De kavelinrichting voor nieuw te stichten glasbedrijven op zandgrond in Noord-Brabant (teeltcombinatie: aardbeien-herfsttomaten

NN31545,0356

_^LTUURTECHNIEK EN WATERHUISHOUDING NOTA 356 dd. 4 o k t o b e r 1966

BIBLIOTHEK \n ,

Droevend:-;.:]<:'Wi'.!*,c .'. Postbv-', 6700 AE W^._.,< ; t; De k a v e l i n r i c h t i n g voor nieuw te s t i c h t e n g l a s b e d r i j v e n op zandgrond in N o o r d - B r a b a n t (teeltcombinatie : a a r d b e i e n - h e r f s t t o m a t e n ) C . G . J . van O o s t r o m en L. W. Vink

N o t a ' s van het Instituut zijn in p r i n c i p e i n t e r n e c o m m u n i c a t i e m i d -delen, dus geen officiële p u b l i k a t i e s .

Hun inhoud v a r i e e r t s t e r k en kan zowel b e t r e k k i n g hebben op e e n eenvoudige w e e r g a v e van c i j f e r r e e k s e n , a l s op een c o n c l u d e r e n d e d i s c u s s i e van o n d e r z o e k s r e s u l t a t e n . In de m e e s t e gevallen zullen de c o n c l u s i e s e c h t e r van voorlopige a a r d zijn o m d a t het o n d e r -zoek nog n i e t i s afgesloten.

Aan g e b r u i k e r s buiten het Instituut wordt v e r z o c h t z e niet in p u -b l i k a t i e s t e v e r m e l d e n .

Inhoudsopgave B L Z . INLEIDING 1 WERKWIJZE 1 DE KEUZE VAN H E T T E E L T P L A N 2 KASBREEDTE EN EXPLOITATIEKOSTEN 3 A l g e m e e n 3 De t e e l t onder koud staand glas 4

De t e e l t onder v e r w a r m d g l a s 5 BEPALING VAN DE CONTANTE WAARDE DER

EXPLOITATIEVERSCHILLEN 8

LANDINRICHTING 10 V e r o n d e r s t e l l i n g e n 10

De plannen 10 R e s u l t a t e n 11

INLEIDING

Bij het stichten van nieuwe glasbedrijven zijn zeer grote investeringen noodzakelijk (tot ƒ 500 000, - per ha). Daar deze investeringen in het algemeen een hoge levensduur hebben is het niet verwonderlijk dat men streeft naar een zo goed mogelijke opzet van nieuwe glasbedrijven. De toenemende belangstelling voor de gehele bedrijf sopbouw is dus wel te verklaren. Bij deze bedrijf s -opbouw wordt vooral gedacht aan de lengte/breedteverhouding van de glasop-standen, aan de ligging van schuur en eventueel ketelhuis ten opzichte van de glas op standen.

Bij de vrije vestiging van tuinbouwbedrijven hebben de betrokken onder-n e m e r s vaak weionder-nig keus wat betreft de leonder-ngte/breedteverhoudionder-ng. Meonder-n is vaak al blij wanneer men een stuk grond kan bemachtigen dat qua bodemgesteldheid en waterhuishouding aan redelijke eisen voldoet.

Bij een 'georganiseerde' vestiging, zoals de laatste jaren in ruilverkave-lingsverband nogal eens voorkomt en waarbij een geheel gebied speciaal inge-richt kan worden in overeenstemming met de eisen die een bepaalde tak van tuinbouw stelt, is de situatie anders. Hier kan men ook de kavelvorm aanpassen aan de eisen van de tak van tuinbouw waarvoor het gebied wordt bestemd. De belangstelling voor de meest gewenste kavelvorm voor de glastuinbouw is ook aanwezig bij de Cultuurtechnische Dienst in Noord-Brabant, omdat bij de in voorbereiding zijnde ruilverkaveling Rijsbergen gedacht wordt aan de inrichting van bedrijven met glastuinbouw.

WERKWIJZE

Bij dit onderzoek is uitgegaan van een aantal veronderstellingen en v e r -meld dient te worden dat de resultaten van dit onderzoek alleen geldig zijn bij de gemaakte veronderstellingen. Uitgegaan is van een bedrijfsoppervlakte van 1, 5 ha, bestaande uit slechts één kavel terwijl de bedrijfsgebouwen op de kavel aanwezig zijn.

Bij de bepaling van de exploitatieverschillen in kassen met verschillende breedte is het verslag van de Werkgroep kastype getiteld 'Kosten en

opbreng-sten in kassen van verschillende breedte en indeling* als uitgangspunt gebruikt. Evenals in genoemd verslag is ook hier het Venlowarenhuis met een kapbreedte van 3, 20 m gekozen. Het onderzoek heeft verder alleen betrekking op de teelt van aardbeien gevolgd door herf sttomaten.

Bij de bepaling van de kosten van landinrichting is uitgegaan van v e r s c h i l -lende mogelijkheden van wateraan- en afvoer en van ontsluiting. De lengte/

b r e e d t e v e r h o u d i n g van de kavel wordt bepaald door de k a v e l o p p e r v l a k t e ( 1 , 5 ha) en door de keuze van de k a s b r e e d t e ( r e s p . 40, 60, 80 en 100 n i e t e r ) . De

v e r s c h i l l e n d e mogelijkheden van k a v e l i n r i c h t i n g zijn in figuur 1 aangegeven. DE KEUZE VAN HET T E E L T P L A N

Z o a l s r e e d s w e r d o p g e m e r k t hebben de r e s u l t a t e n van dit o n d e r z o e k a l -l e e n b e t r e k k i n g op de t e e -l t onder g-las van a a r d b e i e n gevo-lgd door h e r f s t t o m a t e n . E r zijn een a a n t a l r e d e n e n op t e n o e m e n w a a r o m m e n bij het stichten van n i e u -we g l a s b e d r i j v e n in de r u i l v e r k a v e l i n g R i j s b e r g e n in de e e r s t e p l a a t s m o e t denken aan dit te eltplan.

In de e e r s t e p l a a t s komt op de d a a r r e e d s aanwezige nog weinig t a l r i j k e g l a s b e d r i j v e n deze t e e l t c o m b i n a t i e v e e l v o o r , t e r w i j l d a a r n a a s t v r i j w e l elke t u i n d e r in dit gebied a a r d b e i e n in de open grond t e e l t . Dit betekent dus dat de t e e l t van a a r d b e i e n r e e d s a l g e m e e n bekend i s en de overgang n a a r de t e e l t onder glas g e m a k k e l i j k e r zal zijn dan wanneer m e n m e t v r o e g e t o m a t e n of k o m -k o m m e r s m o e t beginnen.

