Toetsing resistentie tegen Fusarium foetens in Begonia

(1)

A

W A G E N I N G E N

U

R

For quality of life

Toetsing resistentie tegen

Begonia

F

(2)

M

W A G E N I N G E N

U

R

For quality of life

Toetsing resistentie tegen

Fusarium foe tens

in Begonia

Roel Hamelink, Filip van Noort

Wageningen UR Glastuinbouw, Bleiswijk

(3)

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Wageningen UR Glastuinbouw

Wageningen UR Glastuinbouw

Adres Violierenweg 1, 2665 MV Bleiswijk Postbus 20, 2665 ZG Bleiswijk

Tel. 0317-48 56 06

Fax 010-522 51 93

E-mail glastuinbouw@wur.nl

(4)

1 Doel, inleiding, materiaal en methode

1.1 Inleiding

Sinds 2001komt in de Begoniateelt uitval voor die veroorzaakt wordt door de vaatschimmel

Fusarium foetens.

Dit heeft er toe geleid dat in de jaren daarna er, in opdracht van het Productschap Tuinbouw, diverse onderzoeken zijn uitgevoerd naar de ontwikkeling en verspreiding van deze ziekte in gangbare teeltsystemen in de potplantenteelt. Uit onderzoek en ook in de praktijk is gebleken dat er binnen het gangbare Begonia-sortiment verschillen voorkomen in gevoeligheid. Daarnaast is

Fusarium foetens 'm

de teelt een van de meest gevreesde aantastingen geworden. Dit is voor opdrachtgever, Koppe Veredeling B.V., aanleiding geweest om een sortiment Begonia te laten toetsen bij Wageningen UR Glastuinbouw, op gevoelligheid voor deze schimmelziekte.

1.2 Materiaal en methode

Voor de toets zijn twee cultures van

Fusarium foetens,

nr. 694 en nr. 754 van de NAKtuinbouw, gebruikt. Voor de toets zijn op 6 januari, op voorspraak van opdrachtgever, 107 selecties als halfwas plant door de

opdrachtgever geleverd in een 10,5 cm pot. De toets is uitgevoerd in kas 1.03 van Wageningen UR Glastuinbouw in Bleiswijk (bruto oppervlak 24 m2).

In deze kas, voorzien van 3 tafels met een netto teeltoppervak van 13,5 m2, zijn 20 planten per m2 gezet.

Direct na levering zijn de planten, op 6 januari, op de tafels in de kas geplaatst. De selecties zijn als volgt op de tafels geplaatst:

Tafel 1: nr. 1 t/m 38, 40 t/m 55, 62 t/m 67, 74 t/m 79, 86 t/m 90, 92 t/m 102, 104 t/m 108 Tafel 2: nr. 1 t/m 38, 40 t/m 45, 47 t/m 61, 68 t/m 73, 80 t/m 85, 92 t/m 102, 104 t/m 108 Tafel 3: nr. 56 t/m 79, 80 t/m 102, 104 t/m 108

Voor een overzichtsfoto, zie afb. 1

1.2.1 Klimaatinstellingen

Via een geconditioneerde klimaatregeling is gedurende de proefperiode een kastemperatuur ingesteld van 20/19°C (D/N). De kaslucht is gekoeld vanaf 22°C. Gedurende de eerste twee weken is aanvullend belicht met

assimilatiebelichting tot een daglengte van 16 uur bij een buitenlichtniveau van <150Watt gobale straling. Tegen lichtovermaat is geschermd vanaf 350 Watt buitenlichtnivo.

(5)

Gedurende de proefperiode is naar behoefte water gegeven via een rcirculerend eb/vloed systeem. Het gietwater was voorzien van een standaardvoedingsoplossing voor potplanten. Er is in het gietwater een EC aangehouden van 1,25 mS/cm en een pH van 5.1.

1.2.2 Inoculatie

Fusarium foetens

Op 9 januari zijn alle planten geïnoculeerd met

Fusarium foetens.

Per plant zijn via een watergift van 100 ml per plant op de plantschotel sporen toegediend in een concentratie van 1 x 106 sporen/ml. Nadat de sporen-suspensie

door de wortelkluit was opgenomen, zijn de plantschotels op 9 januari verwijderd.

1.2.3 Waarneming symptomen

Op 26 januari zijn de eerste symptomen waargenomen (zie afb.2). Hierna zijn alle planten dagelijks van maandag t/m vrijdag beoordeeld op de volgende symptomen:

• Glimmend blad • Bladverwelking • Geel blad

• Zwart verkleuring nerven

• Zwartrot stengelvoet (plant verwijderen)

• Schimmelpluis met sporen zichtbaar (plant verwijderen)

• Zichtbare verbruining vaatbundels (na doorsnijden stengel, alleen bij eindwaarneming op 17 februari)

Gedurende de proefperiode is de toets tweemaal door opdrachtgever bezocht. De toets is uitgevoerd in de periode van week 2-2009 t/m week 8-2009.

(6)

2 Resultaten

Op 26 januari, 17 dagen na besmetting, is bij een aantal planten glimmend blad waargenomen (zie afb. 2).

Gedurende de proefperiode breidde de aantasting zich sterk uit. Om verschillen in gevoeligheid tussen variëteiten zo duidelijk mogelijk in beeld te krijgen is het gewas dagelijks van maandag t/m vrijdag beoordeeld.

Op 17 februari is de kasfase van de proef afgesloten. Van de overgebleven en uiterlijk "gezonde planten" zijn op deze datum de stengels doorgesneden en beoordeeld op vaatverbruining door Fusarium foetens.

Voor alle waarnemingen, zie bijlage 1: Begonia - resultaten 2009 Proef 2 Fusarium foetens

Uit bijlage 1 blijkt dat de aantasting vrij massaal is opgetreden. Er waren duidelijke verschillen tussen de selecties in de snelheid waarmee de schimmel zich ontwikkelde. Uiteindelijk bleef alleen selectie nr. 90 geheel zonder

(7)

p

£

_«

<8

•s

I

_{C M}

O O O)

î!

£ -e

0 s> —

ro

o: c 'c "Z3 S ^ C 0 C •+-* <D ~ 0 O (0 D) II > + + o> O O

C M

C

<D

CÜ

3 in 0) I

eu

•

c

O W) Q> en

o>

W> CÜ CQ Opmerking bruine vaten op 17-02- ₂₀₀₉ + + + + + + ++ 1 + + schimmelpluis (plant weg)

8-feb 6-feb 5-feb 6-feb

zwart

rot

stengelvoet (plant

weg)

8-feb 9-feb 5-feb 5-feb 5-feb 6-feb 5-feb 6-feb 6-feb 6-feb 16-feb 12-feb 2-feb 2-feb 6-feb

zwart

verkleuring

nerven

Geel blad _16-feb _13-feb _3-feb _10-feb

Bladverwelking

2-feb _30-jan 3-feb 2-feb 2-feb 3-feb 2-feb 4-feb 4-feb 2-feb 4-feb 2-feb 3-feb 3-feb 4-feb 3-feb _30-jan _30-jan 2-feb

Glimmend

blad

29-jan 26-jan 2-feb 2-feb 2-feb 27-jan 30-jan 29-jan 2-feb 2-feb 28-jan 29-jan 28-jan 28-jan 28-jan 28-jan 26-jan 30-jan 4-feb 27-jan 2-feb 27-jan

herhaling

- CNJ _- CM \— CM _- CNJ _- CNJ _- CM _- CM T— CM _- CNJ _- CM _- CM

selectie

(8)

-O) ro

i

c L_ .Q u. 0 CD CD > 13 .Q 0 > «•—» CD OJ C c '3 RO XÏ 0 c . 0 sz 0 O O) — 0 > -I—' CD CD > + + Opmerking 13-2-2009 slecht blad bruine vaten op 17-02- ₂₀₀₉ 1 + + schimmelpluis (plant weg) £ ₁

CD 6-feb 9-feb 6-feb 9-feb 6-feb 2-feb 5-feb 10-feb 4-feb 2-feb 9-feb

XJ £ ₁ 0 zwart rot stengelvoet (plant weg)

10-feb 16-feb 2-feb

.Q 1

CD 5-feb 6-feb 9-feb 6-feb 9-feb

.Q

<£

1

CD 2-feb 2-feb 5-feb _12-feb _12-feb 10-feb 4-feb 9-feb _10-feb

zwart

verkleuring

nerven

Geel blad _5-feb _3-feb _3-feb _10-feb _6-feb

Bladverwelking

2-feb 2-feb _29-ian 2-feb

JU

£ 1

CO 4-feb 3-feb 3-feb 4-feb _30-jan 2-feb 4-feb _30-jan 2-feb 2-feb _27-jan

Glimmend

blad

29-jan 2-feb 27-jan 27-jan 2-feb 2-feb 2-feb 2-feb 28-jan 27-jan 27-jan 28-jan 26-jan 27-jan 2-feb 29-jan 29-ian

herhaling

-

CN _- CN _- CM _- CM _- CN x— CN - CN _- CM _- CM _- CN x— CM

selectie

CM 00 LO

(9)

O)

fi

w

JQ "S c1 a3 > 'E

111

C S L S o g en — > II " + + + en <D E QJ O £= •s ^ 5 9 CD ? N. O <D £: o C CN '5 CL E o X> + + + + (/) CD| Q- <D 0) £ I _{E ra}c XI QJ O </) Xi O Xl .P O) X) .<1) CD X> .<D .<D O) x> .o> J3 X> .<1> ^ SJ o) O J I t <D 2 ra D)C ^ g -55 N Ü2 Q. (/) JD .CD CM x> .<D CN X) .<D CD X) .<D O) Xi .<D CO X) .<D CN X2 .CD CD XJ .<D X2 0 .<D X2 .<D XI CD XI .<D CO X> .<D CN Ui t- E c « 3 0) I S Ë n£ ® <D > Q) "O Q) CD O X> OD c 0 <D > "O ra m X3 co co O) CM XI .<D LO X2 .<1> CNJ X2 .0) CvJ X> .<D CN XI .<D CNJ Xi .CD C CD O 00 XI .0) .0 x> .0 X5 .CD X5 CN c co O co x> .0) CN X5 .<!> CNJ X3 .CD CO X2 CNJ X2 .<U CN "O C g - O E CD O CD CO CN CD CO CN CN _Q .CD CO CN C CD O) CN C CD r^-CN CN CD O) CN CN CD CD CN h-CNJ CN CD CD CN C CD CD CN CN C CD 00 CNJ h-CNl CN CO CN c CD CD CN CN C CD CO CN C CD O CO CN c CD 0> CN c CD CO CN CN CD CD CN CD CD CN CNJ CO CN CN LD CN CD CN r-CN co CNJ CD CN O CO CO CN CO CO CO

(10)

3 5 h € gl S) 3> ;E I ™ 3

ro

> CD C. -T—' S _{a) .9 03}O 00 O) — > Il J. CO JD CD > It en c D) E Q-L O CM O O) l i s A" O TO > •O TO _Q O) CM TO > *o TO X3 CN O _I CM O + + + + CO ^ CD _{Q_ <l)} A> £ E — C C E TO 1C Q_| O ' CO _Q .CD CM X5 .CD _.CDX) _.CDXI _.CD_Q CD X3 .0) O) x> .CD CO X* .CD .CD .CD _Q cd 'S g g I T HI ' co o) c £ Si i? N ÜJ _{(/) ^}QI XI .CD CM XJ .0) CM C TO O CO X> .CD .CD X2 X5 _CD .CD X3 CD _O) X) _X2 .CD CD X5 .CD CO X2 .CD CO C TO O CO X) .CD CD X} .CD O) c S 3 CD § 5 £ n 1 ® 0 > CD CD TO 0 XJ

TO

O CO X3 0 .CD X2 D) C G CD > "O TO CD C TO O CO

TO

CO CM c TO CO CN c TO 00 CN C TO O CO C TO CO CN XÎ .<D CO X) .CD CO X> .CD X> .CD CM X5 .CD CN X> .CD CO "O C g - o E TO |5 CD c TO CD CN

TO

CD x: CN C TO H-CM CM C TO H-CM CD CN CM C TO CD CM C TO CD CM CM X2 .CD CM X> .CD CM CN C TO O CO X2 .CD CM CN X3 .CD CN X) .CD CM CM X2 .CD CM X2 .CD CN CN X3

_TO

CD CM CM C TO h-CM CM C TO CO CM CM •^r CO m CO CD CO r-co oo CO o NJ- CM CO •St LO

(11)

S -E en h -S a> > g I ro 5 1 § -e ï a) S g> -S (5 <d .y ro en — > il » + I + + en <D E Qj O !" _{5 cp}_O) > s o ojLO •= CL 2 o _Q CM O _I o "CD _> "O

_ro

_Q + + + + + + + + + + + + (0 'an Q. <D 0) £ I _{E ro}C LE QL| o (/) _Q .CU O) JD .eU O) Xi .d> _Q .<1) CD XI _Q .CD CD X> .<D g O) o J I •t O) z ro en c g: ^ ro N Ü2 Q _{(0 >•—} Xi .eu CM n .û) O) X5 .CU .<D .eu _Q m _Q .<1) _.P_Q CD X3 .eU CD CD .Q .eU CN _Q

.eU Xi _{.eU .eU} CD .Q .<1> O) C g 0) N - ^ 0) > A) TU a) (o O Xi xi .0) .eu X) CO .Q .0) CO Xi .eu CO Xi .eu JO .eu .<D Xi CO Xi .eu .eu XI CJ c CU 0 > T3 TO ÛÛ _Q .0) CN XI .eU CO X5 .eu LO JQ .<U CN X)

.<U .eu X3 .<U CD X3 O CO X) .0) LO CO O CO X) .0) CN XI .<u CN Xi .eu co _Q .eu m X2 .P co Xi .eu co X} .eu co "O c g - O E CD

i

15 b c CD O CO C CD O) CN C CD h-CN CN C CD CN _Q .eu CN CN X) .eu CN c CD h-CM CN C CD N-CN XI .P CN CN _Q .eu o> CN X) .eu O) xi .P CN CN c CD 00 CN _Q .eu CN CN C CD O CO X3 .eu CN CN C CD O CO c CD CD CN CN C CD O CO X2 .eu CN CN CD r^- co ^r O) o LO CN LO co LO LO LO LO LO CD

(12)

O) O) S '=j 5

s -e

s s> > 0 O) • U) c *3 CO 5 ^ ï <1> <D > co CD .52 co + + Opmerking bladeren slap, stengel goed (13-02) bruine vaten op 17-02- ₂₀₀₉ ++ + + + + + + + + + + + + ++ 1 schimmelpluis (plant weg)

6-feb 6-feb 10-feb 12-feb

zwart

rot

weg)

12-feb 9-feb 10-feb 10-feb 6-feb 5-feb 4-feb 10-feb 2-feb 3-feb 6-feb 10-feb 12-feb

zwart

verkleuring

nerven

Geel blad _3-feb _10-feb _10-feb _16-feb _13-feb _16-feb _10-feb

Bladverwelking

2-feb 3-feb 10-feb 29-jan 2-feb 29-jan 2-feb 2-feb 30-jan 27-jan 30-jan 30-jan 4-feb 4-feb 3-feb _30-jan

Glimmend

blad

26-jan 26-jan 27-jan 28-jan 26-jan 29-jan 30-jan 30-jan 2-feb 26-jan 26-jan 29-jan 29-jan 27-jan 27-jan 26-jan 30-jan 28-jan 27-jan

herhaling T— CM - CM _- CM _- CM x— CM T— CM v— CM V- CM v— CM _- CM _- CM selectie 57 58 59 0 9 CD 62 63 64 65 CD CD 67

(13)

O) fi h -s g a3 > 'E | i i C J î | S o g D) — > Il " + I + + o: C 0 E O c CM 5 o a> ri o CD LI o c _{=5 °-}CM E o X> + + + + + + + + + + + + •o A) o ex *03 o: c _<D h—< (0 L_ (D <0 E •o o o "O 73 iS .Q CM O + + + + u> -=2 0)i Q. 0 0 £ 1 C E _Ç0 x: a. o co x> .0 .0 Xi LO _Q .0 LO .0) (O X) .0 CO X> -»-» 0 O) e j I -c ® Z RO O) C £ £ i2 N Ü3 o. Xl X) .v LO Xi .0) CO X3 .<D O) Xi .0) CD X3 .0) CO Xi .P O) Xi .0) LO xi .0 CM Xi .0) O) -M § C m 3 Û) S 5 £ N! ® 0 > 0 "O 0 CO 0 S Xi .0 co Xi .P CN X5 co Xi .0 XI .A c C0 co CM X3 .<D CO O) C 0 0 > TD _Ç0 CÛ Xi .0 .0) X2 CM C0 O co c co o co XI Xi .<1> co c co O) CM Xi .v co Xi .A .0 XI CM X5 .p CO G) _CM Xi .p Xi .0 c co CO CM Xi .0 .0) Xi .0 S3 co Xi .0 co "D c g - Q E co Is 0 Xi .<1> co X) .a CM CM co 1^-CM c co r^-CM CM Xi .0 CO co O) CM CM c co co CM co CM CM c co co CM co r^-CM CM c co o> CM co co CM CM Xi .0 .0 X2 co CM Xi .<D co IS -CM CM Xi .0 co CM co o co c co h-CM CM c co N-CM c co O) CM CM co co C7> co o N- N-CM h-co r^- ILO S- co h-. h-00

(14)

h-O)

II

_Q S. ® 2:

I

™

-ra £ -P c S m "O ® <d .y ra 0 — > H 11 + 1 + + O) c Ç 3 0 > Opmerking bruine vaten op 17-02-2009 + + ++ + + + + + + + + schimmelpluis (plant weg)

2-feb 3-feb 2-feb 2-feb 2-feb 4-feb 6-feb 6-feb

zwart

rot

weg)

2-feb 2-feb 10-feb 9-feb 9-feb 4-feb 6-feb 6-feb 6-feb 9-feb 12-feb

zwart

verkleuring

nerven

Geel blad _9-feb _16-feb _10-feb

Bladverwelking

3-feb _30-jan _29-jan _29-jan _29-jan 3-feb 2-feb _30-jan 2-feb

!

4-feb

i

2-feb 3-feb 3-feb 9-feb 3-feb _30-jan

Glimmend

blad

30-jan 27-jan 27-jan 26-jan 30-jan 29-jan 27-jan 26-jan 27-jan 26-jan 28-jan 2-feb 29-jan 2-feb 9-feb 26-jan 27-jan

herhaling - CM - CM - CM x— CM _- CM CM _- CM _- CNJ X— CM _- CM _- CN selectie 79 O 00 00 CM 00 CO co 00 85 CD 00 I 87 00 00 6 8

(15)

G) 'C D) C <D £ CO 03 > C CD 0) O) 3 U. _Q (D > O) C *C *3 _{L_} _Q L_ (D > «4-« CO > + + CT C L_ CD E Q_| C CD J. _CM 5 9 o ) 0 c o CM — KJi Q. <D CD £

II

le QJ O C/) _Q .CD CD Xi ,<D CO XI .CD co XI .CD CM _Q .CD O) Xi .CD .CD Xi .<1) Xi CM X} .CD .CD Xi CO XI .CD CD X) .CD LO X) .CD .CD Xi LO Xi .CD O) XI .CD .CD Xi CD Xi .CD CD ^ CD O) O J I tr a) Z ro en c 5 f. J3 N S Ûj CO ^ Xi .CD O) XI .CD CD Xi .CD CD Xi .(D M .Q .<D CD _Q .CD CD Xi .0) Xi .CD CD Xi .CD CD D) T •§ C M ^ S « 2 N! ® CD > Xi .CD .CD JO CO .Q .CD CO Xi .CD CO XI .<1> .CD CO Xi .<D M 0 "O CD JS 0 Xi _Q .CD CO Xi .CD CO XI .CD CO Xi .CD Xi .CD CO O) c (D 0 > •D J0 ûû Xi .CD CO Xi .CD CM Xi .CD CM Xi .CD CM XI .CD CM Xi .CD CO Xi .CD CM Xi .CD CM XI .CD CM O) _CM O _CO Xi .CD CM Xi .ÇD CO XI .<D CM "O C g " 0 E co |5 CD c co o CM C co 00 CM CM C co o co CM co R^-CM co co r^-CM c co 00 CM CM r^-CM co 00 CM c co CD CM CM co r^-CM co c co o CM co 00 CM CM c co r^-CM co c co r^-CM c co 00 CM CM CM co XI .CD CM c co 00 CM CM XI .CD co co o CD CD CM O) co G) CD ^r LO G) CD o> h-O)

(16)

O)

•H

I

• e g

fc 2 ~ m TO g S* C •*-» , . CD -C 03 <D .9 CD O) — -11 II C Z3 0) > + + Opmerking bruine vaten op 17-02- ₂₀₀₉ + + ++ + + + + ++ + + + 1 + + + + schimmelpluis (plant weg)

17-feb 10-feb 9-feb 5-feb 6-feb 6-feb 16-feb

zwart

rot

weg) .Q _£

1

O _9-feb _10-feb _5-feb _6-feb _6-feb _10-feb _12-feb

' 16-feb zwart verkleuring nerven Geel blad £ CO 1 .Q £ 1 O _16-feb _13-feb Bladverwelking

10-feb 3-feb 30-jan 4-feb 3-feb 2-feb 3-feb 5-feb 2-feb 2-feb 3-feb 5-feb 6-feb 3-feb

Glimmend

blad _12-feb

29-jan 29-jan 27-jan 2-feb 28-jan 29-jan 2-feb 27-jan 2-feb 28-jan 27-jan 28-jan 27-jan 29-jan 2-feb 2-feb 10-feb

herhaling - CNi CO T— CM co T— CN CO _- CM co _- CN co - CM co x— CM CO selectie 98 6 6 100 T— O T— CM O ₁₀₄ ₁₀₅

(17)

_Q O) O)

fl

3 L. Xî _{L_} 0 £ CO CO > c CD O > -I—» CD C 03 _Q > s-0 9> CO CD .y CO CD — > 11 + + +

U)

c CD E QJ

o

CM 9 CT) ^ O Q_ ^ O CO o> CL a) <u ê

Ii

JZ Q_| O CO £ o> o J I "C <u z. TO O) c ^ Ss TO N Ü2 Q_ 03 • O) c il N £ 0) > CD "O CD CO O S O) £= a) Ê 0 > "O ro œ E co |5 CD O; c co CD _c + + + + X) .CD O) X> .CD CD Xï .CD _.CD_Q O) XI .CD CO Xi .CD .CD CD X> .CD CD XI .0) C\l X> .CD CO _Q .<D CO X) .CD .<D -Q CO JQ .CD CO XI CD .<D _Q CO XI .CD X) .CD X> .CD CN C CO 00 CM CM CO 00 CN CO X3 .CD LO Xi •<D CM CM XÎ CD CO CO c co O) CN Xi .<D CO CM X) .CD CO CO CD O o r^- o oo