• No results found

Warstories

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Warstories"

Copied!
161
0
0

Bezig met laden.... (Bekijk nu de volledige tekst)

Hele tekst

(1)

1

Hoe kan ik ouders en hun kinderen, door middel van een mobiele

inter-actieve media toepassing, kennis laten maken met de geschiedenis van de bevrijding van de Tweede Wereldoorlog, op locatie in de omgeving van het Nationale Bevrijdingsmuseum Groesbeek, om ze de waarde van

de toen verworven vrijheid te laten ontdekken?

Warstories

CMD

Amsterdam Jesse

Veenstra

500621156

Jveenstra1988@gmail.com

(2)

2

Dit document volgt het ontwerpproces van de app Warstories dat ontwikkelt is voor het Nationaal Bevrijdingsmuseum 1944-1945. 70 jaar na de Tweede Wereldoorlog is het tijd om het thema extra aandacht te geven, opdat het niet in de vergetelheid zal raken en wij de gruwelijkheden die oorlog met zich meebrengt vers in het geheugen houden om deze in de toekomst te voorkomen. Het gaat om het besef van de waarde van vrede en vrijheid.

Ik wil mijn begeleidster Pauline Hoogweg bedanken voor haar inzicht en hulp. Ik wil Spektor bedanken voor het aanbieden van deze opdracht en de hoeveelheid verant-woordlijkheid en vrijheid die ze me hebben gegeven om deze app naar eigen inzicht te kunnen ontwikkelen.

(3)

3

Voorwoord 2 Inhoudsopgave 3 1. Introductie 6 1.1 Managementsamenvatting 6 1.2 Inleiding 8 1.3 Probleemstelling 9 2. Onderzoeksvraag 10 2.1 Doelstelling 10 2.2 Hoofdvraag 10 2.3 Deelvragen 11 3. Onderzoek 13 3.1 Concurrentie analyse 13 3.2 Doelgroep 14 3.2.1 Verzetsmuseum 15 3.2.2 Nationaal Bevrijdingsmuseum 16 3.3 Personae 18 3.4 Context 22 3.5 Content 23 4. Concept 25 4.1 Concept 25

4.2 Introductie & Tutorial 25

(4)

4

4.3 Op avontuur 26

4.4 De rugzak 28

4.5 Vertelvorm & Tone-of-voice 29

4.6 Marketing 29

4.7 De toekomst 31

5. Ontwerp 32

5.1 Ontwerproces 32

5.2 Wireframes testen 33

5.3 Logo & vormgeving 36

5.4 Elementen, kleurstelling & fonts en iconen 37

5.4.1 Elementen 37 5.4.2 Kleurgebruik en fonts 38 5.4.3 Iconen 39 5.5Prototype 40 5.6 Testverslag 40 6. Conclusie 44 Bijlagen 46 Doelgroep onderzoek 47 Contextueel Fotoverslag 50 Script 65

Voorstel externe boxen 104

Persuasive design plan 107

Flowchart & wireframes 117

(5)

5

Vormgeving 143

Bibliografie 159

(6)

6

1.1 Managementsamenvatting

Het Nationaal Bevrijdingsmuseum 1944-1945 in Groesbeek zocht een nieuwe manier om haar verhalen te vertellen en wilde hierbij de omgeving van Groesbeek en Nijmegen verbinden met haar museumcollectie. De aangewezen partij om dit te bewerkstelligen was Spektor Storytelling, een storytelling bedrijf gevestigd in Amsterdam met kennis en ervaring op het gebied van transmediale verhalenvertelling.

Aanleiding tot het project is het verstrijken van 70 jaar na de Tweede Wereldoorlog. Mooi moment om de aandacht te vestigen op onze toen verworven vrijheid.

Het doel is een mobiele applicatie te ontwikkelen waarbij de gebruiker locatiegebon-den informatie vrijspeelt die er voor zorgt dat de gebruiker een emotionele binding maakt met de geschiedenis van de bevrijding van de Tweede Wereldoorlog. Tevens moet er een verbinding ontstaan tussen museum colectie en omgeving en

samenwerking met lokale ondernemers.

Doelgroep

De eerste stap die gemaakt is, is een doelgroep onderzoek waaruit is gebleken dat de beoogde doelgroep; gezinnen met jonge kinderen, inderdaad de grootst aanwezige doelgroep in het museum is. Opvallende conclusie is het ontbreken van iPhones onder deze doelgroep. Dit is wel het platform waarvoor de app ontwikkelt wordt. Ook na dit onderzoek is gekozen om in eerste instantie voor dit platform te ontwikkelen omdat de ontwikkelkosten hiervoor het laagst zijn. Mijn advies is om budget te zoeken om de app zo snel mogelijk voor in ieder geval Android te ontwikkelen. Dit was het device dat meer dan 90% van de ondervraagden in bezit had.

Concept

Na of voor het bezichtigen van het Nationaal Bevrijdingsmuseum wordt de gebruiker overgehaald de War stories app te downloaden en te starten.

De avontuurlijke onderzoeker Thomas neemt de familie mee in zijn zoektocht naar de waarde van vrijheid en voor ze het goed en wel weten zijn ze op ontdekkingstocht naar verhalen over de bevrijding van de Tweede Wereldoorlog van Groesbeek en Nijmegen. De app loodst ze van het ene spannende verhaal naar het andere door middel van een

(7)

7

overzichtelijke kaart en een kompasmodus die de avonturier in iedereen naar boven haalt. Ze volgen de verhaallijnen van Mariëlle van Beecke, John Waterman en meer spannende figuren.

Naast de verhalen moet de gebruiker opdrachten uitvoeren, hiervoor word ze be-loond met prachtige objecten. Van locatie tot locatie zijn de voorgelegde dilemma’s gespreksstof en aan het einde van de rit heeft elk lid van de familie een beeld gevormd over de waarde van de vrijheid. Zo wordt een nieuw perspectief op het Westerse leven gevormd, het bewustzijn vergroot.

De verhalen over de geschiedenis van de bevrijding kunnen thuis nog eens rustig bekeken en beluisterd worden.

Ontwerp

Het ontwerp van de app richt zich voornamelijk op gebruikers die de locaties te voet aandoen. Echter is de afstand van de verst uit elkaar liggende afstanden eigenlijk te ver om lopend te doen. Mijn advies is om te investeren in modules die geactiveerd kunnen worden die zich richten op gebruik met OV/auto en de fiets. Zogenoemde ‘modussen‘.

Uiteindelijk is het de bedoeling dat de app voor meerdere musea gaat werken. Hierbij is het belangrijk dat er een bepaald verschil duidelijk wordt tussen de verhalen van het ene en het andere museum. Omdat we werken met personages die de gebruiker meenemen op ontdekkingstocht is mijn advies om de identiteit van het museum aan dit personage te hangen.

Conclusie

Al met al is het ontwerp van de Warstories applicatie een prima eerste versie geworden met duidelijk afgebakende ‘gebreken‘ die in toekomstige updates verwerkt kunnen worden en welke genoemd of uitgewerkt zijn in dit document. We kunnen met tevre-denheid terugkijken naar het ontwerpproces en de behaalde resultaten. Persoonlijk ben ik erg benieuwd naar de eerstvolgende testresultaten en het gebruik van de app in de eerste maanden na lancering.

(8)

8

1.2 Inleiding

Spektor Storytelling, een Storytelling Bureau gevestigd in Amsterdam, heeft van het Nationaal Bevrijdingsmuseum 1944-1945 in Groesbeek, vanaf nu in dit document aangeduid als het Nationaal Bevrijdingsmuseum, de opdracht gekregen om een app te ontwikkelen die het museum helpt om haar verhaal op een nieuwe wijze te vertellen.

Omdat ik op zoek was naar een afstudeerproject en Spektor mij, na mijn afstudeerstage bij het bedrijf, graag betrokken wilde houden, hebben ze mij gevraagd om deze appli-catie te ontwikkelen.

Voor ik mijn stage bij Spektor zou doen was ik op zoek naar een stage bedrijf dat werkte voor musea en andere instellingen die dan wel op educatief, dan wel op informatief vlak actief zijn. Mijn interesse lag in de uitdaging om informatie op een dergelijke manier bij de bezoeker te brengen dat deze optimaal benut wordt en ook nog interessant is en leuk is om te ontvangen.

Ook was ik op zoek naar de relatie tussen techniek en mens, offline en online. Ik wil graag de interactieve techniek koppelen aan installaties, gebeurtenissen, omgevingen, gebouwen. Ik ontving deze opdracht dan ook met vreugde.

Om goed te begrijpen waarom het Nationaal Bevrijdingsmuseum deze opdracht heeft gegeven zal ik even kort vertellen waar zij voor staan:

‘Het Nationaal Bevrijdingsmuseum 1944-1945 kent een rijke collectie van verhalen, mooi en eigenzinnig gepresenteerd. We zijn een historisch-educatief museum over de gebeurtenissen rond de bevrijdingsgeschiedenis van Nederland en Europa in 1944 en 1945, alsook over de aanleidingen en gevolgen daarvan in regionaal en mondiaal

perspectief. Ook toont het museum de economische, politieke en culturele ontwikkelin-gen van wederopbouw en internationale samenwerking in Europa na 1945 en wordt de

(9)

9

bevrijdingsgeschiedenis herdacht en in relatie gebracht met de actuele thematiek van vrijheid, democratie en mensenrechten.’ 1

Aanleiding voor het project is het verstrijken van 70 jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog.

