Mill in Boxtel: een goed idee, maar met hindernissen

(1)

AFZETTINGEN WTKG 31 (2),2010 40

Mill

in Boxtel:

een

goed idee,

maar

met hindernissen

Tonvan

Eijden

*

De

groenzanden zijn

zointeressant omdaterop eenpaar niveau’s veel fossielen in voorkomen. Om het

_nóg

leuker temaken

_zijn

zowel

_mollusken,

haaien-en

roggentanden,

als

_vogel-

_en

_{zoogdierbotten}

tevinden. Voor elkwatwils

dus,

al is de

_vindplaats

hetmeestbekend onder de haaien-tandenverzamelaars. De uitvoerderweet dat ‘ons soort mensen’ in de fossielen

_{geïnteresseerd is,}

_enzich niet door

bordjes

als

_{‘drijfzand levensgevaar’}

laat

_afschrikken,

_en dat het neerzetten van hekken

vergeefse

moeite is. Met andere

_{woorden, zolang}

we niets vernielen kunnenwe

onzegang gaan.

Dat is

_natuurlijk

_erg

_prettig.

Toch

_zijn

erook nadelenaan.

De ruimte rond de

_spuitmond

is

_{vrij beperkt,}

wat een

ex-cursiemeteengrotegroep

lastig

maakt. En

-nog veel

be-langrijker

-_eris niet_vantevoren inteschatten ofer mate-riaalvande

juiste diepte,

meteenleuke

fossielinhoud,

zal

zijn opgespoten.

Ook is het

_moeilijk

omde

fijnere

fractie tebemonsteren. De zanden

_zijn

_nat,maar eris geen open

wateromooknat tezeven.In de

praktijk

betekent dit dat Nederland

is,

zoals demeesteWTKG-ersmaaralte

_goed

zullen_weten,_{niet erg}

rijk

bedeeldmet

goede

fossiel-vind-plaatsen. Erger

nog,

je

kuntzeopde

vingers

vanéén hand tellen. Het is nietvoor niets dat velenvan ons de keuze

vanhun

vakantiebestemming

laten

afhangen

vande

vondst-mogenlijkheden

aldaar.

Toch heeft_onsvlakke

_kikkerlandje

_een

paar

plaatsen

waar

wel

_degelijk

leuke

_{dingen gevonden}

kunnen worden. Eén

vandie

plaatsen

is

zandzuigerij

‘de Kuilen’

bij

Mill. Door

de

_ligging

_{op de Peelhorst}

_liggen

_laat-miocene groen-zanden hier

_vrij

dicht onder het

_oppervlak,

slechts bedekt dooreenaantalmeters rivierzanden

-grind.

Rijkswater-staat

gebruikt

dit materiaal als

_{ophoging bij}

de

_aanleg

van

wegen. De

winning

vindt

plaats

meteen

zandzuiger

ineen

plas

die ’s zomersals recreatieterreinwordt

gebruikt.

Het

zand wordt_opgespotenin

_bekkens,

envandaarmet

vracht-wagens

afgevoerd.

(2)

ermet

vrij

grovezevenmoetworden

_gewerkt.

Onze onovertroffen

_geologisch

secretaris had daarom aleen

tijd geleden

het

_plan

_opgevatom een

vrachtwagenlading

materiaaluit de fossielhoudende delenvanhet

pakket

te

vervoeren naareen locatiewaar wélnatkan worden ge-zeefd. Die

_plaats

was snel

gevonden: Oertijdmuseum

‘de

Groene Poort’teBoxtel.

Het bleek echter nog nietzo

simpel

omdit idee ook uitte voeren,erwerd alsmaarop de verkeerde

diepte

materiaal

gewonnen. Onze Stef is echter vasthoudenden

uiteinde-lijk

koneenhele

_{vrachtwagenlading}

meteen

grijper

uit het bekken worden

_gehaald.

Hetzevenvond

_plaats

_{op 21} en

22 november. En daarnawas ernog voldoendeoverom

op 6decembernogeenkeerte_gaanzeven.

