Onderzoek naar de kwaliteit van margarine

(1)

Afdeling Akkerbouw Verslag 82.47

1982-04-07 pr.nr. 404.0030

Onderwerp: Onderzoek naar de k1valiteit van margarine.

Voorgaande verslagen: brief 1981-09-17 nr. 2544 en 1982-04-02 nr. 1005.

Verzendlijst: direktie v.K.A., direkteur, sektorchef(s), afdeling

Akkerbomv (3x), afdeling Normalisatie (Hunune), projekt-beheer

(2)

(3)

Afdeling Akkerbouw VERSLAG 82.47

Datum: 1982-04-07

Pr.nr. 404.0030

INTERN

Projekt: Onderzoek monsters landbouw- en visserijprodukten voor de Consumentenbond.

Onden~erp: Onderzoek naar de lno~aliteit van margarine.

Voorgaande verslagen: Brief 1981-09-17 nr. 2544 en 1982-04-02 nr. 1005

Doel:

Beoordeling van de samenstelling en gebruikseigenschappen van margarine monsters op verzoek van de Consumentenbond.

Samenvatting:

Voor de beoordeling werd chemisch en microbiologisch onderzoek ver-richt. Bovendien \o~erden smeerbaarheld en bakeigenschappen sensorisch, aangevuld met enig physisch onderzoek, getest. Er \o~erden 4 7 monsters margarine onderzocht op de volgende aspekten: dierlijk en/of

plantaar-dige oliën en vetten; (cis-cis) linolzuur en meervoudig onverzadigde

vetzuren van het type cis-cis; sterolsamenstelling; indien gedecla-reerd zonnebloem en/of saffloerolie; indien conserveermiddelen niet ge-declareerd benzoë- en sorbinezuur; natrium; chloride; kiemgetal; schim -mels; gisten en enkele gebruikseigenschappen zoals bakken, spatten en

smeerbaarheid.

Op basis van dit onderzoek heeft de Consumentenbond een artikel in de Consumentengids geplaatst.

Conclusie:

De monsters voldoen aan de declaratieverplichting van het Produkt-schap NVO.

De consumptiekwaliteit is daar echter niet uit af te lezen.

Er is ruime keus uit gezouten en ongezouten en uit zuiver plantaardig en andere soorten.

Verantwoordelijk: drs B.G. Nuuse

Hedewerkers/Samenstellers: L.H.H. Frijns, drs B.G. Huuse

~

Projektleider: dr H. Herstel

tn

GD

(4)

Inleiding

Op verzoek van de Consumentenbond (CB) werd een onderzoek gedaan in 47

monsters margarine. De margarines Herden door de CB aangekocht en van elk merk werden 4 monsters ontvangen waarvan er 1 voor chemisch onder-zoek werd gebruikt.

Het onderzoek betrof het voor ons gebruikelijke onderzoek op de wette-lijke eisen gesteld in de ~WO verordeningen.

Uit onze jaarverslagen van dit onderzoek blijkt dat de margarine-indu

-strie goed in staat is om zich te houden aan de gestelde regels. Ook bij dit consumentenbond onderzoek bleek dit het geval.

Onderzoek

- Alle monsters Herden onderzocht op juistheid van de etikettering plantaardige en/of dierlijke vetten en oli~n. Middels de vetzuursa

-menstelling Has dit te concluderen daar het dierlijk vet bestaat uit, lolat betreft vetzuursamenstelling karakteristieke, visolie.

- Alleen die monsters lolaar het hoogl•laardige zonnebloem- en eventueel saffloerolie lolerd gedeclareerd lverden bovendien met de sterolsamen

-stelling en het sterolgehalte op juistheid van deze etikettering onderzocht.

- Hieldels de vetzuursamenstelling kon tevens in alle monsters het ge-halte aan docoseenzuren lolaaronder erucazuur en cetoleinezuur worden vastgesteld. Hetzelfde geldt voor het percentage linolzuur en meer-voudig onverzadigde vetzuren.

Alleen in die monsters l·mar onverzadigde vetzuren van het type cis cis linolzuur lolerden gedeclareerd, l•lerd middels gaschromatografische scheiding van cis-trans isomeren dit onderzocht.

- Het gehalte aan conserveermiddelen (benzo~zuur, sorbinezuur) Herd bepaald in die monsters \•laar deze stoffen \•laren gedeclareerd.

- In alle monsters lverd het zoutgehalte bepaald middels de analyse van natrium en van chloride.

- In een steekproef van vijf monsters Herd het gehalte aan PCB's be-paald.

- Alle monsters Herden microbiologisch onderzocht op bacteri~n, gisten en schimmels.

- Van alle monsters lverd de stevigheid en smeerbaarl1eid vastgesteld met een penetrometer van het NIZO.

- Van alle monsters Herd de bruining en het spatgedrag beoordeeld.

(5)

2

-Resultaten

De resultaten van boven vermeld onderzoek staan vermeld in brief 2544 1981-09-17 aan de CB en in een aanvullend schrijven 1005 1982-04-02 (Bijlage I). In bijlage II werden de overige resultaten opgenomen. De resultaten van dit onderzoek werden door de CB venoJerkt en gepubli-ceerd.

Dit verslag is opgenomen in bijlage lil en wordt door ons bekritiseerd in bijlage IV.

Bespreking van de resultaten

In alle gevallen voldeed de etikettering van plantaardige en/of dier

-lijke vetten en oli~n aan de gevonden samenstelling.

Dit geldt ook voor de declaratie van zonnebloem en saffloeroli~n als-mede het percentage onverzadiede vetzuren of cis cis linolzuur.

Het docoseenzuurgehalte \o~erd niet doorgegeven aan de CB en \<las voor de plantaardige margarines nihil. noor eetoleïnezuur uit visolie was het docoseenzuurgehalte in de margarines Haarin visolie (dierlijk deel) verHerkt \verd positief doch niet hoger dan 5,5%.

- Conserveermiddelen \o~erden niet gevonden wanneer dit niet werd ge~ti ketteerd.

-Het gehalte aan zout:

Zout (NaCl) wordt toegevoegd aan margarine ter verbetering van de smaak en om de groei van micro-organismen tegen te gaan.

Dit remmen van de groei van micro-organismen is zeer belangrijk in-dien de margarines naar tropische landen wordt geëxporteerd (b.v. in het kader van voedselhulpprogramma's).

Er worden ook andere zouten als conserveermiddel toegevoegd b.v. na-triumbenzoaat.

De nederlandse voedingsmiddelentabel geeft een gehalte op van 300 mg Na (per 100 g margarine) overeenkomend met 0,76% NaCl.

Een publikatie in Voeding, 41e jaargang nr. 6 1980 geeft een gehalte van 450 rug Na (per 100 g margarine) overeenkomend met 1,15% Na Cl. Voor dieetmargarine of ongezouten margarine \Wrdt het gehalte vol-gens de Haremo~et in het Hargarinebesluit geregeld: max. 40 mg na-trium en 20 mg chloor per 100 g.

(6)

-- 3

-Opvallend is het hoge zout ge hal te in de pakjes margarine van 250 g.

Rekening houdend met de toch al hoge zoutconsumptie kan men zich

hier afvragen of in dit geval het zoutgehalte zo hoog moet zijn.

Er \Wrdt mogelijk veno1acht dat deze magarines veel voor bakken en

braden worden gebruikt temeer daar het merendeel erg hard is en niet

smeerbaar bij l0°C.

Rekening houdend met een dagelijkse margarineconsumptie per hoofd

van de bevolking van ca. 33 g levert het zout in de margarine ca.

1/6 deel van de behoefte aan zout.

De dieetmargarines voldoen alle aan het gestelde in de Harenwet.

Evenals de dieetmargarines waren ook de plantaardige margarines in

pakjes van 250 g ongezouten.

De camping margarine heeft een hoog zoutgehalte \olat verklaarbaar is omdat deze margarine veel langer be\o7aard \vordt dan normale margarine

en bij campinggebruik bovendien open in hygienisch ongunstige

om-standigheden. Op deze manier houdt men de groei van micro-organismen

tegen.

Het chloride gehalte is beduidend hoger dan kan \wrden berekend uit

het NaCl gehalte op basis van natrium. Naast natrium zou dus nog

(een) ander(e) chloride zout(en) toegevoegd \vorden. Dit is

onver-klaarbaar en bovendien wettelijk niet toegestaan. Het vermoeden

be-staat dat de Na-gehalten te laag zijn.

- In geen van de steekproefmonsters \olerden PCB' s aangetroffen.

- Alle monsters \varen in microbiologisch opzicht in goede staat.

De gevonden \vaarden voldoen alle aan het gestelde in VIB

medede-ling 108/79.

- De resultaten van het stevigheidsonderzoek \verden niet aan de CB

doorgegeven daar dit niet direkt te relateren was met de in de

prak-tijk getoetste smeerbaarbeid. De penetrametrische \vaarde heeft

een lineair verband met de hardheid. De smeerbaarheld heeft dit niet

en heeft een optimum \vanneer het gerelateerd \Wrdt met de hardheid.

- Het bak- en spatgedrag varieerde sterk en was niet aan een soort

margarine gebonden.

De bruining (jus) was constant goed voor campingmargarine en

plan-tenmargarines in pakjes van 250 g. Een duidelijk slechte bruining

gaven de dieetmargarines.

(7)

-- 4

-Conclusie:

Het produkt margarine kent vele soorten en merken. De voor de consu -ment belangrijke produkteigenschappen laten zich moeilijk voorspellen

uit de soortnaam. Hierdoor zal de consument genoopt zijn bij voor hem bekende merken te blijven.

Linolzuurrijke margarines worden alleen gevonden in de plantaardige

soorten. De dieetmargarines springen hier '"eer duidelijk bovenuit. De samenstelling per merk kan enigszins varieren afhankelijk van

grondstofprijzen, doch over het algemeen zijn de nederlandse margari -nes van constante k1o~aliteit waarbij slechts sporadisch afl.1ijkingen

worden geconstateerd.

De zoutconsumptie via margarine van ca. 0,33 g zout per hoofd per dag levert ca. 1/6 deel van de dagelijkse behoefte (van ca. 2 g).

De ingrediëntendeclaratie voldoet aan de eisen gesteld in de H.V

.o.

verordeningen.

(8)

I.

7912001

Rijks- Kwaliteitsinstituut

Oornscstoog 45

6708 PO WAGENINGEN

VOOR LAND- EN TUINBOUWPRODUKTEN

Bijlage

r

Postadres: Postbus 230

6700 AE WAGENINGEN

Telefoon 08370 · 19110 Telox 75180 RIKIL

Consumentenbond,

t.a.v. de heer drs C.A.H. VerhÜlsdonk, Leeghwaterplein 26,

2521 CV 's-GRAVENHAGE

·~

uw kenmerk uw brief van

onderwerp

Onderzoek margarine en boter.

ons kenmerk 2544 proleet nr. 303.0030 datum 1981-Q9-17 bijlage(n) 1

Hierbij ontvangt U de resultaten van het onderzoek naar de kwaliteit van 40 monsters margarine en 20 monsters boter. Het onderzoek betrof

de chemisch-analytische, de microbiologische, de sensorische en op

be-scheiden schaal ook de physischc aspekten.

Het rapport is als volgt ingedeeld: I. Margarine:

Overzicht toegepaste analysemethoden

', __ .'.:..Analyse PCB

- Tabellen 1, la t/m le

-·verklaring in tabellen gebruikte codes - Kostenberekening. II. Boter: overzicht onderzoek 1. monsters 2. analysemethoden 3. · re sultaten. - Tabellen 1, 2 en 3 - Kostenberekening.

III. Sensarisen onderzoek margarine en boter

Resultaten van het kwalitatief onderzoek op kleurstoffen in boter wor-den nog nagezonwor-den.

· Ik hoop dat één en ander voor zich zelf spreekt; gestelde tijd niet mogelijk de onderzoekopzet en net afgerond rapport te bundelen.

Voor vragen houden we ons aanbevolen.

Met _vriendelile

~~~

H. Herst€1 groeten,

mî/YL

. .

het was binnen de .r~sultaten in een

(9)

_{

.

..

't

:

::

~

.

Overzicht van de toegepaste analysemethoden bij het margarine onderzoek

Dierlijke en/of plantaardige oliën en vetten.

Dit werd onderzocht middels de vetzuursamenstelling en in bepaalde

'

gevallen bovendien middels de sterolsamenstelling volgens NEN 6302 en NEN 6334 resp. IDF 54-1970.

Cis-cis linolzuur, meervoudig onverzadigde vetzuren en zonnebloem+ saffloerolie werden onderzocht via de vetzuuranalyse volgens NEN 6302 en 6334 met ,verschillende kolomtypen.

Benzoëzuur en sorbinezuur werden bepaa_ld volgens RIKILT analyse-methode nr. D 32 (Spectrofotometrisch).

Natrium werd bepaald volgens NEN 3717 (vlamfotometrisch).

Chloride werd bepaald volgens NEN 3710 (Potentiometrisch).

Het kiemgetal, gisten en schimmels werden bepaald volgens een intern RIKILT voorschrift.

Het kiemgetal is het aantal kolonies per ml waterfase na bebroeding op een niet selectief medium gedurende 72 uur bij 30 + 1 °C.

Gisten en schimmels zijn het aantal kolonies per ml waterfase na bebroeding op een selectief medium gedurende 2-5 dagen bij 22 + l °C.

Stevigheid en smeerbaarheid werden bepaald volgens een Unilever analysemethode van

A.J.

Haigton

J.A.o.c.s.

1959 36 345-348 met behulp van een·penetrometer bij l0°C en 20°C.

PCB (polychloorbifenyl) na al~oholi~che verzeping gaschromato-grafisch volgens RIKILT methode nr. F 26.

(10)

.

. ,

.

Analyse PCB in margarine

0,05

Gezien de voorgestelde richtwaarde voor het totaal PCB-gehalte in melk

en zuivelprodukten van 0,5 mg/kg op vet, zijn de gevonden gehalten

verwaarloosbaar.

(11)

Tabel 1

meervoudig on- 111ec:rvoudig on- zonnebloem + zonncbloe111 +

RlKll.T declaracie op gevonden verzadigde vecz. verzadigde vee- saffloerolie a af floerolie

nummer merk verpakking decla rll tie linolzuur % gedeclareerd % z:uren gevonden % gedec:lar. % gevonden %

cafelmargarine, kuipjea 500 g

20829 Bucella Pl !'1 40 40 45

20830 Leeu\olenzegcl Pl Pl 36 40 40

20831 Remia Soft Pl !'1 32 35

20832 Spar Pl Pl 41 47

20833 Summer Pl+O Pl+O 27 31

20834 Zeeu\o/S meisje Pl+O Pl+D 25 30

111argarine, kuipjes 500 g 20835 Alberc Heyn Pl Pl 36 41 20836 Bon a Pl Pl 40 40" 45 20837 Bucella D+Pl D+Pl 12 16 20838 Couda's glorie Pl Pl 38 40 43 20839 Roland D+Pl D+Pl 14 15 20840 SRV Pl Pl 40 47 20841 Sun Pl Pl 36 40 41 21873 Reddy Pl Pl 47 45-50 47 100 70 7) dieecmargarine, kuipjes 250 g 20842 Alberc Heyn Pl Pl 60 1) 60-65 2) 61 83 > 83· 20843 Be cel Pl !'l 60 1) 60-65 2) 61 83 > 83 20844 Bucella Pl Pl 62 1) 60-65 2) 62 83 > 83 20845 Gouda's glorie Pl Pl 60 1) 60-65 2) 60 .83 > 83 20846 Vrije produkt Pl Pl. 61 1) 6Q-6.5 2) 62 . 83 _>83

camping margarine, blikken .500 g

20847 Corso Pl+D Pl+D 15 18

20848 Re lil ia Pl+D !'l+D l l 12

plantenmargarine, pakjes 250 g

20849 Alberc Heyn Pl Pl 26 28 20850 Brio Pl ~l 25 27 20851 Wajane Pl Pl 12 13 21874 Ram a l?l Pl 9

v

tabel.l

-

-:'

(12)

3) 3) 4) 5) 6)

benzoëzuur % aorbinczuur % kiemgetal ~chic:mels gisten

Ril<.ILT declaratie declaratie nDtrium chloride per ml per ml per ml

nummer merk afwezig .,fwczig mg/lOOg mg/lOOg waterfase waterf11se waterfase

tsfelmargarine, kuipjes 500 g

20829 Butella 64 147 < 100 < l <

20830 Leeuwenzegel 102 190 .< 100 < l < 1

20831 Remia Soft nihil nihil 250 449 < 100 < 1 < 1

20832 Spar 98 172 < 100 < 1 < 20833 Summer 137 24 7 < 100 < 1 < 1 20834 Zeeuws meisje 139 225 < 100 < 1 < margarine, kuipjes 500 g 20835 Albert Heyn 83 145 < 100 < 1 < 1 20836 Bon a 101 173 120 < 1 < 1 20837 Butella 163 268 < 100 < 1 < 20838 Gouda's glorie 79 147 < 100 < 1 < 1 20839 Roland 289 486 < 100 < 1. < 1 20840 SRV 127 193 < 100 < 1 < 1 20841 Sun 85 151 < 100 < l < 21873 Reddy 62 105 < 100 < l < 1 dieetmargarine, kuipjes 250 g 20842 Albert Heyn 22

"\

< 100 < 1 < 1 20843 Be cel 26 .5 < 100 < l < 1 20844 Butella 15 6 . < 100 < 1 < 1 20845 Gouda's glorie 17 7 < 100 < 1 < 1 20846 Vrije produkt 25 14 < 100 < '1 < 1

camping margarine, blikken 500 g

2084 7 Corso nihil nihil 6.07 958. < 100 < 1 <

20848 R.emiA 486 819 < 100 < 1 < 1. plantenmargarine, pakjes 250 g 20849 Albert Heyn 33

"

\

< 100 < l < 1 20850 Brio 31 13 < 100 < 1 . < 20851 Wajang 22 12 550 < 1 <;: 1 21874 Ra ma 140 210 < 100 < 1 <

..

Tabel. la

(13)

RIKILT nuli\Cer merk

tafelmargarine, kuipjc:s 500 g 20829 Butella 20830 LeeuwenzeRCl 20831 Remia Soft 20832 Spar 20833 Sum .. er 20834 Zeeuws lllclsje margarine, kuipjes 500 s 20835 Alberc Heyn 20836 Bon a 20837 Bucella "20838 Gouda's glorie 20839 Roland 20840 SRV 20841 Sun 21873 Reddy

d1eetlllargarine, kuipjes 250 g 20842 Alberc Heyn

20843 Be cel 20844 But el la

2084~ Gouda's glorie

20846 Vrije produkt

camping margarine, blikken 500 g 20847 Corso

20848 Rem ia

plantenmargarine, pa\<jes 250 g

20849 Albert Heyn 20850 Brio 20851 Wajang 21874 Ram a Tabel.lb ~ Stevigheid en •meerbaarheld Stevigheid en tiCJ(!crbtJllrhcld

bij 1o•c bij 2o•c

zacht, net smeerbaar elastisch, smeerbaar hard, smecrbuar

zacht, net smeerbaar elascis<;h, smeerbaar elastisch, sm.,erbaar

elastisch, elileerbaar elastisch, scc:erbaor elastisch, smeerbaar elastisch, smeerbaar hard, smeerbaar

el~stisch, smeerbaar

elastisch, smeerbaar erg zacht, niet Sllleerbaar

zacht, net smeerbaar zacht, net sc.,erbaar

zacht, net smeerbaar zacht, net sceerbaar zacht, net smeerbaar

erg hard, grens van smeerbaarht:id

-erg hard, niet smeerbaar

erg hard, grens van sceerbaarheid erg hard, grens van smeerbaarheld erg hard, niet smeerbaar

erg hard, a.ic. t smee rbQar

erg zacht, niet smeerbaar zacht, net smeerbaar

zacht, net Sllleerbaor

zacht, net smeerbaar

z;acht, net smeerbaar

z;acht, nee smeerbaar

zacht, nc:t allleerbaar :z:acht, nee smeerbaar erg zacht, niet smeerbaar erg zacht, niet smeerbaar zacht, net smeerbaar .zacht, net smeerbaar z;achc, nee smeerbaar uitgezakt vet

z;acht, ~

erg niet smeerbaar

erg z;acht, niet smeerbaar erg zacht, niet smeerbaar

erg zacht, niet Sllleerbaar erg Z.lcht, niet &llleerbaar

elastisch, smeerbaar

elastisch, smeerbaar ela::ti::ch, ameerbaar elastisch, smeerbaar elastisch, smeerbaar

(14)

Vervolg tabel 1

RI KILT nu=er merk

plantenmargarine, kuipjes 250

z

21875 21876 Vegana Eden margarine, pakjes 250 g 20852 Albert Heyn 20853 Blue Band 20854 Corona 20855 Frieslands glorie 20856 Couda's glorie 20857 Leo:uwenzegel 20858 Remis Dex 20859 Spar 20860 SRV 20861 Sun 20862 Venda 20863 Vrij~ produkt 20964 Zeeuws meisje Tabel.1c deè:laratie op gevonden meervoudig on-verzadigde vetz. meervoudig on -verzadigd<:

vet-zonno:bloe~ + zonnebloem +

saffloerolie saffloerolie

verpakking d<:clara_tie linolzuur % gedeclareerd % :uren gevond~n :Z: gedeclcaE·_% gevonden %

Pl Pl D+Pl Pl+D D+Pl D+Pl Pl+D Pl+D D+Pl D+Pl D+Pl D+Pl D+Pl Pl+D D+Pl Pl ?1 D+Pl Pl+D D+Pl D+Pl Pl+D Pl+D D+Pl D+Pl D+Pl D+Pl D+Pl Pl+D D+Pl 43 55 10 13 11 16 20 14 16 20 13 9 20 l3 l l 43 56 12 15 14 18 21 16 18 23 18 11 22 14 14 60-70. 80 > 60 > 80

(15)

Vervolg tabel 1

3) 3)

ben1;oë:tuur % sorbinezuur %

RI KILT declaratie declaratie

nummer merk afwe1;ig afwezig

plantenmargarine, kuipjes 250 g

21875 Vegana nihil nihil

21876 Eden nihil mihil

margarine, pakjes 250 g 20852 Albert Heyn

20853 Blue Band nihil nihil

20854 Corona 20855 Frieslands glorie 20856 Gouda's glorie 20857 Leeuwenzegel 20858 Remis Dex • nihil nihil 20859 Spar 20860 SRV 20861 Sun 20862 V end a 20863. Vrije produkt 20964 . Zeeuws meisje Tabel.1d ·

.

• 4) kiemgetal natrium chloride per ml

mg/lOOg mg/lOOg waterfase

12

~,4 ~

< 100 15 < 100 318 521 < 100 362 646 < 100 371 601 < 100 481 846 < 100 453 805 < 100 442 764 < 100 511 890 < 100 351 598 < 100 352 603 < 100 346 552 200 401 . 726 < 100 438 774 < 100 478 817 < 100 5) schi=els ·per ml waterfase · < 1 < 1 < r < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 < l <·1 < 1 < 1 < 1 < 1 < 1 6) gisten pe7 ml waterfase < 1 < l 20 < 1 < l < < 1 < l < l < 1 < 1 100 < 1 <i < 1 . . I I ..

(16)

Vervolg tabel l

RIKILT

nummer merk

plantenmargarine, kuipje~

21875 Vegana 21876 Eden margarine, pakjt:S 250 g 20852 Albert Heyn 20853 Blue Band 20854 Corona 20855 Frieslands glorie 20856 Gouda's glorie 20857 Leeuwenzegel 20858 Remis Dex 20859 Spar 20860 SRV 20861 Sun 20862 V end a 20863 Vrije produkt 20964 Zeeuws meisje Pl • Plantaardig D • Dierlijk 250 g Pl+D • Plantaardig + Dierlijk D+Pl • ~ierlijk + Plantaardig Stevigheid en smeerbaarheid St~ vi gheid en ameo!:-baarheid

bij JO"c · bij 2o•c

elastisch, smeerbaar erg zacht, juist vast

elastisch, smeerbaar ZöCht, net smeerbaar

erg hard, niet Glllt:erbaar elastisch, smeerbaar

erg h.:lrd, grens van smeerbaarheid elastisch, Billeerbaar

erg hard, grens .van smeerbaarht:id elastisch, smeerbaar

erg hard, niet Gilleerbaar erg hard, grens van smeerbaarheld

erg hard, niet smeerbaar elastisch, smeerbaar

erg hard, grens van sm~erbaarheid elastisch, smeerbaar

el.astisch, smeerbaar elastisch, sm~erbaar

hard, smeerbaar elastisch, smeerbaar

erg hard, grens van smeerbaarheld elastisch, smeerbaar

erg hard, grens van smeerbaarheld el'!-stisch, smeerbaar

erg hard, niet smeerbaar elastisch, smeerbaar

erg hard, grens van smeerbaarheld elastisch, smeerbaar

Voor de betekenis van de codes 1 t/m 7 zie hierna.

(17)

Betekenis van de Codes gebruikt in de tabellen la t/m le

1. In deze monsters werd linolzuur bepaald als cis-cis linolzuur. 2. Meervoudig onverzadigde vetzuren van het type cis-cis linolzuur.

3. In die gevallen waar konserveermiddelen niet werden vermeld, werd het benzoë- en sorbinezuurgehalte bepaald.

Minder dan 50 ppm is aangeduid als nihil. 4. Maximaal toelaatbaar 104.

5. Maximaal toelaatbaar

<

1. 6. Maximaal toelaatbaar 100.

7. Deze samenstelling werd berekend op basis van de vetzuursamenstel -ling van in Nederland gebruikelijke zonnebloemolie.

Het is niet uitgesloten dat de fabri~ant te goeder trouw handelt

met zuivere zonnebloemolie waarvan de samenstelling afwijkt van de

algemeen gangbare zonnebloemoliën.

(18)

Kostenberekening van het RIKILT-onderzoek op margarine 1981

40 margarine monsters werden onderzocht op:

Vetzuursamenstelling Natrium

Chloride

Smeerbaarheid (panelbeoordeling) Bak en spateigenschappen

Algemene kosten

Microbiologisch: bacteriekiemgetal, schimmels en gisten

40x

Sorbinezuur, benzoëzuur, 6 monsters

f L

n.

Identiteit van de grondstof, middels sterolonderzoek,

9 monsters PCB (polychloorbifenyl), 5 monsters Penetrometer metingen ' . Kosten .. 18% BTH Totaal 214,50 30,25 19,25 41, 25 38,50 11,00 60,50 415,25 fl. 16610,00 627,00 2524,50 1925,00 550,00 n.-22236,50 4002,48

n.

26238,98

(19)

\

cc Frijns Muuse Herstel TA VKA Feberwee? Consumentenbond,

t.a.v. de heer drs C.A.M. Verhülsdonk, Leeghwaterplein 26, 2521 CV 's-GRAVENHAGE. lOOS 404.0030 1982-04-02 1

Hierbij ontvangt U de gegevens ·van het aanvullend onderzoek van 7

monsters margarine.

De gegevens vermeld in rapport dd. 1981-09-17 kenmerk 2544 zijn ook van toepassing op het vermelde in de bijlage.

De kosten van het aanvullend onderzoek zijn: algemene kosten f 11,80 vetzuursamenstelling

18% BTW Totaal

Met vriendelijke groet,

d r H • Hers te 1 230,10 f 241, 90 x 7 f l. 693,30 304, 79 f 1. 998,09

=

==

=

==

=

LF/Fr

(20)

-=-.. .. ..-tY

RIJKS·KWALITEITSINSTITUUT VOOR

LAND- EN TUINBOUWPRODUKTEN

WAGENINGEN

Bijlage bij brief &J. 1982-{)4-{)2 no. 1005

R.llCIU'

nmmer Nerk ~atle gevorrlen linolzuur

op verpak- declaratie i.

ldrg

margarine, p3kjes 250 gram

14868 ~rieur D +Pl. D + Pl 16 14869 d'Otue W3ag D + Pl D + Pl 19 14870 Golden Regen D +Pl. D + Pl 11 14871 Disko D +Pl. D +Pl. 17 14872 Ievo D +Pl. D +Pl. 16 14873 &>larrl D +Pl. D +Pl. 8 15227 M:i.ro D + Pl D +Pl. 14

•

lOOSa neervouiig ooverza::l igcE vetzuren ge-declareenl i. neervoudig ooverzadigde vetzuren f!f!-vorrlen% 19 21 12 18 18 9 15

(21)

Bijlage II

Penetrametrische waarden in g/cm2 bij l0°G en 20°G.

RIKILT 10°G 20°G

_I

RIKILT 10°G 20°G

I

nummer

I

nummer

21876 145 145

_I

I

Hierbij geldt volgens A.J. Naighton, J. AOSG 1959 ~. 345.

<50 erg zacht, juist vast 50 - 100 erg zacht, niet smeerbaar

100 - 200 zacht, net smeerbaar

200 - 800 elastisch en smeerbaar

800 - 1000 hard maar smeerbaar

1000 - 1500 te hard, grens van smeerbaarheid

>

1500 niet meer smeerbaar

(22)

7912003 '

RIJKS-KWALITEITSINSTITUUT VOOR LAND· EN TUINBOUWPRODUKTEN

WAGENINGEN

Sensorisch onderzoek margarine en boter. pr.nr. 303.0030

In de periode van 10 juni t/m 3 juli 20 monsters boter onderzocht op bak-smeerbaarheid bij 4°C en 18°C.

zijn er 40 monsters margarine en en spatgedrag, bruining(jus) en

)

Het bak- en spatgedrag is onderzocht volgens een voorschrift uit het 11_{Handbuch der Lebensmittelchemie IV,} _Fette_{und Lipoide, 1969, blz.} _994,

995.

Hierbij wordt een vel filtreerpapier van 40 x 40 cm, dat 22 cm boven de kookplaat was aangebracht, beoordeeld op het aantal vetvlekken.

De bruining is beoordeeld door aan het bij de spatproef overgebleven

vet en aanbaksel water toe te voegen en de kleur hiervan te beoordelen.

De volgende schaal is gebruikt: zeer goed, goed, redelijk, slecht, zeer slecht.

De smeerbaarheld is onderzocht door een panel van 6 personen. De

mar-garines en boters zijn 24 uur bij 4°C en 18°C geconditionneerd en dan

op witbrood van 1 dag oud gesmeerd.

De volgende schaal is gebruikt:

zeer zacht: loopt van het mes en dringt sterk in het brood

zacht: redelijk smeerbaar, maar dringt toch enigszins in het brood

goed: kan gemakkelijk over het brood worden verdeeld hard: het smeren kost wat moeite

zeer hard: het smeren is zeer moeilijk of zelfs onmogelijk. Een samenvatting van de resultaten is bijgevoegd.

Wageningen, 28 juli 1981. O.M. van t~azijk-Bokslag

>

(23)

Samenvatting resultaten:

~a~g~r~n~:

De bak- en spatproeven waren in het algemeen beter van de in papier verpakte dan van de in kuipjes verpakte monsters margarine.

Bij de bak- en spatproef was de beoordeling van een (dieet)margarine

zeer slecht, terwijl niet op de verpakking vermeld staat dat deze

margarine niet voor bakken en braden geschikt is.

De bruining (jus) was van de in papier verpakte margarine beter dan van de margarine in kuipjes.

De smeerbaarheld van margarine in kuipjes is bij 4°C en 18°C in het

algemeen goed.

Margarine in papier of blik is bij 4°C hard tot zeer hard en bij 18°C overwegend hard.

Boter:

Niet een monster boter. kon bij de bak- en spatproef met goed beoor-deeld worden terwijl de bruining (jus) wel redelijk tot goed was. Boter is bij 4°C zeer hard maar in het algemeen bij 18°C goed smeer-baar •

(24)

nummer merk bakken en bruining smeerbaarheld

spatten (jus) 4°C 18°C

tafelmargarine, kuipjes 500 g

20829 Butella zeer goed slecht goed goed tot zacht

20830 Leeuwenzegel goed goed goed goed

20831 Remia. Soft zeer goed goed goed goed

20832 Spar redelijk redelijk goed goed tot zacht

20833 Summer goed goed goed goed tot zacht

20834 Zeeuws meisje slecht slecht goed goed tot zacht

margarine, kuipjes 500 g

20835 . Albert Heyn slecht goed goed goed

20836 Bon a slecht redelijk goed goed

20837 Butella redelijk slecht hard tot goed tot zacht

goed

20838 Gouda's glorie redelijk slecht goed goed tot zacht

20839 Roland redelijk goed zacht zacht

20840 SRV zeer goed goed goed tot zacht

zacht

20841 Sun slecht goed goed goed

21873 Reddy zeer goed redelijk goed zacht

dieetmargarine, kuipjes 250 g

20842 Albert Heyn zeer goed redelijk zacht zacht

20843 Be cel zeer goed slecht goed tot goed tot zacht

zacht

20844 Butella zeer goed slecht goed zacht

20845 Gouda's glorie zeer slecht slecht goed goed

20846 Vrije produkt zeer goed redelijk zacht zacht

Camping margarine, blikken 500 g

20847 Corso goed goed hard hard

20848 Rem ia redelijk goed zeer hard hard

plantenmargarine, pakjes 250 g

20849 Albert Heyn zeer goed goed zeer hard hard

20850 Brio goed goed zeer hard hard

20851 . Wajang goed goed zeer hard hard

. 21874 nam a redelijk goed. zeer hard goed

(25)

-- 2

-nummer merk bakken en bruining smeerbaarheid

spatten (jus) 4°C l8°C

plantenmargarine, kuipjes 250 g

21875 V ega na goed redelijk goed zacht

21876 Eden zeer goed slecht goed goed

margarine, pakjes 250 g

20852 Albert Heyn redelijk redelijk zeer hard hard

20853 Blue Band zeer goed goed hard tot hard

zeer hard

20854 Corona goed redelijk hard tot goed

zeer hard

20855 Frieslands zeer goed redelijk zeer hard zeer hard

glorie

20856 Gouda's glorie zeer goed V redelijk zeer hard hard

20857 Leeuwenzegel zeer goed goed zeer hard zeer hard

tot hard

20858 Rem ia De x goed goed hard hard tot goed

20859 Spar goed redelijk hard goed

20860 SRV goed redelijk hard goed

20861 Sun goed redelijk hard hard tot goed

20862 V end a zeer goed goed hard hard

20863 Vrije produkt zeer goed redelijk zeer hard hard

20864 Zeeuws meisje zeer goed redelijk zeer hard hard

boter

21877 Albert Heyn zeer slecht goed zeer hard goed

21878 Volnij ·slecht goed zeer hard goed

21879 APR zeer slecht goed zeer hard goed

21880 Fr i co slecht redelijk zeer hard hard

21881 t·1enken redelijk goed zeer hard goed

21882 V

&

D slecht goed zeer hard hard

21883 Van Leeuwen zeer slecht goed zeer hard goed

21884 NCZ zeer slecht goed zeer hard goed

21885 Holland ia slecht goed zeer hard goed

21886 ASZ redelijk goed zeer hard goed

21887 ZNZ slecht goed zeer hard goed

21888 Bouter zeer slecht · redelijk zeer hard goed

21889 ctK Woudenberg redelijk goed zeer hard goed

(26)

'-Bijlage III

Margari es:

v:ette

inhoud

,

mager Verschil

Opdiemanierisookvasttestellendat

P

rij

s, smaak

e

n

samens

t

e

llin

g, da

t

zijn

de za

k

e

n

waar

u bij

mar

ga

rin

e

op

m

oe

t l

e

tt

e

n

.

En

wat

ons b

e

tr

e

ft

oo

k

in

dez~

vo

l

go

r

d

e. S

maak

i

s

ee

n p

e

r

soo

nlijk

e

zaak, daar weiden w

e

ni

e

t

ove

r

uit. De prijz

e

n

e

n

de samenst

e

llin

g

h

ebbe

n

we

onderzo

c

ht.

DaaNan

hier d

e

r

es

ultaten m

e

t

e

nig

e

kantt

e

k

e

ningen.

Margarine is de kunstmatige tegenhan -ger van boter. Evenals boter moet mar

-;Jarine voor minstens 80 procent uit vet

bestaan. Moet dat bij bot~r per se

melkvet zijn, bij margarine mag het

ieder soort vet zijn, zolang het maar

eet-baar is. In margarine kunnen dierlijke

en plantaardige vetten en oliën zitten.

Olie is de vloeibare vorm van vet. Via een chemisch proces dat "harden"

heet, kunnen oliën vast gemaakt wor

-den. Bij het harden wordt het gehalte

aan meervoudig onverzadigde vetzu

-ren, die vooral in plantaardige oliën

1uim aanwezig zijn, steeds geringer.

Voor de smaak maakt het in beginsel

niet uit of de vetten dierlijk of plantaar

-dig zijn, voor de prijs wel. Margarines

met veel plantaardige oliën zijn vaak

WéH duurder. Als dierlijk vet wordt

vrij-wel uitsluitend geharde visolie ge

-bruikt. Gebruikte plantaardige oliën

zijn soja-. zonnebloem-, saffloer-. palm-.

maïs- en raapolie.

Plantaardige margarines worden

nogal eens als "natuurprodukt" aange

-EJ[!f) iUI.I 1'182

prezen. Wie weet hoe margarines

ge-maakt worden. weet ook dat dqt onzin

is. Voordat een vet of olie tot margarine

is verwerkt, moet het vele bewerkin -gen ondergaan. De olie moet uü de oliehoudende bonen of zaden worden

gewonnen, wat meestal gebeurt met

oplosmiddelen. De vetachtige substan

-tie die men zo verkrijgt, moet worden

gewassen, van geurstoffen ontdaan,

gebleekt en (SOT11S) gehard.

Om margarine te maken worden aan

de vetten nog water toegevoegcj (tot 16

procentt emulgatoren (maken ~et mo

-gelijk dat water en vet mengen), "kleur-,

geur- en smaakstoffen. Vaak \Vorden

ook droge melkbestanddelen~ voe

-dingszuren, zout en conserve~rinidde

len toegevoegd. Toevoeging van de vi

-tamines A en D is weÜelijk verplicht.

Met natuur heell margarine na' al die

toevoegingen uiteraard niet veel meer

te maken. ·

Op margarines staan de ingrediën

-ten al enige jaren keurig vermeld in volgorde van afnemende hoeveelheid.

vrijwel alle "plantaardige" margarines

naast plantaardige vetten ook droge

melkbestanddelen bevatten, die wel

degelijk van dierlijke oorsprong zijn.

Deze melkbestanddelen worden toe

-gevoegd om een goede bruining bij

het braden te krijgen. Van de ingre

-diëntenlijst is niet af te lezen welke

soorten dierlijke vetten gebruikt zijn.

Mensen die geen varkensvet mogen

eten moeten voor alle zekerheid mar

-garines met enkel plantaardige vetten

eten.

Vanaf januari 1983 zal op alle pakJes

margarine .een datum van minimale

houdbaarheid moeten staan. De smaak

van margarine wordt hoofdzakelijk be

-paald door de toegevoegde smaakstof

-fen en zout. Onverzadigd

De meervoudig onverzadigde vetzu

-ren staan de laatste jaren volop in de

belangstelling. De consumptie va_n die vetzuren kan het cholesterolgehalte in

het bloed verlagen. Cholesterol is een

vetachtige stof, die zich kan afzetten op

de wanden van de bloedvaten, waar

-door deze kunnen verharden of dicht

-slibben. Men vermoedt dat iemand met

veel cholesterol in het bloed meer kans

heell op een hart-of vaatziekte. Zoals

ook rokers, stilzitters, mensen m8t een

verhoogde bloeddruk, mensen met

spanningen en mannen meer kans

hebben op hart- en vaatziekten. Over

de werkelijke oorzaken van deze ziek

-ten tast men nog in het duister en dus is

ook over de waarde van de meervou

-dig onverzadigde vetzuren voor de ge

-zondheid het laatste woord nog niet ge-zegd.

De Voedingsraad, een belangrijk

advlesorgaan voor de minister van

Volksgezondheid, raadt Nederlanders

aan het aandeel van de meervoudig on

-verzadigde vetzuren in de voeding wat

te vergroten. Dat moet echter niet ge

-paard gaan met het eten van meer vet.

Dat is een zaak die bij alle aandacht

voor de meervoudig onverzadigde

vet-ten wat uit het oog verloren dreigt te ra

-ken. Het eten van te veel vet is nog het

allergrootste probleem voor de

ge-zondheid. Wie verstandiger wil eten,

J<an beter in de eerste plaats minder

(27)

-voud1g onverzadigde vetzuren gaan kijken

Prijs

De prijs van margarine (in de tabel ge ven wij de door ons aangetroffen win

I MARGARINE · · I " ~ , ~ i KVLPJE 500 G IL:.JJ.c..I _ _ _ _ +J.-49 ._P_ . 41 .0.2 - I+ : BDNA 1.75 . P , 45 :o.3 - . 1 0 r - - - - -+--.... 'li_ITT_EI.I.A _ _ ._. _ _ ._1.29_ :P . 45 '0,2

