

co

F

ve

F

co x ve

VRUCHT

1968

v r u c h t v l e e s + s c h i l

s o r t ,

-k l a s s e

60-65 0 , 6 2 0 , 6 4 0 , 6 6 0,67

65-70 0 , 6 1 0,70 0 , 6 5 0 , 6 8 3,28(+)

7 0 - 7 5 0 , 6 2 0 , 7 0 0 , 6 4 0 , 6 9 2 , 1 2

s c h i l

60-65 1,21 1,12 1,10 1,31 1,42

65-70 1,21 1,25 1,15 1,31 1,05

70-75 1,18 1,12 1,17 1,33 2 , 2 6

1969

v r u c h t v l e e s + s c h i l

60-65 0 , 5 8 0 , 5 6 0,59 0 , 5 4 2 , 2 1

65-70 0,57 0 , 5 5 0 , 5 5 0,57

70-75 0,59 0 , 5 5 0 , 5 5 0 , 5 4 2 , 1 5

1970

v r u c h t v l e e s + s c h i l

60-65 0 , 5 8 0,57 0,59 0,57

65-70 0 , 5 4 0,57 0 , 5 8 0,57

7 0 - 7 5 0 , 5 5 0 , 5 8 0 , 5 8 0,57

1,08

9,40+

6, 10+

1,25

2,95

4,80(+)

1,52 2 , 6 2

1,85

4,92(+) 1,45

- - 3 , 2 5

0 , 4 4 1,20

BLAD

1968 0 , 3 4 0,30 0 , 3 1 0 , 3 1

1969 0 , 2 8 0,27 0,29 0 , 2 8

1970 0,30 0,27 0 , 2 6 0,29

2 , 5 1

1,36

10

TABEL IV. Invloed van c o m p o s t m u l c h op h e t c a l c i u m g e h a l t e in v r u c h t

en blad

Effect van behandelingen S t a t i s t i s c h e a n a l y s e - F - w a a r de

% CaO

A

B

C

D F F

F

F

o n b . 3 cm 3 cm 6 cm t o t . co ve co x ve

co veco v e c o

VRUCHT

1968

v r u c h t v l e e s + s c h i l

s o r t .

-k l a s s e

60-65 0 , 3 1 0 , 3 0 0, 32 0, 32

65-70 0 , 3 1 0 , 3 0 0,30 0,29 - 2 , 4 3

7 0 - 7 5 0,29 0,28 0,29 0 , 3 0 - - 2,30

s c h i l

60-65 0 , 6 1 0 , 6 0 0 , 6 5 0 , 7 1 2 , 1 2 - 5,56+

65-70 0 , 5 8 0 , 5 8 0 , 6 3 0 , 6 3 1,45 - 3,24

70-75 0 , 5 4 0 , 5 5 0,62 0 , 6 1 3,42(+) 1,51 6,18+ 2 , 5 6

1969

v r u c h t v l e e s + s c h i l

60-65 0 , 3 6 0 , 3 6 0, 38 0, 35

65-70 0,36 0,34 0,37 0,32 1,17 2,15 - 1,26

70-75 0,33 0,34 0,34 0,31 - - - 1,76

1970

v r u c h t v l e e s + s c h i l

60-65 0 , 2 4 0,29 0,28 0 , 3 0

65-70 0 , 2 4 0,27 0,27 0,30

7 0 - 7 5 0 , 2 2 0 , 2 6 0,27 0,30

BLAD

1968 1,69 1,77 1,70 1,74

-1969 1,17 1,29 1,30 1,36 4,10+ 9,18++ 2 , 6 3

1970 1,33 1,50 1,52 1,50 1,05

TABEL V. Invloed van c o m p o s t m u l c h op de ( K + M g ) / C a - v e r h o u d i n g

in v r u c h t en blad

11

Effect van behandeling

(K+Mg)/Ca

A B C D

onb. 3 cm 3 cm 6 c m

co veco veco

S t a t i s t i s c h e a n a l y s e - F - w a a r d e

F

t o t .