De maand november kenmerkte zich in 2009 door

buiten-gewoon

herfstige meteorologische

condities.

Depressie

na

depressie

koersteover en

langs

ons

land, gepaard

metveel windenveel regen. De

weersverwachtingen

voorhet week-eindewerden in de

_loop

_vande week

_{gelukkig beter,}

vooral

voorde

zaterdag,

de

dag

dat ik

ging

zeven.Hoeweler

onder-weg nogeen

buitje viel,

washet

opgeklaard

toen

Eddy

en

ik_tegentienenarriveerdenalseendereersten.

Hetgeen

de

gelegenheid

boodom een

kopje

koffiete

nuttigen.

‘De Groene Poort’ beschikt achterennaast het

museum-gebouw

over eenruim

terrein,

dater zolaat in het

j

aar

vrij

troosteloos

_{bij lag.}

Daardoorzatenweniemandin de weg.

Hetmateriaalwasgestorten er waseenkuilgegravenvoor

hetnatzeven.Maar daar is toch echtwatervoor

nodig

en

datzatallemaal nog ineen

meertje,

enkele tientallen

me-ters

verderop.

Erwaseenmechanisch

probleem:

depomp. Demotordraaide

_wel,

_maar

pompenwilde

hij

niet.

Sylvia

enTon haddenookeenpomp

bij zich,

dus die werd

aan-gesloten. Helaas, helaas,

deze pomp wilde zelfs nieteens

aanslaan. Ondertussen had zicheen

vijftiental

deelnemers

verzameld,

die allemaal

_ongeduldig

stondentewachten. De mechanieken trokken zichvandat

_ongeduld

nietsaan,

en

weigerden halsstarrig

dienst.Dittot

groeiende wanhoop

vanStefende andere mecaniciens.

Bij gebrek

aanalternatiefwerd dus maar

begonnen

met

droog

zeven.Hetmuseumhadeenaantal

kruiwagens

ter

beschikking gesteld

omhet zandvande

hoop

naarde kuil

tevervoeren. Hoewelhet die nachtervoorhard had

gere-gend

waren erop de

hoop

niet veel fossielente

zien,

enkel wat

schelpffagmenten

enwat

stukjes

fosforiet.

_Kruiwagens

en emmerswerden

volgeschept,

envol

goede

moed

_ging

ie-dereenaanhet werk. Deeerstevondsten lietenwatop zich

wachten,

maardatmocht de_pretniet drukken. De tanden moetenertoch echt in zitten! Entoen

Eddy

even latereen

hastalisvanzeker zevencentimeter uit

zijn

zeef

haalde,

stegende

_verwachting

nogverder.

Hetweer liet zich intussenvan

zijn

beste kant

_zien,

de

zonstraaldeopeenmanier die helemaal nietaan

novem-ber deed

_denken,

_en

_{menigeen druppelde}

al snel hetzweet

langs

het

_gezicht.

Zweten deden Stefende anderen

_bij

de pompen

ook,

maardanmeer vandezenuwen en

oplopen-de frustratie. De _apparatentoonden zich

_bijzonder

recal-citrant. Pas om een uur of twaalfhoordenwe ineenseen

hoopgevend geronk.

Die

_blijdschap

werd echter heel snel

gesmoord. Letterlijk,

wantdoor de bomen kwam een

dik-ke,

grijze

walmvan uitermate onwelriekende en

onge-twijfeld

ook zeer

ongezonde,

kankerverwekkende half-verbrande koolwaterstoffen. In de

Rijnmond

zoumeteen alarmfase

_{vijf zijn uitgeroepen.}

Adembenemend. Met tra-nende

ogenenbrandende

longen

zocht iedereeneen

vei-lig

heenkomen. Maar: één der pompenwas

eindelijk

tot leven

_gewekt!

Na hemeventehebben laten draaienzette Stef hem uiten

verplaatste

hemnaar eenniet direkt boven-winds

_{gelegen plekje.}

Waarna de kuil snelmet waterkon worden

_gevuld.