++

! -!Btl1TI.Lh '' · · · : DP I 16 ;0,4 0 · l -lr=to~DI=,=, -'---- t-,_-80 :P i56 .o.o

++

.

i -.

jGOUDA"S GLORIE 1.50 ;P ·i 43 10.2 0 •; f -ILEE\JWIZEGLL 1,42 ~ i40 ;o,3

+

W

~-'---~~- ~~-r~

:...

IR.D.:..:-....:..II.c..A_SO.c..f1'...:...._ __ +-'.:·_79 'P 135 t0,6

· ++

·:

;+ .·

sROLAND 1.29 :DP : IS :o,7 0 ·~I+·

=ts=:P

AP.

=·==

=

===

~:'

.:....·

•-=

o

_

-

-p

~

L::....-.-7

_

:

o'--;~.

+-

.

u

--.---

-

i:--0 . -~_v _ _ _ _ -+-',,60_. P • 47 0,3

++

.

·!

+

J~r ':...· - - +1...:..19 _PD ' _ _ ' 3_1 0,3

+

I+

ISUN J,IO_P ·41 _0,2 - ~+ ;... IV-EG_M_l_A_"-- -f--'1.55-~p : 43 '--:0,-0 +---;+;---->0

tzrr:uws MEISJE 1,55 'PO

r-30

0,4 - · ~

IKUIP)J: 250 G (Dil:L"TJ

:AH 0,99 : P . 61 :0,1

!BECEL 1,14 :p 61 .0,1

;..:IB..:..ITT:..:E..:..LLA=:...SJ- -+0 • ...:..80 :_P_: 62 .0,0

' ... GO_uo_A_"S_G_LO_RI_r_...:'·_oo ·_, P_ • 60 · o.o jv.P . ., o.99 ,p : 62 !O,J fl'AKJE 250 G

++

;

_-

o

-++

· -++

,_-_

-- -- I

-++

:

o

I ,_:.M=' - - -- +0 . ...:..95 iP •. 28 jO,!

++

.

t+

IAH 0,53 :DP i 12 i0,8

.

bl

.

IO -

·

IB

;....-•LU-EB-Mm- ---f-'o.-73 ,-po-i'-,-5-,--o.s-t--_-++.,....--~ t+ ·:

tB

Rio o,!M

::P

1 21 I 0.1

+

·< !.

+

.

;..:ICO.c..:..:RO_N_A-, -, - -f:--'_'--_: ~~i 0,9

+

·

i1:J"""

{fRJfS!. GLORIE 0,39 iDP ! 18 :1,2 ++ ~

-I,....GO_UD_A_"S_GLO_ RI_t:---i-'0.7-4 ~' 21 . 1.1

++

I 0 .

i

~LE;.:.;I:....:..U_W..:..IZE::.::..:..Gt:L::.::.c..-f...:0,_7l ~i 16 :-1,1 ++ .

•-

.

+-IRAMil l.O.: iP ' 9 '0,4 0 :i+

;

-i R.EJ._fi_A_D_I:.X _ _ + -0,7-5 :IiP la: 1,3

+

.

ï+""""

- - - - -+-- - ----~---

...--!SPA' 0.55~!..E._!0.9

+

iO

fsRv - - -+o-'-.7-4 : DP ! 1s;-o-.9 +----,+...--I 0 -i--fSUI_I _ _ _ ---+_0._45 ~ ~ :o.9

+

Fr:J'

tvomA" o.48 ~DP : 22 t 1.0

++

·

· !+

!

f--,. V-.P-. ,-, - - - -+-0.-55 ;pï): H ; 1,1

++

.

rrr---:

'--!V.:....{ A.::.;)M_.;:lG _ _ - f-'0,'--89

:-p

-.

1-3 : 0, I

+

t=r"" 1ZEEUWS MDS)E 0,63, DP H jl,2 -++ _-~

(DLIK SOO G (CAMPING) -. .,_.

!CORSO

I

),89 ; PD 18 ; 1.5

I

+

·,

j

+

..

~RE MIA lt.99 :po '12: 1,2

I

0

!-ï=""-f I 250 gJaJns kuipje .

1 2 Jacques HennanYJ>rofiiiWict : _ 1 3 Vroom & Dteesmann, nu in nûtiesverpaliling ' •

~ 4 D = dierlijk P c planlaarrug

1 Vetsoon mei groots1e aa.ndeel slaat \'OOrop ·, '

!

'

++

_

s AJ~

.

::_=MATIG; -_--;= _ _:>~CHT . . ·.·. -·-,:~--~

kei prijzen) wmdt uJteJ aard bepaald door de gebruikte c :1ën en vetten. de bereidmg en de ve1 pakkmg. Ook de

kosten voor reclame ~n ·zegelacties

drukken stevig op de prijzen. Wan

-neer, zoals bij margarine, de verschil

-len tussen merken niet opvallend zijn, moet reclame de consument van de bi

j-zonderheid van een merk overtuigen

Daarnaast is ook de verkoopst

rate-gie van de producent voor de prijs van betekenis. Hoewel in Nederland tien

-tallen merken margarines te koop zijn, is het aantal producenten beperkt. Een

hele grote producent is Van den Bergh

en Jurgens, onderdeel van Urnlever

Deze maakt o.a. Becel. Blue Band, B

a-na, Brio, Corona, Rama en Zeeuws Meisje. Zo'n fabriek wil met z'n merken

zoveel mogelijk consumenten -berei

-ken en z'n merken verschillende ima -go's en prijzen geven. Uiteraard zijn er ook verschillen in samenstelling. Ande

-re grote producenten zijn Brinkers (o.a.

Leeuwezegel, Summer, Wajang), Van

Dijk (o.a. Gouda's- en Frieslands Glo

-rie, Suncos), Remia (Remia, Roland) en Van de Mooriele (Sun). Eigen merken,

zoals van Albert Heijn, jac. Hermans en

Spar komen meestal bij een van deze

producenten vandaan.

Groepen

De door ons onderzochte margarines zijn in vier groepen onder te verdelen. De "gewone" kuipjes mei als speciale gevallen de merken Eden en Vegana,

die om onduidelijke redenen stukken

duurder zijn. Deze laatste bevatten al -leen plantaardige vetten, maar zijn daarin heus niet uitzonderlijk. Wel on -derscheiden zij zich in deze groep door

het lage zoutgehalte.

Groep twee bestaat uit kuipjes "dieetmargarine". Wij vinden de term "dieet" niet zo op zijn plaats. Het sugge -reert iets zeer verantwoords en dat is op z'n minsl overdreven. Van het vet in

deze margarines 1s mmm1aal 60

pro-cenl meervoudig onverzadigd. Deze

margarines worden soms op medische

indicatie aanbevolen voor mensen met

een hoog cholesterolgehalle. Een be

-langrijk pluspunt van dieetma1garine 1s

dat geen zout is toegevoegd. Margari -ne in l-..ruipjes kan meer onverzadigde vetzuren (zachte vetten) bevatten dan margarine in pakjes, omdat een kuipje niet lekt.

Groep drie, de pakjes margarine.

Op enkele uitzonderingen na is het

zoutgenalle in de pakjes tq_melijk hoog.

Bij deze groep is ook vast te stellen dat

argarine met plantaardige vetten niet per definitie veel meervoudig onverza-digde vetzuren hoeft te bevatten.

Tenslotte zijn er nog de

camping-margarines. Door de blikverpakking

zijn ze zeer duur. De kwaliteit is verge

-lijkbaar met die van margarine in pak-jes met een laag gehalle aan meervou

-dig onverza-digde vetzuren.

Camping-margarines zijn gemaakt voor gebruik

in een warme omgeving, en moeten

daarom vast zijn. Zodra de verpakking geopend is, gaat het bederf en ranzig worden net zo snel als bij andere ver

-pakk:ingsvormen. Verder valt het hoge

zoutgehalte van deze margarines op.

Bij het onderzoek hebben we ook

gelet op de bacteriologische toestand.

Die was in alle gevallen goed.

We hebben bak- en braadproeven

uitgevoerd. Bij het verhitten ontsnapt hel water uit de margarine, wat met

spatten gepaard kan gaan.