F

co

F F

ve co x ve

VRUCHT

1968

v r u c h t v l e e s + s c h i l

s o r t .

-k l a s s e

60-65 2 0 , 5 8 2 2 , 9 1 2 3 , 5 9 2 5 , 2 1

65-70 2 0 , 2 4 26,45 2 5 , 7 6 27,49

70-75 2 2 , 1 1 2 8 , 2 3 2 6 , 7 5 2 7 , 5 3

s c h i l

60-65 14,89 15,30 14,12 14,08

65-70 1 6 , 0 5 16,78 15,40 16,04

7 0 - 7 5 17,52 17,29 15,32 16,92

1969

v r u c h t v l e e s + s c h i l

60-65 1 8 , 3 3 19,47 18,08 19,16

65-70 1 8 , 4 1 2 0 , 2 3 18,20 20,94

70-75 2 0 , 4 2 20,78 19,79 22,00

1970

v r u c h t v l e e s + s c h i l

60-65 2 8 , 1 7 2 3 , 6 8 2 6 , 7 5 24,48

65-70 2 7 , 4 4 2 7 , 6 4 28,57 24,28

70-75 2 9 , 7 3 2 8 , 7 5 2 9 , 3 5 24,28

1,05

6,03+

6,73+

2,07

15,84++

17,99++

-1,38

2, 18

1,43

1,29

1,39

3 , 5 1

2,82

1,03

1,21

BLAD

1968 1,12 1,02 1,09 1,12

1969 1,14 1,02 1,04 1,00

1970 1,21 1,07 1,06 1,12

1,61

4,48(+)

12

Wat de ( K + M g ) / C a - v e r h o u d i n g b e t r e f t , ook nu blijkt w e e r , z o a l s

bij c a l c i u m , d e s a m e n s t e l l i n g van de schil in 1968 a n d e r s te r e a g e r e n

op de behandelingen dan de s a m e n s t e l l i n g van de gehele appel (tabel V).

Dit z a l zijn c o n s e q u e n t i e s kunnen hebben v o o r de gevoeligheid van de

a p p e l v o o r stip, d a a r o n d e r de schil (bij het n e m e n van het s c h i l m o n

-s t e r w e r d e n ook de d a a r o n d e r liggende c e l l a g e n m e e g e n o m e n ) de p l a a t -s

is van h e t o p t r e d e n van de e e r s t e s t i p v l e k k e n . Dit g e c o n s t a t e e r d e feit

zou ook van belang kunnen zijn voor het v e r d e r e o n d e r z o e k . In 1968

blijkt n a m e l i j k de ( K + M g ) / C a - v e r h o u d i n g in de gehele appel g e s t e g e n

te zijn onder invloed van de m u l c h . In de s c h i l d a a r e n t e g e n i s de v e r

-houding door de veencompostgift gedaaldl

C o m p o s t en hoogste veencompostgift gaven in 1969 een h o g e r e

v e r h o u d i n g in de gehele appel, t e r w i j l in 1970 de verhouding i s g e d a a l d .

In het blad was de verhouding in a l l e d r i e j a r e n door c o m p o s t gedaald

en, in m i n d e r e m a t e , ook door v e e n c o m p o s t .

Het p e r c e n t a g e a s in de v r u c h t w e r d in 1968 en 1970 v e r h o o g d door

de behandeling m e t c o m p o s t en v e e n c o m p o s t (tabel VI). In 1968 w a r e n

de effecten s t a t i s t i s c h b e t r o u w b a a r .

R e s u m e r e n d kan w o r d e n gezegd, dat in het blad v o o r de d r i e j a

-r e n m i n of m e e -r een c o n s t a n t beeld gevonden w o -r d t : doo-r v e e n c o m p o s t

een stijging van het k a l i u m g e h a l t e , door c o m p o s t en v e e n c o m p o s t een

stijging van het c a l c i u m g e h a l t e en v o o r a l door c o m p o s t een daling in

de (K+Mg)/C a v e r h o u d i n g . Deze beïnvloeding van de ( K + M g ) / C a v e r

houding zou gunstig zijn uit het oogpunt van s t i p . In de v r u c h t d a a r e n

tegen zijn de effecten o v e r de j a r e n n i e t zo c o n s t a n t . H i e r hebben a n

d e r e f a c t o r e n , z o a l s m i s s c h i e n de d r a c h t van de boom, d o o r h e e n g e

-s p e e l d .

