WAGENINGEN
Gestencilde Mededelingen jaargang 1954
nr 7
VERSLAG DEELNEMING KARTOFFELTAG 1954 TE HAMBURG OP 19 EN 20 FEBRUARI
Zentral Verband des Deutschen Kartoffelhandels e.V.,Bonn
Mej. A. Veenbaas
Biz
Programma 1 I. Opening Kartoffeltag 2
II. De voorjaarsaardappelbeurs 3 III. Kartoffel-Test-Essen im Curiohaus 4
a. Algemene indruk van het Kartoffel-Test-Essen b. Uitslag van het kwaliteitsonderzoek
IV. Uitslag van het kwaliteitsonderzoek van enige 7 rassen te Wageningen
Vergelijking van de resultaten van het onderzoek te Hamburg en te Wageningen
V. Algemene oriëntatie 10 a. Aardappelen
PROGRAMMA Freitag, 19. Februar 1954
10.00 Uhr Eröffnung im grossen Pestsaal des Hamburger Rathauses.
Begrüssungsworte - Ansprachen - Referate über aktuelle Fach- und Tagesfragen.
Ende gegen 12.45 Uhr.
1 5 . 0 0 - F R U H J A H R S B O R S E im m i t t l e r e n 19.00 Uhr Börsensaal der Hamburger Börse.
20.00 Uhr Geselliger Abend mit Tanz i.d. unteren Räumen
des Curiohauses, Hbg.13, Rotenbaumchaussee 15. Sonnabend, 20. Februar 1954
10.00 Uhr Kartoffeltestessen im Curiohaus, Rotenbaum-chaussee. Die Züchter werden hierzu ihre
Speisekartoffelsorten zur Verfügung stellen. 10.00 Uhr Zwangloses Treffen der Tagungsteilnehmer im
Curiohaus als Ausklang der Veranstaltung.
Aan de reis werd deelgenomen door Mej. A. Veenbaas en Me o'. K. Scheygrond.
Vertrek Wageningen 18 Februari 19.00 uur Aankomst Hamburg 19 Februari 6.45 uur Vertrek Hamburg 20 Februari 15.30 uur Aankomst Wageningen 21 Februari 0.45 uur
I. OPENING KARTOFFELTAG
De opening had plaats in de grote feestzaal van het fraaie Raadhuis van "Die alte Freie und Hansestadt an der Elbe".
Na begroetingswoorden door de voorzitter van het Zentral Verband des Deutschen Kartoffelhandels en door vele Eregasten volgden referaten over "Fach- und Tagesfragen", In het bijzonder werd de economische zijde van de aardappelhandel belicht. Voorts werd een zeer belangrijk deel van de tijd in beslag genomen door
een sterk politiek getinte redevoering van Minister Strausz,
Minister voor bijzondere aangelegenheden van de Westduitse Bonds-republiek.
Economische problemen
Duidelijk bleek, dat de aardappeldag in eerste instantie was georganiseerd om tijdens de te houden voorjaarsbeurs inzicht te verkrijgen in de nog aanwezige hoeveelheden poot- en consumptie-aardappelen voor het aangebroken tweede deel van het aardappel-seizoen 1953/'54. Men veronderstelde, dat de aardappeloogst zowel kwalitatief als kwantitatief door de bijzondere weersgesteldheid van de afgelopen winter (zachte herfst, strenge nawinter)verliezen had geleden. Vooral wat de pootaardappelen betrof, meende men
dat er gemakkelijk moeilijkheden konden ontstaan, omdat het hier meer kleine partijen betrof, waaraan bijzondere eisen worden
ge-steld.
Naar de mening van de voorzitter, Herr Werner Westermann, was de oogst groter dan in 1952 en bovendien werd het
zetmeelge-halte + 2°/o hoger geschat. Het verbruik voor menselijke consumptie ging achteruit met _+ 450.000 ton. Toch was de aardappelafzet in
het algemeen bevredigend. Als oorzaken hiervoor werden genoemd de goede varkensprijzen en de betrekkelijk lage prijzen voor de consumptieaardappelen; deze leidden bij de varkenshouderij tot een hoger aardappelverbruik, ondanks het feit, dat minder varkens werden gehouden.
Verondersteld werd dat de voorraad consumptieaardappelen ver-moedelijk tot de nieuwe oogst toereikend zou zijn. Misschien zou
het nodig zijn aan het eind van het seizoen (Juni/Juli) een hoe-veelheid nieuwe aardappelen in te voeren.