1.3 Probleemstelling

Op 6 juni 2014 was het precies 70 jaar geleden dat de eerste bevrijders voet aan wal zetten in Normandië. Dit betekende het einde van de Tweede Wereldoorlog. Omdat de tijd verstrijkt en de kennis niet meer wordt overgedragen zoals dat vroeger gebeurde, kunnen steeds minder mensen deze belangrijke geschiedenis navertellen.

Ook heden ontstaan er steeds meer nieuwe spanningen tussen landen en de bestaande vrede is fragiel. Daarom is en blijft het belangrijk om de geschiedenis levend te houden en mensen aan de waarde van vrijheid te blijven herinneren.

1 Het Nationaal bevrijdingsmuseum 1944-1945 uit Groesbeek, http://www.bevrijding-smuseum.nl/

(10)

10

2.1 Doelstelling

Het doel is om een mobiele applicatie te ontwikkelen waarbij de bezoeker locatie gebonden informatie kan vrijspelen waarbij het museum en haar omgeving aan elkaar gekoppelt worden. Ook moet de mogelijkheid ontstaan voor het leggen van verbinding-en met lokale ondernemers.

We willen de gebruikers een emotionele binding laten maken met de geschiedenis. Deze verbinding moet er voor zorgen dat de gebruikers behalve de geschiedenis, ook het filosofische gedachtegoed over de periode van de bevrijding in Nederland

meekrijgen. Dit opdat ze een waardig perspectief kunnen creëren, van uit zichzelf, op de toen verworven vrijheid.

Door de museumcollectie aan de omgeving te verbinden creëren we ook een nieuwe manier voor het vertellen van het verhaal wat de aantrekkelijkheid van het museum vergroot. Dit zou in bezoekersaantallen en –samenstelling terug te zien moeten zijn. Deze resultaten vallen echter buiten de periode van het project en zullen dus niet ge-meten worden.

Omdat we de omgeving en de museumcollectie meer met elkaar in verbinding brengen, is het de bedoeling dat samenwerking mogelijk wordt met lokale ondernemingen, zoals horeca en VVV.

2.2 Hoofdvraag

Om het concept te kunnen vormen heb ik een ontwerpvraag opgesteld waarin de wensen van het museum en mijn visie als CMD ‘er terugkomen:

Hoe kan ik, in samenwerking met Spektor, ouders en hun kinderen door middel van een mobiele interactieve media toepassing, kennis laten maken met de geschiedenis van de bevrijding van de Tweede Wereldoorlog in Nederland, op locatie, in de omgeving van het Nationale Bevrijdingsmuseum Groesbeek, om ze de waarde van de toen verworven vrijheid te laten ontdekken?

(11)

11

2.3 Deelvragen

Om niet de draad te verliezen in deze overcomplete ontwerpvraag heb ik een zestal deelvragen opgesteld die gezamenlijk het antwoord bieden aan de hoofdvraag.

1. Wie is de doelgroep/gebruiker?

a. Wat zijn de behoeftes van de gebruiker? b. Wat voor device heeft de gebruiker? c. Wat is het gedrag van de gebruiker?

2. Hoe krijg je het publiek zover om daadwerkelijk de omgeving in te trekken?

a. Gaat de gebruiker vaker op pad buiten? b. Wat doen ze dan zoal buiten?

c. Wat voor technieken worden er gebruikt om mensen via interactieve media naar buiten te krijgen en/of tot actie aan te zetten?

3. Hoe zorg je ervoor dat mensen genoeg van de omgeving te zien krijgen om het verhaal van de daar gebeurde geschiedenis tot zich te krijgen/te ontdekken? 4. Hoe lossen we het probleem op van gefragmenteerde verhalenvertelling?

a. Moet een verhaal chronologisch verteld worden? b. Is het verhaal of het ontdekken er van belangrijker?

5. Hoe zorgen we er voor dat de omgeving en de museumcollectie meer met elkaar verbonden worden?

a. Wat is de huidige verbintenis tussen het museum en de omgeving van Groes beek en Nijmegen?

b. Wat hebben de omgeving en het museum met elkaar te maken. c. Wat zijn de overeenkomsten en de verschillen?

6. Hoe laten we ouders en hun kinderen de waarde van de toen verworven vrijheid ontdekken?

a. Waaruit bestaat de waarde van de toen verworven vrijheid?

(12)

12

b. Hoe zorgen we ervoor dat de app, met de ontdekkingstocht naar de waarde van de toen verworven vrijheid, zich laat onderscheiden van andere tour app’s?

(13)

13

3.1 Concurrentie analyse

Om een goede basis te leggen bij het ontwikkelen van het concept heb ik onderzoek gedaan naar verschillende app’s die gebruikers ook locatie gebonden informatie laten vrijspelen. Zo ben ik een hoop ‘concurrerende’ app’s tegen gekomen. Hieronder heb ik de opvallendste uitgelicht.

Google’s fieldtrip

Deze app valt meteen op vanwege de insteek en de manier van promotie. Ook de wijze waarop de verschillen-de POI (points of interest) worverschillen-den verzameld is interessant voor een non-lineaire tour ervaring. Er wordt gekeken naar categorie en naar de locatie van de gebruiker. POI’s die in de buurt zijn worden in een lijst weergegeven en de gebruiker kan heel eenvoudig een kaart oproepen waarbij uitein-delijk de navigatie van de telefoon gebruikt wordt om naar de betreffende plaats te navigeren. Aardige interface en ontwerp. Ook kunnen meldingen ingesteld worden die POI’s tonen als de gebruiker in de buurt is.

Geocaching!

De beste app om mensen buiten te krijgen en de omgeving te laten verkennen. Zeker goed om de filoso-fie van Geocaching mee te nemen in de ontwikkeling. Verstoppertje op wereldschaal. Je kunt op schatten-jacht, waar je ook bent. Gebruikers verstoppen en vinden de schatten.

(14)

14

Oorlog 14-18

Deze app is een uitwerking van een zeer vergelijk-baar concept als dat van War stories. Er wordt geen gebruik gemaakt van persuasive design en game elementen wat deze app echt een tour app maakt.

Conclusie

De meeste van de onderzochte app’s bieden de mogelijkheid voor gebruikers om hun eigen tour te ontwikkelen. Ze zijn daarom niet specifiek qua vormgeving en hebben geen gepersonaliseerde interface. Ze zijn daarentegen wel weer goedkoop om te ontwikkelen maar bieden weinig ruimte voor aanpassingen. Ook de eventuele user-generated content varieert sterk van kwaliteit, wat de app’s minder sterk maakt.

3.2 Doelgroep

Vanuit Spektor Storytelling zijn de volgende doelgroepen voorgelegd:

De beoogde doelgroep zijn ouders met jonge kinderen van zeven tot elf jaar. Secundair richten wij ons op senioren, 50 plus, met een tablet.

Deze doelgroepen moeten onderzocht worden op aanwezigheid en relevantie in het Nationaal Bevrijdingsmuseum.

Om de doelgroep te leren kennen is het van belang direct met personen uit de doel-groep te spreken. Het doeldoel-groeponderzoek bestaat dan ook uit interviews op locatie, observatie op locatie en het spreken met medewerkers van het museum.

(15)

15

3.2.1 Verzetsmuseum

Door omstandigheden met de offerte kon het doelgroeponderzoek bij het Nationaal Bevrijdingsmuseum 1944-1945 later beginnen dan gewenst. Om toch alvast doelgroep informatie te winnen is er eerst een observatie-opdracht gedaan bij het vergelijkbare Verzetsmuseum in Amsterdam. Een directe lijn met de hoofd PR en communicatie van dit museum, Marjolein Marreveld, kon helaas niet gelegd worden wegens tijdgebrek van haar kant. Wel heb ik informatie kunnen winnen uit het jaarverslag van dit museum.

Hierbij ben ik mij bewust geweest van de verschillen tussen Amsterdam en Groes-beek en gebruik ik de resultaten uit het onderzoek bij het Verzetsmuseum puur ter aanvulling en vergelijking van de resultaten die ik later krijg bij het werkelijke doel-groeponderzoek op locatie in het Nationaal Bevrijdingsmuseum in Groesbeek.

Door te observeren wordt het duidelijk dat er voornamelijk 50 plussers het

Verzetsmuseum bezoeken. Vooral buitenlanders/toeristen. De behoefte van deze doel-groep is te weten komen wat er allemaal is gebeurt. Zij hebben oprechte interesse en willen minder vermaakt worden en meer de geschiedenis ontdekken.

De baliemedewerker wist vertellen dat er sinds de bouw van de junior tentoonstelling ook heel veel ouders met kinderen en schoolklassen uit het primair onderwijs komen.

Marjolein Marreveld, Hoofd PR en Communicatie van het verzetsmuseum heb ik ook benaderd. Zij heeft het jaarverslag uit 2013 van het Verzetsmuseum Amsterdam ge-leverd waaruit ik de volgende info heb gehaald:

“34% van de bezoekers kwam uit Nederland, waarvan 11% uit Amsterdam en

omstreken en 23% uit de rest van Nederland. 66% van de individuele bezoekers kwam uit het buitenland, waarvan 46% uit de (voormalige geallieerde) Engelssprekende landen en 20% uit de rest van de wereld.”

(16)

16

3.2.2 Nationaal Bevrijdingsmuseum

De observatie in het Nationaal Bevrijdingsmuseum leert ons dat de voorgestelde doel-groep ook de doeldoel-groep is die het meeste aanwezig is in het museum. Van de bezoekers waren er 11 families met ouders en kinderen van ongeveer 7 t/m 11 jaar van de in totaal 26 bezoekers. Tourbussen die de liberation route volgen met grote groepen zijn hierbij niet meegeteld.