De bruinkleuring werd getest door water bij het gesmolten vet te doen en

de zo ontstane jus te beoordelen op kleur.

De smeerbaarheid van kuipjes is

over het algemeen beter dan van pak-jes. Hoe hoger het gehalte aan mee

r-voudig onverzadigde vetzuren, hoe

ge-makkelijker een margarine smeerbaar

is bij lagere temperaturen.

Let bij margarine in de eerste plaats op prijs en smaak. De kUip-jes zijn het geschiktst voor het besmeren van brood, bevatten

meestal aardig wat meervoudig onverzadigde vetzuren en we i-nig zout. De pakjes komen in aanmerking voor bakken en bra

-den, al is een aantal ook als broodsmeersel bruikbaar.

. De kreet "plantaardig" suggereert meer dan wordt waarge

-maakt en mag wat ons betreft van de verpakkingen verdwijnen.•

(28)

•

Bijlage IV

..

1""')'"1 -,7-,1"7 · ' _.,J I 1 I . ' •·

,

,... -,

>

! ( .. ~ . . ..., 1 .... !.. ""'·1 :· 'i ·. . . -. 1 ) ' _...I ri:·~L nL ~:_;n: cnn~.tlfl'·'!l1t0.n~>oncl tx ,.... r:· r •• l ~'

t .::.v. de !E!\!r' vr::rr1uLsdon!<

t:LtcL • ;n~;ut~cp(: h':]î~!Grinc: nrlil•'llrtar' wc:rkt f:ï,:!.., v:~t"llf·lt~rend.

l'îtt~r-h.:::~~ I·L~_nvt nj_;d <1Cht po:::i t ief aL i s <i2t Nf?L ~H~d·.oE·Lcl,

;!(.: ; : t ~ > o v c n · ~ iJ, n s fl; ;.-: ;1. !~ é: .s :-; o c i<1 t i c: :> te n·;i j L rJ e o r' .: :m o L c f' t i s C' h c: ,. : i , ~ <: n :. c ;

v

;)

p r_: n n u j u i s t n i EJ t z i j 11 o 11 d e r l o c 11

t.

zin: : cio:~ smaak v~n <Iu ~~or:dl·:nrH"! r•lé'\îQ~rinE::. twht~~"l1 ,." ... ~1i E't

nn -~r; r::

r,r:

t1 t P tc:. '

I~ c:

t

L ;_ .i k. t fl: i j n u t t :i. r

r:

r n

r

t c ·:li j z c n d z; t ooI< ;, "r: rJ r l: rn r h <. i ': , ~·lo:J•.It, ;:.1 r!w

i d

,

t)n:~c

i

Qf

:n

:-;c t~<wrcn •~n mi c:rnt)

i

o

L

oq

i

:_;r.h

c

+.o

(

o

st

~:nd

niet

zijn

onderzocht.

qroetcn,

11 : lH' r· steL

rj~ i Lt "~uoningen . +·~+

·:; ·~ 7 1 ~ c on st; n L I

\

'

.•

I

:

..

(29)

' I 7_?,_~·_I_·_{1 •} I 1 ( o Î •1 j~: _{_,} , " ro:-r:-.1 ··t ·; , : ) I ' i', j l 1! tx21'J :~ ... '., . IJ, ,~f'.ll: (: • ..! I :i. .' •f 111i 1. . !C'IIl\< Cl"~n~.t··. , t ·ttl .-nd, den t1a<HJ r .1._; 1 r'e )û L I u •1!1 I 7 11 n :; i s n i c t IJ .. :< u lll! 11 a t s ~ nw n s h: L L J n q ' s .~ o r•w r s en 's winters zo ven.clliLLr:nd is.

23 0V. in cle rrJktijl; Dtijkcn vJrke:n~•- iJl! r•twdvP.t nn pindaolie niet of <llllpcr C)ell!'ulK\ te wordvn.

b c t c r is t c wij z lIJ r) n ' in : ':1L s d l û ,, L i j I< v f!\ wordt vrijwP.L uitsLuitend C]DhHrdP visoLie J

S-bru!kt. gchruikte pLantaardiC]D oLien zijn

soja-,zonnebLor~-,saffLoer-,moJs-,roap-, en raLmotie

·regeL 2111 29 tees ' moat het eP.n aant<~L ncwc:rl:lnC]P.ll onoerqa<~n'

ratJOL 31 tees 'orC)ani:.ciH; opLor:middcLon' of 't1exaan' het woord hnnzinc SU'JCJDreort dot ctozeLfd~

vloeistof, rnnt ant11•.Lopmic!dcL en aL,rJehrull<t """"~

wordt aLs waar je auto op r ijdt. t~·

rr ;uL V1 Lees 'vrijwnl aLLe' in pLaats van 'non.n.ii)C'

DOl

waarschi j n l l j l< is het nuttli) ter' vertluidclljkinglrz>

I

,,

: ,, L I'• ,, L I

.

,. L '. ' : ,. I 'L t, I

,

..

.

,

~ r't.:·!~ L \I, 1'1 ]1H I '

,

.

&19L ~r : ·,:

· '

·

, · ·? rr: L ' • ,. L 1 • • l . I

op te W'!rkcn dJ\ deze dr'OCJC. meLI<hcstancldeLcn ~·U'i .. ,orden toeC]t'!VOCC]d on oen çoct1c hruinlnt) hij ~-:J 11et hr<J:len te kl'ljO,f!n. .;;~ 1!.:)

,

,.

.,~r"wnsvct worrit in neclerLant1so rr.ar•gar'in~ voLgen!J ont;

.i r t •1CtJru i l<t.

L.;.~~; '·Jat moet ecll tor niet CJOpaar·c1 ')aan met lle t nuttigen

v:1n mc<'r vet • ..

~~.::; 'l··ronncn van fllcervoudit) onverzaditJdl'l vctzurun zijn

fLant:l:lr'<!iCJC ol ien in b.v. !:La- en zonnP.tJLocmoLie, :'ln!ai;,\J!:,notcn en vis'

L,;:s "n c!ierLijt<e produl<ten en -vetten' .

l.f'G..; 'zaL' i.p.v. wil lll'lrciken.

l1i,t •J·lilt toch niet aLLeen maar·om verschiLLen in

i" 1qo 's on pri j zon. EH' zl jn NeL degeLijk ook verschiLLen

;?.">ensteLLin(].

'"v . . rLV•en vegan<J is voLgens de verpakking veC]etarisch,

0dL·n nh'!t, vecpna ttevot dan ook geen melkhestanoclelen,

..,,!en wel .

~

--~

~

r!trlclelijkcr is: 'orOL1at voor kuipjesr11argarine een zachter ~t.

typa vctmenbsel worrlt ynhruikt dan voor pakjes margarine' .q

~innf'n over spatqnrlraQ Pn bruining aLs nieuwe aLinea's '·

srnd j ven. \~

'de Kreu t plantaarlliu surJC]Crllert meer' dan wordt waarge- )ll

",J?.k \ - - - -' .

ons inziens is dit voor do L<:zer niet zonder ~.;eer dui

dc-l ijk. voor strikte veC]ctariers zou het weLLicht nuttig zijn hi~r oe waarschuwing te C)even dat de declaratie

'(zuivrr)pLa~taardig' alLeen op de gebruikte vetten en

oLien ataat en dat d~·margarine meestaL weL meLkbestand

-<hl Len IJ•'Vil t. 11a t zou· o .1. voor' de conswr.en t ec11 ter een ver·Ltr::. zijn wilnnP.er een hoeL duidolijke vurpol<kinus

-Jllltluidirl0 dat de margarine uitsLuitend uit ptantaarcligo lrf~

vetten en ol.ien is samengesteld zou verdwijnen. ··~~

• !, zou t(1etlol te: lrl aLLe gevaLLen ergegeven in 1 docic .. aaL

~chtor de komma, dus hv 0,03 resp 0,06 afronden naar

~.o rosr 0,1: ofwel aLLe gehaLtes in twee deci~alen

•lt~Vf'll,

;d:u.vsmeisje (kuipje 500 ,1) is afgerond 0,4.procent ,

v.o (l:ulrje!; 250 g) is 0,06 of .wol 0,1 rrocent i.p.v •

lfo. vr. lf'.

n.t ''r!l teL

r· l k! L t

.) , Ot, proeen t. .

1:otom10n '!>[l:ltvrij ' on 'hraden' te verbeteren in

'spal•F•r:lratJ ' en 'l)ruincrint) (zonder .vLees)'.

vootnoot 1) ook aangegov\:n dat vegana vegetar iscll !s,

\ t•llln fllqPil, ' I I S ', 7 1.1 C:Ort:; i' 11 L f'.t.O rtKil. nL

·:

.

1·' 1,: I ' I , . , I

.

..

.~· i '• ,I I ' ' ' i

..

.

·~ ... ~.

.

lf .. f. 1',· ~·