De pootaardappelsituatie bleek moeilijker vast te stellen; er is een tendenz goed pootgoed steeds meer te waarderen.
Vermindering van de aardappelconsumptie gaf reden tot bezorgd-heid. Het werd in dit verband zeker geacht, dat de aardapp"ëï
alléén dan zijn plaats in de consumptie zal behouden, wanneer aan de hoge eisen, die de consument stelt, wordt voldaan.
Een bij de overheid ingediend voorstel tot vrijstelling van omzetbelasting, ook voor de handelaar,die sorteert,werd toegejuicht. Daardoor zou het de handel mogelijk zijn meer zorg aan de
kwali-teit te besteden, zoals dit ook in het buitenland geschiedt. Anderzijds bleken er geruchten te gaan dat, in verband met belastinghervormingen, de kans bestaat op een opheffing van de bestaande vrijstelling van omzetbelasting voor de groothandel. Dit zou funest zijn voor de bona fide aardappelhandel, die het mede als zijn taak ziet te zorgen voor goede prijzen voor de
pro-ducent, zonder anderzijds de consument in zijn huishoudbudget te zwaar te belasten.
Men is er zeker van dat een dergelijke regeling de teruggang van het aardappelverbruik zou bevorderen.
De export, die in hoofdzaak pootaardappelen betreft, is nog niet belangrijk; de verbouw neemt echter toe. Er zijn in 1953
gemakkelijker voorwaarden ten aanzien van de export vastgesteld. Anderzijds neemt echter ook de buitenlandse concurrentie van jaar tot jaar toe. De exportaardappelhandel begreep de afwijzende hou-ding niet, die officiële instanties aannemen inzake vermeerdering van pootgoed van buitenlandse, in het internationale verkeer veel gevraagde rassen. Wanneer de Duitse exporteur zijn aanbiedingen met de internationaal begeerde standaardrassen zou kunnen
comple-teren, zou dit ruimere assortiment ook de Duitse soorten ten goede komen.
De opslag wintervoorraad door de stadsbevolking was, in verge-lijking met het voorgaande seizoen,met 10% afgenomen. De stadsbe-woner doet steeds minder wintervoorraad op en laat het aan de han-del over daarvoor te zorgen. Anderzijds kwam de grossier echter voor het probleem te staan, dat veel producenten, die meer en meer
over auto's beschikken, in de herfst van 1953 de aardappelen zelf bij de consument in de stad aanboden, 's Morgens was daarbij de prijs zeker niet lager dan via de handel; in de namiddag, als het laatste deel van een partij geruimd moest worden, daalde de prijs hiervan echter dikwijls abnormaal.
II. DE VOORJAARSAARDAPPELBEURS
Deze werd 's middags bezocht. Zij was echter teleurstellend, omdat geen monsters aardappelen aanwezig waren. Van verschillende Nederlandse handelaren werd vernomen, dat ook zij hadden verwacht monsters van partijen aardappelen uitgestald te zien.
III. KARTOFFEL-TEST-ESSEN IM CURIOHAUS
Voor dit plaatselijk georiënteerde onderzoek, waarvan de organisatie in handen was van het "Verband des Kartoffelhandels Schleswig-Holstein und Hamburg E.V." hadden kwekers uit de gehele Bondsrepubliek aardappelrassen, in totaal 22, ter beschikking
ge-steld. + 150 Hamburgse dames, afgevaardigden van diverse vrouwen-organisaties, namen aan dit Kartoffel-Test-Essen deel.
Met Ir M.C. v. Hameien, de Landbouwattachê uit Bonn, die aan-wezig was, werd van gedachten gewisseld over de opzet van het
kwaliteitsonderzoek. Daarbij bleek, dat een systematisch en ge-centraliseerd onderzoek van de consumptiekwaliteit, zoals te Wage-ningen, in Duitsland nog in een aanvangsstadium is.
Het aanbod van'Ir v. Hameien, om aan de heren organisatoren van het Kartoffeltestessen een monster van de verschillende rassen te vragen, ten einde deze rassen volgens onze methode van onder-zoek te beoordelen, werd gaarne aanvaard. Ir van Hameien was boven-dien zo vriendelijk deze monsters op zijn autoreis naar Nederland nog dezelfde dag te Wageningen af te geven.
a. Algemene indruk van het Kartoffel-Test-Essen
De 22 rassen waren ingedeeld in 16 Salz- en 6 Salat-Kar-toffelsorten. De eerstgenoemde waren in 2 groepen verdeeld, zo-dat 3 groepen proefsters ieder 6 of 8 monsters beoordeelden.
