ACTIEPLA
N SLIMME EN SCHONE STEDELIJKE
DIS
TRIBUTIE
Amster
dam
SLIMME EN SCHONE
STEDELIJKE
D
IS
TRIBUTIE
AM
STERD
A
M
ACTIEPL
A
N
A
C
TI
E
PL
A
N
SLIMM
E
E
N
SC
HON
E
ST
EDE
LIJK
E
DI
ST
R
IBUTI
E
AM
ST
ERDA
M
SA MENV A TTING 5 1 I NLEIDING 7 1.1 Achter gr ond 7 1.2 Amster damse context 7 1.3 Doelstelling 8 1.4 Betr okken partijen en pr ocesgang 13 2 P ROBLEM A TIEK EN AA NP A K 15 2.1 Spelers en rollen 15 2.2 Feiten en cijfers 16 2.3 Aanpak 20 3 MAA TREGELEN UITGEWERKT 25 3.1 Faciliter en van het structur eel toepassen van dagranddistributie 26 3.2 Financieel ondersteunen van de aanschaf van schone voer - en vaartuigen 30 3.3 Stimuler en van gebundelde bevoorradingsconcepten 32 3.4 Stimuler en van slimme bevoorrading in winkelstraten 34 3.5 Ef fectiever maken van het gebruik van en losplaatsen 35 3.6 Regisser en van de ontwikkeling van overslaglocaties 38 4 O RG A NI SA TIE EN FIN A NCIËN 41 4.1 Or ganisatie 41 4.2 Financiën 43
INHOUD
ACTIEPL A N SLIMME EN SCHONE STEDELIJKE D IS TRIBUTIE AM STERD A MSA
MENV
A
TTING
Onze doelstelling: Amster dam str eeft naar beter e luchtkwaliteit, een verkeersveiliger stad, beter e doorstr oming en minder geluidsoverlast door de inzet van slimme bevoorrading (bundelen van goeder en en spr eiding van vrachtverkeer) en schoner e transportmiddelen. D eze doelstelling willen wij realiser en langs drie lijnen: H et spr eiden van vervoersbewegingen in de tijd, waar door de congestie in de spits afneemt en vervoer ders efficiënter kunnen bevoorraden. H et verminder en van het aantal transport-bewegingen door het bundelen van inefficiënte bevoorradingstr omen, met name van zelfstandige winkeliers en hor ecaonder nemers. E en verschuiving in de modal -split naar schone vrachtauto’ s en bestelauto’ s en naar bevoorrading over water en per vrachtfiets. In dit plan wor den hiervoor de volgende maatr egelen voor gesteld: 1. Faciliter en van het structur eel toepassen van dag -randdistributie. 2. Financieel ondersteunen van de aanschaf van schone voer - en vaartuigen. 3. Stimuler en van gebundelde bevoorradingsconcepten. 4. Stimuler en van slimme bevoorrading in winkelstraten. 5. Ef fectiever maken van het gebruik van en losplaatsen. 6. Regisser en van de ontwikkeling van overslaglocaties. De ver der e uitwerking van de maatr egelen vindt plaats in nauwe samenwerking met de verantwoor delijke en uitvoer ende marktpartijen in stedelijke distributie; waarbij de kansen en risico’ s van de genoemde maatr egelen nauwkeurig in beeld wor den gebracht zodat over de uitvoering een weloverwogen beslissing kan wor den genomen. Dit actieplan is een uitwerking van het eer der door ons opgestelde Actieplan Goeder envervoer en Plan van Aanpak Elektrisch V ervoer . De uitvoering vindt plaats binnen de hierbij al eer der vastgestelde budgetten. Amster dam, 16 februari 2010D
e g
em
ee
nt
e A
m
st
er
d
am
m
aa
kt
w
er
k v
an
e
en
sc
ho
ne
lu
ch
t e
n e
en
le
ef
b
ar
e
stad
waar
het
goed
onder
nemen
is.
In
d
at
k
ad
er
is
d
it a
ct
ie
p
la
n S
lim
m
e e
n
Schone
Stedelijke
D
istributie
Amster
dam
opgesteld.
In
d
it a
ct
ie
p
la
n s
ta
an
d
e
m
aa
tr
eg
ele
n d
ie
w
ij d
e k
o
m
en
d
e t
w
ee
ja
ar
n
em
en
o
m
te
k
o
m
en
to
t e
en
m
ee
r
d
uu
rz
am
e b
ev
o
o
rr
ad
in
g
v
an
d
e w
in
ke
ls
e
n h
o
re
ca
o
nd
er
ne
m
in
g
en
, v
o
o
ra
l in
het
gebied
binnen
de
milieuzone
voor
vrachtauto’
s.
1.1
INLEIDING
ACHTERGROND
Voor de bewoners moet de stad leefbaar en veilig zijn. De bezoekers verblijven graag in een pr ettig en winkelgebied en voor de onder nemers is een vitaal economisch klimaat van gr oot belang. De bevoorrading van war enhuizen, super markten, winkels en hor ecagelegenheden is nodig voor het economisch functioner en van onze stad, maar botst met het maatschappelijk belang van een kwalitatief hoogwaar dige leefomgeving. De transportsector spant zich in om goeder en zo optimaal mogelijk de stad in te krijgen, maar dit kan nog efficiënter . Uit diverse studies, onder meer in opdracht van de ambassadeur stedelijke distributie, blijkt dat een gerichte aanpak van het bevoorradingsverkeer kan leiden tot minder vrachtauto’ s in stadscentra, en een daar mee samenhangende verbetering van de luchtkwaliteit, verkeersdoorstr oming, verkeersveiligheid en kostenverlaging voor het betr okken bedrijfsleven.AM
STERD
A
M
SE
CONTEXT
Op landelijk niveau zijn in 2007 tussen het Rijk, de gemeenten en EVO, KNV Goeder envervoer en TLN 1 de volgende afspraken gemaakt in het convenant Stimulering Schone V rachtauto’ s en Milieuzonering: De gemeenten spannen zich in om met belanghebbenden afspraken te maken ter bevor dering van schoner , efficiënter , sneller en stiller stedelijk goeder envervoer voor de vrachtauto’ s die voldoen aan de toegangscriteria voor de milieuzone. De afspraken bestaan concr eet uit: het opstellen van een bevoor -radingspr ofiel, het verbeter en van de doorstr oming van het goeder envervoer door het aanwijzen en inrichten van een Kwaliteitsnet Goeder envervoer 2 , het onderzoeken van de mogelijkheid of wenselijkheid van verruiming van de venstertijd, het aanspr eken en actief betr ekken van winkeliers ten einde een optimaal gebruik van de bestaande venstertijden mogelijk te maken en het ver der verbeter en van de logistieke efficiency -mogelijkheden van het goeder envervoer . Eind 2007 zijn deze afspraken in Amster dam vertaald naar het convenant Milieuzone Goeder envervoer Amster dam, tussen de gemeente, TLN, EVO, Kamer van Koophandel Amster dam en onder nemersver eniging ORAM.In
d
it h
o
o
fd
st
uk
g
aa
n w
ij a
lle
re
er
st
in
o
p
d
e a
ch
te
rg
ro
nd
en
v
o
o
r d
it a
ct
ie
p
la
n
(paragraaf
1.1)
en
op
de
Amster
damse
context
(paragraaf
1.2).
D
aa
rn
a
lic
ht
en
w
ij t
o
e w
at
‘s
lim
m
e e
n s
ch
o
ne
st
ed
eli
jk
e d
is
tr
ib
ut
ie
’ in
ho
ud
t e
n w
at
onze
doelstelling
is
(paragraaf
1.3).
V
er
vo
lg
en
s g
aa
n w
ij i
n o
p
d
e b
et
ro
kk
en
partijen
en
de
pr
ocesgang
(paragraaf
1.4).
