De handschriftelijke overlevering van de 'Tafel vanden kersten ghelove'

(1)

De handschriftelijke overlevering van de

Tafel vanden kersten ghelove

II

Bijlagen

Anique Schoot

Masterscriptie

Boekwetenschap en Handschriftenkunde

Universiteit van Amsterdam

Juli 2018

Studentnummer: 10375422

Begeleider: Prof. dr J.A.A.M Biemans

(2)

2

Inhoudsopgave

Ms. 1A | Amsterdam, Universiteitsbibliotheek: I H 36 3

Ms. 1B | Brussel, Koninklijke Bibliotheek: 21974 3

Ms. 1C| Den Haag, Koninklijke Bibliotheek: 133 F 18 4

Ms. 1D | Londen, British Library: Add. 22288 4

Ms. 1E | Den Haag, Koninklijke Bibliotheek: 73 E 27 5

Ms. 1F | Den Haag, Koninklijke Bibliotheek: 73 E 26 6

Ms. 1G | Den Haag, Koninklijke Bibliotheek: 70 H 30 6

Ms. 1H | Baltimore, Walters Art Museum (voorheen: Walters Art Gallery): W. 171 7

Ms. 1I | Basel, Universitätsbibliothek: N I 2 (fragment) 8

Ms. 1J | Leiden, Universiteitsbibliotheek: LTK 338 (verloren) 8

Ms. 1K | New York, The Morgan Library (Pierpont Morgan Library): M. 691 9

Ms. 2A | Aken, Stadtbibliothek (Öffentliche Bibliothek): 59 9

Ms. 2B | Amsterdam, Universiteitsbibliotheek: I G 24 10

Ms. 2C | Anholt, Fürstlich Salm-Salm’sche Bibliothek: 41 10

Ms. 2D | Antwerpen, Ruusbroecgenootschap: Neerl. 14 10

Ms. 2E | Berlijn, Staatsbibliothek zu Berlin - Preussischer Kulturbesitz: Germ. Qu. 1122 11 Ms. 2F | Brugge, Stadsbibliotheek: 408 11

Ms. 2G | Brussel, Koninklijke Bibliotheek: 388 12

Ms. 2H | Brussel, Koninklijke Bibliotheek: 10759-60 12

Ms. 2I | Den Haag, Koninklijke Bibliotheek: 73 F 24 13

Ms. 2J | Den Haag, Koninklijke Bibliotheek: 133 F 17 14

Ms. 2K | Den Haag, Koninklijke Bibliotheek: KA 28 14

Ms. 2L | Gent, Universiteitsbibliotheek: 220 15

Ms. 2M | Leiden, Universiteitsbibliotheek: BPL 2849 15

Ms. 2N | Leiden, Universiteitsbibliotheek: LTK 222 16

Ms. 2O | Leiden, Universiteitsbibliotheek: LTK 262 16

Ms. 2P | Londen, British Library: Add. 25042 17

Ms. 2Q | München, Bayerische Staatsbibliothek: Cgm. 5205 18

Ms. 2R | Parijs, Bibliothèque Nationale: Néerl. 38 18

(3)

3

Hier volgen de beknopte beschrijvingen van alle in de scriptie behandelde handschriften, op volgorde van verwijsnummer. Bij het vaststellen van de gegevens is gebruik gemaakt van de vermelde secundaire literatuur en databases, alsmede eigen inzichten op basis van

foto’s/scans/bezichtiging van de handschriften en de handschriftbeschrijvingen op de websites of in de catalogi van de betreffende bibliotheken zelf. Wanneer de beschikbare informatie elkaar tegensprak, is er gekozen voor de variant die het vaakst genoemd werd of de variant die de betreffende bibliotheek zelf aanhoudt. De lokaliseringen van de handschriften moeten in afwachting van nader onderzoek als voorlopig beschouwd worden.

Ms. 1A | Amsterdam, Universiteitsbibliotheek: I H 36

Inhoud Winterstuc (compleet) Datering 1449

Lokalisering Noordelijke Nederlanden Materiaal Papier

Omvang 151 folia Afmetingen 287x207 mm

Mise-en-page 2 kolommen | ca. 34 regels

Schrift Littera hybrida | scribent: Wijnant Dircxzn Decoratie Penwerkinitialen in rood, blauw en paars penwerk

Literatuur Daniëls, F.A.M./L.M.Fr. (ed.), Tafel van den Kersten ghelove. Dirc van Delf. Antwerpen/Nijmegen 1937-1939, p. 68-72.

Gumbert, J.P., Manuscrits datés conservés dans les Pays-Bas. Catalogue paléographique des manuscrits en écriture latine portant des indications de date. Tome II: Les manuscrits d'origine néerlandaise (XIVe-XVIe siècles) et supplément au tome premier. Leiden 1988, nr. 310.

Medieval Manuscripts in Dutch Collections (MMDC). Online via http://www.mmdc.nl (laatst geraadpleegd april 2018): ‘Amsterdam (UvA), UB : ms. I H 36’. De Vreese, W., Bibliotheca Neerlandica Manuscripta (BNM-I). Online via

https://bnm- i.huygens.knaw.nl (laatst geraadpleegd: mei 2018): ‘AMSTERDAM,UB:IH36’.