In de tweede p l a a t s z a l bij het s t i c h t e n van nieuwe glastuinbouwbedrijven de produktiefactor k a p i t a a l in het a l g e m e e n in het m i n i m u m zijn. D a a r de t e e l t van a a r d b e i e n m e t h e r f s t t o m a t e n o n d e r glas a a n m e r k e l i j k i n t e n s i e v e r i s dan die van t o m a t e n m e t sla of k o m k o m m e r s m e t sla z a l p e r a r b e i d s k r a c h t m e t een ..••'•. g e r i n g e r e i n v e s t e r i n g kunnen w o r d e n v o l s t a a n . Z e e r globaal kan g e s t e l d w o r d e n dat voor de t e e l t c o m b i n a t i e s l a - t o m a t e n - s l a en s l a - k o m k o m m e r s ongeveer

2

1000 a r b e i d s u r e n p e r 1000 m nodig zijn, v e r g e l e k e n m e t 2000 a r b e i d s u r e n p e r 2

1000 m voor de t e e l t van a a r d b e i e n - t o m a t e n .

In de d e r d e p l a a t s , en dit i s m i s s c h i e n wel het b e l a n g r i j k s t e , i s de r e n t a -b i l i t e i t van de t e e l t van a a r d -b e i e n onder g l a s de l a a t s t e j a r e n goed g e w e e s t , t e r w i j l ook de v o o r u i t z i c h t e n voor de t o e k o m s t niet ongunstig b e o o r d e e l d w o r den. Blijkens o n d e r s t a a n d e t a b e l l e n i s zowel het aanbod a l s de v r a a g van g l a s -a -a r d b e i e n de l -a -a t s t e j -a r e n s t e r k g e s t e g e n . Ook de gemiddelde p r i j s i s flink g e s t e g e n m a a r h i e r b i j m o e t wel o p g e m e r k t w o r d e n dat het p e r c e n t a g e v e r w a r m -de en b e l i c h t e a a r b e i e n in -de p e r i o d e 1963-1965 n a t u u r l i j k wel g r o t e r w a s dan in 1954-1956.

T a b e l 1. Afzet en gemiddelde v e i l i n g p r i j s van g l a s a a r d b e i e n

P e r i o d e V e r b r . binnenland _{in ton} E x p o r t _{in ton} G e m . v e i l i n g p r i j s _{in gld. p e r 100 kg} 1954-1956 1957-1959 1960-1962 1963-1965 580 700 1060 1600 390 370 600 307 311 368 422

3

-T a b e l 2. Ontwikkeling van het a r e a a l g l a s a a r d b e i e n

J a a r P l a t g l a s in ha Staand glas in h a T o t a a l g l a s a r e a a l .;

1962 98 44 142 1963 86 51 137 1964 76 75 151 1965 72 105 177

Ten aanzien van de b u i t e n l a n d s e c o n c u r r e n t i e kan nog w o r d e n o p g e m e r k t dat voor half m e i bijna geen a a r d b e i e n worden aangeboden. De t e e l t van g l a s -a -a r d b e i e n b r e i d t zich voor z o v e r het W e s t - E u r o p -a betreft -a l l e e n in België uit en h i e r betreft het bijna a l l e e n o n v e r w a r m d g l a s . Tot slot zij nog v e r m e l d dat het a r e a a l staand glas w a a r o n d e r a a r d b e i e n geteeld w o r d e n het afgelopen j a a r w e e r s t e r k i s u i t g e b r e i d , m e t n a m e in B r a b a n t .

KASBREEDTE EN EXPLOITATIEKOSTEN A l g e m e e n

In het genoemde v e r s l a g van de W e r k g r o e p k a s t y p e w o r d e n een a a n t a l k o s t e n opgesomd die v a r i ë r e n m e t de v o r m van de k a s . Deze zijn: de b o u w k o s -ten van de k a s , de aanlegkos-ten van het b u i z e n n e t , regenleiding en t u i n s p o o r , het b r a n d s t o f v e r b r u i k en de k o s t e n van het oogsten. Deze l a a t s t e k o s t e n p o s t hangt s a m e n m e t de w i s s e l e n d e loopafstand in de k a s . Aangenomen i s dat voor a a r d b e i e n geen v e r s c h i l in o o g s t a r b e i d valt t e c o n s t a t e r e n . V e r d e r zijn e r nog v e r s c h i l l e n in o p b r e n g s t mogelijk die ook samenhangen m e t de v o r m van de k a s . Dit i s in de e e r s t e p l a a t s een o p b r e n g s t v e r s c h i l ten gevolge van het randaffect in de k a s . Door een b e t e r e belichting geven de r i j e n t o m a t e n , c. q. k o m k o m m e r s l a n g s de gevel en aan w e e r z i j d e n van een pad een o n g e v e e r 15% h o g e r e o p b r e n g s t . In dit o n d e r z o e k i s aangenomen dat e r voor a a r d b e i e n geen randeffect a a n w e -zig i s . D a a r n a a s t o n t s t a a n o p b r e n g s t v e r s c h i l l e n doordat de oppervlakte van h e t (de)pad(en) w i s s e l t m e t de k a s v o r m .

Uit de onderzoekingen van de r e e d s m e e r m a l e n genoemde W e r k g r o e p k a s t y p e blijkt, dat bij een k a s b r e e d t e van 100 m s t e e d s s l e c h t s één pad door of langs de k a s de v o o r k e u r v e r d i e n t boven twee paden. D a a r o m blijven h i e r de mogelijkheden m e t twee paden buiten beschouwing. V e r d e r n e m e n we een pad in de k a s 1, 50 m b r e e d en een pad l a n g s de gevel s l e c h t s 1 m b r e e d .

Bij de h i e r n a v o l g e n d e b e r e k e n i n g e n zijn de in t a b e l 3 genoemde o p b r e n g s -ten en p r i j z e n aangehouden.

T a b e l 3. O p b r e n g s t e n in k g / m en p r i j z e n in c t o / k g van a a r d b e i e n en t o m a t e n bij v e r s c h i l l e n d e teeltwijzen

Teeltwijze Aanvoe r datum a a r d b e i t o m a a t O p b r e n g s t in kg P r i j s p e r kg a a r d b e i t o m a a t a a r d b e i t o m a a t Koud staand g l a s H e t e l u c h t -k a c h e l Verw. en belichting m e i s e p t / o k t half a p r i l half aug.

-eind m e i begin nov. beg. a p r i l eind j u l i -begin m e i -begin nov.