O p g e m e r k t m o e t w o r d e n , dat het lage c a l c i u m g e h a l t e en de hoge

( K + M g ) / C a v e r h o u d i n g in blad en v r u c h t wijzen op een hoge s t i p g e v o e

-ligheid van het gewas op dit p r o e f t e r r e i n .

3 . 3 . I n v l o e d v a n d e c o m p o s t m u l c h o p d e k w a l i t e i t v a n

h e t f r u i t

-13

T A B E L VI. Invloed van c o m p o s t m u l c h op h e t a s gehalte van de v r u c h t

S o r t e - Effec

% a s

r i n g s -

A

"

k l a s s e o n b .

1968

:t van

B

3 c m

co

v r u c h t v l e e s +

6 0 - 6 5 1,75

6 5 - 7 0 1,78

7 0 - 7 5 1,80

s c h i l

6 0 - 6 5 2 , 2 6

6 5 - 7 0 2 , 2 5

7 0 - 7 5 2 , 3 0

1969

1,83

1,95

1,94

2 , 2 6

2 , 4 0

2 , 3 7

v r u c h t v l e e s +

6 0 - 6 5 1,71

6 5 - 7 0 1,67

7 0 - 7 5 1,65

1970

1,70

1,68

1,75

v r u c h t v l e e s +

6 0 - 6 5 1,59

6 5 - 7 0 1,61

7 0 - 7 5 1,61

1,73

1,79

1,82

b e h a n d e l i n g e n

C D

3 c m 6 c m

v e c o v e c o

s c h i l

1,88 1,97

1,90 2 , 0 1

1,92. 2 , 0 4

2 , 2 8 2 , 3 5

2 , 3 8 2 , 4 2

2 , 3 8 2 , 4 4

s c h i l

1,65 1,66

1,64 1,70

1,67 1,70

s c h i l

1,80 1,76

1,82 1,74

1,84 1,77

S t a t i s t i s c h e a n a l y

F

tot«

5,76+

6,76+

6,76+

-3,61(+)

1,03

-1,11

F

co

9,10+

18,77++

16,89++

-9.79+

2, 18

-2 , 4 8

s e - F - w a a r d e

F F

ve co x v e

8,02+

1,51

3 , 4 0

-4» ' < • - ,

14

s a m e n s t e l l i n g w a s gezien de ( K + M g ) / C a - v e r h o u d i n g ongunstig (Das en

Van d e r Boon, 1971). De c o m p o s t m u l c h had m a a r een b e s c h e i d e n effect,

(tabel VII). T e r w i j l in 1968 de c o m p o s t b e m e s t i n g in n a w e r k i n g h e t s t i p

n i e t b e ï n v l o e d d e , en de s t i p p e r c e n t a g e s h o g e r l a g e n v o o r de b e h a n d e l i n g

m e t v e e n c o m p o s t , b r a c h t de in v o o r j a a r 1969 a a n g e b r a c h t e v e r s e m u l c h

een daling in de s t i p a a n t a s t i n g t e w e e g en een stijging in h e t p e r c e n t a g e

gave a p p e l s . Het stippe r e enta ge w a s nog i e t s l a g e r bij behandeling m e t

v e e n c o m p o s t dan bij g e b r u i k van c o m p o s t . D a a r bij de e e r s t g e n o e m d e

m e e r r o t v o o r k w a m in het fruit, w e r d uiteindelijk m e t c o m p o s t h e t

h o o g s t e p e r c e n t a g e g a v e a p p e l s v e r k r e g e n . In het e e r s t e j a a r van n a

-w e r k i n g -w a s e v e n e e n s h e t s t i p door de behandeling i e t s gedaald en h e t

p e r c e n t a g e gezonde v r u c h t e n g e s t e g e n . C o m p o s t leek i e t s b e t e r dan

v e e n c o m p o s t . Geen van de genoemde effecten bleek e c h t e r bij s t a t i s

-t i s c h e a n a l y s e b e -t r o u w b a a r -te z i j n .

TABEL VII. Invloed van c o m p o s t m u l c h op b e w a a r k w a l i t e i t van h e t

fruit

J a a r

1968

1969

1970

1968

1969

1970

% uitwendig gaaf

A

B

C

o n b . 3 c m 3 c m

co v e c o

5 5 , 5

5 1 , 7

4 6 , 4

5 4 , 5

6.1,6

5 6 , 2

5 1 , 0

5 3 , 8

5 2 , 6

% uitwendig z a c h t

1 8 , 0

7 , 7

2 0 , 6

19,7

6 , 6

15,7

2 1 , 9

7 , 5

13,0

D

6 c m

v e c o

5 0 , 9

5 8 , 3

5 1 , 5

2 0 , 9

8,4

1 8 , 1

% uitwendig

A B

o n b . 3 c m

co

34, 9

1 9 , 2

4 7 , 6

% r o t

2 5 , 1

3 4 , 2

1 4 , 9

40, 1

27, 1

s t i p

C

3 c m

v e c o

4 2 , 2

1 2 , 2

4 3 , 7

-3 5 , 0

D

6 c m

v e c o

4 0 , 9

1 3 , 2

4 4 , 2

28, 1

In I969 w e r d door de toediening van de v e r s e m u l c h bij de g r o t e

v r u c h t e n wel een s t a t i s t i s c h b e t r o u w b a r e daling in de s t i p a a n t a s t i n g

b e r e i k t (tabel VIII). Door c o m p o s t daalde h e t s t i p in de g r o o t t e k l a s s e n

van 6570 m m , 7075 m m en 7580 m m s t a t i s t i s c h b e t r o u w b a a r of b i j

na b e t r o u w b a a r . Ook door de v e e n c o m p o s t m u l c h w e r d h e t s t i p t e r u g g e

-d r o n g e n . O v e r -de gehele p a r t i j te z a m e n w a s h e t effect wel a a n w e z i g ,

m a a r n i e t s t a t i s t i s c h b e t r o u w b a a r v a s t te s t e l l e n .

15

TABEL VIII. Invloed van c o m p o s t m u l c h op het s t i p p e r c e n t a g e van de

d i v e r s e s o r t e r i n g e n in 1969

S o r t e - Effect van behandelingen S t a t i s t i s c h e a n a l y s e - F - w a a r d e

% uitwendige stip

r i n g s. _ _ n c D

k l a s s e o n b . 3 c m 3 c m 6 c m F F F F

co veco veco tot. co ve co x ve

m m

55-60 1 0 , 0 10,9 12,4 8, 3

60-65 2 0 , 0 1 3 , 6 9 , 0 1 3 , 6

65-70 2 8 , 4 15,4 11,2 1 3 , 0

7 0 - 7 5 4 5 , 8 1 9 , 5 2 1 , 5 1 4 , 5

7 5 - 8 0 7 2 , 0 3 6 , 1 1 9 , 5 1 6 , 8

Tot. 1 9 , 2 14,9 1 2 , 2 1 3 , 2

Het p e r c e n t a g e uitwendig zacht w e r d in 1969 i e t s en in 1970 m e e r

t e r u g g e d r o n g e n door de c o m p o s t m u l c h (tabel VII). In het l a a t s t e j a a r

w e r k t e ook de 3 c m v e e n c o m p o s t m u l c h g u n s t i g .

1,1

2,9(+)

6 , 0 +

2 , 8

1,0

4 , C • ( + )

15,6++

6,0+

1,1

1,3

2 , 3

3 , 0

1,3

1,1

16

4 . SAMENHANG TUSSEN STIPAANTASTING EN MINERALE

SAMEN-STELLING VAN GROND EN GEWAS

De v a r i a b i l i t e i t van veld tot veld w a s g r o o t , zowel in de s ti p a a n t a s tin g

a l s ook in de a n a l y s e c i j f e r s voor het g r o n d - en g e w a s o n d e r z o e k . Zo

w a r e n de u i t e r s t e w a a r d e n voor de v i e r behandelingen in pH-KCl in

1969 a l s volgt: v o o r A 4 , 4 - 5 , 3, voor B 5, 5 - 5 , 9, voor C 4, 8 - 5 , 2 en

voor D 4 , 7 - 5 , 4 . De invloed van de c o m p o s t m u l c h op de a n a l y s e c i j f e r s

w a s d a a r b i j dus niet geheel d o o r s l a g g e v e n d .

Z o a l s te v e r w a c h t e n uit v r o e g e r o n d e r z o e k w a s e r een n e g a t i e v e

s a m e n h a n g t u s s e n s t i p a a n t a s t i n g en c a l c i u m g e h a l t e van het blad en van

de v r u c h t en een positief v e r b a n d t u s s e n s t i p a a n t a s t i n g en de (K+Mg)/

C a - v e r h o u d i n g in blad en v r u c h t (fig. 1-4 en t a b e l IX). De g r o o t t e van

de s t i p a a n t a s t i n g i s e c h t e r bij een bepaald gehalte van j a a r tot j a a r

niet d e z e l f d e . Dit kan o . a . een gevolg zijn van v e r s c h i l l e n in d r a c h t

(Das en Van d e r Boon, 1971). De s a m e n h a n g w a s o v e r het a l g e m e e n

wat s t e r k e r v o o r de k l e i n s t e o n d e r z o c h t e v r u c h t g r o o t t e : 60-65 m m .

De g r o t e r e v r u c h t e n hebben een wat o n g u n s t i g e r e s a m e n s t e l l i n g , v e r

-tonen m e e r s t i p en zijn b l i j k b a a r l a b i e l e r wat het al of niet o p t r e d e n

van stip b e t r e f t , bepaald door a n d e r e e x - en i n t e r n e o o r z a k e n . E r

w a s ook een n e g a t i e v e s a m e n h a n g m e t de pH-KCl van de grond (fig. 5

en t a b e l IX). De a a n t a s t i n g door z a c h t v e r t o o n d e dezelfde s a m e n h a n g

m e t bovengenoemde f a c t o r e n a l s s t i p .

Het effect van de c o m p o s t m u l c h lijkt te p a s s e n binnen de invloed

van de m i n e r a l e s a m e n s t e l l i n g van blad en v r u c h t op de s t i p a a n t a s t i n g .

Geeft de c o m p o s t b e h a n d e l i n g een bepaalde v e r a n d e r i n g in de s a m e n

-stelling van blad en v r u c h t , dan volgt de d a a r b i j p a s s e n d e wijziging in

de s t i p a a n t a s t i n g . N a a s t een p H v e r h o g e n d effect, wat van gunstige i n

-vloed i s op de c a l c i u m v o e d i n g gezien de stijging in het c a l c i u m g e h a l t e

in het blad, lijkt de c o m p o s t ten dele ook door de stijging in de k a l i u m

-voeding (stijging in het k a l i u m g e h a l t e van blad en v r u c h t ) een effect in

ongunstige r i c h t i n g uit te oefenen. Het l a a t s t e lijkt v o o r a l te gelden bij

een z w a a r d e r e v e e n c o m p o s t g i f t . Het gemiddeld effect van de c o m p o s t

-•y V . s t i p 8 0 i -60 40 20 196S • . " * 80 60 40 20 0 -J 1 1 I x ' A 1969 17 1970 J I I I I 80 60 £0 20 0 • I • o * 1 • I . e X X 1 • A X B o c A D o 6 » WO 1.60 1.80 2.00 1.00 120 1.40 1.60 1.80 1.20 U 0 1.60 1.80 CaO-gehalte van het blad, V.

Fig. 1 . Percentage stip i n de sortering 60-65 mm en calciumgehalte van het blad.