Ms. 1B | Brussel, Koninklijke Bibliotheek: 21974

Lokalisering Noord-Holland: Haarlem? Materiaal Perkament

Mise-en-page 2 kolommen | 44 regels Schrift Littera textualis

(4)

4

Decoratie Geschilderde gehistorieerde initialen met bladgoud; geschilderde randversiering Literatuur Daniëls, F.A.M./L.M.Fr. (ed.), Tafel van den Kersten ghelove. Dirc van Delf.

Antwerpen/Nijmegen 1937-1939, p. 76-78.

Defoer, H.L.M., Korteweg, A.S. & Wüstefeld, W.C.M., The Golden Age of Dutch manuscript painting. Stuttgard 1989, p. 233.

De Vreese, W., Bibliotheca Neerlandica Manuscripta (BNM-I). Online via https://bnm- i.huygens.knaw.nl (laatst geraadpleegd: mei 2018): ‘BRUSSEL,KB:21974’.

Ms. 1C| Den Haag, Koninklijke Bibliotheek: 133 F 18

Lokalisering Utrecht | bezitter: adellijke familie (o.b.v. afgebeelde wapenschilden) Materiaal Perkament

Omvang 282 folia Afmetingen 149x103 mm Mise-en-page 1 kolom | 21 regels Schrift Littera textualis

Decoratie Geschilderde gehistorieerde initialen met bladgoud; geschilderde randversiering (wapens op fol. 1r); losse miniatuur (toegevoegd in de vijftiende eeuw); losse gravure (toegevoegd in de vijftiende eeuw)

Literatuur Axters, S.G., Bibliotheca Dominicana Neerlandica manuscripta, 1224-1500. Leuven 1970, p. 45.

Brandhorst, J.P.J. & Broekhuijsen-Kruijer, K.H., De verluchte handschriften en incunabelen van de Koninklijke Bibliotheek. Een overzicht voorzien van een iconografische index. Den Haag 1985, nr. 134.

Daniëls, F.A.M./L.M.Fr. (ed.), Tafel van den Kersten ghelove. Dirc van Delf. Antwerpen/Nijmegen 1937-1939, p. 66-68.

Medieval Manuscripts in Dutch Collections (MMDC). Online via http://www.mmdc.nl (laatst geraadpleegd april 2018): ‘The Hague, KB : ms. 133 F 18’.

De Vreese, W., Bibliotheca Neerlandica Manuscripta (BNM-I). Online via https://bnm- i.huygens.knaw.nl (laatst geraadpleegd: mei 2018): ‘’S-GRAVENHAGE,KB:133F18’.

Ms. 1D | Londen, British Library: Add. 22288

Inhoud Winterstuc (compleet) Datering 1405-1410

Lokalisering Nederlanden Materiaal Perkament

(5)

5

Decoratie Geschilderde gehistorieerde initialen met bladgoud; geschilderde randversiering Literatuur Axters, S.G., Bibliotheca Dominicana Neerlandica manuscripta, 1224-1500. Leuven 1970,

p. 45.

Brounts, A., Noordnederlandse miniaturen. De gouden eeuw van de boekverluchting in de Noordelijke Nederlanden. Catalogus. Brussel 1971, nr. 6.

Defoer, H.L.M., Korteweg, A.S. & Wüstefeld, W.C.M., The Golden Age of Dutch manuscript painting. Stuttgard 1989, p. 34.

De Flou, K. & Gaillaird, E., Beschrijving van middelnederlandsche en andere handschriften, die in Engeland bewaard worden. Verslag ingediend bij het Belgisch staatsbestuur en de Koninklijke Vlaamsche Academie. Deel I. Gent 1985, p. 80-91.

Priebsch, R., Deutsche Handschriften in England. Deel II. Erlangen 1901, nr. 233. De Vreese, W., Bibliotheca Neerlandica Manuscripta (BNM-I). Online via

https://bnm- i.huygens.knaw.nl (laatst geraadpleegd: mei 2018): ‘LONDEN,BL:Add.22288’.

Ms. 1E | Den Haag, Koninklijke Bibliotheek: 73 E 27

Inhoud Somerstuc (compleet) Datering 1480

Lokalisering Haarlem | bezitter: tertiarissen S. Catharina Materiaal Perkament

Mise-en-page 2 kolommen | 43 regels

Schrift Littera textualis | scribent: Allardus Reyneri de Akersloet Decoratie Penwerkinitialen in rood, blauw en groen

Literatuur Brandhorst, J.P.J. & Broekhuijsen-Kruijer, K.H., De verluchte handschriften en incunabelen van de Koninklijke Bibliotheek. Een overzicht voorzien van een iconografische index. Den Haag 1985, nr. 277.

Korteweg, A.S. (red.), Kriezels, aubergines en takkenbossen. Randversiering in Noordnederlandse handschriften uit de vijftiende eeuw. Zutphen 1992, nr. 95. Medieval Manuscripts in Dutch Collections (MMDC). Online via http://www.mmdc.nl

(6)

6

Stooker, K. & Verbeij, T., Collecties op orde. Middelnederlandse handschriften uit kloosters en semi-religieuze gemeenschappen in de Nederlanden. II: Repertorium. Leuven 1997, nr. 543.