1 EVO: ver eniging van en voor verladers, ontvangers en eigen vervoer ders; KNV Goeder envervoer: werkgeversor ganisatie van de gr oter e ber oepsgoeder envervoerbedrijven en logistieke dienstverleners; TLN: Transport en Logistiek Nederland. 2 De benaming Kwaliteitsnet Goeder envervoer is recent gewijzigd in V oorkeursnet Goeder envervoer .1
1.2
61.3
Landelijk is recentelijk ook een ambassadeur stedelijke distributie aangesteld. De Ambassadeur Stedelijke Distributie behartigt de belangen van de gebruikers van stedelijke centra, waar onder de bewoners, het winkelend publiek, de winkeliers, de vervoer ders en de gemeente. Daar mee is gekozen voor een benadering die er op is gericht om op een onafhankelijke manier de belangen van alle gebruikers van stedelijke centra te behartigen en met elkaar te verbinden. Dit komt tot uitdrukking in de werkwijze van de ambassadeur . Hij br engt mensen bij elkaar , bevor dert de samenwerking en verbindt mensen op het thema van stedelijke distributie. Met dit Amster damse actieplan sluiten wij aan bij de aanpak van de ambassadeur en zijn str even naar een unifor m kader . Amster dam wil hierin een voortr ekkende rol spelen. Amster dam str eeft naar een beter e luchtkwaliteit, een aanzien -lijke re d uc tie van de CO 2-uitstoot, een beter e ber eikbaarheid en een inter nationaal aantr ekkelijke stad voor bewoners en innovatieve onder nemers. De maat re g ele n hiervoor op het gebied van (goeder en)vervoer zijn vastgelegd in: 1. Actieplan Goeder envervoer (2007). 2. Plan van Aanpak Elektrisch Ve rv oe r (2009). In beide plannen zijn acties opgenomen die zijn gericht op duurzame stedelijke distributie. Het gaat dan met name om ander e manier en van bevoorraden (over water , per fiets, per tram, door straatmanagement e.d.), een subsidier egeling voor elektrisch vervoer en overslaglocaties voor (elektrische) stedelijke distributie. In het actieplan dat nu voor u ligt, zijn de afspraken en ideeën uit de hierboven genoemde gemeentelijke convenanten en plannen met de sector uitgewerkt in concr ete acties voor verbetering van de stedelijke distributie. Het economisch functioner en van de stad wor dt daarbij gewaarbor gd.D
OEL
STELLING
Onder ‘stedelijke distributie’ verstaan wij: D e d ist rib ut ie va n g oe d er en n aa r b ed rijv en e n i ns te llin g en in d e b in ne ns ta d e n d e k er nw in ke lg eb ie d en (w in ke ls, h or ec a, ka nt or en e n a nd er e b ed rijf sm ati g e a cti vit eit en ), i nc lu sie f h et op ha le n v an re to ur g oe d er en e n a fv al b ij b ed rijv en in h et ze lfd e gebied. Goeder enstr omen voor de bouw en bijvoorbeeld verhuizingen vallen hier dus buiten 3 . In beginsel is dit actieplan gericht op de gehele stad. Onze aandacht gaat echter vooral uit naar het gebied binnen de milieuzone vrachtauto’ s. De doelstelling voor duurzame stedelijke distributie: Om deze doelstelling te ber eiken wor den de volgende maatr egelen voor gesteld, die zijn uitgewerkt in hoofdstuk 3: 1. Faciliter en van het structur eel toepassen van dag -randdistributie. 2. Financieel ondersteunen van de aanschaf van schone voer - en vaartuigen. 3. Stimuler en van gebundelde bevoorradingsconcepten. 4. Stimuler en van slimme bevoorrading in winkelstraten. 5. Ef fectiever maken van het gebruik van en losplaatsen. 6. Regisser en van de ontwikkeling van overslaglocaties. De uitvoering van deze maatr egelen moet ertoe leiden dat er in 2012 binnen de milieuzone voor vrachtauto’ s structur eel minder vrachtwagenbewegingen zijn voor de bevoorrading van winkels en hor ecaonder nemingen, dat een substantieel deel van de bevoorrading van gr ootwinkelbedrijven buiten de spits plaatsvindt, en dat de bevoorrading vaker met emissievrije voer - of vaartuigen wor dt uitgevoer d. A m st er d am st re ef t n aa r b et er e l uc ht kw ali te it, ee n ve rk ee rs ve ilig er st ad , b et er e d oo rs tro m in g e n m in d er g elu id so ve rla st d oo r d e i nz et v an sli m m e b ev oo rra d in g (b un d ele n v an g oe d er en e n s p re id in g v an v ra ch tv er ke er ) en schoner e transportmiddelen. 3 De vervoersstr oom voor bouwwerkzaamheden is aanzienlijk, maar leent zich minder voor bundeling of ander e optimalisatie. Toch is het idee dat ook hier winst valt te boeken. Bekeken wor dt of hiervoor in 2010 vanuit GoV eRa (Goeder enV ervoerRandstad) in Amster dam een pilot kan wor den uitgevoer d. De uitkomsten wor den te zijner tijd bij dit actieplan betr okken.1.4
B
ETROKKEN
PA
R
TIJEN
EN
PROCE
SG
A
NG
Dit actieplan is tot stand gekomen in overleg met de sector . Het concept is geaccor deer d door de We rk g ro ep Actieplan Goeder envervoer , met als deelnemers TLN, EVO, Kamer van Koophandel Amster dam, MKB, ORAM, Milieucentrum Amster dam, Stadsr egio Amster dam en Stadsdeel Centrum. Zij ondersteunen de acties in dit plan. De afgelopen jar en is de samenwerking gegr oeid; een belangrijke voorwaar de om tot verbeteringen te komen. Op de weg naar een schoner en slimmer goeder envervoer hebben gemeente en bedrijfsleven ook in 2009 al stappen gezet. Bijvoorbeeld: • De invoering van de milieuzone voor vrachtauto’ s. • De aanschaf van elektrische voertuigen door De Kweker , 020 Stadsdistributie / Duncker en Peeters Ve rv oe rsc en tra le . • De start van een pilot met aangepaste venstertijden voor elektrisch vervoer . • De innovatieve afvalinzameling met elektrisch vervoer door Va n Gansewinkel in de Utr echtsestraat. • De uitgevoer de pilots voor dagranddistributie in de Amster damse binnenstad. • De verkenning van nieuwe concepten zoals Binnenstadservice.nl en Car goHopper . • De ontwikkeling van een elektrische vrachtfiets. Een aantal van deze acties is in de kaderteksten in dit actieplan kort beschr even.2.1
P
ROBLEM
A
TIEK
EN
AA
NP
A
K
SPELER
S E
N
R
O
LL
E
N
Vo or de bewoners moet de stad leefbaar en veilig zijn. In de keten van stedelijke distributie onderscheiden wij de volgende spelers 4 : • Le ve ra n cie rs - verkopen goeder en aan winkeliers en lever en deze zelf af bij de winkels of besteden dit uit aan een vervoer der . Leveranciers willen hun goeder en zo snel en efficiënt mogelijk (laten) aflever en, tegen zo laag mogelijke kosten. • Ve rv o e rd e rs - lever en namens leveranciers goeder en af bij winkeliers en nemen re to urg oe d ere n en vaak ook afvalkarton en -plastic mee terug. Ook vervoer ders hebben belang bij snelheid, efficiëntie en zo laag mogelijke kosten. • Wi n ke lie rs e n h o re ca o n d e rn e m e rs - willen pr oducten en diensten aan hun klanten verkopen in een aantr ekkelijke omgeving. De en afvoer van goeder en is een ondersteunend pr oces, waarvoor vaak minder aandacht is. Wi nk eli er s verkopen hun klanten niet graag ‘nee’ en vinden het belangrijk dat zij de juiste hoeveelheid goeder en op tijd ontvangen. Ve rd er moet de bevoorrading de bedrijfs -pr ocessen zo min mogelijk verstor en.In
d
it h
o
o
fd
st
uk
sc
he
ts
en
w
ij d
e r
o
l v
an
d
e v
er
sc
hil
le
nd
e s
p
ele
rs
in
d
e
st
ed
eli
jk
e d
is
tr
ib
ut
ie
(p
ar
ag
ra
af
2
.1
) e
n s
o
m
m
en
w
e d
e b
ela
ng
rij
ks
te
fe
ite
n
en
cijfers
op
voor
Amster
dam
(paragraaf
2.2).
V
er
vo
lg
en
s f
o
rm
ule
re
n w
ij d
e
aa
np
ak
o
m
in
d
ez
e s
ta
d
to
t e
en
sl
im
m
er
e e
n s
ch
o
ne
re
st
ed
eli
jk
e d
is
tr
ib
ut
ie
te
komen
(paragraaf
2.3).