Daarnaast waren er ook nog 3 families met grootouders en kleinkinderen in dezelfde leeftijdscategorie.

Conclusie

De doelgroep die het Nationaal Bevrijdingsmuseum en Spektor voor ogen hebben blijkt inderdaad een veel voorkomende doelgroep onder de bezoekers van het museum.

Het belang dat kinderen de waarde van vrede en vrijheid leren kennen is bij alle ouders aanwezig. Sterker nog, dit is de voornaamste reden om het Nationaal

(17)

17

Bevrijdingsmuseum met de familie te bezoeken.

Opvallend is wel het verschil met het Verzetsmuseum Amsterdam dat in Groesbeek meer ouders met jonge kinderen komen en in het verzetsmuseum vooral vijftig plussers komen. Dit leidt er toe dat we de insteek qua doelgroep niet hoeven aanpassen. Dit komt hoogstwaarschijnlijk omdat het museum al een goede voorkennis heeft m.b.t. haar doelgroepen. Ook Spektor heeft ervaring met doelgroepen. Er werden hierdoor weinig verassingen verwacht en over het algemeen waren die er dan ook niet.

Behalve als we het hebben over het device (lees smartphone) dat de doelgroep met zich meebrengt. Waar namelijk een iPhone verwacht werd, hadden alle ondervraagden in het Nationaal Bevrijdingsmuseum een Android smartphone.

Ondanks mijn advies om voor Android te ontwikkelen, is door Spektor toch besloten te ontwikkelen voor iPhone. Dit omdat de ontwikkelkosten hiervoor lager zijn (er hoeven maar twee devices, iPhone 4 & 5, getest te worden en de schermverhoudingen zijn dan ook beperkt tot twee). Als er meer budget beschikbaar komt zal de app ook voor An-droid ontwikkelt worden.

We hadden er ook voor kunnen kiezen wel voor Android te ontwikkelen. Dit zou een meer ‘user-centered’ aanpak geweest zijn. Echter was de kans groot geweest dat de opleverdatum van 1 september dan niet gehaald zou worden. Daarbij is het altijd het plan geweest om, één voor één, voor beide platformen te ontwikkelen.

Uit de resultaten van de gehouden interviews heb ik personae opgesteld. De

uitgewerkte versie van het doelgroep onderzoek is terug te vinden in de bijlage,

hoofd-stuk Doelgroep onderzoek.

(18)

18

3.3 Personae

De personae bestaan uit de leden van een familie. De familie gezamenlijk is het eerste persona. Daarnaast richten we ons op de individuele leden van de familie. Als laatst is ook een persona van de secundaire doelgroep bijgevoegd.

De familie Baarn staat een weekje op de camping in Groesbeek. Hans, Marieke en de kinderen Nick en Mary die 7 en 11 jaar oud zijn. Gewapend met Android smartphones en een auto vol kampeerspullen zijn ze aangekomen op de camping van de Bio-boer die achter het Nationaal Bevrijdingsmuseum is gevestigd.

Hans en Marieke vinden het beiden belangrijk dat de kinderen leren over de bevrijding en aangezien het museum een van de grotere attracties is, wordt besloten onder ande-re hier te gaan kijken.

(19)

19

Marieke

35 jaar

Uit de Randstad, Nederland Freelancer

Smartphone:

Samsung met Android – high-end device

Komt naar het museum omdat: De waarde van vrijheid belangrijk is.

‘Ik wil dat mijn kinderen beseffen dat vrede niet vanzelfsprekend is. Dat daar in het verleden voor is gestreden.’

Hans

36 jaar

Uit de Randstad, Nederland

Werkt bij een groot corporate bedrijf

Smartphone:

Samsung met Android – high-end device

Komt naar het museum omdat: De waarde van vrijheid belangrijk is.

‘Ik vind dat vrede en vrijheid een vanzelfsprekendheid moeten zijn. Dat is nog niet zo. Daarom vind ik het belangrijk dat mijn kinderen vroeg in aanraking komen met oorlog en de bevrijding. Ze moeten leren dat er ooit hard voor is gevochten en dat, ook al is de wereld veel stabieler, een oorlog altijd weer kan gebeuren. Kijk naar Oekraïne en Rusland.’

(20)

20

Mary

11 jaar

Houdt van spelletjes spelen en whatsappen op haar smart-phone, tv kijken, met vriendinnen afspreken, mode en jon-gens.

Smartphone:

Samsung met Android – midrange device

Nick

7 jaar

Houdt van spelletjes spelen en whatsappen op zijn smart-phone, gamen en oorlogje spelen.

Smartphone:

Samsung met Android – lowend device

(21)

21

Secundaire doelgroep Klaas 52 jaar Uit Utrecht Loodgieter Smartphone:

Samsung met Android – midrange device

Komt naar het museum omdat:

Zijn vader de oorlog heeft meegemaakt en hij nu toch wel eens wilt weten hoe dat pre-cies was.

‘Ik wil ontdekken hoe de oorlog tot stand is gekomen. Was al dat bloedvergieten nodig? En hoe zouden mijn ouders het in die tijd gehad hebben?’

(22)

22

3.4 Context

Het museum heeft twee hoofdverhalen aangeleverd met locaties op de route van Groesbeek naar Nijmegen. Het verhaal van John Waterman, soldaat van de 82nd Air-borne Division, en Mariëlle van Beecke, inwoonster van Groesbeek. Deze routes bestaan elk uit tien locaties. Daarnaast zijn er nog tien locaties met losse verhalen.

Beide hoofdverhalen beginnen in Groesbeek en voeren je mee naar Nijmegen. De afstand bedraagt ongeveer 14 kilometer. Omdat de geschiedenis nu eenmaal niet te veranderen is kan er aan de afstand niets gedaan worden. Deze is eigenlijk te ver om te lopen en als het eind bereikt wil worden zal de fiets, het openbaar vervoer of de auto gepakt moeten worden. Gezien de tijdspanne van het project heb ik er echter voor gekozen om de app uit te werken om lopend te gebruiken. Later kan er voor gekozen worden een weergave voor de fiets, ov en auto toe te voegen. Wel wordt er in de app aangegeven welke afstanden lopend te bereiken zijn en welke niet. De radius verandert mee terwijl de gebruiker loopt.

Om de context zelf te kunnen ‘proeven’ heb ik een van de twee hoofdroutes gelopen om langs alle punten te gaan waar het verhaal zich afspeelt. Om ook later een goede inter-pretatie van de omgeving bij de hand te hebben heb ik foto’s gemaakt en deze verwerkt in fotoverslag. Deze is terug te vinden in de Bijlage, hoofdstuk Context Fotoverslag.

Fieldresearch

Na de radius te hebben bepaald heb ik onderzoek gedaan naar de intensiteit van de afstanden. Denk hierbij aan terrein, hellingen, gebieden met verboden toegang, etc.

De routes lopen van Groesbeek naar Nijmegen. De afstand bedraagt 14 kilometer en deze afstand is daarom geschikt voor fiets, auto en openbaar vervoer. Lopend is eigen-lijk alleen het eerste gedeelte goed te doen. Dit is vastgesteld op een radius van 5km vanaf het museum.

Qua terrein is het allemaal goed te belopen en ook de openbaar vervoerverbinding komt langs alle locaties tussen Groesbeek en Nijmegen. De bus gaat om het kwartier.

(23)

23

De fysieke plekken zijn op zichzelf soms niet erg interessant en het verhaal is echt nodig om je terug in de tijd te kunnen plaatsen. Met de verhalen spreekt de omgeving wel weer heel erg tot de verbeelding.

3.5 Content

Om erachter te komen of de content geschikt is voor de het gebruik binnen de app, heb ik de verhalen geanalyseerd op lengte, hoeveelheid informatie, entertainment gehalte, en radius waarbinnen het zich afspeelt.

Het museum heeft twee hoofdverhalen aangeleverd met locaties op de route van Groesbeek naar Nijmegen. Deze routes bestaan elk uit tien locaties. Daarnaast zijn er nog tien locaties met losse verhalen op loopafstand van het museum.

Beide hoofdverhalen beginnen in Groesbeek en voeren je mee naar Nijmegen. De afstand bedraagt 14 kilometer en zijn daarom geschikt voor fiets, auto en openbaar vervoer. Lopend is eigenlijk alleen het eerste gedeelte goed te doen. Echter krijg je dan niet meteen het hele verhaal mee. Dit is meteen een kanttekening die ik besproken heb met Spektor. Deze feedback is teruggegeven aan het museum.

82nd Airborn Division

Dit verhaal gaat over de 82nd Airborn Division en volgt het verhaal van een fictieve soldaat uit deze divisie die samen met zijn makkers meevecht in operatie Market Gar-den.

Dit verhaal is geschikt voor jongens en echte oorlogsfanaten. Materieel, strategie, spanning en vriendschap leiden je door de geschiedenis en geven een ruig perspectief van de gevechten die plaats hebben gevonden. Zo kom je erachter dat de bevrijding niet vanzelf is gegaan. Je ontdekt hoe hard er gevochten moest worden om ons huidige vrije bestaan te realiseren.

(24)

24

Oorlogsliefde

Het tweede verhaal draagt de titel Oorlogsliefde en volgt een Nederlands meisje dat verliefd wordt op een Canadese soldaat. Uiteindelijk trouwen ze en emigreert zij naar Canada.

Oorlogsliefde richt zich iets meer op meisjes. Het leven tijdens de oorlog en het saaie bestaan tijdens de onderdrukking staan hier centraal. Totdat de bevrijders komen en er ruimte komt voor feest en liefde. Een kijkje in het leven van jonge vrouwen en Cana-dese soldaten ten tijde van de Tweede Wereldoorlog.