2 , 0 2 , 0 1,85 5,5 6,5 9,0 450 60 600 900 55 50 De o o g s t a r b e i d i s g e w a a r d e e r d tegen ƒ 4 , - - p e r u u r . De t e e l t onder koud staand glas

Met behulp van de gegevens uit de v o r i g e p a r a g r a a f kunnen we nu een s a -m e n v a t t i n g geven van de v e r s c h i l l e n in k o s t e n en o p b r e n g s t e n voor k a s s e n -m e t v e r s c h i l l e n d e b r e e d t e . H i e r b i j wordt uitgegaan van een glas o p p e r v l a k t e van

2

3000 m r a l s r e f e r e n t i e n i v e a u is s t e e d s een k a s b r e e d t e van 60 m gekozen. T a b e l 4. E x p l o i t a t i e v e r s chilien ten gevolge van v e r s c h i l l e n d e k a s b r e e d t e voor

o n v e r w a r m d e k a s s e n van 3000m2 m e t a a r d b e i e n gevolgd door h e r f s t -t o m a -t e n (in gld p e r j a a r )

K©§l©av§r-i§hiiien (-)

O p b r e n g s t v e r s c h i l l e n (+) Kas B e r e g e n i n g s i n s t a l l a t i e Betonpad O o g s t a r b e i d N e t t o - o p b r e n g s t v e r schillen t. g. v. w i s s e l e n d e padlengte O p b r e n g s t v e r schil t. g. v. randeffect T o t a a l v e r s c h i l 40 m - 56 - 25 - 33 - 12 - 52 - 178 Kasb 60 m 0 0 0 0 0 0 0 reedte 80 m 0 0 + 12 - 33 + 132 + 10 + 121 100 m - 48 - 50 + 20 - 51 + 204 + 28 + 103 Het zwakke punt in deze b e r e k e n i n g e n i s de b e r e k e n i n g van de v e r s c h i l -len in oogstarbeid^ E x a c t e m e t i n g e n voor b e p a a l d e g e w a s s e n zijn tot op h e d e n s l e c h t s door het I. T. T. v e r r i c h t en deze gegevens zijn h i e r o v e r g e n o m e n . In de p r a k t i j k wordt e c h t e r vaak een v e e l g r o t e r gewicht aan deze v e r s c h i l l e n in oogst-a r b e i d toegekend.

Bij de h i e r aangenomen p r i j s v e r h o u d i n g e n en bij de g e m a a k t e v e r o n d e r stellingen k o m t dus een k a s b r e e d t e van 80 m a l s de g u n s t i s t e n a a r v o r e n , h o e -wel het v e r s c h i l m e t een k a s b r e e d t e van 100 m s l e c h t s g e r i n g i s .

Het v e r s c h i l m e t een k a s van 40 m b r e e d t e b e d r a a g t e c h t e r bijna ƒ 300, - p e r j a a r en i s dus niet onbelangrijk. V e r d e r blijkt dat de factor o p b r e n g s t v e r s c h i l l e n ten gevolge van een w i s s e l e n d e padlengte, wat dus een w i s s e l e n d e b e t e e l -b a r e oppervlakte a l s r e s u l t a a t heeft, het -b e l a n g r i j k s t e v e r s c h i l te v e r o o r z a k e n . De t e e l t onder v e r w a r m d staand glas

Wanneer we de invloed van de v o r m van de k a s op de t e e l t van v e r w a r m d e en b e l i c h t e a a r d b e i e n willen bepalen komen e r een t w e e t a l f a c t o r e n bij die van invloed zijn op de exploitatiekosten, n a m e l i j k de aanleg van het buizennet en de b r a n d s t o f k o s t e n . De k o s t e n v e r s c h i l l e n voor de aanleg van het buizennet zijn ook b e p a a l d door de W e r k g r o e p k a s t y p e , zodat we deze h i e r o v e r n e m e n . Wat b e -t r e f -t de b r a n d s -t o f k o s -t e n zijn voor de -t e e l -t van a a r d b e i e n geen exac-te gegevens bekend, zodat we deze h i e r zullen t r a c h t e n t e b e r e k e n e n .

H i e r b i j w o r d t w e e r uitgegaan van een glas o p p e r v l a k t e van 3000 m ( v e r -b e t e r d type Venlo k a s m e t een kapspanning van 3 , 20 m en goothoogte van 2, 25m en m e t een 0, 3 m hoge betonnen voet, t e r w i j l de glashelling 28 b e d r a a g t ) .

Het i s h i e r ook w e e r voldoende w a n n e e r s l e c h t s de v e r s c h i l l e n in w a r m t e -t r a n s m i s s i e bij de v e r s c h i l l e n d e k a s s e n w o r d e n bepaald. D a a r de o p p e r v l a k -t e grond en de oppervlakte van het glasdek in alle gevallen gelijk blijft i s de w a r m -t e -t r a n s m i s s i e door de grond en door he-t dak van de k a s dus nie-t van belang.

Evenzo kunnen de w a r m t e v e r l i e z e n die ontstaan door de v e r v e r s i n g van de lucht in de k a s buiten beschouwing blijven, omdat i m m e r s ook het luchtvolume in de k a s s t e e d s gelijk i s .

Wanneer we voor de w a r m t e t r a n s m i s s i e door glas 5 k. c a l . p e r u u r p e r C t e m p e r a t u u r v e r s c h i l en voor beton 3 k. c a l . p e r u u r C aanhouden kunnen we de volgende t a b e l opstellen (zie o. a. Prof. R e n a r d ) .

T a b e l 5. V e r s c h i l l e n in w a r m t e v e r l i e z e n in k. c a l . p e r u u r C voor k a s s e n van 3000 m 2 van v e r s c h i l l e n d e b r e e d t e (opp. in mZ)

Breedte 10 m Breedte 60 m Breedte 00 m Breedte 100 m

zijgevels voor/achtergevels glasopp. 156 356 betonopp. 21 ^5 glasopp. 231 237 betonopp. 36 30 glasopp. 312 178 betonopp. 18 22 glasopp. 390 113 betonopp. 60 18 totaal warmteverlies in k.cal. per °C temp.versch. Verschil t.o.v. 60 m breedte 512 2767 211 69 I7I 66 2553 I90 70 2660 107 533 2899 316 78

6

Uit deze t a b e l blijkt dat een k a s b r e e d t e van 60 m de g e r i n g s t e w a r m t e v e r -l i e z e n geeft. Bij de gegeven o p p e r v -l a k t e k o m t de v o r m van een k a s m e t deze

2

b r e e d t e het dichtst bij die van een v i e r k a n t . K a s s e n van 3000 m m e t een k a s -b r e e d t e van 100 m wijken, in vergelijking m e t de a n d e r e in de t a -b e l genoemde gevallen, qua v o r m het m e e s t van een v i e r k a n t af en hebben ook een aanzienlijk g r o t e r w a r m t e v e r l i e s .

In de p r a k t i j k duurt het stookseizoen voor b e l i c h t e a a r d b e i e n van begin j a u n a r i tot eind a p r i l - Met behulp van de k l i m a t o l o g i s c h e gegevens van t a b e l 6 kan bepaald worden welke t e m p e r a t u u r v e r s c h i l l e n o v e r b r u g d m o e t e n w o r d e n en gedurende welke tijden dit m o e t g e b e u r e n . H i e r b i j i s een k a s t e m p e r a t u u r van 15 C g e d u r e n d e de dag en 10 C gedurende de nacht aangehouden, hoewel v o l -gens de l a a t s t e onderzoekingen i e t s h o g e r e t e m p e r a t u r e n m i s s c h i e n gewenst zijn.

T a b e l 6. T e m p e r a t u u r v e r s c h i l l e n t u s s e n de lucht in de k a s en d a a r b u i t e n in de m a a n d e n j a n u a r i tot en m e t a p r i l

Gemiddelde Gemiddelde Maand dag-

nacht-temperatuur nacht-temperatuur

Temperatuur- Lengte Lengte Kastemperaturen verschil dag nacht

nacht ,

dag nacht m uren m uren

Januari februari maart april 2,8 3,7 7,0 10,4 0 . 9 1,0 3,4 6,3 15 15 15 15 10 10 10 10 12,2 11,3 8 , 0 4 , 6 9,1 9,0 6,6 3,7 8,5 10 12 14 15,5 14 12 10

Met behulp van de gegevens uit de t a b e l l e n 5 en 6 i s t e n s l o t t e h e t w a r m -2

t e v e r l i e s voor een k a s van 3000 m m e t v e r s c h i l l e n d e b r e e d t e n t e n opzichte van een k a s m e t e e n b r e e d t e van 60 m t e b e r e k e n e n .

T a b e l 7. V e r s c h i l in w a r m t e t r a n s m i s s i e voor k a s s e n van v e r s c h i l l e n d e afme-tingen in 1000 k. c a l . Maand 40 m K a s b r e e d t e 60 m 80 m 100 m j a n u a r i f e b r u a r i m a a r t a p r i l T o t a a l 1624 1432 1163 651 0 0 0 0 8 1 3 717 582 325 2626 2316 2786 1053 4870 2437 8781

Wanneer we uitgaan van z w a r e olie (3500 sec) m e t een v e r b randing s w a a r de van 10200 k. c a l . , een r e n d e m e n t aanhouden van 70% van de v e r b r a n d i n g s w a a r d e en een p r i j s van ƒ 65, p e r ton k r i j g e n we voor k a s s e n m e t een b r e e d t e van 40, 80 en 100 m r e s p e c t i e v e l i j k ƒ 44, ; ƒ 22, en ƒ 80, m e e r b r a n d -stofkosten in vergelijking m e t een k a s van 60 m b r e e d t e . De gevolgen van wind zijn bij deze b e r e k e n i n g buiten beschouwing gelaten. Het valt e c h t e r niet m o e i -lijk in te zien dat de w a r m t e v e r l i e z e n door de wind g r o t e r w o r d e n n a a r m a t e de v o r m van de k a s m e e r van die van een v i e r k a n t afwijkt. Bij de h i e r b e s c h o u w -de k a s v o r m e n z a l van een e n i g s z i n s b e l a n g r i j k e invloed geen s p r a k e zijn. De w a r m t e v e r l i e z e n ten gevolge van wind worden door Withagen g e s c h a t op o n g e -v e e r 10% -van de t o t a l e w a r m t e -v e r l i e z e n . De b e r e k e n d e e x t r a b r a n d s t o f k o s t e n m o e t e n we dus nog m e t een 10% e x t r a v e r h o g e n . Afgerond k r i j g e n we dan voor de k a s s e n m e t een b r e e d t e van 40, 80 en 100 m r e s p e c t i e v e l i j k ƒ 46, ; ƒ 24, -en ƒ 88, - m e e r b r a n d s t o f k o s t e n t e n opzichte van e-en k a s m e t e-en b r e e d t e van 60 m e t e r .

Met behulp van deze k o s t e n v e r s c h i l l e n kunnen we nu een s a m e n v a t t i n g geven van de e x p l o i t a t i e v e r s chilien voor v e r w a r m d e k a s s e n van v e r s c h i l l e n d e b r e e d t e (analoog aan t a b e l 4).

T a b e l 8. p x p l o i t a t i e v e r s c h i l l e n ten gevolge van v e r s c h i l l e n d e k a s b r e e d t e voor v e r w a r m d e en b e l i c h t e k a s s e n van 3000 m 2 m e t a a r d b e i e n gevolgd door h e r f s t t o m a t e n (in gld p e r j a a r ) . K o s t e n v e r s c h i l l e n (-) O p b r e n g s t v e r s c h i l l e n (+) 40 _m K a s b r e e d t e 60 m 80 m 100 m K a s B e r e g e n i n g s i n s t a l l a t i e Betonpad Buizennet B randstof gebruik O o g s t a r b e i d Opbr. v e r s c h . t. g. v. randeffect Netto o p b r e n g s t v e r s c h i l t. w i s s e l e n d e padlengte Totale v e r s c h i l g- v . - 56 0 - 25 - 31 - 46 - 33 - 72 - 18 - 281 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 + 12 - 26 - 24 - 33 + 12 + 262 + 203 - 48 - 50 + 20 + 8 - 88 - 51 + 37 + 417 + 245 H i e r komt dus een k a s van 100 m b r e e d t e het gunstigst n a a r v o r e n , het

v e r s c h i l m e t een k a s van 40 m b r e e d t e b e d r a a g t m e e r dan ƒ500, - p e r j a a r . De

factor n e t t o - o p b r e n g s t v e r s c h i l l e n ten gevolge van een w i s s e l e n d e padlengte v o r m t v e r r e w e g de g r o o t s t e p o s t in dit b e d r a g . Dit w a s ook al het geval bij de b e r e k e n -de v e r s c h i l l e n voor -de t e e l t in o n v e r w a r m d e k a s s e n (tabel 4).

8

V e r d e r blijkt uit t a b e l 8 dat ook de v e r s c h i l l e n in b r a n d s t o f k o s t e n a b s o -luut gezien van geen g r o t e b e t e k e n i s zijn, zolang de l e n g t e / b r e e d t e v e r h o u d i n g van de glasopstanden m a a r niet e x t r e e m wordt» De w a r m t e v e r l i e z e n stijgen i m m e r s n a a r m a t e de g e v e l o m t r e k van de g l a s o p s t a n d e n t o e n e e m t . T e n s l o t t e kunnen we ook nog de exploitatiekosten b e r e k e n e n voor een g l a s o p p e r v l a k t e van 6000 m m e t v e r s c h i l l e n d e l e n g t e / b r e e d t e v e r h o u d i n g e n (analoog aan de b e r e k e n i n g e n van de W e r k g r o e p k a s t y p e ) .

T a b e l 9' E x p l o i t a t i e v e r s c h i l l e n t. g. v. v e r s c h i l l e n d e k a s b r e e d t e voor v e r w a r m de en belichte k a s s e n van 6000 m 2 m e t a a r d b e i e n gevolgd door h e r f s t -t o m a -t e n (in gld p e r j a a r ^ K o s t e n v e r s c h i l l e n (-) O p b r e n g s t v e r s c h i l l e n (+) 40 m K a s b r e e d t e 60 m 80 m 100 m Kas B e r e gening s i n s t a l l a t i e Betonpad Buizennet B r a n d s t o f v e r b r u i k O o g s t a r b e i d

Opbr eng s t v e r s chilien t. g. v. randeffect

Netto - o p b r e n g stve r schil t. g. v. w i s s e l e n d e padlengte Totaal v e r s c h i l 112 0 50 43 179 67 103 36 590 0 0 0 0 0 0 0 0 0

+

+

+

-+

+

0 0 25 87 36 67 18 524 587 - 96 - 99 + 40 + 168 + 14 - 100 - il + 834 + 750 Ook h i e r blijkt dus de k a s m e t de g r o o t s t e b r e e d t e het gunstigst n a a r v o r e n t e k o m e n . Het j a a r l i j k s e x p l o i t a t i e v e r s c h i l m e t een k a s van 40 m b r e e d t e b e -d r a a g t r u i m ƒ 1400, -. Vergelijking m e t t a b e l 8 l e e r t -dat een ver-dubbeling van het g l a s a r e a a l de e x p l o i t a t i e v e r s c h i l l e n t u s s e n de k a s s e n van v e r s c h i l l e n d e v o r m o n g e v e e r doet v e r d r i e v o u d i g e n . O p g e m e r k t m o e t nog w o r d e n dat eventuele v e r

-schillen in b r a n d s t o f k o s t e n voor de t e e l t van h e r f s t t o m a t e n buiten beschouwing zijn gelaten. Aangezien h e t h i e r altijd om z e e r geringe b e d r a g e n z a l gaan lijkt dit wel v e r a n t w o o r d .

BEPALING VAN DE CONTANTE WAARDE DER EXPLOITATIEVERSCHILLEN

Bij een g e o r g a n i s e e r d e vestiging van tuinbouwbedrijven in r u i l v e r k a v e l i n g s-v e r b a n d i s h e t niet w a a r s c h i j n l i j k dat m e n d i r e c t kan k o m e n tot het stichten s-van

2 2 a l l e e n stookbedrijven van 3000 m of zelfs van 6000 m . I m m e r s de h i e r v o o r benodigde i n v e s t e r i n g e n w o r d e n door het L. E . I . b e r e k e n d op een ƒ170 000,

r e s p e c t i e v e l i j k c i r c a ƒ 290 000, w a a r b i j dan de w a a r d e van de grond nog b u i -t e n beschouwing i s gela-ten.

Wanneer we dan ook de contante w a a r d e van de e x p l o i t a t i e v e r s c h i l l e n willen bepalen zullen we m o e t e n weten w a n n e e r een bepaalde b e d r i j f s g r o o t t e wordt b e r e i k t . In t a b e l 10 i s uitgegaan van een a a n t a l c o n c r e t e gevallen, n a m e l i j k :

1. Een bedrijf b e r e i k t e e r s t 5 j a a r na de s t i c h t i n g s d a t u m een omvang van 2

3000 m o n v e r w a r m d g l a s . H i e r b i j i s e r van uit gegaan dat de v e r s c h i l l e n -2 de mogelijke k a s v o r m e n bij een g l a s o p p e r v l a k van m i n d e r dan 3000m geeabe-kngrijke e x p l o i t a t i e v e r s chilien tot gevolg hebben. V e r d e r n e m e n we aan dat op het bedrijf w e e r 5 j a a r l a t e r v e r w a r m i n g wordt aangelegd, t e r w i j l nog eens

2 5 j a a r l a t e r de v e r w a r m d e o p p e r v l a k t e wordt u i t g e b r e i d tot 6000 m ;

2

2. Een bedrijf wordt g e s t i c h t m e t 3000 m o n v e r w a r m d glas en b r e i d t zich v e r -d e r uit a l s on-der 1 i s aangegeven;

2

3. E e n bedrijf wordt gesticht m e t 3000 m z w a a r v e r w a r m d glas en 5 j a a r l a t e r 2

u i t g e b r e i d tot 6000 m ;

2

4. Een bedrijf wordt al d i r e c t opgezet m e t 6000 m v e r w a r m d g l a s .

V e r d e r m o g e n we e r n i e t van u i t g a a n dat de n e t t o - o p b r e n g s t v e r s c h i l l e n onbeperkt blijven b e s t a a n . Bij de b e r e k e n i n g e n in t a b e l 10 i s e r van uitgegaan dat genoemde v e r s c h i l l e n 20 j a a r lang blijven b e s t a a n . De o p b r e n g s t v e r s c h i l l e n zijn g e k a p i t a l i s e e r d tegen een r e n t e v o e t van 5%.

T a b e l 10. G e k a p i t a l i s e e r d e w a a r d e van de n e t t o - o p b r e n g s t v e r s chilien van k a s s e n van v e r s c h i l l e n d e v o r m (excl. k o s t e n v e r s c h i l l e n van l a n d -i n r -i c h t -i n g )

K a s b r e e d t e Geval 1 G e v a l 2 Geval 3 Geval 4 40 m - 2389 - 4520 - 6014 - 7352

60 m 0 0 0 0 80 m + 2476 + 4014 + 5653 + 7316

100 m + 2754 + 4833 + 7160 + 9347 In a l l e gevallen blijkt dus de k a s b r e e d t e van 100 m het v o o r d e l i g s t t e zijn, hoewel het v e r s c h i l m e t 80 m b r e e d t e niet groot i s . In geval 1 b e d r a a g t de c o n -tante w a a r d e van de o p b r e n g s t v e r s c h i l l e n t u s s e n een k a s b r e e d t e van 40 m en 100 m r u i m ƒ 5000, -. Dit b e d r a g loopt op tot o n g e v e e r ƒ 16700, - in geval 4. Dit betekent dus dat een p e r c e e l tuinbouwgrond, w a a r o p een k a s m e t een b r e e d t e van 100 m kan worden gebouwd bij de stichtingsdatvim r e s p e c t i e v e l i j k ƒ 5000, -en ƒ 16700, - m e e r w a a r d is voor e-en tuinbouwbedrijf dat zich ontwikkeld volg-ens