De Vreese, W., Bibliotheca Neerlandica Manuscripta (BNM-I). Online via https://bnm- i.huygens.knaw.nl (laatst geraadpleegd: mei 2018): ‘’S-GRAVENHAGE,KB:73E27’

Ms. 1F | Den Haag, Koninklijke Bibliotheek: 73 E 26

Inhoud Winterstuc (compleet) | Der byen boeck (Thomas van Cantimpré, Mnl. vertaling) Datering 1469

Lokalisering Haarlem | bezitter: Groot Begijnhof Materiaal Papier

Omvang 264 folia | waarvan Tafel: fol. 1r-106v Afmetingen 292x213

Mise-en-page 2 kolommen | 43 regels

Schrift Littera hybrida | scribent: Allardus Reyneri de Akersloet Decoratie Penwerkinitialen in blauw, rood en groen

Brandhorst, J.P.J. & Broekhuijsen-Kruijer, K.H., De verluchte handschriften en incunabelen van de Koninklijke Bibliotheek. Een overzicht voorzien van een iconografische index. Den Haag 1985, nr. 254a.

Korteweg, A.S. (red.), Kriezels, aubergines en takkenbossen. Randversiering in Noordnederlandse handschriften uit de vijftiende eeuw. Zutphen 1992, nr. 70. Medieval Manuscripts in Dutch Collections (MMDC). Online via http://www.mmdc.nl

(laatst geraadpleegd april 2018): ‘The Hague, KB : ms. 73 E 26’.

De Vreese, W., Bibliotheca Neerlandica Manuscripta (BNM-I). Online via https://bnm- i.huygens.knaw.nl (laatst geraadpleegd: mei 2018): ‘’S-GRAVENHAGE,KB:73E26’

Ms. 1G | Den Haag, Koninklijke Bibliotheek: 70 H 30

(7)

7

Materiaal Papier Omvang 179 folia Afmetingen 203x132 mm

Mise-en-page 2 kolommen | 34 regels Schrift Littera hybrida

Decoratie Penwerkinitialen in rood, blauw en zwart

Medieval Manuscripts in Dutch Collections (MMDC). Online via http://www.mmdc.nl (laatst geraadpleegd april 2018): ‘The Hague, KB : ms. 70 H 30’.

De Vreese, W., Bibliotheca Neerlandica Manuscripta (BNM-I). Online via https://bnm- i.huygens.knaw.nl (laatst geraadpleegd: mei 2018): ‘’S-GRAVENHAGE,KB:70H30’

Ms. 1H | Baltimore, Walters Art Museum (voorheen: Walters Art Gallery): W. 171

Inhoud Winterstuc (kap. 1-12; 15-24) Datering 1400-1404

Lokalisering Utrecht, kartuizers S. Salvator/Nieuwlicht | bezitter: Albrecht van Beieren Materiaal Perkament

Omvang 165 folia Afmetingen 189x138 mm Mise-en-page 1 kolom | 24 regels Schrift Littera textualis

Decoratie Geschilderde gehistorieerde initialen met bladgoud; geschilderde randversiering Literatuur Daniëls, F.A.M./L.M.Fr. (ed.), Tafel van den Kersten ghelove. Dirc van Delf.

Antwerpen/Nijmegen 1937-1939, p. 72-76.

Deschamps, J., Middelnederlandse handschriften uit Europese en Amerikaanse bibliotheken. Tentoonstelling ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan van de Koninklijke Zuidnederlandse Maatschappij voor Taal- en Letterkunde en Geschiedenis, Brussel, Koninklijke Bibliotheek Albert I, 24 okt.-24 dec. 1970. Leiden 1972, nr. 85a. Defoer, H.L.M., Korteweg, A.S. & Wüstefeld, W.C.M., The Golden Age of Dutch

manuscript painting. Stuttgard 1989, nr. 4.

Korteweg, A.S. (red.), Kriezels, aubergines en takkenbossen. Randversiering in Noordnederlandse handschriften uit de vijftiende eeuw. Zutphen 1992, p. 33

(8)

8

De Vreese, W., Bibliotheca Neerlandica Manuscripta (BNM-I). Online via https://bnm- i.huygens.knaw.nl (laatst geraadpleegd: mei 2018): ‘BALTIMORE,WAG:W.171’.

Ms. 1I | Basel, Universitätsbibliothek: N I 2 (fragment)

Inhoud Somerstuc (kap. 27) Datering 1400-1425

Lokalisering Nederlanden Materiaal Perkament Omvang Fragment

Decoratie Geschilderde gehistorieerde initiaal met bladgoud; geschilderde randversiering Literatuur Escher, K., Die Miniaturen in den Basler Bibliotheken, Museen und Archiven. Basel 1917,

p. 79.

De Vreese, W., Bibliotheca Neerlandica Manuscripta (BNM-I). Online via https://bnm- i.huygens.knaw.nl (laatst geraadpleegd: mei 2018): ‘BASEL,UB:NI2’.

Ms. 1J | Leiden, Universiteitsbibliotheek: LTK 338 (verloren)

Inhoud Somerstuc (kap. 31-54 [53]) | Historie van die heilighe drie Coninghen; samenspraak tussen Actoer en Hostiensis over de eucharistie

Datering 1450-1500

Lokalisering Haarlem, tertiarissen S. Maria Magdalena/Crayenhorst Materiaal Papier

Omvang 244 folia | waarvan Tafel: fol. 1r-138v Afmetingen Quartoformaat (4°)

Mise-en-page ? | ?

Schrift ? | scribent: zuster Griet Lodewicxdr van Antwerpen Decoratie ?

De Vreese, W., Bibliotheca Neerlandica Manuscripta (BNM-I). Online via https://bnm- i.huygens.knaw.nl (laatst geraadpleegd: mei 2018): ‘OlimLEIDEN,UB:LTK338(verloren)’.

(9)

9

Ms. 1K | New York, The Morgan Library (Pierpont Morgan Library): M. 691

Inhoud Somerstuc (kap. 31-53) Datering 1405-1410

Lokalisering Utrecht, kartuizers S. Salvator/Nieuwlicht | bezitter: hofbibliotheek Albrecht van Beieren/Filips de Goede

Materiaal Perkament Omvang 224 folia Afmetingen 217x152

Mise-en-page 1 kolom | 24 regels Schrift Littera textualis

Decoratie Geschilderde gehistorieerde initialen met bladgoud; geschilderde randversiering Literatuur Axters, S.G., Bibliotheca Dominicana Neerlandica manuscripta, 1224-1500. Leuven 1970,

p. 45.

Deschamps, J., Middelnederlandse handschriften uit Europese en Amerikaanse bibliotheken. Tentoonstelling ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan van de Koninklijke Zuidnederlandse Maatschappij voor Taal- en Letterkunde en Geschiedenis, Brussel, Koninklijke Bibliotheek Albert I, 24 okt.-24 dec. 1970. Leiden 1972, nr. 85b. Defoer, H.L.M., Korteweg, A.S. & Wüstefeld, W.C.M., The Golden Age of Dutch

manuscript painting. Stuttgard 1989, nr. 5.

De Vreese, W., Bibliotheca Neerlandica Manuscripta (BNM-I). Online via https://bnm- i.huygens.knaw.nl (laatst geraadpleegd: mei 2018): ‘NEW YORK,PML:M.691’.

Ms. 2A | Aken, Stadtbibliothek (Öffentliche Bibliothek): 59

Inhoud Winterstuc (kap. 14) | medisch-astrologische teksten Datering 1500

Lokalisering Nederlanden Materiaal Papier

Omvang 89 folia | waarvan Tafel: fol. 34v-036r Afmetingen 105x73 mm

Mise-en-page 1 kolom | 23-27 regels Schrift Littera hybrida

Decoratie (Astrologische schetsen)

Literatuur Jansen-Sieben, R., Repertorium van de Middelnederlandse Artes-literatuur. Utrecht 1989, nr. A50.

De Vreese, W., Bibliotheca Neerlandica Manuscripta (BNM-I). Online via https://bnm- i.huygens.knaw.nl (laatst geraadpleegd: mei 2018): ‘AKEN,OB:59’.

(10)

10

Ms. 2B | Amsterdam, Universiteitsbibliotheek: I G 24

Inhoud Somerstuc (kap. 17) | Spieghel der volcomenheit (Hendrik Herp, gedeeltelijk); Büchlein der ewigen Weisheit (Henricus Suso, excerpt); De imitatione Christi (Thomas a Kempis, Mnl. vertaling); preken en gebeden

Datering 1450-1500 Lokalisering Nederlanden Materiaal Papier

Omvang 144 folia | waarvan Tafel: fol. 95r-96v Afmetingen 136x99 mm

Mise-en-page 1 kolom | 23-25 regels Schrift Littera textualis

Decoratie Een opengewerkte lombarde, verder geen decoratie

Literatuur Ermens, D. & Van Dijk, W., Repertorium van Middelnederlandse preken in handschriften tot en met 1550. IV: Aerdenhout – Darmstadt. Leuven 2008, p. 28-31.

Medieval Manuscripts in Dutch Collections (MMDC). Online via http://www.mmdc.nl (laatst geraadpleegd april 2018): ‘Amsterdam (UvA), UB : ms. I G 24’. De Vreese, W., Bibliotheca Neerlandica Manuscripta (BNM-I). Online via

https://bnm- i.huygens.knaw.nl (laatst geraadpleegd: mei 2018): ‘AMSTERDAM,UB:IG24’.

Ms. 2C | Anholt, Fürstlich Salm-Salm’sche Bibliothek: 41

Inhoud Winterstuc (kap. 4; 9) | Gegevens over Birgittijnse kloosters; preken uit de Jhesus collacien; oefeningen

Datering Kort na 1503 Lokalisering Nederlanden Materiaal Papier

Omvang 39 folia | waarvan Tafel: p. 15-37 Afmetingen 138x98 mm

Mise-en-page 1 kolom | 21 regels Schrift Littera hybrida Decoratie Geen

Literatuur Ermens, D. & Van Dijk, W., Repertorium van Middelnederlandse preken in handschriften tot en met 1550. IV: Aerdenhout – Darmstadt. Leuven 2008, p. 98-99.

De Vreese, W., Bibliotheca Neerlandica Manuscripta (BNM-I). Online via https://bnm- i.huygens.knaw.nl (laatst geraadpleegd: mei 2018): ‘ANHOLT,FSSB:41’.