• Bi n n e n st ad b e w o n e rs - hebben er vaak bewust voor gekozen om in het centrum te gaan wonen. De nabijheid van allerlei voorzieningen, waar onder winkels en hor eca, is voor hen een pluspunt. Dit zor gt echter ook veel bevoorradings -verkeer . Bewoners hebben er belang bij dat dit hun woon -klimaat (verkeersveiligheid, luchtkwaliteit, nachtrust) zo min mogelijk aantast. • Kl an te n kopen bij de winkeliers en gener en daar mee de winkelbevoorrading. Klanten zijn gebaat bij een br eed aanbod, maar hebben ook belang bij een aantr ekkelijk en verkeersveilig gebied waar het pr ettig winkelen is. • De g e m e e n te - str eeft naar een goed functioner ende stad en vanuit die optiek naar een vitaal en aantr ekkelijk winkelgebied, waar mensen pr ettig kunnen winkelen, werken én wonen. De gemeente stelt met haar beleid kaders voor de bevoorrading, faciliteert dit met de uitvoering van haar beleid en is voor alle betr okken partijen aanspr eekpunt.V
enstertijden
en
verkeersveiligheid
In A m st er d am g eld en o p e en g ro ot a an ta l p la at se n ve ns te rti jd en v oo r h et b ev oo rra d in g sv er ke er. D oo r d ez e m aa tre g el on ts ta at e en v eil ig w in ke lg eb ie d . D e k ee rz ijd e i s d at h ie rm ee d e p ie k i n h et v ra ch tv er ke er sa m en va lt m et b ijv oo rb ee ld d e p ie k i n s ch oo lg aa nd e fi et se rs . D ez e as p ec te n w or d en m ee g ew og en in d e o p tim ali sa tie v an d e stedelijke distributie.2
4 Gebaseer d op de rapportage Regionale Bevoorrading Stadsr egio Amster dam. 14
Uit het bevoorradingspr ofiel blijkt dat zelfstandige winkeliers gemiddeld aanzienlijk meer leveringen ontvangen en beduidend meer leveranciers hebben dan franchisenemers en filiaalhouders: vastgesteld. Doel is het vrachtverkeer op de meest gebruikte routes op een verkeersveilige en soepele wijze te laten doorrijden en de overlast voor de omgeving qua hinder , lucht en geluid zo veel mogelijk te ver minder en. Om de kenmerken van de stedelijke distributie beter in beeld te krijgen is er in 2007 een bevoorradingspr ofiel 6 opgesteld. Hieruit volgt het volgende beeld van de goeder enstr omen in de (binnen)stad: • Door dat er in het cluster Noor d-W est (Haarlemmerstraat, Haarlemmer dijk en Spaar ndammerstraat) veel zelfstandigen zijn gevestigd, kent het gebied relatief veel bevoor -radingsritten. Zelfstandigen hebben veel leveranciers (10) en veel leveringen per week (gemiddeld 8 à 10). Franchisene -mers en filiaalhouders hebben minder leveranciers (gemid -deld maar 2 à 3) en minder leveringen (5). • Het cluster Centrum (Kalverstraat, Leidsestraat, Koningsplein en Leidseplein) wor dt gemiddeld bezocht door naar schatting 1.000 bevoorradingsvoertuigen per week, waarvan 70% vrachtvoertuigen (dus zwaar der dan 3,5 ton). • Het cluster Noor d-W est wor dt gemiddeld bezocht door 1.150 bevoorradingsvoertuigen per week, waarvan 50% vrachtvoertuigen. • 72% van het vrachtverkeer is bestelverkeer . In gebieden met veel zelfstandige winkeliers bestaat dit verkeer vaak uit ouder e voertuigen. • De instelling van de milieuzone voor vrachtauto’ s heeft een significant reducer end ef fect op de uitstoot van vrachtwagens en het bevoorradend verkeer . • 70% van de chauf feurs bevoorraadt alleen in Amster dam, 30% ook in ander e gemeenten. • De bevoorrading is gelijkmatig over de week ver deeld. In gebieden met venstertijden is dit beperkt tot bepaalde perioden van de dag. • De netto venstertijd is beperkt door dat de goeder en -ontvangst bij zelfstandige winkeliers later start dan bij filiaalhouders en franchisenemers. Een kwart van de zelfstandigen kan de goeder en eer der ontvangen; driekwart ziet die mogelijkheid niet.
2.2
FEITEN
EN
CIJFER
S
Voor de stedelijke distributie zijn er binnen de Ring A10 in Amster dam 5 : • dagelijks 20.000 bewegingen van vrachtverkeer; • op 40.000 afleverpunten; • die per week 260.000 zendingen ontvangen; • met gemiddeld 6,5 leveringen per adr es; • in totaal goed voor 120.000 m 3 goeder en. Om deze goeder enstr omen goed te laten verlopen, heeft Amster dam onder ander e de volgende regelgeving voor vrachtverkeer ingevoer d: • Sinds 1996 is het in de binnenstad van Amster dam buiten de vrachtr outes verboden voor verkeer zwaar der dan 7,5 ton. • Het gebied binnen de Ring A10 is een milieuzone voor vracht-D
e
K
w
ek
er
e
er
st
e
ele
kt
ris
ch
e d
is
tr
ib
ut
eu
r
in
Amster
dam
In a p ril 20 08 is d oo r d e fi rm a D e K w ek er, g ev es tig d o p h et F oo d C en te r, d e e er st e e le kt ris ch e b es te la ut o i n g eb ru ik g en om en en is e en n ie uw e b ez or g d ie ns t g es ta rt v oo r o nd er ne m er s. D e K w ek er is d aa rm ee e en p io nie r op h et g eb ie d v an e le kt ris ch e bevoorrading voor Amster dam. 5 V olgens onderzoek van DIVV en ingenieursbur eau DHV . auto’ s. Oude vrachtauto’ s en vrachtauto’ s zonder roetfilter zijn hier niet toegestaan omdat ze een relatief gr ote bijdrage lever en aan de vervuiling van de lucht. Uitzondering hier op zijn Amster dam-Noor d en enkele bedrijventerr einen. V anaf 2010 is de milieuzone alleen toegankelijk voor vrachtauto’ s met een Eur o 4 of Eur o 5 dieselmotor of een Eur o 3 met roetfilter , mits niet ouder dan 8 jaar . • Voor bepaalde gebieden en bepaalde en losplaatsen gelden venstertijden: vaste perioden van de dag waarin het bevoorradingsverkeer toegang krijgt om te laden en te lossen. Buiten de venstertijden is dit niet toegestaan. Belangrijke randvoorwaar de voor een goede afwikkeling van deze verkeersstr omen is een goede infrastructuur . Hiervoor is in november 2009 het V oorkeursnet Goeder envervoer Amster dam 6 Zicht op bevoorrading, Onderzoek naar stedelijke distributie in Amster dam, DHV , mei 2007. Gemiddeld aantal leveringen per week Franchise Filiaal Zelfstandig Centrum 20 15 10 5 0 Aantal leveranciers Franchise Filiaal Zelfstandig Gemiddeld Centrum 8 10 12 14 6 4 2 0• Initieer straatmanagement 8 , wat bijvoorbeeld kan bijdragen aan een beter e verkeersdoorstr oming. • Sluit aan bij lopende initiatieven rond dagrand- en nachtdistributie 9 . • Inventariseer mogelijke uitbr eiding van laad- en losplaatsen. Deze aanbevelingen zijn in dit actieplan verwerkt. Recent heeft de Stadsr egio Amster dam, die str eeft naar het verbeter en van de regionale ber eikbaarheid, ook een studie naar de bevoorrading uitgevoer d 10 . De conclusies sluiten aan bij het bevoorradingspr ofi el van Amster dam. De voor naamste constate-ringen zijn dat (1) door meer gebundelde aanvoer een forse besparing op het aantal voertuigbewegingen mogelijk is, dat (2) door venstertijden veel bevoorradingsritten in de drukke ochtendspits plaatsvinden en (3) door onvoldoende regionale afstemming in verkeersbeleid en regelgeving een minder effi ciënte bevoorrading ontstaat. De Stadsr egio heeft vervolg-acties in gang gezet om deze punten aan te pakken. De conclusie is dat de bevoorrading van de super markten en war enhuizen, inclusief de franchisewinkels, vrijwel altijd zeer effi ciënt geor ganiseer d is. Dat geldt niet voor de bevoorrading van de zelfstandige winkeliers en hor ecaonder nemers. Hier valt nog veel te winnen. O p b as is v an h et b ev oo rra d in g sp ro fi e l z ijn in h et ra p p or t ‘Zicht op bevoorrading’ de volgende aanbevelingen gedaan: • Combineer de milieuzone voor vrachtauto’ s met compenser ende en stimuler ende maatr egelen zoals het Voorkeursnet Goeder envervoer en ander e manier en van bevoorraden. • Benoem logistieke routes en faciliteer het vrachtverkeer daar mee selectief 7 . • Zoek naar private animo in het str even naar bundeling door vervoer ders; het succes hangt namelijk sterk af van de ber eidwilligheid van individuele private partijen. • Agendeer eer der e goeder enontvangst, waar door de venstertijden beter benut kunnen wor den en er buiten de venstertijden onder voorwaar den met PIEK (stil) materieel bevoorraad kan wor den. • Zor g voor een beter e benutting van venstertijden, waar door het goeder envervoer beter gespr eid kan wor den.