•/. s t i p 80i— 60 40 x 1968 80 60 40 x . ° * 2 0 ( - * • 20 J L J 0 -x . ' 1968 80 60 40 20 0 -J I I I x A 1969 80 60 40 20 J I I I 1970 • A X B ° C ù. 0 o 0 --L J I 0.50 0.60 0.70 080 0.20 0.30 0.40 050 Q20 030 0.40 Q50 Q20 030 Q40 s c h i l | v r u c h t v l e e s + s c h i l CaO-gehalte. V.

Fig. 2. Percentage stip i n de sortering 60-65 mm en calciumgehalte van de vrucht en/of de schil.

18 •/. stip 80 60 60 20 0 o _ X X ° •f: • X • I A • 1 1968 > 1 80 60 60 20 0 . X A 1 • 1 1969 • A X B OC • l 80 60 60 20 0 <& 1 X • 1 1970 • A * XA I I 0.80 1.00 1.20 1.60 1.60 0.80 1.00 1.20 1.60 0.80 1.00 1.20 U0 (K*Mg)/Ca.blad

Fig. 3. Percentage stip i n de sortering 65-70 min en (K + Hol/Ca-verhouding in het blad. 60 60 20 n stip A I 1968 * • * e . * ft * Ä • X i l I 12 16 16 18 schil 8 0 r 1968 80 60 -60 _ x 2 0 h * x A J ' I 60 60 -2 0 h • X J I ofe-J L 18 22 26 30 18 22 26 1969 8 0 r 60 60 20 -• A XB o C A O 1970 XA - L _ l 30 18 22 26 30 vruchtvlees+schil,(K+Mg) /Ca

Fig. h. Percentage stip i n de sortering 60-65 mm en (K • Mg)/Ca-verhouding in de vrucht en/of de s c h i l .

19 V. stip 8 0 r 60 40 20 O 1968 8 0 r « A X B o C A D 60 X 40 o AX . 20 0 J i_ J L 1969 80 r 60 40 J L _L • * x 20 _L J_ 1970 x * J I I L 42 4.6 5.0 5.4 L2 4.6 5.0 W 5.8 4.2 4.6 5.0 5.4 5.8 pH-KCI

Fig. 5. Percentage stip in de gehele partij en pH-KCI van de boonstrook (0-20 « ) .

m u l c h i n d e z e p r o e f o p de s t i p a a n t a s t i n g w a s e c h t e r z w a k e n l i e t z i c h m o e i l i j k v o o r s p e l l e n . De o n g u n s t i g e b l a d - e n v r u c h t s a m e n s t e l l i n g w e r d n a u w e l i j k s t e n g o e d e g e w i j z i g d . T A B E L I X , C o r r e l a t i e c o ë f f i c i ë n t e n t u s s e n b e w a a r k w a l i t e i t e n pH v a n de g r o n d , r e s p . c a l c i u m g e h a l t e v a n de v r u c h t J a a r 1968 1969 1970 1968 1969 1970 % u i t w p H - K C I + 0 . 2 8 + 0 . 3 9 + 0 . 2 3 e n d i g gaaf C a - % , v r u c h t + 0 . 4 2 + 0 . 0 3 + 0 . 3 8 % u i t w e n d i g z a c h t - 0 . 17 - 0 . 2 2 - 0 . 2 1 - 0 . 2 2 - 0 . 3 7 - 0 . 4 2 p H - K C I - 0 . 3 8 - 0 . 4 4 - 0 . 1 9 - 0 . 4 6 % u i t w e n d i g s t i p C a - % , v r u c h t - 0 . 4 4 - 0 . 5 4 ( + ) - 0 . 3 3 % r o t - 0 . 0 2

20

5. CONCLUSIE

In d e z e k l e i n e proef m e t g r o t e o n d e r l i n g e v e r s c h i l l e n t u s s e n de v e l d

-j e s , onder a n d e r e in c h e m i s c h e b o d e m v r u c h t b a a r h e i d , w a r e n e r geen

duidelijke, s t a t i s t i s c h b e t r o u w b a r e v e r s c h i l l e n in b e w a a r k w a l i t e i t aan

te t o n e n .