Ms. 2D | Antwerpen, Ruusbroecgenootschap: Neerl. 14

Inhoud Winterstuc (kap. 56-57) | Preken van Jan Brugman en tussengevoegde teksten Datering Ca. 1525

Lokalisering Zuidoost-Limburg: Corsendonk, regulieren S. Maria/Priorij Onze Lieve Vrouw? | bezitter: waarschijnlijk regulieren S. Maria/Priorij Onze Lieve Vrouw

(11)

11

Omvang 112 folia | waarvan Tafel: fol. 44r-52r Afmetingen 199x138 mm

Mise-en-page 1 kolom | ca. 26 regels Schrift Littera hybrida

Decoratie Penwerkinitialen in rood en blauw; randversiering met pen op fol. 1r in rood, blauw en bruin

Literatuur Ermens, D. & Van Dijk, W., Repertorium van Middelnederlandse preken in handschriften tot en met 1550. IV: Aerdenhout – Darmstadt. Leuven 2008, p. 101-102. De Troeyer, B. & Mees, L., Bio-bibliographia franciscana neerlandica ante saeculum XVI.

I: De auteurs van uitgegeven werken die in de XIIIe, XIVe en XVe eeuw leefden. Nieuwkoop 1974, p. 85-90.

De Vreese, W., Bibliotheca Neerlandica Manuscripta (BNM-I). Online via https://bnm- i.huygens.knaw.nl (laatst geraadpleegd: mei 2018): ‘ANTWERPEN,RG:Neerl.14’.

Ms. 2E | Berlijn, Staatsbibliothek zu Berlin - Preussischer Kulturbesitz: Germ. Qu. 1122

Inhoud Winterstuc (kap. 9) | Sermones super Qui habitat (Bernardus van Clairvaux) voorafgegaan door een proloog; preken van Johannes Brinckerinck; traktaten; brieven van Henricus Suso; exempelen

Datering 1425-1500 Lokalisering Nederlanden Materiaal Papier

Mise-en-page 2 kolommen | 30-33 regels Schrift Littera hybrida

Decoratie Geen

Literatuur Ermens, D. & Van Dijk, W., Repertorium van Middelnederlandse preken in handschriften tot en met 1550. IV: Aerdenhout – Darmstadt. Leuven 2008, p. 284-285. Jansen-Sieben, R., Repertorium van de Middelnederlandse Artes-literatuur. Utrecht 1989,

nr. B170.

De Vreese, W., Bibliotheca Neerlandica Manuscripta (BNM-I). Online via https://bnm- i.huygens.knaw.nl (laatst geraadpleegd: mei 2018): ‘BERLIJN,SSB-PK:Germ. Qu.1122’.

Ms. 2F | Brugge, Stadsbibliotheek: 408

Inhoud Winterstuc (kap. 11) | Meditationes vitae Christi (Joannes de Caulibus);

palmboomtraktaat; anonieme preken; exempelen; dicta; samenspraken; recepten; gebeden etc.

Datering 1487-88 en 1501

Lokalisering Nederlanden: Brugge, regularissen S. Maria Magdalena/Bethanië? Materiaal Papier

(12)

12

Afmetingen 210x144 mm Mise-en-page 1 kolom | 29 regels

Schrift Littera cursiva en littera hybrida Decoratie Geen

Literatuur Ermens, D. & Van Dijk, W., Repertorium van Middelnederlandse preken in handschriften tot en met 1550. IV: Aerdenhout – Darmstadt. Leuven 2008, p. 403-406. Stooker, K. & Verbeij, T., Collecties op orde. Middelnederlandse handschriften uit kloosters

en semi-religieuze gemeenschappen in de Nederlanden. II: Repertorium. Leuven 1997, nr. 192.

De Vreese, W., Bibliotheca Neerlandica Manuscripta (BNM-I). Online via https://bnm- i.huygens.knaw.nl (laatst geraadpleegd: mei 2018): ‘BRUGGE,SB:408’.

Ms. 2G | Brussel, Koninklijke Bibliotheek: 388

Inhoud Winterstuc (kap. 37-38; 44) | Legenda aurea (Jacobus de Voragine, Mnl. vertaling door de Bijbelvertaler van 1360); Dialogi (Gregorius, excerpten); exempelen en excerpten (Hendrik Mande, Mechtild van Hackeborn, Johannes Gerson etc.); legenden; preken etc.

Lokalisering Nederlanden: Brussel (Oudergem), regulieren S. Paulus/Rooklooster? | bezitter: regulieren S. Paulus/Rooklooster

Materiaal Perkament

Omvang 310 folia | waarvan Tafel: fol. 208v-212v Afmetingen 330x230 mm

Mise-en-page 2 kolommen en 1 kolom (fol. 8r-9r) | 40 regels Schrift Littera hybrida

Decoratie Penwerkinitialen en geschilderde initialen met penwerk in rood, blauw, bruin en beige

Sherwood-Smith, M., & Stoop, P., Repertorium van Middelnederlandse preken in handschriften tot en met 1550. I: Antwerpen – Brussel. Leuven 2003, p. 60-63. Stooker, K. & Verbeij, T., Collecties op orde. Middelnederlandse handschriften uit kloosters

en semi-religieuze gemeenschappen in de Nederlanden. II: Repertorium. Leuven 1997, nr. 993.

De Vreese, W., Bibliotheca Neerlandica Manuscripta (BNM-I). Online via https://bnm- i.huygens.knaw.nl (laatst geraadpleegd: mei 2018): ‘BRUSSEL,KB:388’.

Ms. 2H | Brussel, Koninklijke Bibliotheek: 10759-60

Inhoud Somerstuc (kap. 8) | Leven van Maria; Jhesus collacien (gedeeltelijk) Datering 1450-1500

(13)

13

Materiaal Papier

Decoratie Penwerkinitialen in rood, blauw, groen, zwart en paars; curieuze stijl Literatuur Baaij, A.M., Jhesus collacien. Een laatmiddeleeuwse prekenbundel uit de kringen der

tertiarissen. Zwolle 1962, hs. G.

Sherwood-Smith, M., & Stoop, P., Repertorium van Middelnederlandse preken in handschriften tot en met 1550. I: Antwerpen – Brussel. Leuven 2003, p. 509-512. De Vreese, W., Bibliotheca Neerlandica Manuscripta (BNM-I). Online via

https://bnm- i.huygens.knaw.nl (laatst geraadpleegd: mei 2018): ‘BRUSSEL,KB:10759-60’.

Ms. 2I | Den Haag, Koninklijke Bibliotheek: 73 F 24

Inhoud Winterstuc (kap. 9; 31; 16) en Somerstuc (kap. 42; 41; 47) | traktaten; dialogen; exempelen; De imitatione Christi (Thomas a Kempis, excerpten); Preek over de eucharistie (Johannes Tauler) etc.

Datering Ca. 1490

Lokalisering Limburg | bezitter: Helena van Schoern, behorend tot Maaseik, regularissen S. Agnes

Materiaal Papier

Omvang 208 folia | waarvan Tafel: fol. 191v-207v Afmetingen 143x106 mm

Mise-en-page 1 kolom | 24 regels Schrift Littera hybrida

Decoratie Penwerkinitiaal in rood en blauw

Literatuur Daniëls, F.A.M./L.M.Fr. (ed.), Tafel van den Kersten ghelove. Dirc van Delf. Antwerpen/Nijmegen 1937-1939, p. 98-99.

Deschamps, J., ‘Handschriften uit het Sint-Agnesklooster te Maaseik’, in: Album Dr. M. Bussels. Hasselt 1967, p. 183-184.

Medieval Manuscripts in Dutch Collections (MMDC). Online via http://www.mmdc.nl (laatst geraadpleegd april 2018): ‘The Hague, KB : ms. 73 f 24’.

(14)

14

Ms. 2J | Den Haag, Koninklijke Bibliotheek: 133 F 17

Inhoud Somerstuc (proloog; kap. 2; 7; 8; 12; 16) | Vanden gheesteliken tabernakel (Jan van Ruusbroec, gedeeltelijk); Tractatus de interiori domo (pseudo-Bernardus); Legenda aurea (Jacobuds de Voragine, gedeeltelijk); Conclusie et Proposita (Geert Grote, gedeeltelijk); exempelen; gebeden; legenden etc.

Datering 1479

Lokalisering Nederlanden: Noord-Holland, Amsterdam, augustinessen S. Maria

Magdalena/Bethanië? | bezitter: augustinessen S. Maria Magdalena/Bethanië Materiaal Perkament en papier

Omvang 281 folia | waarvan Tafel: fol. 178v-201v; 207v-211r en 250r-270r Afmetingen 203x137 mm

Mise-en-page 2 kolommen | 29 regels Schrift Littera hybrida

Decoratie Penwerkinitialen in rood, blauw en groen

Medieval Manuscripts in Dutch Collections (MMDC). Online via http://www.mmdc.nl (laatst geraadpleegd april 2018): ‘The Hague, KB : ms. 133 F 17’.

Ms. 2K | Den Haag, Koninklijke Bibliotheek: KA 28

Inhoud Winterstuc (kap. 7) | Kalender; astrologische verhandelingen; medische recepten etc.

Datering 1514

Lokalisering Nederlanden: Den Haag, tertiarissen S. Maria/Galileën? | bezitter: Marigen Anthonisdr, behorend tot tertiarissen S. Maria/Galileën

Materiaal Papier en perkament

Omvang 108 folia | waarvan Tafel: fol. 63v-69v Afmetingen 103x75

Decoratie Eenvoudige penwerkinitiaal in rood en blauw

Literatuur Jansen-Sieben, R., Repertorium van de Middelnederlandse Artes-literatuur. Utrecht 1989, nr. G1190.

Medieval Manuscripts in Dutch Collections (MMDC). Online via http://www.mmdc.nl (laatst geraadpleegd april 2018): ‘The Hague, KB : ms. KA 28’.

(15)

15

De Vreese, W., Bibliotheca Neerlandica Manuscripta (BNM-I). Online via https://bnm- i.huygens.knaw.nl (laatst geraadpleegd: mei 2018): ‘’S-GRAVENHAGE,KB:KA28’.

Ms. 2L | Gent, Universiteitsbibliotheek: 220

Inhoud Somerstuc (kap. 16) | Die passie ons lief Heren Ihesu Cristi; Evangelieles (Johannes Scutken, gedeeltelijk, Mnl. vertaling) etc.

Lokalisering Nederlanden | bezitter: dominicanen in Gent (bezittersmerk pas uit zeventiende(?) eeuw)

Materiaal Papier

Omvang 132 folia | waarvan Tafel: fol. 130r-133v Afmetingen 213x145 mm

Mise-en-page 2 kolommen | eerst kort 36 regels en daarna ca. 30 regels Schrift Littera hybrida en littera cursiva

Decoratie Opengewerkte lombarden; penwerkinitiaal in blauw en rood

Literatuur Derolez, A., Inventaris van de handschriften in de universiteitsbibliotheek te Gent. Gent 1977, hs. 220.