B
ev
o
o
rr
ad
in
g
B
ak
ke
r H
ar
to
g
m
et
elektrisch
vervoer
B ak ke r H ar to g is e en v an d e b ed rijv en d ie , h ie rto e aa ng ez et d oo r d e i ns te llin g v an d e m ilie uz on e v oo r vr ac ht au to ’s, o p zo ek g in g n aa r e en sc ho ne re v or m v an w in ke lb ev oo rra d in g . S am en m et e en A m st er d am se ve rv oe rd er st re ef t B ak ke r H ar to g n aa r c om p le te ele kt ris ch e b ev oo rra d in g o p k or te te rm ijn . B ov en d ie n he ef t B ak ke r H ar to g e en o p en b aa r o p la ad p un t v oo r elektrische scooters voor zijn winkel. 7 Deze maatr egel is inmiddels uitgewerkt in het Voorkeursnet Goeder envervoer . 8 Straatmanagement bestaat uit het maken van afspraken tussen winkeliers en gemeente over diverse onder delen van de openbar e ruimte die impact hebben op het functioner en van een winkelstraat. 9 Initiatieven die ervoor zor gen dat goeder envervoer en bevoorrading (deels) in de avond- en nachtur en kan plaatsvinden. 10 Regionale Bevoorrading Stadsr egio Amster dam, Buck Consultants Inter national, Nijmegen, juni 2009. 182
.3
A
A
NP
A
K
De Amster damse uitgangspunten voor de aanpak van de stedelijke distributie zijn in zes punten samen te vatten: 1. Stedelijke distributie in Amster dam kan en moet op onder delen efficiënter en duurzamer . 2. De gehele logistieke keten heeft belang bij een slimme en schone stedelijke distributie. 3. Als opdrachtgever voor bestellingen heeft de winkelier (zowel het gr ootwinkelbedrijf als de zelfstandige winkelier) een sleutelr ol in de stedelijke distributie. 4. Beter inzicht in de kosten van de bevoorrading in de binnenstad draagt bij winkeliers en hor ecaonder nemers bij aan begrip om hier meer aandacht aan te besteden. 5. Aanpassingen in de stedelijke distributie mogen niet ten koste gaan van het economisch functioner en van de stad en haar winkeliers/onder nemers. 6. Duurzame stedelijke distributie moet een positieve bijdrage lever en aan: > De veiligheid: het centrum moet (verkeers)veilig zijn, mensen moeten hier op een veilige manier kunnen komen en verblijven. > De economie: het centrum moet economisch rendabel zijn, onder nemers moeten zich hier graag willen vestigen. > Het verkeer: het centrum moet toegankelijk zijn, mensen moeten zonder belemmeringen het centrum kunnen ber eiken. > Het milieu: het centrum moet leefbaar zijn, mensen moeten zonder gevaar voor hun gezondheid in het centrum kunnen verblijven (duurzame mobiliteit). Aan de uitgangspunten wor dt langs drie lijnen uitvoering gegeven: 1. Het spr eiden van vervoersbewegingen in de tijd, waar door de congestie in de spits afneemt en vervoer ders efficiënter kunnen bevoorraden. 2. Het ver minder en van het aantal transportbewegingen door het bundelen van inefficiënte bevoorradingstr omen, met name van zelfstandige winkeliers en hor ecaonder nemers. 3. Een verschuiving in de modal-split naar schone vrachtauto’ s en bestelauto’ s en naar bevoorrading over water en per vrachtfiets. Bij de uitwerking van de concr ete maatr egelen langs deze hoofdlijnen, is er op gelet dat deze voldoen aan de volgende randvoorwaar den: Ketengerichtheid, focus op spelers in plaats van concepten De maatr egelen richten zich samen op de hele keten van de stedelijke distributie: op de vervoer ders en verladers, bestellers (onder nemers/winkeliers) en de gemeente als kaderstellende en faciliter ende partij. De maatr egelen zijn niet alleen gericht op nieuwe vervoers -concepten over water of elektrisch gebundelde bevoorradings -service. De maatr egelen richten zich rechtstr eeks op de bepalende spelers, zoals de vervoer ders, de zelfstandige winkeliers en het gr ootwinkelbedrijf. De transportsector en de Kamer van Koophandel hechten hier veel waar de aan.E
lektrische
bezorgdienst?
E en g ro te la nd eli jk e p ar tij on d er zo ek t o f d e b ez or g in g v an b oo d sc ha p p en in d e A m st er d am se b in ne ns ta d m et ele kt ris ch v er vo er m og eli jk is , v an uit é én o f m ee r s te d eli jk e ov er sla g lo ca tie s. B eg in 2 01 0 w or d t w aa rs ch ijn lijk d uid eli jk of d e o ve rs ta p g em aa kt w or d t. H ie rb ij w or d t m et n am e g ek ek en n aa r s am en w er kin g m et A m st er d am se p ar tije n o p het Food C enter , wat ook goed aansluit bij de ontwikkel-strategie van het Food C en te r t ot d uu rz am e overslaglocatie voor ‘de buik van Amster dam’.A
fv
ali
nz
am
eli
ng
m
et
e
le
kt
ris
ch
e a
ut
o
Sin d s s ep te m b er 2 00 9 z am elt V an G an se w in ke l h et a fv al in d e U tre ch ts es tra at in m et e en e le kt ris ch v oe rtu ig . D e g em ee nt e j uic ht d it i nit ia tie f t oe . U it h et v oo rb ee ld d at Va n G an se w in ke l g ee ft, k un ne n a nd er e o nd er ne m er s inspiratie putten. Kansen voor alle modaliteiten Amster dam ziet de stedelijke distributie als een optelsom van alle goeder enstr omen in de stad. De aandacht blijft daar om niet beperkt tot vrachtwagens of bestelauto’ s, maar richt zich bijvoorbeeld ook op goeder envervoer per boot of fiets. Omdat de vervoerskosten in de keten wor den gemaakt, zullen bedrijfs -economische ar gumenten een belangrijke rol spelen bij het ver gelijken van modaliteiten. De business case moet sluitend zijn. Vanuit de gemeentelijke doelstellingen zal er echter tegelijkertijd oog voor zijn om het vervoer zo schoon mogelijk te laten plaatsvinden. De uitdaging is de stedelijke distributie te optimali -ser en, waarbij voor alle partijen de beste oplossing ontstaat. Ruimte voor marktwerking Met de transportsector , de Kamer van Koophandel en onder -nemersver eniging ORAM is ver der afgespr oken dat de gemeente niet ingrijpt in de marktwerking in de sector . De gemeente geeft daar om geen exploitatiesubsidies. Financiële ondersteuning voor de ontwikkeling en opstart van nieuwe concepten is wel mogelijk. Hierbij hoort ook dat de gemeente haar maatr egelen zo kiest dat deze de prikkel voor bedrijven ver gr oot om bedrijfspr ocessen zodanig te innover en dat dit bijdraagt aan de eer der beschr even doelstellingen. V oorkomen moet wor den dat bijvoorbeeld het verruimen van venstertijden er toe leidt dat de prikkel voor bundeling minder wor dt. V oortbouwen op succesvolle pilots en ervaringen Ter verbetering van de stedelijke distributie zijn in Amster dam en elders in Nederland al pilots uitgevoer d. W aar mogelijk wor dt op succesvolle ervaringen voortgebouwd. V oorbeelden hiervan zijn het toepassen van dagranddistributie, het inzetten van straatmanagement en de opzet van subsidier egelingen om innovaties te stimuler en. 22MAA
TREGELEN
UITGEWERKT
D
e g
em
ee
nt
e w
il e
en
a
ct
ie
ve
ro
l s
p
ele
n o
m
d
e s
te
d
eli
jk
e d
is
tr
ib
ut
ie
te
optimaliser
en.
D
e o
nt
w
ik
ke
lin
g
en
in
d
e m
ar
kt
e
n d
e A
m
st
er
d
am
se
v
is
ie
bieden
hier
kansen
ook
voor
. D
e
gemeente
richt
zich
daar
om
op
het:
1.
Faciliter
en
van
het
structur
eel
toepassen
van
dagranddistributie.
2.
Financieel
ondersteunen
van
de
aanschaf
van
schone
voer
- e
n v
aa
rtu
ig
en
.
3.
Stimuler
en
van
gebundelde
bevoorradingsconcepten.
4.
Stimuler
en
van
slimme
bevoorrading
in
winkelstraten.
5.
E
ff
ec
tie
ve
r m
ak
en
v
an
h
et
g
eb
ru
ik
v
an
la
ad
- e
n l
os
p
la
at
se
n.
6.
Regisser
en
van
de
ontwikkeling
van
overslaglocaties.
In
dit
hoofdstuk
wor
den
deze
maatr
egelen
uitgewerkt.