10

r e s p e c t i e v e l i j k de gevallen 1 en 4. D a a r a l l e r w e g e de t e n d e n s n a a r b e d r i j f s -v e r g r o t i n g m e r k b a a r i s z a l m e n e r bij een g e o r g a n i s e e r d e tuinbouw-vestiging goed aan doen t e s t r e v e n n a a r k a v e l s m e t een m i n i m u m b r e e d t e van 80 m . O p g e m e r k t dient e c h t e r te w o r d e n dat m e n in de p r a k t i j k m e e s t a l l i e v e r niet v e r d e r gaat dan een k a p b r e e d t e van c i r c a 70 m . Als r e d e n h i e r v o o r wordt g e -n o e m d dat ee-n w e r k b r e e d t e va-n m e e r da-n 35 m ee-n o-ngu-nstige i-nvloed zou hebben op de a r b e i d s p r e s t a t i e en dat bovendien het t r a n s p o r t n a a r het m i d d e n -pad dan te v e e l tijd zou v e r g e n . Dit l a a t s t e a r g u m e n t kan e c h t e r bij de t e e l t van a a r d b e i e n nauwelijks een rol spelen.

LANDINRICHTING . V e r o n d e r s t e l l i n g e n

Bij de b e r e k e n i n g van de benodigde i n v e s t e r i n g e n en de j a a r l i j k s e k o s t e n van de l a n d i n r i c h t i n g s m o g e l i j k h e d e n is van een aantal v e r o n d e r s t e l l i n g e n u i t -gegaan:

1. De k a v e l s worden g e d r a i n e e r d m e t een onderlinge afstand t u s s e n de rijen van 8 m en een m a x i m a l e rijlengte van 200 m . De d r a i n s liggen op een diepte van 1,20 m ;

2« Op de k a v e l s m o e t een beregeningsmogelijkheid b e s t a a n zowel voor de c u l -t u r e s o n d e r glas a l s voor de g e w a s s e n in de open grond. De glasops-tanden

hebben een v a s t e regenleiding;

3 Aangenomen i s dat de sloten w a a r u i t b e r e g e n i n g s w a t e r b e t r o k k e n m o e t k u n -3

nen w o r d e n een inhoud hebben van 5 m p e r s t r e k k e n d e m e t e r sloot. De 3

o v e r i g e sloten hebben een inhoud van 3 m ;

4. Als a l t e r n a t i e f voor b e r e g e n i n g uit sloten is a a n g e n o m e n dat ook voldoende b e r e g e n i n g s w a t e r uit de o n d e r g r o n d kan worden b e t r o k k e n . Dit w a t e r m o e t dan e c h t e r 60 m diep opgepompt worden. Dit sluit goed aan op de p r a k t i j k w a a r v a a k w a t e r van 50 m tot 70 m diepte wordt opgepompt;

5. T e n s l o t t e is a a n g e n o m e n dat wegsloten niet noodzakelijk zijn, eventueel kan m e t een z a k g r e p p e l w o r d e n v o l s t a a n .

De plannen

De d o o r g e r e k e n d e plannen kunnen in e e r s t e i n s t a n t i e in twee c a t e g o r i e ë n worden ingedeeld n a m e l i j k :

A. P l a n n e n m e t b e r e g e n i n g s m o g e l i j k h e i d uit sloten;

11

Bij b e i d e c a t e g o r i e ë n i s de ligging van de d r a i n a g e o q. b e r e g e n i n g s s l o -t e n v a r i a b e l ges-teld. O n d e r s c h e i d e n i s r e s p e c -t i e v e l i j k :

a. een sloot a c h t e r de k a v e l s ; b . een wegsloot;

c. een a c h t e r - en een wegsloot;

d. een a c h t e r s l o o t en een k a v e l s c h e i d i n g s s l o o t p e r twee k a v e l s .

Voor de plannen w a a r b i j b e r e g e n i n g s w a t e r uit sloten m o e t w o r d e n b e t r o k -ken zijn nog een a a n t a l v e r s c h i l l e n d e mogelijkheden in de beschouwing b e t r o k k e n , n a m e l i j k :

Het b e r e g e n i n g s w a t e r wordt over de kavel g e t r a n s p o r t e e r d d o o r : 1. E e n b o v e n g r o n d s e leiding onder druk;

2. Een o n d e r g r o n d s e leiding onder druk m e t b o v e n g r o n d s e a a n k o p p e -lingspunten;

3. Een o n d e r g r o n d s e leiding m e t een b e r e g e n i n g s p u t p e r twee kavels« R e s u l t a t e n

E e n o v e r z i c h t van de i n v e s t e r i n g e n en de j a a r l i j k s e k o s t e n op b a s i s van de t a r i e v e n , a f s c h r i j v i n g s t e r m i j n e n en o n d e r h o u d s k o s t e n genoemd in bijlage 1 van de o m s c h r e v e n a l t e r n a t i e v e n is w e e r g e g e v e n in de figuren 2 tot en m e t 9 en in t a b e l i l . H i e r b i j i s o n d e r s c h e i d gemaakt t u s s e n de i n v e s t e r i n g e n en j a a r -lijkse k o s t e n voor l a n d i n r i c h t i n g m e t en zonder de k o s t e n van het t r a n s p o r t van het b e r e g e n i n g s w a t e r o v e r de k a v e l s . V e r d e r dient m e n t e bedenken dat alleen die i n v e s t e r i n g e n en kosten van landinrichting in de b e r e k e n i n g e n zijn b e t r o k -ken die m e t de lengte / b r e e d t e v e r h o u d i n g van de k a v e l s samenhangen (tabel 11).

V e r m e l d dient te w o r d e n dat een a l g e m e n e post voor het handhaven van voldoende w a t e r in de sloten niet in de b e r e k e n i n g e n is opgenomen. Voor de zandgebieden z a l dit in het a l g e m e e n een aanzienlijke v e r g r o t i n g betekenen van de i n v e s t e r i n g e n voor de plannen w a a r b i j w o r d t b e r e g e n d uit sloten, o m d a t i m -m e r s een p o l d e r -m o e t w o r d e n ge-maakt w a a r i n het peil k u n s t -m a t i g kan w o r d e n b e h e e r s t . Het i s duidelijk dat de k o s t e n van een d e r g e l i j k w a t e r b e h e e r s i n g s p l a n t e n n a u w s t e samenhangen m e t de grootte van het gebied w a a r i n het p e i l in de

sloten b e h e e r s t m o e t kunnen worden. D a a r t e n a a n z i e n van deze grootte in het r u i l v e r k a v e l i n g s gebied R i j s b e r g e n nog n i e t s bekend i s , konden deze k o s t e n h i e r niet in rekening w o r d e n g e b r a c h t .