Losse verhalen

De losse verhalen variëren in thema. Ze gaan over het Nederlandse verzet, de Duitsers, materieel etc.

De losse verhalen zijn objectiever en belichten de overige perspectieven van de oorlog. Dit zijn fragmenten over de Duitse en Poolse soldaten, gestorven militairen, militaire operaties en objecten, oorlogsspanning en meer.

Voor een overzicht van de scripts van alle verhalen zie het script in de bijlage, hoofdstuk

Script.

(25)

25

4.1 Concept

Na of voor het bezichtigen van het Nationaal Bevrijdingsmuseum wordt de gebruiker overgehaald de War stories app te downloaden en te starten.

De avontuurlijke onderzoeker Thomas neemt de familie mee in zijn zoektocht naar de waarde van vrijheid en voor ze het goed en wel weten zijn ze op ontdekkingstocht naar verhalen over de bevrijding van de Tweede Wereldoorlog van Groesbeek en Nijmegen. De app loodst ze van het ene spannende verhaal naar het andere door mid-del van een overzichtelijke kaart en een kompasmodus die de avon-turier in iedereen naar boven haalt. Ze volgen de verhaallijnen van Mariëlle van Beecke, John Waterman en meer spannende figuren.

Naast de verhalen moet de gebruiker opdrachten uitvoeren, hiervoor word ze be-loond met prachtige objecten. Van locatie tot locatie zijn de voorgelegde dilemma’s gespreksstof en aan het einde van de rit heeft elk lid van de familie een beeld gevormd over de waarde van de vrijheid. Zo wordt een nieuw perspectief op het Westerse leven gevormd, het bewustzijn vergroot.

De verhalen over de geschiedenis van de bevrijding kunnen thuis nog eens rustig bekeken en beluisterd worden.

4.2 Introductie & Tutorial

De avontuurlijke onderzoeker Thomas neemt de gebruiker mee in zijn onderzoek naar de waarde van Vrede en Vrijheid.

‘Om achter de waarde van Vrede en Vrijheid te komen moeten we ontdekken wat er gebeurd is in Groesbeek en Nijmegen ten tijde van de bevrijding van de Tweede Wereldoorlog. Het moment dat mensen bevrijd worden van een vreselijke bezetting, zou wel eens de sleutel kunnen zijn naar het antwoord op mijn onderzoek.’

(26)

26

Voor de gebruiker op pad gaat wil Thomas weten met wie hij te maken heeft. Dit is het moment waarop de gebruiker zijn naam of die van de groep/familie opgeeft en een foto toevoegd voor het profiel om de app een persoonlijke sfeer te geven.

Binnen de app zijn verschillende navigatie mogelijkheden. De kaart met alle locaties is beschikbaar en het kompas, welke gedeeltelijk zichtbaar is. De gebruiker is vrij om te gaan en staan waar hij/zij wilt en kan zelf kiezen welke locatie op de kaart bezocht gaat worden. Wil de gebruiker het wat avontuurlijker aanpakken dan kan het kompas volle-dig omhoog geschoven worden. Deze bedekt dan de kaart maar de locaties worden wel op het compas weergegeven.

4.3 Op avontuur

De gebruiker loopt naar een locatie op de kaart en gebruikt hierbij het kompas om te oriënteren in welke richting gelopen moet worden om de locatie te bereiken. Elke locatie bevat een verhaalfragment met audio en afbeeldingen, een opdracht of dilemma en het object dat hiermee vrijgespeeld kan worden.

Een verhaalfragment wordt vrijgespeeld als de gebruiker dicht genoeg in de buurt komt met de applicatie op de iPhone. Dit wordt met GPS na gegaan. Op het moment dat een locatie bereikt is, staat er een exacte beschrijving van de omgeving of van een aandachtspunt, zoals een gebouw, zodat de gebruikers precies weten waar ze moeten staan en naar moeten kijken.

(27)

27

Bij elk verhaalfragment zit een opdracht of dilemma.

Het spelelement

Aan het einde van het verhaal zit een opdracht of dilemma. Er zijn vijf soorten opdrachten: 1. Quiz 2. Objecten quiz 3. Geluiden quiz 4. Foto-opdracht 5. Uitdaging

De opdrachten hebben te maken met het verhaalfragment dat zojuist gelezen is. Na het voltooien van een opdracht speel je een object vrij. Dit zijn voorwerpen die met het verhaal te maken hebben. Deze kun je allemaal verzamelen en terugvinden in het Objecten vak in de rugzak.

De objecten krijg je pas als het dilemma gelezen wordt of als de opdracht wordt uit-gevoerd.

4. Concept

WARSTORIES WARSTORIES WARSTORIES

START VERDER VERDER OPDRACHT OVERSLAAN Greta Garbo A. Audrey Hepburn B. Marlene Dietrich C. OPDRACHT OVERSLAAN

Over wie gaat het gerucht dat Gavin

het bed mee heeft gedeeld? Zoek dekking!

Ga zo snel mogelijk naar de Dr. Claas Noorduijnstraat tot onder het bordje Mariaplein en zorg dat je niet geraakt wordt.

08:30

OPDRACHT: DILLEMA

De meeste Amerikaanse Airbornes deden vrijwillig mee aan deze missie. Ze zouden uit een vliegtuig springen, omringt worden door de vijand en niemand wist of het zou gaan slagen.

Zou jij je aanmelden voor deze taak?

OPDRACHT: OPDRACHT: UITDAGING

` ~êêáÉê NOWPQ=^j NMMB ` ~êêáÉê NOWPQ=^j NMMB

` ~êêáÉê NOWPQ=^j NMMB ` ~êêáÉê NOWPQ=^j NMMB ` ~êêáÉê NOWPQ=^j NMMB

` ~êêáÉê NOWPQ=^j NMMB

(28)

28

Een dilemma is statisch en is bedoeld om een gesprek op gang te krijgen tussen de gebruikers. Door de dilemma’s wordt de gebruiker gedwongen na te denken over de waarde van de vrijheid die ze nu ervaart. Dit heeft een educatieve waarde. Uit het doel-groeponderzoek uit de bijlage (hoofdstuk Doeldoel-groeponderzoek) is gebleken dat ouders het belangrijk vinden om hun kinderen te leren over de waarde van vrijheid. Het besef dat vrijheid vanzelfsprekend moet zijn maar dat niet altijd is of, in ons geval, was. Het wordt belangrijk gevonden dat kinderen beseffen dat ze hun vrijheid zomaar kwijt zouden kunnen raken.

De meeste Amerikaanse paramilitairen deden vrijwillig mee aan deze missie. Ze zouden uit een vliegtuig springen, omringt worden door de vijand en niemand wist of het zou gaan werken.

Zou jij je aanmelden voor deze taak?

4.4 De Rugzak

De belangrijkste bevindingen die gedaan worden tijdens het onderzoek worden bewaard in de rugtas. Deze is eenvoudig benaderbaar vanuit het menu van de app. Hier vindt je de verzamelmap met alle verhalen en afbeeldingen, de in de opdracht vrijgespeelde objecten en het foto-al-bum met de foto’s die tijdens de foto-opdrachten gemaakt worden.

Verzamelmap

In de verzamelmap heeft de gebruiker een overzicht van alle verhalen die vrijgespeeld kunnen worden. De verhaalfragmenten zijn chronologisch georganiseerd en de datum is er bij vermeld. Klik je op een verhaalfragment dan wordt de optie weergegeven om het verhaal te lezen en om te bekijken waar dit fragment zich op de kaart bevind.

Objectenzak

Hier zijn alle objecten te vinden die zijn vrijgespeeld en kun je zien hoeveel er nog vrij te spelen zijn. Per object kun je ook zien welk dilemma er bij hoort of welke opdracht en

(29)

29

welk antwoord de gebruiker hier heeft gegeven.

Foto-album

In het foto-album worden de foto’s opgeslagen die bij de 7 foto-opdrachten gemaakt worden. Deze foto’s kunnen gedeeld worden via facebook en twitter. Wanneer dit gedaan wordt kan er een tekst gekozen worden die over de foto gelegd wordt. Bijvoor-beeld ‘Groeten uit Groesbeek 1944’. Zo wordt de foto als ‘ansichtkaart‘ verstuurt.

4.5 Vertelvorm & Tone-of-voice

Vertelvorm

Het verhaal zal verteld worden via tekst. Naast het verhaal dat op spannende wijze wordt verteld klinken er ook achtergrondgeluiden zoals overvliegende vliegtuigen en geweerschoten. Het verhaal kan langzaam door geswiped worden. Het geluid zal dan afgespeeld worden bij het bijbehorende deel van het verhaal. Hoe sneller je door het verhaal swiped, hoe sneller de geluiden zich zullen afwisselen. De app komt in twee talen: Nederlands en Engels.

Verhalen kunnen altijd teruggelezen/beluisterd worden door het verhaal op te zoeken in de rugzak.

Tone of voice

De verhaalfragmenten worden op verschillende manieren verteld; een dag of logboek-fragment zal in de ik-vorm verteld worden. Daarnaast zijn er echter ook logboek-fragmenten van brieven of audiofragmenten in dialoogvorm. Ook komen fragmenten voor die in een derde persoon verteld worden, waar het bijvoorbeeld gaat om encyclopedische kennis.

4.6 Marketing

Print

Voor en na het museumbezoek wordt de bezoeker aan de app herinnerd door een groot

(30)

30

bord of banner. Deze wordt volgens afspraak door het museum geregeld.

Lokkertje

In het Nationaal Bevrijdingsmuseum bevindt zich een mini-route bestaande uit object-en van de vaste tobject-entoonstelling. Deze objectobject-en zijn geselecteerd op relevantie met de verhalen in de app. Deze korte route gaat over verschillende personages die leefden ten tijde van de oorlog en de bevrijding die daarop volgde.

Bij deze mini-route bevinden zich bordjes bij de geselecteerde objecten met een QR-code waarop een uitnodiging staat om de Warstories app te downloaden. Ook met de iconen van de App Store en de Play Store. Verder staat er dat de app nodig is om de gehele route te volgen die je meeneemt op een fantastische ontdekkingstocht naar de waarde van vrijheid in de omgeving van Groesbeek en Nijmegen.

Gratis Wi-Fi

Om de mobiele data van onze gebruikers te sparen wordt alle content van te voren in de app geladen. Dit zorgt er voor dat de applicatie vrij groot kan worden. Daarom is ge-adviseerd om een Wi-Fi netwerk aan te leggen in het museum waar de bezoekers gratis gebruik van kunnen maken. Deze ontbreekt nog ten tijde van schrijven.

De app wordt geopend en door middel van een intro en een korte tutorial wordt duidelijk wat de bedoeling is en wat de mogelijkheden zijn.

Het blijkt veel meer dan een simpele tour app, de bezoeker wordt meteen ondergedom-peld in een ervaring die ze in contact brengt met verhaalfragmenten in het Groesbeek van 1944.

Boxjes

Er wordt gedacht dat het geluid van de smartphone voldoende niveau heeft. Dit ver-schilt echter per device en mijn advies zou daarom ook zijn om boxjes uit te lenen vanuit het museum die het geluid met meer volume kunnen afspelen. Helaas is voor deze opties geen budget.

Mijn voorstel voor boxjes in de bijlage, hoofdstuk Voorstel externe boxjes.

(31)

31

Samenwerking met lokale ondernemingen

De ervaring moet zich ook afspelen met samenwerkende ondernemingen. Loop je bijvoorbeeld het café ‘De Oude Molen’ in, waar de soldaten van de 82nd Airborne Division voor het eerst Groesbeekse burgers tegenkwamen, zou het leuk zijn als er plots geluid uit de speakers klinkt dat bij het verhaal hoort dat zich op die locatie afspeelt. Denk hierbij aan oude Amerikaanse Jazzmuziek, op een locatie waar ooit gefeest werd met de bevrijders. Op de tafels liggen bonnen van een bestelling die de aanvoerder van de 501st heeft gedaan om inlichtingen in te kunnen winnen en een gids te regelen. Bij het tonen van je achievement van de Oude Molen krijg je een extraatje bij je koffie. Tevens wordt er in het café reclame gemaakt voor de app en het museum. En het café komt voor in de route, zo wordt er naar beide kanten reclame gemaakt.

4.7 De toekomst

Verdienmodel

Verhalen worden alleen vrijgespeeld als de gebruiker op de bijbehorende plaats is ge-weest. Omdat het onwaarschijnlijk is dat iemand alle locaties op een dag gaat bezoeken willen we ook de optie bieden om het verhaal thuis verder te luisteren. De verhalen kunnen vrijgekocht worden.

Het vrijkopen van de verhalen kan op twee manieren: je kunt losse

verhaalfragmenten kopen (in-app purchases à €0,89 per stuk) of je kunt in een keer alles vrijkopen (à €3,99).

Prijzen onder voorbehoud.

De opdrachten die bij de verhalen horen kun je niet altijd uitvoeren, omdat de meeste op locatie uitgevoerd moeten worden.

iBeacons

In de toekomst willen we de ervaring ook uitbreiden naar binnen. Hiervoor willen we gebruik maken van de iBeacon technologie.

(32)

32

5.1 Ontwerpproces

Het maken van het ontwerp vanaf het concept was een iteratief proces waarbij ver-schillende faces van wireframes voorbij zijn gekomen. Mede omdat het concept soms last-minute nog wijzigde duurde het erg lang voor er een solide eerste versie was.

Het belangrijkste aspect in het concept is de ontdekkingstocht waarbij locatiegebas-seerde content vrijgespeeld kan worden. Om de nadruk te leggen op de ontdekking-stocht en het avontuur dat dit met zich meebrengt hebben we in het hoofdscherm de nadruk gelegd op twee gereedschappen die je hierbij gebruikt; de kaart en het kompas.

Om dergelijke nadruk op de ontdekkingstocht te kunnen leggen is er ook gebruik gemaakt van persuasive design. Hierbij heb ik gebruik gemaakt van methoden uit het book Evil by Design2, een boek met 57 persuasive design methodes.

Werkwijze

Om de volledige controle en vrijheid te behouden is er gekozen om de wireframes in Adobe Illustrator te maken. Er hadden ook wireframing tools gebruikt kunnen worden 2 Chris Nodder, Evil by Design. Wiley, Indianapolis, Indiana, USA, 2013.

(33)

33

als Cacoo , maar daarin ben je wat meer beperkt tot de vormen die zij aanleveren. Een overzichtsdocument van de wireframes is te vinden in de bijlage, hoofdstuk

Wire-frames.

5.2 Wireframes testen

Om te kijken of het interactie ontwerp werkt zoals bedacht is, moet het getest worden door de doelgroep. Om dit te kunnen doen heb ik een prototype van de wireframes ge-maakt. Via dit prototype testen we de basisfuncties van de applicatie; zijn de interactie mogelijkheden duidelijk, kan de gebruiker alle functies vinden. De testfase gaat in twee stappen:

• Observatie

• Scenario

Bij de eerste stap wordt gekeken wat de gebruiker uit zichzelf doet. Is de essentie van de app meteen duidelijk? Bij de tweede stap begeleiden we het testpanel door een scenario om doelgericht knelpunten of in onze ogen belangrijke functies te testen.

5. Ontwerp

(34)

34

Conclusie

Als eerste kwam de intro onder vuur te liggen. “Een omslachtig gedoe van het navig-eren door menu’s die de functies van de applicatie duidelijk zouden moeten maken.“ De oplossing die we gevonden hebben is een navigatie element waarbij de gebruiker kan zien hoelang de introductie duurt (in hoeveelheid van schermen) en een versimpeling van de navigatie door het overgaan van knoppen op swipen moet de oplossing bieden. Een tweede testronde komt bij het vormgegeven prototype en daaruit moet blijken of deze aanpak effectief is.

Uit de rest van de testen bleek dat sommige ontwerpkeuzes omslachtig waren. Zo wilde niemand in de app (of welke app dan ook) foto’s maken. Voor een opdracht bleek geen probleem maar als standalone functie vond geen van de testpersonen het een toevoeging. “Dan pak ik liever de camera app van mijn telefoon erbij. Daar weet ik precies de instellingen te vinden en hoe het werkt.“ We hebben deze functie dan ook geschrapt. Het foto-album is verkleind tot zeven foto’s; alleen degene die tijdens de opdracht-en gemaakt wordopdracht-en. Dit komt wel erg slecht uit met onze socialme-dia toepassing waarbij de foto’s gedeeld kunnen worden als an-sichtkaarten om meer bereik te genereren, maar mijn advies is om hier voor de eerstvolgende update een oplossing voor te bedenken. Binnen de app speel je bijvoorbeeld foto’s en objecten vrij welke je ook zou kunnen delen. Dit zorgt er dan wel weer voor dat de belon-ing lager wordt.

Bij het delen van de foto’s zou er ook een oudheidsfilter (sepia- of zwartwit-tinten) over de foto gelegd worden. Dit bleek achteraf helaas niet binnen het budget van de programmeur te passen. Volgens een samen besproken MOSCOW is besloten dat dit onderdeel onder de Could have sectie valt. De tijd zal ons leren of deze funtie er in de eerste versie gaat komen.

(35)

35

Omdat de fotofunctie in eerste instantie bedacht was als een belangrijk onderdeel van de applicatie nam zij een prominente plek in in het menu. Deze viel weg en de rugzak en het instellingen menu plus het profiel bleven over wat erg veel ruimte creëerde. Het bleek nu wel erg omslachtig om een apart scherm te ontwikkelen voor drie knoppen die gemakkelijk in het menu zouden passen. Om het gevoel te bewaren dat de ontdekkin-gen wel verzameld worden in de rugzak blijft zij een prominente plek behouden in het menu. De “inhoud“ echter wordt er nu direct onder weergegven in de vorm van buttons. Wat niet zozeer door ons testpanel alswel door onze partners gemist werd was een gedeeelte binnen de app waar de achtergrond uitgelegd werd; fondsen, partners, infor-matie over het museum, de disclaimer en een mogelijkheid tot het geven van feedback. Dergelijke functies zijn vanaf het beginafaan besproken maar bij het ontbreken van de content in de vergetelheid geraakt. Noodzakelijk is zij wel en daarom is deze sectie dan ook toegevoegd aan de applicatie.

5. Ontwerp

Vauit de rugzak in het menu zou je op ‘het’ rugzak scherm komen. Van hieruit zou je de verzamelmap, foto-album en objecten zak in kunnen. Dit rugzak scherm is geschrapt.

(36)

36

5.3 Logo & vormgeving

Logo

Als logo is er gekozen voor de rugzak. De rugzak heeft een belangrijke rol met betrekking tot het ontdekken van de verhalen en het verzamelen van objecten. Voor een langere tijd op pad gaan. Je telefoon is de rugzak die je normaliter meeneemt op onderzoek. Inde app sla je alles op wat je ontdekt en kun je de gereedschappen vinden die je helpen je weg te vinden. Daarom vonden we dit een mooi object om als logo te gebruiken.

Vele andere logo’s die de revue passeerden schoten de pijl gewoonweg niet raak. het oog, dat staat voor de per-spectieven en verhalen van mensen uit de oorlog, is wel meegekomen in het ontwerp van het uiteindelijke logo.

(37)

37

5.4 Elementen, kleurstelling & fonts en iconen

5.4.1 Elementen

Thomas

Thomas wordt in de app weergegeven door een illustratie.

Er is gekozen voor de illustratievorm om het uiterlijk van de app meer aan te laten sluiten bij de kinderen in de families die het museum bezoeken. Tevens is er een vormgever voorhanden bij Spektor die dit kan maken. Het zou veel meer werk zijn om een geschikte acteur te vinden en daar een fotoshoot mee te houden.

Rugzak

Ook de rugzak geven we weer in deze stijl. De illustartieve stijl legt verbinding tussen het flatdesign en de objecten en de afbeeldingen.

De rugzak en de onderzoeker zijn de twee belangrijkste elementen in de structuur van de applicatie (dus buiten de content). Vandaar dat deze de ‘special treatment‘ hebben gekregen.

(38)

38

5.4.2 Kleurgebruik en fonts

Wat het kleurgebruik betreft is er gekozen voor zachte diepe kleuren. Enigzins

moesten hier natuurlijk oorlogskleuren inkomen, maar wel zonder het cliche te maken. Zo hebben we het groen richting het blauw getrokken - Teal- en het beige richting geel - Yellow. Het beige zorgt er meteen voor dat het Teal de app niet hard maakt, omdat we wit hiermee vermijden. Wit komt enkel voor in de verhaalfragmenten om de leesbaar-heid ten goede te komen van langere stukken tekst.

5. Ontwerp

KLEURGEBRUIK EN KLEURCODES

NIET GEBRUIKT IN DE CODE HANDIG VOOR SELECTIE:

#00685B #25A599 #4CB5AB #7FCAC3 #B1DEDA #DFF1F0 - ‘Main’-color - Hoofdmenu - Primaire buttons van de app - In menu: Profiel achtergrond - Profielpagina - Bekijk locatie op kaart - Body tekstkleur - Achtergrond ballon Journalist - Achtergrond ballon Object

- Kleur van totale progressie balk in het menu - Actieve link hoofdmenu - Achtergrond datum verhalen - Wordt niet gebruikt in de code - Achtergrond in vrijgespeelde verhalen (toon verhaal) - ‘actieve items’ zoals wandelen aangevinkt. - Achtergrond hoofdmenu - Tekstkleur niet behaalde verhalen - Achtergrond Legenda - Achtergrond ‘locatie bereikt’ - Achtergrond voortang-balk #4D332D #202020 - Tekstkleur van audioberichten in de fragmenten #536D79 #FDF39E - Achtergrond van teksten in verhaalfragementen - Achtergrond buttons bij opdrachten #FFFFFF #004C3F - Wordt niet gebruikt in de code - Gebruikt als overtreffing van main-color. - Achtergrond secundaire buttons (bijv. annuleren of terug) - Achtergrond

van hele applicatie - Tekstkleur als achtergrond zwart is. #BCBCBC #FDF7E1 - Tekstkleur van verhaalfragmenten Mariëlle #E94480 - Tekstkleur van verhaalfragmenten Marielle als John Waterman praat #2F3E9E - Tekstkleur van ‘belangrijke’ teksten in verhaal fragmenten - Tekstkleur van behaalde objecten en verhalen #D22E2E #00786A #00887A - Wordt niet gebruikt in de code - Wordt niet gebruikt in de code # 0 0 6 8 5 B # 2 5 A 5 9 9 # 7 F C A C 3 # B 1 D E D A # D F F 1 F 0 # F D F 7 E 1 # B C B C B C # F F F F F F # F D F 3 9 E # 4 D 3 3 2 D # 2 0 2 0 2 0 # 2 F 3 E 9 E # E 9 4 4 8 0 # D 2 2 E 2 E # 5 3 6 D 7 9

(39)

39

De typografie binnen de app bestaat uit Oswald voor titels en Lato voor tekst.

Voor de content worden nog andere fonts gebruikt. Een overzicht van de vormgeving is te vinden in de bijlage, hoofdstuk Vormgeving.

5.4.3 Iconen

Voor de app zijn veel iconen nodig. Zo zijn er verschillende verhaallijnen en typen ver-halen die door verschillende partijen verteld worden. Zij hebben ook ieder hun iconen nodig.

5. Ontwerp

Speler Geallieerden soldaten Duitse soldaten John Waterman Mariëlle v. Beecke Onderzoeker Thomas

(40)

40

5.5 Prototype

Visueel prototype

Ik heb een werkend prototype in html5, CSS, JavaScript en XML gemaakt. Dit proto-type zal gebruikt worden om de functionaliteit van de app te testen terwijl versie 1.0 van de app gebouwd wordt. Tevens wordt er hard aan gewerkt om de app bij meer mu-sea te krijgen. Dit prototype kan een mooi voorbeeld worden in de onderhandelingen met deze musea. Dit Prototype is bijgeleverd als eindproduct bij dit document.

Testen

Sinds de wireframes test zijn er wijzigingen doorgevoerd in het ontwerp, welke geva-lideerd moeten worden om te kijken of de oplossing die we hebben toegepast ook daadwerkelijk werkt.

Maandag 25 augustus heb ik het prototype getest met twee leden van de familie Dros. Vader

Gerbrand Dros en zoon Zep Dros. Voor de test heb ik een handout gemaakt om ze op de hoogte te stellen van het Warstories project.

5.6 Testverslag

Wat is er getest

• Warstories, het concept.

• Warstories, de app in het concept. • De intro. • De interface. • De verhalen. • De opdrachten. • De rugzak.

5. Ontwerp

(41)

41

Geen geluid? Nee, dit prototype bevat nog geen geluid. Dit zal getest worden in de vali-datietest met de werkende app.

Methode

Net als bij het wireframes prototype gaat de test in twee stappen:

• Observatie

• Scenario

Met het scenario wil ik de laatst gewijzigde onderdelen van het ontwerp testen: het menu en de introductie.

Ik heb ze gevraagd hardop te denken en zoveel mogelijk op en aanmerkingen te geven.

Conclusie

Nadat de applicatie gestart is blijkt de wijziging in de navigatie van de introductie in-derdaad te werken. Zowel vader als zoon vertellen meteen te snappen dat ze nog een aantal stappen hebben te gaan en dat ze al swipend door de introuctie kunnen.

(42)

42

Kort daarna echter komt wederom een probleem op de proppen bij de introductie. Het kaartje dat moet aan-tonen dat er later met een kaart gewerkt gaat worden wekt de intentie interactief te zijn. Er wordt

gep-robeerd de kaart aan te klikken om meteen van start te gaan, terwijl de navigatiebolletjes aangeven dat er nog een aantal pagina’s te swipen zijn. Deze kaart zullen we moeten vervangen door de kaart die twee scher-men verderop wordt gebruikt, deze daagde niet uit tot klikken.

Als we uiteindelijk wel naar de kaart gaan blijken de pijltjes in de tekstbalonnen, waarmee je naar de volg-gende uitleg gaat, onduidelijk als knoppen. Hier blijkt het flatdesign te falen. Deze knoppen moeten

duidelijker, groter of met een 3d effect (skuemor-phism) worden weergegeven.

het volgende punt waarbij onduidelijkheid ontstond was de term ‘Pinchen’. Deze vak-term bleek niet in het vocabulair van de testpersonen voor te komen en moet worden vervangen door een begeleidende afbeelding.

Na de wireframe testen werd besloten de camerafunctie weg te laten, waarna het menu werd aangepast. Dit blijkt een goed besluit te zijn geweest want bij het scenario waarbij ik de testpersonen vroeg waar ze het zojuist verdiende object terug konden vinden wisten zij deze vlekkeloos te vinden.

De popups die verschenen als een locatie bereikt werd, werden soms over het hoofd gezien. Het blijkt noodzakelijk om hier geluid toe te voegen en misschien een trilsignaal om de aandacht van de gebruiker te trekken. Wel waren de instructies duidelijk.

(43)

43

De verhalen, opdrachten en de daarna vrijgespeelde objecten leverden verder geen probleem op. Wel moet hget geluid straks uitgebreid getest worden. Hier verwachten we nog wel wat struikelblokken.

(44)

44

Richten op de toekomst

Het ontdekken van de geschiedenis om daarbij een beeld te vormen van de waarde van vrijheid is een bijzonder iets. Na zolang met dit project te zijn bezig geweest verlies je het doel soms uit het oog omdat je diep ingaat op de details. Dit maakt het soms las-tig om het overzicht te behouden en de koers in de gaten te hebben. Dit heeft er voor gezorgd dat er zo nu en dan wat gaten in het concept vielen die je vind als er getest wordt met eindgebruikers. Tijdens deze testen zijn er dan ook nog verschillende on-twerponderdelen naar bovengekomen die aangepast dienen te worden. Dit biedt mij de gelegenheid om snel door te werken aan verbeteringen voor de eerste update. Met het oog op een mogelijke toekomst in samenwerking met de Museum Vereniging en de Liberationroute heeft dit project kans op een glorierijke toekomst. Dat zoiets mogelijk gebeurd met mijn afstudeerproject kan ik natuurlijk niet anders dan fantastisch

noemen. Maar het dwingt me ook met een kritische blik terug te kijken naar het project en de afgelopen periode. Voor de app volwassen genoeg is om de uitdaging van een veel groter publiek aan te gaan is er nog veel werk te verichten. Ik zie het product dat dit project straks oplevert dan ook als een versie 1.0 product en niet als een af product. Ik ben blij dat ik bij Spektor de kans krijg om verder te kunnen werken aan de Warstories app, ook nadat hij gelanceerd is. In hoeverre de interesse blijft van andere musea in de warstories app zal uitmaken of er nog een update komt, maar de toekomst van Warsto-ries ziet er rooskleurig uit.

Aanbevelingen

Het belangrijkste advies voor deze app is het regelen van de financiële middelen om deze app ook voor Android uit te brengen. Na het ontwikkelen van de app in Unity, een platform dat distributie naar verschillende operating systems eenvoudig maakt, zijn de kosten voor het porten van de app laag. Gezien het feit dat de doelgroep voornamelijk, als niet de gehele doelgroep, Android smartphone bezitters zijn, lijkt me dit de meest noodzakelijke stap om de app te laten slagen. Een alternatief is om iPhone ’s uit te lenen vanuit het museum. Dit is echter een grote belasting op het balie personeel omdat er administratief werk bijkomt omdat zaken geregeld moeten worden met borg bijvoor-beeld. Daarnaast verkleint dit de laagdrempeligheid van de app en kunnen de verhalen vervolgens niet thuis bekeken worden. Tevens heeft het Bevrijdingsmuseum aange-geven ook hier geen budget voor te hebben.

(45)

45

Daarnaast is de afstand van het begin tot het eind van de hoofdverhalen te groot om te voet te doen. Daarom zal fiets, auto of openbaar vervoer moeten worden gepakt. Omdat het gebruik van een app op de fiets of in de auto een heel andere ervaring is, zal deze hiervoor ook moeten worden aangepast. Mijn advies is hier om een extra fiets en auto weergave te ontwikkelen om de app ook voor dit gebruik bruikbaar te maken. Het is hierbij belangrijk dat de weergaves makkelijk te selecteren moeten zijn. Dus niet weggestopt in het instellingen menu.

(46)

46

Vanaf hier de bijlagen

(47)

47

Doelgroep onderzoek

Interviews

Man, 52 uit Setten, Arnhem

Wat was uw motivatie om hier te komen vandaag?

Ik ben meegegaan op excursie met groep 8 omdat ik algemene interesse heb in de bev-rijding en de Tweede Wereldoorlog.

Viel er voor u iets nieuw te ontdekken in het museum?

Jawel, maar ik had graag gezien dat ze meer de nadruk zouden leggen op de bevrijding. Laat vrijheid vanzelfsprekend zijn en maak dat de educatieve waarde van het museum.

Waarom is deze groep scholieren vandaag naar het Nationaal Bevrijdingsmuseum?

Ze hebben net een geschiedenisproject gehad. Ze zitten op het speciaal onderwijs. Deze excursie is onderdeel van de periode.

Wat voor smartphone heeft u?

Ik heb een iPhone, maar deze ligt nog in de auto. Ik heb hem van mijn werk maar geb-ruik hem verder niet.

Zou u geïnteresseerd zijn om via een ontdekkingstocht met een app meer te leren over de Bevrijding?

Nee, voor de kinderen is het misschien leuk maar dit kunnen ze niet in groepsverband doen. Normaliter gaan ze in tweetallen op pad, maar ik geloof niet dat de school dat buiten toe zou staan.

Vrouw, 51 uit Nederland, niet uit de buurt van Groesbeek. Zegt liever niet waar ze vandaan komt.

Wat was uw motivatie om hier te komen vandaag?

Ik wil graag de oorzaak van de oorlog ontdekken. Ook heb ik me de laatste tijd weer gerealiseerd hoe belangrijk en waardevol vrijheid eigenlijk is. Om deze te behouden is het belangrijk dat er werk en stabiliteit is.

(48)

48

Zou u geïnteresseerd zijn om via een ontdekkingstocht met een app meer te leren over de

Bevrijding?

Nee, daarbij ben ik ook niet in het bezit van een smartphone. Ik vind dat allemaal veel te ingewikkeld.

Gezin met 3 kinderentussen de 10 en 14 jaar uit Den Haag Wat was jullie motivatie om hier te komen vandaag?

Gezien het de maand mei is, is dit onderwerp natuurlijk erg actueel. We vinden het zelf, maar ook voor onze kinderen, interessant om meer te leren over de oorlog en het leven ten tijde van. Daarnaast vinden we het belangrijk dat de vrijheid die we nu als zo van-zelfsprekend ervaren er ooit niet was. Dat besef geef ik mijn kinderen graag mee.

Wat voor smartphone heeft u?

Wij hebben allemaal een android smartphone, maar een simpele hoor niet zo’n hele dure.

Zou u geïnteresseerd zijn om via een ontdekkingstocht met een app meer te leren over de Bevrijding?

Dat lijkt me erg leuk. Er schijnt veel gebeurt te zijn hier in de omgeving.

Kinderen: Alleen als het voor school moet. Anders zou ik denk ik geen zin hebben om er tijd in te stoppen.

man, 54 uit Canada

Wat was uw motivatie om hier te komen vandaag?

I am on a discovery. My father was an anti-tank trooper. Iam interested in the war as a whole too. I mea, what happened exactly, what went those man and my father through. He didn’t talk that much about the war so I am keen too discover it on my own.

Hoe ervaart u de vrijheid waarin we leven?

I think the world is a more stable place now. Learning that it wasn’t like this back in days does not really give me a new perspective on freedom. I believe this wouldn’t hap-pen again in our era.

(49)

49

I don’t have a smartphone, I’m affraid i still have some pre-war device.

Zou u geïnteresseerd zijn om via een ontdekkingstocht met een app meer te leren over de Bevrijding?

Oh yes! If that would be in the erea and i could, for example, follow the trail of the groundtroops that went on mission in this erea i would be very interested.

Familie Baarn met 2 kinderen van 7 en 11 Wat was uw motivatie om hier te komen vandaag?

We kamperen hier in de buurt en dit is een van de attracties die we kunnen bezoeken.

Ik zie dat jullie een Android smartphone hebben?

Ja, we hebben er allemaal een. Mijn zoon heeft net een nieuwe gekregen van zijn opa en oma. Een heel duur ding, daar was ik niet zo blij mee. De kinderen zijn onafschijdelijk van hun telefoons. Zelf gebruik ik het vooral voor Buienradar, Google Maps en om te kijken wat er allemaal in de buurt is.

Valt er iets nieuws te ontdekken in het museum voor u en de kinderen?

Zeker, vooral voor de kinderen. Die willen graag verhalen horen/lezen/zien over leefti-jdsgenootjes die avonturen meemaken in een andere tijd. Op die manier de geschiede-nis meemaken vinden ze fantatstisch en wij natuurlijk ook want daar leren ze van.

Zo hadden ze in Soest-Grapelgat een app voor de omgeving die je kon gebruiken voor meerdere onderwerpen, waaronder iets heel sufs met paardrijden maar ook andere leuke dingen die ik even niet meer weet. De app kon je binnen en buiten gebruiken en soms was er interactie met elementen. Zo ging er een beamer aan op een muur en zat je ineens voor een haardvuur. Uiteindelijk leerde je ook wat over de geschiedenis van de omgeving. We zijn erg enthousiast over zulke ontwikkelingen en technieken en doen dit graag met onze kinderen.

(50)

Bijlagen

50

Contextueel fotoverslag

(51)

Bijlagen

51

SNS app

Para 82nd Airborne

Algemene historische informatie Operatie Market Garden

Operatie Market Garden was een van de grootste geallieerde operaties van de Tweede Wereldoorlog en vond plaats in september 1944. Het doel van de operatie was om een aantal vitale bruggen over Nederlandse waterwegen in te nemen en op deze wijze de Sieg-friedlinie, een zwaar versterkte Duitse verdedigingslinie, te omzeilen en een snelle opmars naar Berlijn te garanderen. De operatie bestond uit twee delen. Operatie Market was de grootste luchtlandingsoperatie ooit in de krijgsgeschiedenis. Drie hele divisies werden gedropt uit vliegtuigen of landen met zweefvliegtuigen. Operatie Garden hield de opmars van het Britse 30ste Korps in. Het doel van dit korps was om de bruggen die door de para’s waren ingenomen veilig te stellen. Het was een hoogst ambitieuze operatie die uiteindelijk slaagde uiteindelijk niet in zijn originele opzet door o.a. slechte weersomstandigheden in Groot-Brittannië en zware Duitse tegenstand, met name bij Arnhem. Na de succesvolle slag om Nijmegen bleek Arnhem uiteindelijk de spreekwoordelijke brug te ver.

Bij Groesbeek landen eenheden van de Amerikaanse 82nd Airborne Division. Deze divisie had al deelgenomen aan de gevechten in Italië en Normandië en zou na Operatie Market Garden ook deelnemen aan het Ardennenoffensief. De 82nd Airborne Division bestond uit vier regimenten waarvan er twee de 508th en 505th bij Groesbeek zouden landen. De rest van de troepen kwamen neer bij Grave. De taak van de 82nd was om de bruggen in Grave over het Maas-Waal kanaal en de Waal te veroveren. Daarnaast moest de divisie het hooggelegen gebied bij Groesbeek in handen zien te krijgen. De divisie stond onder het bevel van Brigade-Generaal James Gavin. We hebben ervoor gekozen ons fictieve personage te plaatsen binnen het tweede bataljon van het 505th regiment. Deze eenheid is het beste in staat alle punten die wij in het verhaal willen verwerken, aan elkaar te binden.

(52)

Bijlagen

52

Eerste opzet, verhaal Amerikaanse soldaat 82nd Airborne, 508 Parachute Infantry

Regiment.