3
24
Een aantal vervoer ders beschikt al over PIEK-gecertificeer d materieel. V oor investeringen in dit materieel konden zij gebruik -maken van subsidier egelingen van het Rijk. Om nieuwe investe -ringen te stimuler en en onzekerheden weg te nemen, is een consistent en toekomstvast beleid van belang. Het beleidskader wor dt daar om voor een langer e periode opgezet: minimaal 5 jaar . Naast de ontwikkeling van een helder beleidskader stimuleert de gemeente vervoer ders en onder nemers actief om dagrand -distributie toe te passen. De gemeente ontwikkelt standaar d communicatie en maakt met stadsdelen afspraken over monitoring, communicatie en klachtafhandeling. Hierbij hoort ook een voorlichtingsr onde voor belanghebbenden en stads -delen, die een belangrijke rol spelen in het uitr ollen van dagrand -distributie in de stad. De Stadsr egio Amster dam, EVO en CBL 12 gaan in 2010 ook in de regio pilotpr ojecten opzetten en samen aan een structur ele regeling voor de regio werken. De gemeente werkt nauw samen met deze partijen, onder ander e door kennis uit te wisselen en pr ojecten op elkaar af te stemmen. Hier mee ontstaat voor alle partijen syner gie. Na één jaar vindt een tussenevaluatie van deze maatr egel plaats. Daarbij wor dt ook gekeken hoe de Amster damse beleidsr egels aansluiten op regionale regeling, en op welke punten wellicht aanpassing nodig is. De gemeente voert de evaluatie uit in nauw overleg met de sector . Dagranddistributie is daar naast agenda -punt in het regulier e overleg tussen de gemeente en de sector , waar mee een vor m van ‘dagranddistributie gebruikersoverleg’ wor dt gecr eëer d.
3.1
FA
CILITEREN
V
A
N
HET
STRUCTUREEL
TOEP
ASS
EN
V
A
N
D
A
GR
A
NDDI
STRIBUTIE
Amb itie v o o r 2 01 2 In 2012 doet een gr oot deel van de super markten en winkelketens (minimaal 5 ketens op minimaal 20 locaties) aan dagranddistributie. Met gecertificeer d stil materieel (PIEK 11 ) en goed opgeleide medewerkers vindt de bevoorrading van de winkels zonder overlast plaats in de vr oege ochtend of na de avondspits. De gr ote vrachtwagens rijden op re la tie f stille ur en door de stad, wat de verkeersveiligheid en de ber eikbaarheid heeft verbeter d. De beter e doorstr oming en de strikte afspraken over de geluidshinder komen de leefbaarheid ten goede. De vervoer ders pr ofiter en van deze bevoorradingsmethode door dat zij minder in de file staan en hun materieel en personeel ef fectiever kunnen inzetten. A ct ie s In de zomer van 2009 zijn in de Amster damse binnenstad al enkele succesvolle pilots uitgevoer d met dagranddistributie. Ti jd en s een br eed overleg tussen de transportsector , onder nemers en stadsdelen is de wenselijkheid van dagranddistributie bovendien onderschr even. De gemeente Amster dam wil dagranddistributie in Amster dam gr ootschalig uit ro lle n, gebruikmakend van positieve ervaringen en best practices. Hierbij moeten nog wel wat hinder nissen wor den overwonnen. Als eerste actie for muleert de gemeente daar om helder e beleidsr egels. De toepassing van dagranddistributie wor dt structur eel toegestaan, waarbij waarbor gen zijn ingebouwd voor een goede communicatie met de omgeving. Er is aandacht voor een goede afhandeling van eventuele bezwar en of klachten van omwonenden, en er zijn richtlijnen op basis waarvan de gemeente bij pr oblemen nader e voorwaar den kan stellen. Het beleidskader is dus geen vrijbrief voor vervoer ders en winkeliers, maar biedt hun de mogelijkheid om de bevoorrading te optimaliser en en hier mee een positieve bijdrage te lever en aan de stad. Het str even is om dagranddistributie gr otendeels ‘ver gunningsvrij’ mogelijk te maken.Succesvolle
pilots
met
dagranddistributie
In A m st er d am zij n i n 2 00 9 t w ee p ilo ts u itg ev oe rd m et dagranddistributie. Tw ee fi lia le n v an A lb er t H eij n w er d en buiten de spits met PIE K (s til) m at er ie el b ev oo rra ad . D e re su lta te n z ijn g oe d . R ed en o m h ie r o p g ro te re sc ha al m ee aan de slag te gaan! 11 Materieel met het PIEK-certificaat voldoet aan scherpe geluidsnor men voor laden en lossen. 12 CBL: Centraal Bur eau Levensmiddelenhandel. 26maar kan wel partijen bij elkaar br engen. Ve rd er ro lt de gemeente samen met Nuon en Alliander een netwerk van openbar e oplaad -punten uit, waarbij actief wor dt ingespeeld op de vraag van onder nemers. Te ve ns ondersteunt de gemeente initiatieven voor pilots met snelladen, wat vooral voor bedrijven een inter essante manier van opladen is. De hiervoor genoemde acties zijn meegenomen in het Plan van Aanpak Elektrisch Ve rv oe r, dat ook voorziet in een pilot met vijftig elektrische bestelauto’ s tussen 2009 en 2011. Deze pilot zal vooral zijn gericht op en bezor gdiensten. De uitkomsten wor den gebruikt om de maatr egelen in de periode 2012-2015 aan te scherpen. Om de overstap op elektrisch vervoer extra te stimuler en wor dt een onderzoek gestart naar de mogelijkheid om privileges te geven aan vervoer ders met elektrische voertuigen. De privileges wor den in nauw overleg met de onder nemers en de transportsector vastge -steld en kunnen per gebied variër en. Denk bijvoorbeeld aan een verruiming van de venstertijden voor elektrische voertuigen, extra en losplaatsen of gebruik van een deel van de busbaan. Privileges geven mogelijk aanleiding tot discussie, re de n om de wenselijkheid hiervan mee te nemen in het onderzoek. De privileges zouden gekoppeld kunnen wor den aan het nog uit te werken keur merk ‘schone distributeur’. De koppeling aan schoon vervoer maakt dit keur merk innovatief: in ander e steden is het gekoppeld aan het aantal afleveradr essen en de venstertijden in voetgangersgebieden. De privileges en het keur merk kunnen in de eerste helft van 2010 wor den ontwikkeld, nadat de landelijke studie naar erkenningsr egelingen is afger ond. Mogelijk kan ook wor den aangesloten bij het keur merk van TLN, dat ook openstaat voor niet-leden en landelijk unifor m is. De ontwikkeling van het keur merk vindt plaats in nauw overleg met de onder nemers, de transportsec -tor , de belangrijkste/gr ootste vervoer ders in de binnenstad en de stadsdelen. Ve rv olg en s is in 2010-2011 een pr en evaluatieperi -ode voorzien. Op basis van de ervaringen die dan wor den opge -daan, kan eind 2011 besluitvor ming plaatsvinden over structur ele implementatie van het keur merk en de privileges.
3.2
FIN
A
NCIEEL
ONDER
STEUNEN
V
A
N
DE
AA
N
SCH
A
F
V
A
N
SCHONE
VOER
- EN
V
AA
R
TUIGEN
Ambitie voor 2012 In 2012 bestaat een significant deel van het wagenpark van minimaal 15 onder nemingen, mede dankzij gemeentelijke subsidie, gr otendeels uit elektrische voer - en vaartuigen. Het mer endeel van deze bedrijven richt zich op het vervoer van goeder en binnen de milieuzone voor vrachtauto’ s, zoals stadsdis -tributeurs en koeriersdiensten. Deze bedrijven leggen veel ritten en kilometers in de binnenstad af. Door dat dit met elektrisch vervoer gebeurt, wor dt een gr ote bijdrage gelever d aan de gemeentelijke doelstellingen voor luchtkwaliteit en klimaat. Acties Deze maatr egel hangt nauw samen met de acties die voortkomen uit het Plan van Aanpak Elektrisch Ve rv oe r, maar richt zich specifiek op het goeder envervoer en de bevoorrading. Wa ar wenselijk en mogelijk subsidieert de gemeente de aanschaf van: • Elektrische auto’ s voor bedrijfsmatig gebruik. • Elektrische vrachtfietsen voor bedrijfsmatig gebruik. • Elektrische vaartuigen (afhankelijk van vraag). Vo or de elektrische auto heeft de gemeente al een subsidier ege -ling opgesteld. Hier mee kunnen onder nemers tot maximaal 50% van de meerkosten voor de aanschaf van een elektrische auto ver goed krijgen 13 . Dat maakt de overstap op elektrisch vervoer aantr ekkelijker . De opzet is om de aanschaf van elektrische vrachtfietsen en vaartuigen eveneens te stimuler en, mogelijk met een ver gelijkbar e subsidier egeling vanaf de eerste helft van 2010. Hier naast verstr ekt de gemeente bedrijven kennis en infor matie over elektrisch vervoer . De gemeente is hierin geen marktpartij,E
lektrische
vrachtfiets
In 2 00 9 h ee ft e en A m st er d am se o nd er ne m er h et in itia tie f g en om en o m e en v ra ch tfi et s m et e le kt ris ch e tra p on d er st eu nin g te o nt w ik ke le n. D oo r d e r ela tie f g ro te la ad ru im te e n e xt ra (e le kt ris ch e) aa nd rijf kr ac ht k an d it e en inter essant alternatief zijn voor de bestelauto. 13 De meerkosten zijn de aanschafprijs van een elektrische auto minus de aanschafprijs van een ver gelijkbar e diesel/benzine auto. 30subsidieverstr ekking wor dt aandacht besteed aan het kwantificer en van de te behalen resultaten op het vlak van reductie van vervoersbewegingen en verbetering van de leefbaarheid. Bij de eindbeoor deling wor dt een kosten-batenanalyse opgesteld, waarin ook de maatschappelijke baten wor den gekwantificeer d. Om innovatieve bevoorradingsconcepten te stimuler en kan de gemeente zich opstellen als hét voorbeeld van een logistiek slimme opdrachtgever . Bijvoorbeeld door in het gemeentelijke inkoopbeleid (Leidraad Duurzaam Inkopen) de manier waar op goeder en wor den aangelever d op te nemen als beoor of gunningscriterium. Als eerste enthousiaste klant/gebruiker kan de gemeente een goede ambassadeur voor innovatieve bevoorradingsconcepten zijn. Ook wor dt bekeken welke belemmeringen innovatieve onder nemers ervar en als gevolg van (gemeentelijke) pr ocedur es, zodat deze waar mogelijk kunnen wor den afgeschaft. Met Stadsr egio Amster dam, GoV eRa 14 en de ander e platfor ms deelt Amster dam kennis en ervaring uit over innovatieve initiatieven op het gebied van stedelijke distributie. Op basis hiervan bepaalt de gemeente eind 2011 of er door de markt en de sector voldoende voortgang wor dt geboekt, of dat de gemeente een meer actieve en stur ende rol moet gaan spelen.