Uit de b e r e k e n i n g e n blijkt dat zowel de i n v e s t e r i n g e n a l s de j a a r l i j k s e k o s t e n van de a l t e r n a t i e v e n m e t b e r e g e n i n g uit sloten en b e r e g e n i n g uit een b r o n niet groot zijn. E c o n o m i s c h gezien z a l het dus v e e l a l a a n t r e k k e l i j k e r zijn b e r e

12

-g e n i n -g s w a t e r te b e t r e k k e n uit de onder-grond door m i d d e l van een b r o n .

De totale i n v e s t e r i n g s k o s t e n voor landinrichting en w a t e r v o o r z i e n i n g 2

door m i d d e l van een b r o n blijken op b e d r i j v e n m e t Ó000 m glas u i t e e n t e l o -pen van ƒ 4763, - / h a bij een k a v e l b r e e d t e van 40 m m e t voor en a c h t e r de kavel een sloot tot ƒ 7045, / h a bij een k a v e l b r e e d t e van 40 m m e t alleen voor de k a vel een sloot (wegsloot). De j a a r l i j k s e k o s t e n in deze twee gevallen lopen u i t -een van ƒ 446, - - p e r ha tot ƒ 6 4 1 , - p e r ha. Zowel voor de i n v e s t e r i n g s k o s t e n p e r ha a l s voor de j a a r l i j k s e kosten p e r ha i s dit het goedkoopste r e s p e c t i e v e -lijk het d u u r s t e alternatief. Bedacht dient te w o r d e n dat in deze k o s t e n niet zijn i n b e g r e p e n de event, kosten voor e g a l i s a t i e en de koeten voor het dempen van b e s t a a n d e sloten, het v e r w i j d e r e n van heggen en d e r g e l i j k e , d a a r is v e r o n d e r

-steld dat deze k o s t e n voor alle a l t e r n a t i e v e n gelijk sijn en voor deze b e r e k e n i n g s l e c h t s k o s t e n v e r s c h i l l e n van belang zijn. Ook de k o s t e n voor de regenleiding in de k a s zijn buiten beschouwing gelaten.

Uit t a b e l 11 blijkt dus dat bij een k a v e l b r e e d t e van 80 m of 100 m de land-i n r land-i c h t land-i n g s k o s t e n het goedkoopst zland-ijn land-in het geval w a a r b land-i j a l l e e n een a c h t e r s l o o t i s gepland. Omdat een k a v e l b r e e d t e van m i n d e r dan 80 m blijkens het v o o r g a a n de toch m i n d e r i n t e r e s s a n t i s zullen we ons dus v e r d e r m e t dit landin richting s -plan bezighouden. De v e r s c h i l l e n in j a a r k o s t e n voor k a v e l s van 40m, 80 m en 100 m b r e e d t e ten opzichte van k a v e l s van 60 m b r e e d t e b e d r a g e n r e s p e c t i e v e -lijk m i n u s ƒ 40, - , ƒ 164, - en ƒ 102, -. Deze k o s t e n v e r s c h i l l e n zijn exclusief de b e r e g e n i n g s k o s t e n , die i m m e r s samenhangen m e t de oppervlakte glas die op de k a v e l s v o o r k o m t . Wanneer we deze k o s t e n v e r s c h i l l e n gaan k a p i t a l i s e r e n z o a l s bij tabel 10 i s gebeurd, k r i j g e n we b e d r a g e n van r e s p e c t i e v e l i j k m i n u s ƒ 486, - , ƒ 1993, - en ƒ 1240, -. Met behulp van deze gegevens en die uit t a b e l 10 i s het

mogelijk om de g e k a p i t a l i s e e r d e w a a r d e van alle o p b r e n g s t en k o s t e n v e r s c h i l -len voor g l a s b e d r i j v e n m e t een v e r s c h i l l e n d e k a v e l v o r m te b e r e k e n e n .

T a b e l 12. G e k a p i t a l i s e e r d e w a a r d e van de n e t t o - o p b r e n g s t v e r s c h i l l e n van g l a s b e d r i j v e n m e t v e r s c h i l l e n d e k a v e l v o r m (incl. k o s t e n v e r s c h i l l e n van landinrichting

K a v e l b r e e d t e Gaval 1 Geval 2 Geval 3 Geval 4 40 m 60 m 80 m 100 m - 2375 0 + 4469 + 3994 - 5006 0 -!- 6007 + 6073 - 6500 0 •>,- 7 6 4 7 + 8400 - 7838 0 + 9309 + 10587

13

-H i e r blijkt dus in geval 1 een k a v e l b r e e d t e van 80 m het v o o r d e e l i g s t te zijn, in a n d e r e gevallen i s een b r e e d t e van 100 m het m e e s t a a n t r e k k e l i j k , a l t h a n s bij de h i e r g e m a a k t e v e r o n d e r s t e l l i n g e n . Het v e r s c h i l t u s s e n een b r e e d t e van 80 m en 100 m blijft e c h t e r gering v e r g e l e k e n m e t de v e r s c h i l l e n t u s s e n a n d e r e m o g e -lijkheden.

Wanneer een bedrijf zich ontwikkelt z o a l s in geval 1 is o m s c h r e v e n blijkt een kavel van 1, 5 ha m e t een b r e e d t e van 80 m dus r u i m ƒ 7300, - m e e r w a a r d e te hebben dan een kavel van dezelfde oppervlakte m e t een b r e e d t e van 40 m . N a a r m a t e d i r e c t g r o t e r e g l a s o p p e r v l a k t e n w o r d e n gesticht of een bedrijf zich in de tijd s n e l l e r u i t b r e i d t , wordt dit v e r s c h i l g r o t e r . Bij een ontwikkeling z o a l s in geval 4 is o m s c h r e v e n stijgt dit tot boven de ƒ 17 000, -.

SAMENVATTING

In het voorgaande i s g e t r a c h t een antwoord te vinden op de v r a a g welke k a v e l v o r m het m e e s t geschikt i s voor nieuw t e stichten glastuinbouwbedrijven op zandgrond in N o o r d - B r a b a n t .

H i e r b i j i s uitgegaan van een t e e l t c o m b i n a t i e van a a r d b e i e n en h e r f s t t o -m a t e n onder glas en w e r d gebruik g e-m a a k t va.n het r a p p o r t van de W e r k g r o e p k a s t y p e getiteld: Kosten en o p b r e n g s t e n in k a s s e n va.n v e r s c h i l l e n d e b r e e d t e en indeling. In o v e r l e g m e t het I. T. T. w e r d e n de h i e r genoemde v e r s c h i l l e n a a n gepast aan de h e e r s e n d e omstandigheden in N o o r d B r a b a n t . Van de v i e r o n d e r -zochte k a s b r e e d t e s blijkt een k a s b r e e d t e van 100 m het gunstigst te zijn, hoewel de v e r s c h i l l e n t e n opzichte van de t o t a l e exploitatiekosten s l e c h t s gering zijn.

De v e r s c h i l l e n in j a a r l i j k s e k o s t e n van een aantal mogelijke v o r m e n van l a n d i n r i c h t i n g en w a t e r v o o r z i e n i n g zijn s l e c h t s g e r i n g . De conclusie m o e t dan ook zijn dat zoveel mogelijk g e s t r e e f d z a l m o e t e n w o r d e n n a a r k a v e l s van m i n i m a a l 80 m b r e e d t e en l i e v e r nog van 100 m b r e e d t e . Dit t e m e e r d a a r e r a a n w i j zingen zijn dat bij de t o e p a s s i n g van t o e k o m s t i g e nieuwe technieken bij de g l a s -t e e l -t e n een g l a s o p p e r v l a k -t e m e -t een kleine l e n g -t e / b r e e d -t e v e r h o u d i n g g u n s -t i g e r z a l zijn dan s t e r k l a n g g e r e k t e g l a s o p p e r v l a k t e n .

Bijlage 1 I. Eenheidsprijzen investeringen

Landbouwweg b incl. zakgreppels ƒ 50, --/va.

3 3

Graven sloten 5 m (200 m grondtransport) - 2, 5 0 / m

3 3

Graven sloten 3 m (200 m grondtransport) - 2 , 7 5 / m 1 3

Dam - 5 m in sloten van 5 m (duikers tf 50 cm) - 500, - - / d a m 1 3

Dam - 5 m in sloten van 3 m (duikers tf 30 cm) - 255, - - / d a m Drainage : rijlengte 100 m - 1 , 4 2 / m

rijlengte 100 - 125 m - 1 , 3 5 / m1

rijlengte 126 - 160 m - 1 , 3 1 / m rijlengte 160 m - 1 , 2 6 / m hoofddrain beton $ 15 cm incl. leggen - 5, - - / m verzamelputje incl. leggen - 30, - - / p u t Beregeningsleiding: vaste bovengrondse b e r e g e n i n g s

-leiding (gegalvaniseerd aluminium) - 7, --/ra. - ondergrondse beregeningsleiding onder

hoge druk met bovengrondse aankoppe-lingspunten incl. leggen (gegalvaniseerd

A

aluminium) - 8, --/va - ondergrondse beregeningsleiding onder

natuurlijke druk incl. leggen (beton JJÏ 20 cm) - 7, --/va - beregeningsput (betonnen put ringen (/ 80 cm

+ filter + plaatsen) - 150, - - / p u t - pompput incl. filters - 35, --/va - sproeileiding (gegalvaniseerd aluminium) - 7, --/va *** Jaarlijkse kosten

Landbouwweg b - onderhoud - 1, --/va

rente 6% landverlies (8 m2/ m4 à ƒ 0, 04) - 0 . 3 2 / m1 Sloten - onderhoud - 0 , 3 5 / m rente 6% 3 2 1 4 landverlies sloten 5 (5,6 m / m à 0,04) - 0, 2 2 / m landverlies sloten 3 m (4 m / m à 0, 04) - 0 , 1 6 / m Dammen - rente 6% Drainage - rente en afschrijving (20 jr. - 6%) 8,7%

Bijlage 1 (vervolg) B e r e g e n i n g s l e i d i n g - v a s t e b o v e n g r o n d s e b e r e g e n i n g s l e i d i n g r e n t e + afschrijving + onderhoud 13% - o n d e r g r o n d s e b e r e g e n i n g s l e i d i n g onder hoge d r u k - r e n t e + afschrijving (20 j r - 6%) 8, 7% - o n d e r g r o n d s e b e r e g e n i n g s l e i d i n g o n d e r n a t u u r l i j k e druk m e t b o v e n g r o n d s e b e -regeningsput - r e n t e + afschrijving (20 j r - 6%) 8, 7% - pompput - r e n t e + afschrijving (20 j r . - 6 % ) 8,7% - s p r o e i l e i d i n g - r e n t e + afschrijving + onderhoud 13%

**^ *'***. H W P M P M W M M ^

la

mMmntM M

i

M

i

5

[71

jij

\

j 1

.Z.9.Z.-Z9.-Z M ZJLZ.Z9.ZZ

t

M |

J JL

-svz z r

**ï

* Ê

5

* j

*J|

ia

"4

•«J*

vs

?#>

I

E "g

si

ag

? £ H- • ss 2 < S

i

as O « S 09

ei

B

*I

s

* o *% IP o *5 » a o n a o *• » o — 7 ( » H | - * < t P B ? 8 » o • • o - • f* I O M I O fr* a . c t v H o < t v n A Ï_{« a} ? • - -r ? • " J _{K O »} « o u u t « • s & s I Vjfc* s u u t m \JI >-U* v * & £ 5 - 4 § VO « ci «

" s

& s - . 0 \ 00 » o I» ui M O M « Ä _ë » m -F 8 ro o O U t s

I i

» - KU ÖD U t Ö *r • *» « g a -& 52 f v o v n <5 s. - 3 . U t £ d - J u * t - o u * ro u * oo •-• \M ON * s f V » f-» Vfl o U» . p » t o * -O N CO »-» »-* Vu i O l\» • h ) VB I O U t o I M 1 —a v o « « « -« ÖD O « oà f s »

s

£ • - t - O W H w •"• -^ *fi € -3 w O O 00 00 VW Ui f l U H* »-• Q \ U t •-• M - 4 W O CO © \ 0 0 O U I VjJ * - t - S V i N W f 5 M O H W NJI f s O O O GO U t Co u i H S OS 0 0 O N 0 0 - J u» u t o IS> ro • F - 4 O ro vn ^. o - J o « _o *: NC * T - J ro s m ON U t ut ro o U t \n U t £ V» f O J » -—] v o VO U t £ -s U t 0 0 ro o \ o ON ro u> ON VO U t

1

O l ro ro ro oo © Oo o Vit VI» - 0 0 0 o « £ u t V * - J O U t f « U t * l\» » -œ ro H f r i j i » - - ] U i r - v » £ ro *-U t 0 0 VO V * - i & v n ^ v o —4 U t 0 0 VA U t M O M SX o M*