Miniroute in museum, trailer Chronologie Locatie

1. Landing 17 september 44 Middag Museum Bord voorin

2. Ontmoeting Gavin in Jeep, die op weg is naar de stad 18 september 44 Ochtend Museum Gavin

3. Gevechten om Nijmegen 18- 20 september 44 Museum Maquette

4. Waaloversteek 20 September 44 Middag Museum Waalbrug

Buitenverhaal, totaal 14 kilometer Chronologie Locatie

5. Landing 17 september 44 Middag Wylerbaan

6. Eerste contact met burgers 17 september 44 Middag Oude Molen

7. Overdragen krijgsgevangene aan 505 17 september 44 Avond Kerkstraat Groesbeek

8. Ontsnappingstrein 17 september 44 Nacht Dorpstraat

9. Ontmoeting Gavin in Jeep, die op weg is naar de stad 18 september 44 Ochtend Groesbeekseweg richting Nijmegen

10. Bestebeurtje in Hotel Sionshof 18 september 44 Middag Hotel Sionshof

11. Para’s ontmoeten Grenadier Guards 19 september 44 Ochtend Hotel Sionshof buiten

12. De colonne splitst in twee groepen 19 september 44 Middag Groesbeekseweg bij Kazerne

13. Blije burgers op de Daalseweg 19 september 44 Middag Daalseweg Nijmegen

14. Sprint over het Mariaplein 19 september 44 Middag Berg en Dalseweg bij Mariaplein

15. FLAK 88 op het Lodewijkplein 18 september 44 Middag Dr. Claes Noordunstraat

16. Terugtrekken in burgerhuis 19 september 44 Nacht erg en Dalseweg

17. Gevechten op oude postkantoor 19 september 44 Middag Berg en Dalseweg

18. Valkhof/Hunnerpark 20 september 44 Middag Hunnerpark

19. Waaloversteek 20 september 44 Middag Uitzichtpunt bij brug

(53)

Bijlagen

(54)

Bijlagen

54

Miniroute in het museum

De miniroute geeft een samenvatting van het grotere verhaal en bestaat bij iedere storyline uit vier punten. Deze punten geven in al-gemene bewoording aan welke onderwerpen in het grotere verhaal aan bod zullen komen en dient in feite als trailer voor de rest van het verhaal.

1. Landing Museum Bord voorin

Paratroepers werden tijdens de Tweede Wereldoorlog – en vandaag te dag nog steeds – gezien als elite-eenheden. Ze hadden een zeer zware taak. De missie van een paratroeper begon met de inherente gevaarlijke taak om uit een vliegtuig te springen. Vanwege het feit dat de para’s achter vijandelijke linies werden gedropt waren ze vanaf de eerste minuut dat ze de grond raakten omsingeld totdat ze door hun eigen troepen ontzet konden worden. Landing waren vaak chaotisch. Luchtafweergeschut kon vliegtuigen dwingen om van ko-ers af te wijken waardoor de troepen hun aangewezen landingszones met enige regelmaat misten. Eenmaal geland was de eko-erste taak van de para om zich van zijn parachute te ontdoen, zijn wapen gebruiksklaar te maken en contact te leggen met mensen van zijn eigen eenheid. Daarna kon hij zich oriënteren en beginnen met het uitvoeren van de hem toegewezen missie.

De Tweede Wereldoorlog was de eerste oorlog waarin er gebruikt werd gemaakt van paratroepers. Veel mensen hadden nog nooit gehoord van het idee om met een parachute uit een vliegtuig te springen, laat staan het zelf gezien te hebben. Uit Groesbeek is er een anekdote van een klein meisje bekend die de para’s neer ziet komen en tegen haar moeder zegt dat God mensen uit de hemel aan het gooien is. Haar moeder stelt haar gerust met de woorden dat het slechts confetti is.

2. Ontmoeting Gavin in Jeep Museum Gavin

Brigade Generaal James Gavin was de bevelhebber van de 82nd Airborne. Gavin was een lange slanke man en kreeg daarom van zijn troepen de bijnaam Slim Jim. Hij was met zijn leeftijd van 37 jaar de jongste Amerikaanse generaal van de Tweede Wereldoorlog. Gavin stond dicht bij zijn soldaten, sprong samen met ze af en had als principe dat officieren als eerste uit een vliegtuig moesten springen en

(55)

Bijlagen

55

als laatste in de rij moesten staan voor het eten. Hij was daarnaast de jongste Amerikaanse generaal die tijdens de Tweede Wereldoor-log het bevel over een divisie voerde. Tijdens Market Garden stond Gavin voor het eerst aan het hoofd van de gehele 82nd Airborne divisie. Tot die tijd had hij het bevel gevoerd over onderdelen van de divisie. Gavin kwam tijdens Market Garden hard op de grond ter-echt na zijn sprong. Hij had, zonder het zelf te weten, twee ruggenwervels gebroken. Desondanks voerde Gavin zijn divisie gedurende de gehele operatie aan. Onze soldaat kan Gavin ontmoeten als hij (Gavin) een rondreis maakt langs de verschillende eenheden.

3. Gevechten om Nijmegen Museum maquette

In en rondom Nijmegen werd vanaf 17 september hevig gevochten. Het doel van de troepen van de 82nd Airborne Division die in het gebied rondom Nijmegen gedropt werden was om de bruggen over het Maas-Waal kanaal bij Grave in te nemen en de bruggen over de Waal in Nijmegen. Beide bruggen waren vitaal voor de verdere opmars naar Nijmegen. De landingen van de 82nd verliepen relatief in eenvoudig maar in Nijmegen moesten ze een zeer zware strijd leveren. Dodelijke straatgevechten werden afgewisseld met sprints over open stukken grond. Ondanks de moed van de geallieerde soldaten bleek het na twee dagen vechten niet mogelijk de bruggen in een frontale aanval in te nemen. Er moest een gedurfd plan worden opgezet.

Het verhaal gaat nu verder bij de Waaloversteek.

4. Waaloversteek Museum Waalbrug

Twee frontale aanvallen op de bruggen van Nijmegen waren in een mislukking uitgelopen. Zowel aan geallieerde als aan Duitse kant waren de verliezen hoog. Daarnaast werd de stad zelf zwaar beschadigd en liepen de burgerverliezen gestaag op. Om deze situatie het hoofd te bieden werd een riskante operatie opgezet. In plaats van een frontale aanval op de bruggen zou de bruggen van twee kanten worden aangevallen. Geallieerde troepen werden met gammele bootjes brede rivier overgezet onder hevig Duits vuur. Deze troepen leden zware verliezen maar wisten beide bruggen te bereiken. Tegen de avond van 20 september werd de verkeersbrug over de Waal van twee kanten aangevallen en viel de brug relatief onbeschadigd in geallieerde handen.

(56)

Bijlagen

56

Grote route

5. Landing (17-09-44 Middag) Wylerbaan

Onze para behoort tot een groep van de 505th regiment die verkeerd wordt gedropt. Zij komen neer langs de Wylerbaan. Twintig minuten later wordt de volgende groep para’s afgeworpen. Dit zijn leden van de 508th. Wellicht is het hier leuk een scene in te voegen waar er lichte verwarring ontstaat over vermenging van de eenheden met als vraag wie zich op de juiste locatie bevind.

Kort na de dropping weten leden van de 508th twee stukken Duits luchtafweergeschut te overmeesteren. In de werkelijkheid worden de bemanningsleden van deze stukken gedood. In ons verhaal kunnen we wellicht stellen dat onze para aan de actie heeft deelgenomen en de gevangen het dorp in brengt terwijl hij op zoek is naar leden van zijn eigen regiment.

6. Eerste contact met burgers (17-09-44 Middag) Oude Molen

Bij café de Oude Molen komt onze para de eerste burgers uit Groesbeek tegen. De burgers begroeten de soldaat vriendelijk. Ze zijn nog steeds onder de indruk van het tafereel dat zich om hen heen afspeelt maar zijn in ieder geval blij bevrijd te zijn. Ze verwijzen de soldaat door naar een provisorisch hoofdkwartier van de 505th aan de Kerstraat.

Referenties

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Voor mij is het na vijftien jaar zo ontzettend belangrijk om weer onder de mensen te zijn en sociale contacten te hebben, met klanten en met de mededeelnemers van dagbesteding..

Waar raadsleden nu nog te- veel hun tenten in het gemeentehuis op- slaan, moeten inwoners gaan inzien dat de overheid niet alles meer voor ze regelt.. Dat zal beter lukken

‘Het zijn de machines die we eigenlijk altijd voor ogen hadden’, vertelt Frans Bosch van Schouten.. Auteur:

Als hij/zij een ernstige fout heeft gemaakt Als hij/zij niet integer is geweest Als inwoners gemeente geen vertrouwen meer hebben Als gemeenteraad geen vertrouwen meer heeft

Stel dat we voor elk punt in N met twee inkomende pijlen beide pijlen verwijde- ren, en vervolgens alle ongelabelde bladeren verwijderen en overbodige punten onderdruk- ken totdat

Gerrit Krol, De schrijver, zijn schaamte en zijn spiegels.. Een goede roman is autobiografisch. Niet door de gebeurtenissen die erin beschreven worden, maar als verslag van de

Organisaties die de instroom bevorderen geven bij gelijke kwalificaties de voorkeur aan niet-westerse minderheden, zij werven minder vaak via een werkstage en/of functie

18 Deze speciale relatie van de secundaire partij (hier: de ouders) tegenover de primaire partij (hier: Tristan) wordt in het Nederlandse richtinggevende Struikelende