De gekookte monsters werden na elkaar onder nummer of let-ter beoordeeld, waarbij formulieren van het model op blz. 5 werden gebruikt.
Interessant was het te zien hoe de aardappelen werden opge-daan, aangezien dit uiteraard de wijze van opdoen was, die de
Hamburgse huisvrouw zelf toepast. Niet alleen de Salatkartoffeln, ook de Salzkartoffeln waren practisch niet of zeer weinig bloe-mig; uit de resultaten van het onderzoek te Wageningen kan wor-den opgemaakt, dat in Hamburg de aardappelen na het koken niet of althans veel minder dan in Nederland worden "opgeschud", waardoor bij de Salatkartoffeln practisch geen en bij de Salz-kartoffeln eveneens vrijwel geen of weinig bloem wordt gevormd.
Het schillen was naar Nederlandse maatstaf te dik en "hoekig" gebeurd, waardoor de vaak mooie vorm verloren was ge-gaan.
Verschillende monsters waren zoet (de beoordeling viel aan het einde van een periode van strenge vorst); voorts leek de
toegevoegde hoeveelheid zout niet voor alle monsters dezelfde te zijn geweest.
Een belangrijk bezwaar voor een goede beoordeling en ver-gelijking van de rassen was het feit, dat zij niet op
één-zelfde veld waren verbouwd (zie fig. 1 on foto 1 van Gestenc. Mededelingen nr 2 - 1954 van het C.I.L.O.), ook al betrof het
hier, naar ons werd meegedeeld, geen wetenschappelijk Kartoffel-Test-Essen, maar proeven om de smaakrichting van de grotestads-huisvrouwen vast te stellen.
Gruppe I I I
K a r t o f f e l - T e s t - E s s e n am 2 0 . F e b r u a r 1954- i n Hamburg N a m e d e r P r ü f e r i n
bezw. des P r ü f e r s :
S e i t wann wohnen S i e i n Hamburg? Nummer der Sorte
Farbe und Aussehen.0 a) tiefgelb b) gelb o) hellgelb d) unangenehm verfärbt Koohfestigkeiti a) fest b) mehlig c) zerkocht Feuchtigkeit; a) feucht b) trocken Geschmack; a) mild b) kräftig c) derb Gesamturteil ? sehr gut 1 gut 2 befriedigend 3 1 schlecht 4 ! 2 4 ; 6 8 ! . 10 12 14
i
! ; 16 ! ] ^ ]b. Uitslag van het kwaliteitsonderzoek
Op 3 April ontvingen wij de uitslag van de proeven, welke hier volgti Salatsorten Sommerkrone Jacobi Porelle Terena Sieglinde Heideniere Übrige Sorten Concordia Heida Lori Benedikta Corona Olympia Virginia Oda Wiga Bona Heimkehr Ackersegen Augusta Toni Priska 1,8 Pun 2,0 2,4 " 2,6 2,6 3,1 " 2,1 " 2,2 » 2,2 » 2,2 » 2,3 " 2,5 » 2,5 " 2,6 2,6 2,8 2,8 2,9 " 2,9 " 3,4 " 3,8 »
De rassen met het laagste aantal punten zijn het gun-stigst naar voren gekomen.
IV. UITSLAG VAN HET KWALITEITSONDERZOEK VAN ENIGE RASSEN TE WAGENINGEN
Van de 22 rassen werden te Wageningen beoordeeld:
Salatsortens Salzkartoffeln; Porelle Lori Jacobi Heida Bona Benedikta Augusta
De monsters werden _+ 14 dagen bij 15 C bewaard, ten einde de zoete smaak zoveel mogelijk weg te werken.
Van de als Salatkartoffeln aangegeven rassen werd Jacobi het best geacht. Dit ras werd als Bintje-type aangeduid? de structuur was echter, vooral wat betreft de buitenste lagen van de aardappel, minder week dan die van Bintje en neigde naar de structuur van
Sieglinde. De smaak en de geur waren vrij neutraal.
Forelle werd in het bijzonder in smaak en geur lager gewaar-deerd dan Jacobi, waarbij echter de indruk is verkregen dat de minder goede smaak en geur ook een gevolg van omzettingen tijdens
de bewaring zouden kunnen zijn, zoals bij vroege rassen vaak voor-komt. Indien het hier een vroeg ras betreft, zou deze aardappel in de zomer en nazomer van betere kwaliteit kunnen zijn dan tijdens de proeven.
De Salzkartoffelsorten Augusta, Heida en Bona werden als "Industrie"-typen gekwalificeerd.
Augusta was het meest bloemig, de geur was echter wat "sterk", ook waren sommige aardappelen minder goed van smaak. Afgezien van de smaak en de geur, die door milieufactoren kunnen zijn beïnvloed, zou dit ras ook voor Nederland op de zwaardere gronden in aanmer-king kunnen komen.
Heida was wat minder bloemig dan Augusta en beter van smaak en geur? in dit opzicht was Heida vrij goed tot goed, het best
van de zeven rassen. Bij proeven in voorgaande jaren in Nederland is Heida als exportaardappel van het hooggele type ook goed naar voren gekomen. Dit ras kan ook voor Nederland, namelijk voor de
gronden die hoge onderwatergewichten leveren, in aanmerking komen. Bona was in eigenschappen op schotel, smaak en geur minder
goed dan Heida. Ook bij het kwaliteitsonderzoek in voorgaande-jaren in Nederland werd Bona lager gewaardeerd dan Heida.
Lori kwam, wat zijn hooggele kleur betreft, overeen met Heida; in structuur was het meer een Salatkartoffel. De smaak en de geur waren middelmatig.
Benedikta nam een aparte plaats in. Deze aardappel vertoonde overeenkomst met sommige Nederlandse rassen; hij deed namelijk iets denken aan Record. Benedikta was bloemiger dan de zes andere ras-sen; de structuur was een weinig vezulig. Mede door de gemiddelde smaak en geur heeft dit ras de indruk gegeven voor Nederland te behoren tot de kwaliteitsklasse, waarbij Record, Wilpo en derge-lijke rassen zijn ingedeeld.
Onderstaande tabel geeft eveneens een overzicht van de kwaliteit van de verschillende rassen.
t
E i g e n s c h a p p e n op s c h o t e l s H e e i b l i j v e n G e e l k l e u r i n g Z u i v e r h . v a n k l e u r B l o e m i g h e i d S t r u c t u u r " M e l i g h e i d Smaak en g e u r L o r i 1 0 -9 7 . 5 1.5 2 . 5 m i d d e l -m a t i g F o r e l l e 1 0 -5.5 7 . 5 1.5 2 m i n d e r goed Hei da 8 8.5 7 . 5 3 . 5 4 -vrijgoed t o t goed J a c o b i 8.5 6 8 2 . 5 3 . 5 v r i j goed (neutraal Bona 8.5 8+ 7 3 3 -mid del-m a t i g B e n e d i k t a 6 . 5 6 . 5 8+ 6 . 5 fets vezaüs m i d d e l -m a t i g Augusta 7 . 5 6 . 5 8 -5.5 6 Gedeeltelijk: vrij goed, gedeeltelijk mnder goed Betekenis der cijfers.Eigenschappen op schotel Mate van heeiblijven
10 alle aardappelen heel
1 alle aardappelen tot moes gekookt Geelkleuring
10 zeer hooggeel 6-7 kleur Eigenheimer
1 wit
Zuiverheid van kleur 10 mooi zuiver
1 zeer grauw of blauw
Voor een goede kwaliteit mag het cijfer niet beneden 8 liggen Bloemigheid
10 hoogste graad, overdadig bloemig 1 laagste graad
Structuur
Droogmeligheid (meligheid)
10 hoogste graad, overdadig melig 1 laagste graad
Smaak en geur (aromatische eigenschappen) 10 uitmuntend
6 grens voldoende naar onvoldoende 1 zeer slecht
Meest gewenste cijfers voor Nederlands 7 - 9 8 10 Na 1941 5 daarvoor 6 Na 1941 5 daarvoor 6 10 8 8 - 8
Bij een vergelijking van de resultaten van het onderzoek te Hamburg en te Wageningen valt in het bijzonder op, dat de te
Wageningen xn bloeraigheid en structuur meest uiteenlopende rassen, ni. Benedikta en Lori, te Hamburg even gunstig werden beoordeeld en op één lijn werden gesteld met het "Industrietype" Heida.