3.3
STIMULEREN
V
A
N
GEBUNDELDE
BEVOOR
-R
A
DING
SCONCEPTEN
Ambitie voor 2012 In 2012 zijn in de belangrijkste winkelgebieden in de stad nieuwe bevoorradingsconcepten uitgepr obeer d. Niet alle concepten bleken succesvol, maar er is wel een beter beeld ontstaan van de mogelijkheden om de stedelijke distributie slimmer te or ganiser en. De communicatie rond pilotpr ojecten heeft vervoer ders en onder nemers ervan overtuigd dat een ander e manier van bevoorraden winst kan oplever en. Een aantal onder nemers is hier mee aan de slag gegaan. Ook zij, en niet alleen de vervoer ders/verladers, kunnen in aanmerking komen voor privileges en het keur merk schone distributie (zie paragraaf 3.2). Door te werken aan innovatieve bevoorradingsconcepten, zoals gebundelde bevoorrading, dragen zij immers bij aan een schoner e binnenstad. Het str even is dat deze concepten tegelijk van start gaan met het gebruik van elektrisch of emissievrij vervoer . De eisen aan de keur merk zijn bovendien str eng, zodat alleen de echte voorlopers beloond wor den. Acties De gemeente reserveert middelen om pr ojectsubsidie te kunnen geven aan initiatiefnemers met innovatieve ideeën voor de stedelijke distributie. De subsidie draagt bij aan de onderzoeks-en opstartkosten en stimuleert daar mee de innovatie. Omdat de nieuwe concepten marktconfor m en rendabel moeten zijn, draagt de gemeente niet bij aan de exploitatie. De mogelijkheid om pr ojectsubsidie te krijgen wor dt uitgebr eid gecommuniceer d. Binnen de gemeente is er één aanspr eekpunt voor initiatief -nemers. Gezien de verwachte positieve baten van goeder en -vervoer over water (duurzaamheid en ber eikbaarheid) wil de gemeente Amster dam ook nadrukkelijk het goeder en vervoer over water hierin meenemen. Van belang is dat er wor dt geleer d van de initiatieven die met pr ojectsubsidies wor den opgestart. Deze zullen daar om op basis van verschillende indicator en (ber eikbaarheid, leefbaarheid, verkeersveiligheid) wor den gemonitor d. Bij de 14 GoV eRa: Goeder enV ervoerRandstad, samenwerking tussen de vier gr ote steden en de transportsector om het goeder envervoer en de bevoorrading in de Randstad te verbeter en.O
nderzoek
bundeling
in
Amster
dam
Hoe beperk je het aantal kleine leveranties aan afzonder -lijke winkeliers in de stad? In 2 00 9 i s e en st ar t g em aa kt o m nie uw e c on ce p te n h ie rv oo r t e o nd er zo ek en . Z o i s v oo r d e U tre ch ts es tra at g ek ek en n aa r B in ne ns ta d se rv ic e.n l. D it initiatief uit N ijm eg en v er le g t h et a fle ve ra d re s v an af zo nd er lijk e w in ke lie rs n aa r e en d ist rib ut ie p un t b uit en h et ce nt ru m , w aa rn a d e g oe d er en sli m g eb un d eld in é én k ee r de stad in gaan. In A m st er d am is d aa rn aa st in 2 00 9 h et b ed rijf 0 20 st ad sd ist rib ut ie v an st ar t g eg aa n, oo k g er ic ht op h et g eb un d eld e n e le kt ris ch b ez or g en v an g oe d er en in d e s ta d . D ez e o nt w ik ke lin g en b ie d en o nd er ne m er s in ander e Amster damse winkelstraten wellicht perspectief. Binnestadsservice.nl (N ijmegen) Mokum Mari Team (Amster dam) C ar goHopper (Utr echt) 020 Stadsdistributie (Amster dam)Mogelijke optimalisaties die kunnen wor den geïmplementeer d in een straat zijn: • Afstemming van afspraken tussen winkeliers en leveranciers over bevoorradingstijdstippen. • Kleine aanpassingen in de openbar e ruimte, zoals het anders plaatsen van en reclamebor den. • Acties gericht op het optimaliser en van de situatie ‘achter de deur’: ontvangst van goeder en voor elkaar , sleutelbeheer , straatbr ede contracten met stadsdistributeurs, etc. Ker nvraag bij alle oplossingen: hoe kunnen winkeliers, straatmanagers en vervoer ders samen de bevoorradingssituatie in de straat verbeter en? V eel hangt af van de ber eidheid en saamhorigheid van winkeliers. In de Utr echtsestraat hebben winkeliers echter al laten zien elkaar te kunnen vinden in de ambities van de Klimaatstraat. Een ver gelijkbar e situatie kan leiden tot een ‘logistiek slimme straat’. In de zomer van 2010 wor den op basis van de vervolgtrajecten 5 initiatieven geselecteer d en voorzien van een pr ojectsubsidie. De maatr egelen wor den in het der de en vier de kwartaal van 2010 geïmplementeer d. Aan het eind van dit jaar wor dt de eerste ‘logistiek meest slimme straat van Amster dam’ gekozen. Het str even is dat eind 2010 minimaal 5 straten op basis van een bevoorradingspr ofiel maatr egelen hebben genomen om de bevoorrading te optimaliser en. In 2011 wor den nog eens 10 straten onder de loep genomen, waarbij de leer ervaringen uit de eerste ronde wor den meegenomen. De gemeente or ganiseert de bijeenkomsten, br engt kennis in, faciliteert en stimuleert de stadsdelen, stelt budget beschikbaar voor het uitbr eiden van het takenpakket van de straatmanagers en verstr ekt pr ojectsubsidies in het kader van de competitie ‘logistiek slimme straat’. Om de syner gie te ver gr oten betr ekt de gemeente hierbij ook ander e initiatieven die voortkomen uit dit actieplan. Acties In de meeste winkelstraten is de afgelopen jar en reeds een vor m van winkelstraatmanagement ingevoer d. De invulling verschilt per stadsdeel of straat. Doorslaggevend voor een succesvolle rol van de straatmanager in de bevoorrading is een goed overleg tussen de winkelstraatmanager en de aanstur ende partijen: in de meeste gevallen het stadsdeel samen met de onder nemersver enigingen. Uit gespr ekken en onderzoeken blijkt dat ver gr oting van het gevoel van ur gentie gewenst is. De bevoorrading wor dt als algemeen pr obleem ervar en maar mogelijkheden en noodzaak om hier zelf iets aan te doen wor dt niet gezien. Hier wor dt daar om als eerste mee begonnen. De gemeente or ganiseert kick-of f bijeenkomsten voor winkelstraatmanagers, winkeliersver enigingen en stadsdeelvertegenwoor digers. Doel van deze bijeenkomsten is: • Vaststellen van de pr oblematiek, in algemene zin. • Uiteenzetten van de ideeën van de gemeente, bijvoorbeeld over het opdrachtgericht uitbr eiden van het takenpakket van de straatmanagers en de subsidiemogelijkheid voor een ‘logistiek slimme straat’. • Uitwisselen van ervaringen en best practices, óók van buiten Amster dam. • Delen van expertise. Tijdens deze bijeenkomsten wor dt een aantal straten geïdentificeer d waar de pr oblematiek en/of het enthousiasme gr oot is. Hier mee wor dt een vervolgtraject ingezet. Gekeken wor dt welke infor matie al beschikbaar is, hoe er een lokaal bevoorradingspr ofiel kan wor den opgesteld, welke hulpmiddelen en ondersteuning de winkelstraatmanagers hierbij nodig hebben en welke overige afspraken nodig zijn.
3.4
STIMULEREN
V
A
N
SLIMME
BEVOORR
A
DING
IN
WINKEL
STR
A
TEN
Ambitie voor 2012 In 2012 zijn in 15 straten of winkelgebieden maatr egelen genomen om de bevoorrading te verbeter en. Deze maatr egelen zijn tot stand gekomen door actieve inzet van winkelstraat -managers en winkeliersver enigingen. In de belangrijkste winkelgebieden hebben de winkelstraat -managers zich ontwikkeld tot dé sleutelfigur en als het gaat om het verbeter en van de bevoorrading. Hun takenpakket is uitgebr eid en zij wor den inhoudelijk ondersteund door de gemeente. De meeste winkelstraatmanagers hebben een bevoorradingspr ofiel opgesteld waar mee de lokale situatie goed in kaart is gebracht. Pr oblemen op lokaal niveau zijn opgelost door beter e afspraken tussen verschillende vervoer ders en/of onder nemers. Meer structur ele knelpunten heeft de gemeente aangepakt, bijvoorbeeld door aanpassingen in de openbar e ruimte. De gemeente heeft een competitie uitgeschr even voor de ‘logistiek slimme straat’. Met de ‘gewonnen prijzen’ (subsidie) hebben de winkeliersver enigingen deze pr ojecten tot een succes gemaakt. V oorbeelden zijn: • Gezamenlijke ontvangst van goeder en in één winkel. • Beperking van het aantal leveranties door de invoering van slimme opslagsystemen. • Concentratie van de bevoorrading op bepaalde weekdagen, op basis van gezamenlijke afspraken. • Gebundelde bevoorrading door het afsluiten van straatbr ede over eenkomsten met één vervoer der .Lokaal
bevoorradingspr
ofiel
O
vertoom
In h et k ad er v an h et V oo rk eu rs ne t G oe d er en ve rv oe r is g ec on st at ee rd d at m ee r g ed et ail le er d e i nf or m at ie o ve r d e b ev oo rra d in g ss itu at ie o p d e O ve rto om n od ig is o m te ko m en to t g er ic ht e e n j uis te o p lo ss in g en . H ie rto e w or d t op st ra at niv ea u e en sp ec ifi ek b ev oo rra d in g sp ro fie l opgesteld.3.5
E
FFECTIEVER
M
A
KEN
V
A
N
HET
GEBRUIK
V
A
N
LAA
D
- EN
LO
SPL
AA
TS
EN
Ambitie voor 2012 In 2012 is het straatbeeld in Amster dam behoorlijk verander d. In ver gelijking met 2009 valt vooral op dat er veel minder vracht -wagens met knipper ende lichten op de tr ottoirs en fietspaden staan. Het laden en lossen ver oorzaakt nauwelijks hinder . Die winst valt toe te schrijven aan een aantal acties. W at voor ieder een zichtbaar is, is dat de aanwezige en losplaatsen volop in gebruik zijn: binnen de venstertijden wor den deze zeer ef fectief benut. Beter e afspraken tussen vervoer ders en met winkeliers, een digitaal verwijzingssysteem en strikte handhaving (op zowel het illegaal parker en en losplekken als het illegaal of lossen daarbuiten) hebben hiertoe geleid. Uit acties in 34de voor gaande twee jaar is bovendien duidelijk gewor den waar nog structur ele pr oblemen rester en, waarvoor bijvoorbeeld moet wor den nagedacht over extra en losplaatsen. Acties Dit is een van de meer complexe maatr egelen uit het actieplan. Zowel het aantal en losplaatsen (in relatie tot beperkte ruimte) als het gebruik ervan (in relatie tot de parkeer drukte) ligt maatschappelijk en politiek gevoelig. Bovendien ontbr eekt goed inzicht in de aar d en omvang van het pr obleem en is de pr oble -matiek vaak lokaal van aar d. Om te beginnen wor dt in kaart gebracht op welke manier de huidige handhaving is ger egeld, welke mogelijke knelpunten hierin bestaan en hoe die kunnen wor den opgelost. De gemeente vo ert deze analyse in de eerste helft van 2010 uit, in samenwerking met de dienst Stadstoezicht en de stadsdelen. De tweede actie richt zich op de afspraken die op straatniveau tussen winkeliers en vervoer ders zijn gemaakt. Deze actie hangt nauw samen met de acties op het gebied van straatmanagement en het ondersteunen van winkeliersver enigingen (paragraaf 3.4). Eind 2010 moet hieruit duidelijk wor den of en hoe de en losplekken ef fectiever gebruikt kunnen wor den. Op basis hiervan én op basis van de analyse van de handhaving wor dt bekeken of er voor 2011 generieke oplossingen mogelijk zijn. De der de actie betr eft een onderzoek naar een beter e infor matie -voorziening voor gebruikers van en losplaatsen. Mogelijk kan op een aantal plaatsen een elektr onisch ver - of toewijs -systeem wor den uitgepr obeer d. In ieder geval wor dt er een stadsplattegr ond gemaakt met infor matie over de locaties van de en losplaatsen en de venstertijden. Deze maatr egel heeft ook sterke raakvlakken met landelijke en regionale ontwikkelingen op het vlak van venstertijden. EVO heeft eind 2009 geopper d om landelijk te kijken naar versoepe -ling van de venstertijden om het laden en lossen te optimaliser en. De Stadsr egio voert in 2010 een onderzoek uit naar de ef fecten van de venstertijden op het laden en lossen in de regio. Daar om wor dt bij deze maatr egel ook nauw samengewerkt met de Stadsr egio Amster dam en de sector .
V
en
st
er
tij
d
en
v
o
o
r e
le
kt
ris
ch
v
er
vo
er
verruimd
O m d e t re nd se tte rs in e le kt ris ch g oe d er en ve rv oe r e en st eu nt je in d e r ug te g ev en , w or d en d e v en st er tijd en in het centrum uitsluitend voor elektrische vracht w ag en s ve rru im d . H ie rm ee w or d t d e e er st e e rv ar in g o p g ed aa n m et h et g ev en v an p riv ile g es a an sc ho ne v or m en v an vervoer .G
ro
en
d
is
tr
ib
ut
ie
ce
nt
ru
m
E in d 2 00 9 h eb b en d e V er en ig d e B ed rijv en o p h et F oo d C en te r A m st er d am e en p la n g ep re se nt ee rd v oo r d e on tw ik ke lin g v an e en g ro en d ist rib ut ie ce nt ru m v oo r ‘d e b uik v an A m st er d am ’, o p h et h uid ig e t er re in v an h et F oo d C en te r. D it s lu it g oe d a an b ij d e d oe lst ell in g v an d it ac tie p la n o m te k om en to t s lim m er e e n s ch on er e s te d eli jk e distributie.3.6
R
EGI
SS
EREN
V
A
N
DE
ONTWIKKELING
V
A
N
OVER
SL
A
GLOC
A
TIE
S
Ambitie voor 2012 Naast het Food Center Amster dam zijn er in 2012 drie overslag -locaties van waaruit de bevoorrading van de binnenstad op een slimme en schone manier plaatsvindt. Op deze locaties werken vervoer ders samen om goeder enstr omen te bundelen. V oor de stedelijke distributie zetten zij gezamenlijk elektrisch vervoer in. De overslaglocaties zijn goed ber eikbaar voor gr oter e voertuigen en alle modaliteiten en hebben alle gewenste voorzieningen, waar onder oplaadpunten voor elektrische voer - en vaartuigen. De gemeente Amster dam zou eigenaar kunnen zijn van (een van) deze locaties, maar geeft er de voorkeur aan dat marktpartijen elkaar zelf vinden. De gemeente faciliteert wel, bijvoorbeeld door locaties te zoeken en voortvar end met pr ocedur es aan de slag te gaan. Acties In 2009 zijn al stappen gezet om tot de realisatie van de nieuwe overslaglocaties te komen. Binnen de gemeente en met markt -partijen zijn gespr ekken gevoer d over de criteria waaraan deze locaties moeten voldoen en de vraag hoe deze locaties passen in de nieuwe stedelijke distributieconcepten. Een aantal potentiële locaties is al bespr oken en beoor deeld. Bij het beoor delen en zoeken naar locaties wor dt ook uitdrukkelijk gekeken naar de mogelijkheden voor goeder envervoer over water . In 2010 wor den deze acties door gezet. De criteria wor den ver der uitgewerkt en potentiële locaties ver der in kaart gebracht. Hierbij wor dt ook gekeken naar locaties die op langer e ter mijn een ander e bestemming krijgen, maar wellicht tijdelijk tot overslagcentrum kunnen wor den omgevor md. Inzicht in de ontwikkelingskosten en de eisen die zo’n overslagcentrum aan de inrichting en de omgeving stelt, is daarvoor van belang. Criterium voor een nieuw gr oot overslagpunt moet zijn dat dit aan het V oorkeursnet Goeder envervoer ligt of hier een aanslui -ting op krijgt. Het V oorkeursnet Goeder envervoer biedt een kader om toekomstige goeder enstr omen veilig en duurzaam te faciliter en, waarbij gedacht kan wor den aan overslagpunten aan de rand van de stad of multimodale oplossingen. Het str even is om medio 2010 in ieder geval één overslaglocatie operationeel te krijgen. Mede afhankelijk van de ontwikkelingen in de markt (zowel op vastgoedgebied als op het gebied van elektrische stedelijke distributie) en de ervaring die met de eerste locatie is opgedaan, wor den de ander e twee locaties in 2010 of 2011 operationeel. 38O
RG
A
NI
SA
TIE
EN
FIN
A
NCIËN
In
d
it h
o
o
fd
st
uik
w
o
rd
t d
e o
rg
an
is
at
ie
v
o
o
r u
itv
o
er
in
g
v
an
h
et
a
ct
ie
p
la
n
beschr
even.
H
ie
rb
ij i
s a
an
d
ac
ht
v
o
o
r z
o
w
el
d
e p
ro
je
ct
m
at
ig
e k
an
t v
an
acties
als
voor
de
samenwerking
met
de
sector
. B
o
ve
nd
ie
n w
o
rd
t
aa
ng
eg
ev
en
w
at
d
e fi
na
nc
ië
le
c
o
ns
eq
ue
nt
ie
s v
an
d
e m
aa
tr
eg
ele
n z
ijn
e
n
hoe
deze
gedekt
wor
den.
4.1
O
RG
A
NI
SA
TIE
De pr oblematiek van de stedelijke distributie hangt nauw samen met de afspraken die in de gehele keten tussen de verschillende partijen wor den gemaakt. Het samenspel tussen verladers, vervoer ders en Amster damse onder nemers leidt tot een bepaald bevoorradingspatr oon en de hieruit voortvloeiende ef fecten op luchtkwaliteit, verkeersveiligheid, ber eikbaarheid en doorstr o-ming in Amster dam. V anuit bedrijfseconomisch oogpunt hebben deze partijen belang bij het optimaliser en van de stedelijke distributie. Vanuit haar rol dient de gemeente kaders te scheppen voor de spelers in de keten van stedelijke distributie. In het Actieplan wor den daar om maatr egelen voor gesteld om onder nemers en de transportsector met gerichte subsidies en ander e instrumen -ten te prikkelen om te werken aan optimalisatie in stedelijke distributie. De kennis die zij hebben van logistieke pr ocessen, de knelpunten en in het verleden onderzochte oplossingen is gr oot. Door dat de baten versnipper d zijn in de keten, en soms ook maatschappelijk van aar d zijn, leidt dit nog niet vanzelfspr ekend4
40
4.2
FIN
A
NCIËN
Voor de uitvoering van het totaal pakket van maatr egelen zoals beschr even in dit actieplan is een budget geraamd van € 725.000,-. Gedur ende de uitvoering van het actieplan kan nog wor den bijgestuur d in de ver deling van de budgetten per maat - regel, om het totaal budget zo ef fectief mogelijk in te zetten. V oor een aantal onder delen moet nog nader wor den bepaald hoe de subsidies wor den ingevuld. V oorwaar de is dat er uitsluitend gerichte subsidies wor den verstr ekt confor m de doelstellingen en criteria uit het actieplan. Voor de uitvoering van het Actieplan zijn geen nader e financiële besluiten nodig. De kosten voor de uitvoering van de maat -regelen vallen onder de reeds vastgestelde budgetten voor het Actieplan Goeder envervoer en Amster dam Elektrisch. Dekking hiervan vindt plaats uit het Fonds Luchtkwaliteit. Vanwege aar d en pr ojectmatige definitie van de acties zijn geen structur ele exploitatielasten en hoger e inzet van de diverse diensten te verwachten. De inzet van pr ojectmanager en pr ojectleiders zal uit het genoemde budget plaatsvinden. net als voor de ander e onder delen van het Actieplan Goeder en -vervoer . Bij de nader e uitwerking lever en ook de diensten EZ en DRO een bijdrage. Een en ander binnen de opdracht en onder de verantwoor delijk van het Pr ogrammabur eau Luchtkwaliteit. Bij de uitwerking van de maatr egelen zal ook wor den aangege -ven op welke manier deze het meest efficiënt en ef fectief kan wor den opgepakt en welk onder deel van de gemeentelijke or ganisatie het meest aangewezen is om de maatr egel uiteinde -lijk uit te voer en, inclusief de daarbij benodigde middelen, tijd en geld. In een regulier overleg waarbij deze diensten betr okken zijn, wor dt gezor gd voor goede afstemming over de dossiers op het gebied van goeder envervoer en stedelijke distributie. Hierbij wor den ook de kennis en ervaringen vanuit de ver gelijkbar e trajecten van Stadsr egio, GoV eRa en eventuele ander e partijen ingebracht. tot innovaties en ef fectieve oplossingen. Met de juiste prikkels kan en moet de gemeente een stur ende rol spelen in deze pr oblematiek, zoals ook in de eer der e genoemde convenanten met de transportsector is aangegeven. De gemeente kan de diverse partijen, met deels verschillende belangen, in de keten van stedelijke distributie bij elkaar br engen waar dat zonder initiatief van de gemeente vaak niet gebeurt. Ook vanuit de impact van stedelijke distributie op de ruimtelijke or dening, infrastructuur en economie van de stad is een gemeentelijke regie nodig om gezamenlijk in de hele keten tot het gewenste resultaat te komen. De nader e uitwerking van de maatr egelen in het actieplan vindt daar om plaats in nauwe samenwerking met de verantwoor delijke en uitvoer ende marktpartijen in stedelijke distributie; waarbij de kansen en risico’ s van de genoemde maatr egelen nauwkeurig in beeld wor den gebracht zodat over de uitvoering een weloverwo -gen beslissing kan wor den genomen. De gemeente zal deze partijen stimuler en en faciliter en door: • het geven van gerichte subsidies voor innovaties, schone transportmiddelen en maatr egelen op lokaal niveau. • het bij elkaar br engen en stimuler en van partijen en het werken aan voorlichting en bewustwor ding. • het waar mogelijk toekennen van privileges om innovaties en optimalisaties te belonen. Dit resulteert in een nader e uitwerking (met onder ander e een subsidie regeling en een bewustwor dingscampagne), hetgeen voor de zomer van 2010 ter besluitvor ming wor dt voor gelegd. De samenwerking met de sector wor dt vor mgeven langs bestaande lijnen: het regulier e bestuurlijke overleg met het bedrijfsleven en de werkgr oep Actieplan Goeder envervoer . De uitwerking en uitvoering van de maatr egelen wor dt met de werkgr oep opgepakt in de eerste helft van 2010. Aanvullend zou deze werkgr oep tot voorstellen kunnen komen om stedelijke distributie beter te veranker en in de BL VC-plannen 15 tijdens wegwerkzaamheden en/of het stedelijk pr ogramma van eisen. Het Actieplan Slimme en Schone Stedelijke Distributie is een onder deel van het Actieplan Goeder envervoer . De uitvoering van dit actieplan wor dt dan ook op een ver gelijkbar e manier geor ga -niseer d als bijvoorbeeld de maatr egelen voor de milieuzone vrachtauto’ s en het V oorkeursnet Goeder envervoer . De verant -woor delijkheid voor de uitvoering van het Actieplan ligt bij DIVV , 15 BL VC: Ber eikbaarheid, Leefbaarheid, V eiligheid en Communicatie 42Dit is een uitgave van de Dienst Infrastructuur V erkeer en V ervoer in opdracht van het Pr ogrammabur eau Luchtkwaliteit. Redactie Her man Algra, Harry van Ber gen, Ronald de Haas, Pieter Habets, Martijn Kas, Erik van der Kooij, Erik Regterschot, Frans Solleveld, Rutger V eldhuijzen van Zanten Eindr edactie Jos Sinnema, Christine van ‘t Hull Fotografie Stadsar chief Amster dam: Doriann Kransber g, Ton van Rijn en Janus van den Eijnden V ormgeving dsgn.frm Februari 2010 Deze br ochur e is gedrukt op FSC-gecertificeer d papier