Het effect van de c o m p o s t m u l c h op de s t i p a a n t a s t i n g was weinig

d o o r s l a g g e v e n d . De b l a d en v r u c h t s a m e n s t e l l i n g was op dit p r o e f p e r

-c e e l z e e r o n g u n s t i g . Door de -c o m p o s t m u l -c h t r a d e n e r m a a r g e r i n g e

wijzigingen in o p . E n e r z i j d s lijkt e r gezien het c a l c i u m g e h a l t e in het

blad een b e t e r e calciumvoeding voor het gewas te o n t s t a a n m e t de

k a n s op een g e r i n g e r e s t i p a a n t a s t i n g , a n d e r z i j d s w e r d ook de k a l i u m

-v o o r z i e n i n g -v e r b e t e r d m e t een k a n s op een g r o t e r e a a n t a s t i n g . De

tendens lijkt aanwezig dat bij v e e n c o m p o s t de l a a t s t e op de duur de o v e r

hand heeft. E r z a l een k o r t d u r e n d en l a n g d u r e n d effect van c o m p o s t

-m u l c h -m o e t e n w o r d e n o n d e r s c h e i d e n .

Het feit, dat de c o m p o s t m u l c h de s a m e n s t e l l i n g van de s c h i l van

de v r u c h t s o m s a n d e r s wijzigde dan de gemiddelde s a m e n s t e l l i n g van

de gehele v r u c h t , v e r d i e n t n a d e r o n d e r z o e k .

21

6. SAMENVATTING

In een proef m e t c o m p o s t m u l c h bij C o x ' s O r a n g e Pippin w e r d de s t i p

-a -a n t -a s t i n g g e d u r e n d e d r i e j -a r e n n -a g e g -a -a n . De beh-andeling m e t c o m p o s t

lag het e e r s t e proefjaar in n a w e r k i n g , in het tweede j a a r w e r d opnieuw

c o m p o s t t o e g e d i e n d .

Door de c o m p o s t m u l c h w e r d e n de pH en het K-HC1 van de grond

v e r h o o g d .

E r w e r d geen duidelijk effect van de c o m p o s t m u l c h g e c o n s t a t e e r d

op he.t o p t r e d e n van s t i p . E r was geen duidelijke v e r b e t e r i n g van de

ongunstige b l a d - en v r u c h t s a m e n s t e l l i n g . E r w a s een t e n d e n s van een

t e r u g d r i n g e n van de ziekte bij v e r s e t o e d i e n i n g . Dit s t e m t o v e r e e n m e t

een m a t i g e stijging van h e t c a l c i u m g e h a l t e in het b l a d . D a a r aan de

com-p o s t m u l c h , en z e k e r aan de v e e n c o m com-p o s t m u l c h , ook een v e r b e t e r i n g in

de kaliumvoeding m o e t worden t o e g e s c h r e v e n , is h e t effect van de c o m

-post op de s t i p a a n t a s t i n g - u i t e r a a r d g e c o m p l i c e e r d e r . E r z a l z e k e r een

k o r t d u r e n d en l a n g d u r e n d effect m o e t e n w o r d e n o n d e r s c h e i d e n .

22

7. LITERATUUR

Boon, J . van d e r , A . D a s en A . C . van S c h r e v e n , 1968. C o n t r o l of

b i t t e r pit and breakdown by c a l c i u m in the a p p l e s C o x ' s O r a n g e

Pippin and J o n a t h a n . A g r . R e s . R e p . 7 1 1 .

D a s , A . en J , van d e r Boon, 1971. B e w a a r a d v i e s v o o r C o x ' s O r a n g e

Pippin a p p e l s in v e r b a n d m e t s t i p g e v o e l i g h e i d .

1. B e w a a r o n d e r z o e k bij C o x ' s O r a n g e Pippin op p i l o o t b e d r i j v e n .

I n s t . B o d e m v r u c h t b a a r h e i d , R a p p . 2 - 1 9 7 1 .

J a a r v e r s l a g e n Stichting C o m p o s t , 1961-1968.