Reynaert, J., Catalogus van de Middelnederlandse handschriften in de Bibliotheek van de Rijksuniversiteit te Gent. I: De handschriften verworven vóór 1852. Wetteren 1984, p. 99-103.

De Vreese, W., Bibliotheca Neerlandica Manuscripta (BNM-I). Online via https://bnm- i.huygens.knaw.nl (laatst geraadpleegd: mei 2018): ‘GENT,UB:220’.

Ms. 2M | Leiden, Universiteitsbibliotheek: BPL 2849

Inhoud Winterstuc (kap. 5) | enkele devote traktaten Datering 1500-1550

Lokalisering Noordelijke Nederlanden Materiaal Papier

Omvang 246 folia | waarvan Tafel: fol. 234v-246 Afmetingen 135x100 mm

Decoratie Penwerkinitiaal in blauw en rood

Literatuur Gumbert, J.P., Illustrated inventory of Medieval manuscripts (IIMM). Hilversum 2009,

(16)

16

Medieval Manuscripts in Dutch Collections (MMDC). Online via http://www.mmdc.nl (laatst geraadpleegd april 2018): ‘Leiden, UB : ms. BPL 2849’.

De Vreese, W., Bibliotheca Neerlandica Manuscripta (BNM-I). Online via https://bnm- i.huygens.knaw.nl (laatst geraadpleegd: mei 2018): ‘LEIDEN,UB:BPL2849’.

Ms. 2N | Leiden, Universiteitsbibliotheek: LTK 222

Inhoud Winterstuc (kap. 1; 2; 4; 5; 6; 7; 9; 10; 11; 13; 12; 16; 17; 18; 19; 20; 21; 22; 27; 31) en Somerstuc (kap. 20; 30; 36; 38; 35; 50) | Spieghel der volcomenheit (Hendrik Herp, gedeeltelijk); excerpten en dicta van Augustinus, Ambrosius, Anselmus van Canterbury, Jordanus van Quedlinburg, Jan Brugman, meester Eckhart etc.; Die geestelike brulocht (Jan van Ruusbroec, excerpten); Speculum virginum (Mnl. vertaling, excerpt); Legenda aurea (Jacobus de Voragine, Mnl. vertaling door Bijbelvertaler van 1360, excerpt) etc.

Lokalisering Zuid-Holland: Delft? Materiaal Papier

Omvang 256 folia | waarvan Tafel: 152v-253v Afmetingen 145x105 mm

Decoratie Penwerkinitialen in rood en blauw

Ermens, D. & Van Dijk, W., Repertorium van Middelnederlandse preken in handschriften tot en met 1550. VI: Leiden – Zwolle. Leuven 2008, p. 25-27.

Lieftinck, G.I., Codicum in finibus Belgarum ante annum 1550 conscriptorum qui in bibliotheca universitatis asservantur. Lugduni Batavorum (Leiden) 1948, p. 35-36.

Medieval Manuscripts in Dutch Collections (MMDC). Online via http://www.mmdc.nl (laatst geraadpleegd april 2018): ‘Leiden, UB : ms. LTK 222’.

De Vreese, W., Bibliotheca Neerlandica Manuscripta (BNM-I). Online via https://bnm- i.huygens.knaw.nl (laatst geraadpleegd: mei 2018): ‘LEIDEN,UB:LTK222’.

De Vreese, W., De handschriften van Jan van Ruusbroec’s werken. Gent 1902, hs. Gg. Vermeld op p. 31, 40-42, 45, 53, 60 en 80

Ms. 2O | Leiden, Universiteitsbibliotheek: LTK 262

Inhoud Somerstuc (kap. 10) | Oefening op het leven en lijden van Jezus; excerpten uit het lectionarium, samengesteld met Johan Scutkens vertaling van het Nieuwe

Testament en oud-testamentische perikopen; Speculum virginum (excerpten); Hubertinus de Casale (citaten); de veertiende preek van de Limburgse sermoenen; Bernardus van Clairvaux (excerpten uit preken) en Jordanus van

(17)

17

Quedlinburg (preken uit o.a. Opus postillarum et sermonum de tempore); Opus contemplationis (pseudo-Bonaventura, Mnl. vertaling in de vorm van tweeregelige rijmpjes)

Lokalisering Delft: regularissen S. Agnes/Dal van Josaphat Materiaal Papier

Omvang 364 folia | waarvan Tafel: 261v-263r Afmetingen 13x123 mm

Mise-en-page 2 kolommen | ca. 32 regels Schrift Littera hybrida

Decoratie Penwerkinitialen in rood en blauw

Biemans, J.A.A.M., Middelnederlandse bijbelhandschriften. Leiden 1984, nr. 233. Ermens, D. & Van Dijk, W., Repertorium van Middelnederlandse preken in handschriften

tot en met 1550. VI: Leiden – Zwolle. Leuven 2008, p. 31-35.

Lieftinck, G.I., Codicum in finibus Belgarum ante annum 1550 conscriptorum qui in bibliotheca universitatis asservantur. Lugduni Batavorum (Leiden) 1948, p. 76-77.

Medieval Manuscripts in Dutch Collections (MMDC). Online via http://www.mmdc.nl (laatst geraadpleegd april 2018): ‘Leiden, UB : ms. LTK 262’.

De Vreese, W., Bibliotheca Neerlandica Manuscripta (BNM-I). Online via https://bnm- i.huygens.knaw.nl (laatst geraadpleegd: mei 2018): ‘LEIDEN,UB:LTK262’.

Ms. 2P | Londen, British Library: Add. 25042

Inhoud Winterstuc (kap. 28; 29; 30) | kartuizerregel; Vanden geesteliken tabernakel (Jan van Ruusbroec); Epistola de morte Hieronymi (excerpt); traktaten; preek

Lokalisering Nederlanden, Vlaanderen? Materiaal Perkament

Omvang 79 folia | waarvan Tafel: fol. 29r-37v Afmetingen 175x125

Mise-en-page 1 kolom | ? Schrift Littera textualis

Decoratie Gehistorieerde initialen

Literatuur Ermens, D. & Van Dijk, W., Repertorium van Middelnederlandse preken in handschriften tot en met 1550. VI: Leiden – Zwolle. Leuven 2008, p. 77.

De Flou, K. & Gaillaird, E., Beschrijving van middelnederlandsche en andere handschriften, die in Engeland bewaard worden. Verslag ingediend bij het Belgisch staatsbestuur en de Koninklijke Vlaamsche Academie. Deel I. Gent 1985, p. 121-131.

(18)

18

De Vreese, W., Bibliotheca Neerlandica Manuscripta (BNM-I). Online via https://bnm- i.huygens.knaw.nl (laatst geraadpleegd: mei 2018): ‘LONDEN,BL:Add.25042’.

De Vreese, W., De handschriften van Jan van Ruusbroec’s werken. Gent 1902, hs. Kk.

Ms. 2Q | München, Bayerische Staatsbibliothek: Cgm. 5205

Inhoud Winterstuc (31) | bijbelpassages (o.a. over Salomo en de koningin van Seba); geestelijke teksten; exempel etc.

Datering Ca. 1490

Lokalisering Maaseik, regularissen S. Agnes Materiaal Papier

Omvang 51 folia | waarvan Tafel: fol. 1r-7v en 12v-20v Afmetingen 140x100 mm

Mise-en-page 1 kolom | 17-24 regels Schrift Littera textualis

Decoratie Geen

Literatuur Deschamps, J., ‘Handschriften uit het Sint-Agnesklooster te Maaseik’, in: Album Dr. M. Bussels. Hasselt 1967, nr. 38 en p. 183.

De Vreese, W., Bibliotheca Neerlandica Manuscripta (BNM-I). Online via https://bnm- i.huygens.knaw.nl (laatst geraadpleegd: mei 2018): ‘MÜNCHEN,BSB:Cgm5205’.

Ms. 2R | Parijs, Bibliothèque Nationale: Néerl. 38

Inhoud Winterstuc (kap. 14) en Somerstuc (kap. 47) | delen uit de Mnl. Bijbelvertaling van 1360

Datering 1450-1500 (ca. 1475) Lokalisering Zuid-Holland: Delft? Materiaal Papier

Omvang 254 folia | waarvan Tafel: fol. 253v-254 Afmetingen 144x105 mm

Mise-en-page 2 kolommen | 31-38 regels Schrift Littera hybrida

Decoratie Penwerkinitialen in blauw en rood

Jansen-Sieben, R., Repertorium van de Middelnederlandse Artes-literatuur. Utrecht 1989, nr. P90.

De Vreese, W., Bibliotheca Neerlandica Manuscripta (BNM-I). Online via https://bnm- i.huygens.knaw.nl (laatst geraadpleegd: mei 2018): ‘PARIJS,BN:Néerl.38’.

(19)

19

Ms. 2S | Würzburg, Universitätsbibliothek: M.ch.q. 144

Inhoud Somerstuc (kap. 38) | Vita christinae mirabilis (Thomas van Cantimpré,

excerpten, prozavertaling); Legenda aurea (Jacobus de Voragine, excerpten, Mnl. vertaling door de Bijbelvertaler van 1360); Manuale (pseudo-Augustinus, excerpten); Vanden vier becoringhen (Jan van Ruusbroec, excerpten) etc.; exempelen; geestelijke traktaten; gebeden etc.

Datering Ca. 1479

Lokalisering Amsterdam, kartuizers S. Andreas/Haven der Zaligheid | bezitter: Gherit Claeszn, behorend tot kartuizers S. Andreas/Haven der Zaligheid

Materiaal Papier

Mise-en-page 1 kolom | 28-32 regels

Schrift Littera textualis en littera cursiva | scribent: Gherit Claeszn? Decoratie Penwerkinitiaal (vermoedelijk rood en blauw)

Ermens, D. & Van Dijk, W., Repertorium van Middelnederlandse preken in handschriften tot en met 1550. VI: Leiden – Zwolle. Leuven 2008, p. 566-567.

De Vreese, W., Bibliotheca Neerlandica Manuscripta (BNM-I). Online via https://bnm- i.huygens.knaw.nl (laatst geraadpleegd: mei 2018): ‘WÜRZBURG,UB:M.ch.q.144’.