Hieruit zou mogen worden afgeleid, dat naast de aardappelen van het Industrietype en de Salatkartoffel er te Hamburg ook
plaats is voor aardappelen, die in Nederland normaal (gemiddeld) bloemig (6.5) worden genoemd.
Bij de gebruikelijke kooktijd in Duitsland, die naar Neder-landse smaak vaak aan de korte kant is, zullen rassen van het type Eigenheimer, indien zij van goede zandgronden afkomstig zijn, bij niet of weinig opschudden behoorlijk vast, heel en weinig bloemig op tafel kunnen komen en daarmee aan de smaak van een deel van de Duitse consument, althans te Hamburg, kunhen voldoen.
Met betrekking tot de rangorde der rassen binnen de groep Salatkartoffeln en binnen die van het Industrietype was er wel overeenstemming in de uitkomsten te Hamburg en Wageningen.
V. ALGEMENE ORIËNTATIE
Ten slotte is van de gelegenheid gebruik gemaakt om nog enige algemene indrukken op te doen betreffende gebruik en ver-vanging van aardappelen, alsook van de wijze, waarop droge peul-vruchten in het menu worden gebruikt.
a. Aardappelen
Enkele dames (middenstand), die deelnamen aan het Kartof-fel-Test-Essen, deelden mede, dat in de huishouding algemeen Salzkartoffeln worden gebruikt? daarnaast vindt de Salatkartof-fel en de PellkartofSalatkartof-fel een plaatsje op het menu, in sommige
gevallen 1 x per week. Ter afwisseling van de aardappelen worden in veel gezinnen'1 x per week meelspijzen, soms ook wel peul-vruchten gebruikt.
Wat het restaurant-menu betreft, waren bij een kennelijk gangbare maaltijd van gestoofd vlees met saus de aardappelen niet sterk afwijkend van di e, weis ia Nederland in de restaurants worden opgediend. Zij waren iets minder bloemig en daardoor passend bij een vleesgerecht met saus. Dit type aardappel is ook geschikt bij vis, welk gerecht op de spijslijst naast vlees een belangrijke plaats innam. De aardappelen werden hierbij ge-kookt opgediend met saus of als sla geserveerd. In een druk
restaurant, waar kennelijk de zakenman de lunch komt gebruiken, werd opgemerkt, dat "Butterreis" bij het vleesgerecht in meer-dere gevallen de plaats van aardappelen innam. Bij de "fertige Speisen", vooral in de lage prijsklasse, waren vaak Salatkartof-feln opgenomen.
b. Peulvruchten
Van de gelegenheid werd tevens gebruik gemaakt om enige
gegevens over droge peulvruchten te verzamelen. Enkele deelneem-sters (middenstand) aan het Kartoffel-Test-Essen deelden mee, dat droge peulvruchten "auch wohl" in de huishouding worden ge-bruikt. De indruk werd verkregen, dat ze zelf geen of zeer wei-nig peulvruchten op tafel brachten. Bij een kijkje in een volks-winkel voor levensmiddelen, waar groene en gele erwten, split-erwten, witte bonen en linzen werden aangeboden, bleek ons dat deze ook inderdaad werden gekocht.
Op de spijskaarten van de drie restaurants, die door ons
werden bezocht, kwamen peulvruchtengerechten,vermoedelijk mede door de koude, in niet onbelangrijke mate voor. In het
restau-rant van het hotel, waar wij logeerden, stond groene erwtensoep bovenaan opctekaart, terwijl in de soep van de dag eveneens
peulvruchten waren verwerkt. In een ander restaurant werd groene erwtensoep met worst opgediend, terwijl op de spijskaart van het stationsrestaurant, dat door zijn ligging ook druk door niet-reizigers wordt bezocht, in diverse schotels bonen of erw-ten waren opgenomen. Onder "Hausgerichte" was erwerw-tensoep met worst als eerste gerecht genoemd.
De situatie doet denken aan die in Nederland, d.w.z. in de restaurants - althans bij koude - is erwtensoep zeer gewild, ook in de gerenommeerde eetgelegenheden. De huisvrouw, met name m de middenstand, lijkt minder animo te hebben voor het klaar-maken van peulvruchtengerechten o Ze vindt het tijdrovend en
om-slachtig. Voorts zijn de gangbare peulvruchtenmenu's en recep-ten vermoedelijk nog onvoldoende aan een meer moderne voedings-wijze en bereiding aangepast. Wij kregen de indruk dat er in
Mamburg naast gele erwten zeker een ruime plaats voor groene erwten is.
S 1925