Maar

_ja,

hetwas inmiddels wel

_{pijnlijk duidelijk}

dat het materiaal

_{betreurenswaardig weinig}

fossielen bevatte. Met

grof

zevenhaaldenwe

gemiddeld

nog nieteens één tand per

kruiwagen.

De

oplossing

was

natuurlijk

om heel veel

kruiwagens

metzandte

verwerken,

al doet dit_een_zware

aanslag

opde

spieren

enderug. Meteen

fijne

zeefnat ze-venleekopheteerste

gezicht

niet veel méérop televeren. Maar daarom niet

_getreurd.

Niemand liet zichkermen,en

vele zakken werden

_gevuld

met

gruis.

Dat wordt de

vol-gende aanslag

op de rugvanvelenvan ons: uren

gebogen

zittenomal dat

gruis

doortewerken.

De sfeer leed daar intussen niet onder. Iedereen betreur-de weliswaar dat niet betreur-de

_{gehoopte rijke}

_oogstkon worden

(3)

binnengehaald,

maarwerkte doorom ertoch zoveel

mo-gelijk

uittehalen. Het

_{onophoudelijke geblaf}

en

gekef

van eengrootaantal honden ineenasiel iets

_verderop

kon de sfeerook niet_verpesten. Eerder leek hetonste

verenigen

in eenintense afkeer vande diersoort die deze

geluids-overlast veroorzaakte.

Van

_tijd

tot

_tijd

kwamen bezoekersvanhet

Oertijdmuseum

kijken

naardierare mensendiezofanatiek

bezig

waren.Dat

wefossiele haaientandenaanhet zoekenwarenis vooral

voorkinderenerg

fascinerend,

maartochvrees ik dat het

ledenbestand_vande WTKG _erniet door zal aanzwellen. Zelfs in

_aanmerking

_genomendat_eendeelvanhet zand voor hetmuseummoest

achterblijven

waserin ieder

ge-val ruim voldoende

_aangevoerd.

Toen rondeen uurof vier

deeerstenweerhuiswaarts keerdenwas

hooguit

eenkwart

toteenderdevande

hoop weggezeefd.

Vlak voordat

_Eddy

enik

weggingen

deed ik zelfs nogeen zeer

aardige

vondst,

mijn

bestevan de

dag.

Een Hexanchus

gigas (zie onder),

weliswaar zonder

_wortel,

maarmeteen

complete

kroon. Een leuke afsluiter!

Op zondag

washetweer eenstuk minder. Ook het aantal

deelnemers

_{lag duidelijk lager,}

wat

waarschijnlijk

zowel

aanhetweeralsaan de

beperkte

hoeveelheid fossielente

wijten

was, het verhaal had

natuurlijk

de ronde

_gedaan.

Maar

_toch,

alsermaarvoldoendemensen

(en

dan

_veel)

zandzevenlevert dat toch welwatop.

Omdaterzelfsnatwee

dagen

zevennogflinkwat materi-aaloverwas, heeft Stef op 6 december nogeen

gelegen-heidomtezeven

georganiseerd.

Ondanks

(opnieuw)

slecht

weerhad ik daar wel

bij

willen

zijn.

Een

communicatie-fout leidde_erhelaastoedat ik niet werd

opgehaald.

Spij-tig,

maarnietsmeer aantedoen. Ik hoorde wel dat Stefer

nogeenhele fraaie

retroflexus

uit heeft

gehaald,

nadat

hij

ook al_een

_{symphysairtand}

_van

_Notorhynchus

had gevon-den. En ikmaardenken datStefalleen in_grote hoeveel-heden mollusken is

_{geïnteresseerd.}

Almetal kunnen_we

_terugkijken

opeenzeefactie die dan

wel niet

_opleverde

wat wehadden

_gehoopt,

maardie wel

gezellig

was.Een

volgende

keer

hoop

ik

tijd

tehebbenom

nogevenhetmuseumzelf inte

lopen,

ikwasernog nooit geweestenhet zagerbest interessant uit.

*Ton_van

_Eijden,

De

_Sparren

39, 1402 KDBussum, tel. 035- 692 2477, e-mail: