De arbeidstechnische en voedertechnische aspecten van individuele - en groepsvoedering : voederproef met melkkoeien op de proefboerderij te Heine in de winter 1959 - 1960

G e s t e n c i l d e Mededaling Jaargang I96I - no. 1

De a r b e i d s t e c h n i s c h e en voedertechnische aspecten van i n d i v i d u e l e - en

groepsvoedering.

[Voederproef met melkkoeien op de Proefboerderij t e Heino

in de w i n t e r 1959-1960).

I n s t i t u u t voor Landbouwtechniek en R a t i o n a l i s a t i e Dr. S.L. Mansholtlaan 12 - Wageningen

I Yi H O IJ 1) Inhoud "biz. Voorwoord I n l e i d i n g 2 1 . op z e t 2 2 . v o e d e r i n g 3 A. De eet-tijden van de k o e i e n 8 1 . o p z e t 8

Î:. b.;".ïodigde tijden voor h e t opnemen vsn 9 v o G derjn i i d o l e n 3 . s a m e n v a t t i n g van e e t t i j d e n 15 Benodigde h o e v e e l h e i d a r b e i d bij g r o e p s - en i n d i v i d u e l e v o e d e r i n g , 17 1 . i n l e i d i n g 17 2 . r a n t s o e n ]_y

werkz aamhe den ₁₁

4 . r e s u l t a t e n van de t i j d s t u d i e s 22 C. C o n d i t i e en g e z o n d h e i d s t o e s t a n d van de k o e i e n 23 1). De r u w v o e d e r o p n a a e 23 E. De o p b r e n g s t aan melk 27 F . Het v e t g e h a l t e 27 Samenvatting en conclusies 28

V O O H V O O H D

I n de a f g e l o p e n j a r e n i s door de V o o r l i c h t i n g s d i e n s t h e t i n d i v i d u e e l v o e r e n hij m e l k k o e i e n s t e r k g e s t i m u l e e r d om een h o g e r v o e d e r r e n d e m e n t t e v e r k r i j g e n . iCen koe d i e hij g r o e p s -v o e d e r i n g n i e t aan h a a r t r e k k e n komt, kan door i n d i -v i d u e e l v o e r e n h a a r p r o d u k t i e v e r h o g e n .

. I n de p r a k t i j k worden om p r a k t i s c h e r e d e n e n "bezwaren a a n g e v o e r d t e g e n h e t g e h r u i k van v o e d e r s c h o t t e n . Redenen waarom h e t i n d i v i d u e e l v o e r e n b u i t e n de p r o e f h o e r d e r ' j e n en de v o o r h e e l d-bedrijven w e i n i g i n g a n g h e e f t g e v o n d e n .

"De argumenten l e k e n b e l a n g r i j k genoeg i n v e r b a n d met de aroei''>^;.:?:i:^r 'Xe om een p r o e f op t e •::?< +j e v . • v:r ;:ov/el de v c e d e r -a l s de -arL!t.-i(.iôtechnische -a s p e c t e n v/oruen n-ageg-a-an.. De r e s u l t -a t e n , z o a l s d i e i n d i t v e r s l a g zijn n e e r g e l e g d , zijn n o g a l v e r r a s s e n d u i t h e t oogpunt van a r b e i d . D i t v e r s l a g i s s a m e n g e s t e l d door s I r . B . J . Hof, i n g e n i e u r bij de R i j k s v e e t e e l t v o o r l i c h t i n g s d i e n s t , Zwolle B . J . van P u t t e n , medewerker I n s t i t u u t v o o r L a n d b o u w t e c h n i e k en n a t i o n a l i s a t i e , tiageningen I r . E. S c h e p e r ^ l e r a a r i n de V e e t e e l t w e t e n s c h a p , M . L . S . , Z w o l l e r k e r s p e l I r . H.W. Vos, medewerker I n s t i t u u t v o o r L a n d b o u w t e c h n i e k en R a t i o n a l i s a t i e , Wageningen

De waarnemingen zijn v e r r i c h t door de h e e r H. O o s t e r v e l d , b e d r i j f s -l e i d e r van de P r o e f b o e r d e r i j , de h e e r B . J . van P u t t e n en h e t

p e r s o n e e l van de P r o e f b o e r d e r i j . Voor h e t w e r k , d a t zij hebben v e r z e t , w i l l e n wij g a a r n e een woord van dank u i t s p r e k e n .

I n v e l e p r o e v e n i s nagegaan hoe men t o t een a r b e i d s -b e s p a r i n g hij de r u n d v e e v e r z o r g i n g k a , komen.

Het g e b r u i k van v o e d e r s c h o t t e n bij h e t i n d i v i d u e e l v o e r e n d i e n t z e k e r a l s een v e r e e n v o u d i g i n g van de a r b e i d t e worden g e z i e n .

I r . J . Jepma, R i j k s v e e t e e l t c o n s u l e n t v o o r Overijssel I r . K.A. K l a r e n b e r g , R i j k s l a n d b o u w c o n s u l e n t voor W.-Overijssel I r . H'.H. P o s t u m a , D i r e c t e u r I n s t i t u u t v o o r L a n d b o u w t e c h n i e k en R a t i o n a l i s a t i e Wageningen, f e b r u a r i I 9 6 I .

I n l e i d i n g

Op de Pr oef boer der ij t e He in o werd i n samenwerking mei; h e t Veevoederbureau voor Overijssel en het I n s t i t u u t voor

Landbouwtechniek en R a t i o n a l i s a t i e i n de w i n t e r van 1959 °P I960 een voederproef met melkkoeien gehouden.

De bedoeling van deze proef was na t e gaan of het verantwoord i s om i n d i v i d u e l e voedering (dus voedering met t u s s e n s c h o t t e n ) toe t e passen in een gemengd bedrijf waar -at de nodige a c c u r a t e s s e h e t vee wordt gevoerd en waar voldoende ruwvoer aanwezig i s . Hierbij werd het e f f e c t van de i n d i v i d u e l e voedering op de melk-hoeveelheid, de ruwvoederopname, het gewicht van de koeien en-de kraohtvoerbehoefte nagegaan. Ook werd nagegaan, welke i n v l o e d i n d i v i d u e l e voedering h e e f t op de a r b e i d s b e h o e f i e van h e t voeren. De proef were genomen, omdat ;

a. Er nog onvoldoende bekend was van i n d i v i d u e l e v o e d e r i n g . b . De gangbare mening in de praktijk i s , dat de i n d i v i d u e l e

voedering meer tijd neemt dan de groepsvoedering. Sommigen b e -weren echter? dat h e t bij een goede u i t v o e r i n g minder tijd neemt. Het l e e k dan ook buitengewoon belangrijk om over d i t punt meer t e v/eten.

c. Door de krappe a r o e i a s b e z e t t i n g op vele bedrijven behoefte o n t s t a a t om de koeien zo eenvoudig mogelijk te voeren. Een eenvoudige methode i s bijv. om van elk voedermiddel maar een-maal p e r dag' t e voeren en zo weinig mogelijk na t e v e r d e l e n . Het lijkt l o g i s c h dat in zo!n geval i n d i v i d u e l e voedering

d r i n g e r d e r wordt. Bij een s t u d i e van 'de "eenvoudige voedering" l e e k het beproeven van ' ' i n d i v i d u e l e voedering" wel zeer gewenst. 1 . De opzet

Vergeleken werden groepsvoedering en i n d i v i d u e l e voedering. Bij de voedering met t u s s e n s c h o t t e n ( i n d i v i d u e l e voedering) zowel a l s de groepsvoedering i s de proef zodanig u i t g e v o e r d a l s d i t i n een goed g e l e i d be dryf g e s c h i e d t . In d i t v e r s l a g wordt verder gesproken over de g^oep met v o e d e r s c h o t t e n d . i .

de groep die i n d i v i d u e e l wordt g^vcurd on de--groop aonder voederschotten d . i . de groep waarbij groepsvoedering wordt t o e g e p a s t .

De koeien van beide groepen kregen p e r dag eenzelfde hoeveelh e i d k u i l v o e r , gedroogd g r a s en aardappelen. Van beide g r o e -pen was de hooi opname vrij. Het k r a c h t v o e r werd volgens de normen van het C e n t r a a l Veevoederbureau v e r s t r e k t .

Aan de proef namen 20 koeien van h e t ïvi.R. I J - v e e s l a g d e e l . Deze d i e r e n hadden i n de h e r f s t of voorwinter g e k a l f d . De koeien werden zo f . ^ d mogelijk i n g e d e e l d in twee gelijk-waardige groepen. Hierbij werd rekening gehouden met ; Ie» melkhoeveelheid en v e t g e h a l t e

2e„ leeftijd

3a. ruwvoederopnamecapaciteit

4e. gewicht

5e . tijd van af kalven

In elke groep zaten 8 oudere k a l f s k o e i e n en 2 v a a r z e n . Het onderzoek werd ingedeeld in i

a. een voorperiode van ruim 7 weken

b . een hoofdperiode van 4 weken (proefperiode) c . een naperiode van 2 weken.

Tussen de voorperiode en hoofdperiode was een overgangsweek om de dieren aan de gewijzigde t o e d i e n i n g van het voer t e g e wennen. In de voorperiode werden beide groepen dieren i n d i v i

-dueel gevoerd en werd g e c o n t r o l e e r d of de i n d e l i n g j u i s t was. Tijdens de hoofdperiode hadden we dus een groep met voeder-s c h o t t e n en een groep zonder 'voedervoeder-suhotten.

In de naperiode zijn weer beide groepen i n d i v i d u e e l gevoerd. Deze p e r i o d e diende om na t e gaan of eventuele p r o d u k t i e v e r

-s c h i l l e n in de hoofdperiode, onder gelijke om-standigheden, werden opgeheven. Van e l k der koeien werd tweemaal per week de dagproduktie van de melk bepaald. De koeien werden eenmaal per 14 dagen gewogen. De rantsoenen werden dagelijks g e -wogen. Hoewel de hooihoeveelheid onbeperkt was, werd de op-genomen hoeveelheid dagelijks nagegahïi. De krachtvoerbehoefte werd om de v e e r t i e n dagen aan de hand van de normen van het Centraal Veevoederbureau berekend.

Beide groepen stonden in één s t a l n a a s t e l k a a r en gescheiden door een o p r i t voor de voedergang.

Voor 'beide groepen werd de s i t u a t i e van het bedrijf met 10 koeien en een kundige boer in de hoofdperiode zo goed en p r a k t i s c h mogelijk n a g e b o o t s t .

2. De voedering

Voorperiode (11 j a n u a r i i960 - 3 maart i960)

Tijdens de voorperiode werden a l l e koeien i n d i v i d u e e l gevoerd. Tot 1 f e b r u a r i werd van i e d e r e koe afzonderlijk de "ruwvoeder-opnamecapaciteit" v a s t g e s t e l d . Van i e d e r e koe werd dus h e t r a n t s o e n gewogen. Na 1 f e b r u a r i werden beide groepen wel

i n d i v i d u e e l gevoerd, maar werd de t o t a l e hoeveelheid afgewogen p e r g r o e p . De v e r d e l i n g over de i n d i v i d u e l e koeien werd op het

oog gedaan. Aan het einde van de voorperiode werd nog enige dagen h e t r a n t s o e n van de i n d i v i d u e l e koeien gewogen om t e zien of de ruwvoederopnamecapaciteit n i e t was v e r a n d e r d .

Tijdens de v o o r p e r i j d e ontvingen a l l e koeien 1 kg gedroogd g r a s , 10 kg voordroogkuil, 8 kg aardappelen, hooi naar behoefte t o t

opname (gemiddeld 6 kg) en k r a c h t v o e r naar behoefte volgens de normen van het C.V.B.

Tijdens deze voorperiode werden tijdwaarnemingen naar de beno-digde eettijden van de afzonderlijke koeien v e r r i c h t . Het. was van belang de benodigde eettijd t e kennen van de koeien voor de v e r s c h i l l e n d e voedermiddelen in verband met de i n d e l i n g van de groepen.

De hoeveelheden voeder, die de koeien u i t de groep zonder

voederschotten en de groep met v o e d e r s c h o t t e n tijdens h e t onder-zoek naar de eettijden hebben gegeten, zijn opgenomen in t a b e l 1 . Ook zijn i n deze t a b e l opgenomen de hoeveelheid d s , r . c , v . r . e. en de zetmeelwaarde.

Tabel 1. De gemiddelde hoeveelheden voeder? die do dio

de groep zonder voederschotten en de groep mr 'en v.

voederschotten tijdens h e t onderzoek n a a r e e t tij hebbeu ontvangen? met de h i e r i n v e r s t r e k t e voeder-waarde. Rantsoen in voorperiode tijdens de tijdmetingen hoeveel-heid leg droge ,ruwe stof 'cel stof

kg j kg Groep zonder

voeder-! s c h o t t e n vocruroogkuii aardappelen gedroogd g r a s k r a c h t v o e r

Groep met voeder-se b cc t e n hooi voordroogkuil aardappelen gedroogd g r a s krachtvoer 6,25 0 8 1 3,7 S V 2,93 1,84 0,90 J ; 3-5 I . A . :•.. ""' " ^ ' '" '' 0 , 1 7 -'• f, .-'••' -'•••• 0 , .-• ;• c. 0...'. LA; 2'; 135 0,722 6,03 10 o o 1 _>,74 14,34 5,17 2,93 1,84 0,90 3,37 14,21 <-- 7 j :- 1 „ T A 0,670 | 0 O.O43 ' 0,179 I 0,139 ! °<7o2 .0 o 00 - ? '- • „ • r- , J- 1,76 I 1,60 ; | 0?59 ! 8,92 !

In t a b e l 2 i s een vergelijking gemaakt tussen de gemiddeld per koe per dag v e r s t r e k t e hoeveelheid v . r . e . en LVV, en de hoeveelheid benodigd volgens de normen van het C V , E . Er behoort een goede overeenstemming t e zijn tussen het a^.: de koeien v e r s t r e k t e r a n t -soen en h e t r a n t s o e n dat de koeien vanwege hun levend gewicht en p r e d u k t i e nodig hebben.

U i t t a b e l '2 kunnen we waarnemen» dat beide groepen i e t s boven a^ normen zijn geboerd.

Tabel 2 . Vergelijking van de voederwaarde die in de voorperioda tijdens het onderzoek naar de eettijden gemiddeld p e r koe en p e r dag werd v e r s t r e k t met de normen van h e t G.V.Ï1.

verstrekl

j - 9 ' . e , \ Ü.. W

; • ; -I .._._%__

Groep zonder voederschetten | 1,74 Groep met voederschotten j 1, ']6

ö»ó7 ! 0,32 | nodig volgene de normen x . o y i , 7 0 ;._} ~' ? '^ --_ -" _ • f'

Hoofdperiode (10 maart i960 - 7 a p r i l i960)

In de hoofdperiode i s de groep œe"t voederschotten i n d i v i d u e e l

gevoerd. In de praktijk v/orden de rantsoenen voor i e d e r e koe zelden afgewogen. Dit i s h i e r daarom ook n i e t gedaan. Wel i s de t o t a l e hoeveelheid per groep dagelijks gewogen, omdat d i t voor de proef techniek nodig was. 3e benodigde tijd voor het wegen i s n i e t gerekend? omdat de p r a k t i s c h e boer d i t n i e t dagelijks zal

doen. De v e r d e l i n g van het voer over de i n d i v i d u e l e koeien i s gebeurd door een voerknecht die het voe, de p r o d u k t i e en de b e -hoeften van de i n d i v i d u e l e koeien kende. Hij heeft daarbij, a l s i e d e r e a c c u r a t e b o e r , op eun p r a k t i s c h e manier g e t r a c h t i e d e r e koe het hare te doen toekomen.

De groep zonder voeder schotten i s gevoerd door dezelfde man die de groep met voederschotten voerde.

De t o t a l e hoeveelheid van de groep werd dagelijks gewogen en u i t -gaande van de a c c u r a t e boer die de koeien k e n t , werd d i t zo goed mogelijk tussen de koeien v e r d e e l d .

In de hoofdperiode zijn de v e r s t r e k t e rantsoenen in overeenstem-ming' g e b r a c h t mot de onder gegeven praktijkomstandigheden t e adviseren rantsoenen van het p r o v i n c i a a l Veevoederbureau voor Overijssel t e Zwolle. Daarbij werd ervan u i t g e g a a n , dat i e d e r e koe

(uitgezonderd de vaarzen) evenveel ruwvoer opneemt, omdat de "opnamecapaciteit" van de i n d i v i d u e l e koeien n i e t i^recies bekend i s . Een goede boer s t o p t op zijn gevoel e c h t e r de koe die "wil geven" wat e x t r a toe ten k o s t e A^an koeien die wel g r o e i e n , maar minder melk geven.

Zoals v/ei bekend i s , nemen Ie k a l f s k o e i e n doorgaans minder

ruw-voer op dan oudere k o e i e n . Met het oog hierop zijn twee rantsoenen berekend, één voor oudere melkkoeien en één voor Ie k a l f s

-k o e i e n .

Q

Voor de acht 2 k a l f s - en oudere koeien, i s het onderstaand r a n t s o e n o p g e s t e l d s - 8,5 kg hooi 10 kg voordroogkuil 1 kg gedroogd g r a s 4 kg aardappelen - 2" kg (3 s t u k j e s ) E-koek Dit rantsoen bevat 3

Nodig volgens norm 0

De 8 koeien u i t de groep zonder voederschotten hebben e l k gemiddeld 8,7 kg hooi gehad) die u i t de groep met voederschotten g e -middeld p r e c i e s 8,5 kg h o o i . Een zeer g e r i n g e afwijking dus voor

de koeien u i t de groep zonder v o e d e r s c h o t t e n .

Volgens de normen van het Centraal Veevoederbureau moet het b a s i s -rantsoen voor een koe van 550 kg levend gewicht, die 15 kg melk met 3>75/ó vet p r o d u c e e r t , 1282 g v . r . e . en 6844 g Z.77. b e v a t t e n . d.s.(kg; 7,3 2,9 0,9 0,9 0,5 12,5 11 - 16 g v 0 r. e. 524 378 135 60 180 1277 1282 g Z.W. 3706 1600 550 704 354 6914 6844

Onder een b a s i s r a n t s o e n v e r s t a a n we dan een rantsoen -.va ar in h e t v . r . e. en de Z,~ï. voor oen bepaalde p r c d u k t i e (in d i t .3'e val

15 kg melk raet 3,75f= v e t ) in de j u i s t e hoeveelheden aanwezig zjjr De oudere koeien kregen n a a s t het ruwvoer dus ruim A:- kg E—koek.

Boven d i t b a s i s r a n t s o e n voor 15 kg melk moesten de koeien voor elke 2g- kg melk die zij meer geven dan 15 kg melk, 1 leg A-koek ontvangen. De 2e k a l f s k o e i e n ontvingen hun j e u g d t o e s l a g van l80

v . r . e . en 350 g Z.D. Fer dag ontvingen ze dus 3 s t u k j e s E-koek e x t r a .

Voor de (2) e e r s t e k a l f s k o e i e n van beide groepen i s door het Veevoederbureau het volgende r a n t s o e n o p g e s t e l d 1

f. _{kg iiooi}

10 kg k u i l

1 kg gedroogd g r a s 4 kg aardappelen 1,5 kg E koek

Dit rantsoen bevat ;

Nodig volgens i e normen s

a . s (kg) . r . e . 8 5?l 2,9 0,9 0,9 1,4 11,2 10 - 14 369 378 135 60 486 1A28 1417 2616 1600 550 704 999 6469 6408 Volgens de normen van h e t C e n t r a a l Veevoederbureau moet h e t

bBSisrantsoen voor een koe van 450 kg levend gewicht, die 12 kg melk met 3j75/-' v e t p r o d u c e e r t , 14-17 g' v . r . e . en 6408 g Z.-7. b e v a t t e n . De Ie k a l f s k o e i e n ontvingen n a a s t het ruwvoer dus 1,5 kg E koek.

Doven d i t b a s i s r a n t s o e n voor 12 kg melk n e t 3,75% v e t moeten de koeien voor elke vg melk die zij meer geven dan 12 kg m; I k .

1 kg A koek ontvangen.

De e e r s t e k a l f s k o e i e n u i t de groep zonder voederschotten hebben e l k gemiddeld 4,7 kg hooi ontvangen, die u i t de groep met voeder-schotten gemiddeld 5,8 kg h o o i .

In t a b e l 3 zijn de hoeveelheden voeder vermeld die gemiddeld p e r koe per dag door de koeien van de groep zonder v o e d e r s c h o t t e n en van de groep met voederschotten in h..t begin van de hoofdperiode zijn opg en om en.

Ook zijn in deze t a b e l opgenomen de hoeveelheid d . s . , r . c , v . r . e . en de Zetmeelwaarde.

U i t de t a b e l l e n 3 en 4 i s af te l e i d e n , dat er een goede overeen-stemming b e s t a a t tussen het aan de koeien v e r s t r e k t e r a n t s o e n en h e t r a n t s o e n dat de koeien Vanwege hun levend gewicht en p r o d u k t i e nodig hebben. De koeien van beide groepen zijn i e t s boven de normen gevoerd, de groep zonder voederschotten naar verhouding het meest. Tevens kunnen we opmerken, dat aan beide groepen van 10 koeien n a -genoeg gelijke rantsoenen zijn v e r s t r e k t ,

Naperiode (8 a p r i l i960 - 21 a p r i l i960)

De naperiode i s k o r t geweest. De d i e r e n van beide groepen zijn v/eer i n d i v i d u e e l gevoerd. Gedurende twee dagen werden de rantsoenen van de i n d i v i d u e l e koeien gewogen,teneinde de ruwvoederopnamecapariteit t e c o n t r o l e r e n . De overige dagen werd de t o t a l e hoeveelheid p e r

groep afgewogen. Op 21 a p r i l zijn de koeien in de weide g e l a t e n . Gedurende een g r o o t deel van de naperiode i s aan beide groepen een even g r o t e hoeveelheid snijroggekuil gegeven in p l a a t s van g r a s k u i l .

Tabel 3 . Ds h o e v e e l h e d e n v o e d e r d i e de d i e r e n van de g r o e p z o n d e r v o e d e r s c h o t t e n en de g r o e p met v o e d e r s c h o t t e n t i j d e n s h e t o n d e r z o e k n a a r de tijdwaarnemingen' i n de p r o e f p e r i o d e g e m i d d e l d hebben ontvangen? met de h i e r -i n v e r s t r e k t e v o e d e r w a a r d e . R a n t s o e n i n p r o e f p e r i o d e tijdens de tijdwaarnemingen h o e v e e l -h e i d kg • a r o g e ; ruwe s t o f ' c e l s t o f kg ' ; kg v . r . e . Z. 'rt kg Groep z o n d e r v o e d e r s c h o t t e n h o o i V r^ er' ci r n o * '^~v '\ 1 g e d r o o g d g r a s k r a c h t v o e r inroep met v o e d e r s c h o t t e n h o o i v o o r d r o o g k u i l a a r d a p p e l e n g e d r o o g d g r a s krachtvoer 7 , 9 10 4 l 2 , 5 2 7 , 9 5 10 4 l 2 , 4 4 > i J 0,90 2,27 1 3 , 7 7 6 , 8 0 2 , 9 3 0,92 0 , 9 0 2 , 0 9 1,775 0 , 4 8 7 0 , 6 7 1 ! 0 . 3 7 8 0 , 1 7 5 j 0 , 1 3 5 0 , 2 0 2 0 , 5 1 0 2 , 8 7 1,57 1 , 7 7 8 0 , 6 7 1 0 , 0 4 8 0 , 1 7 5 0 , 1 9 5 0 , 4 9 0 0 , 3 7 8 0 , 0 6 0 0 , 1 3 5 0 , 5 0 0 1 3 , 6 4 !' 2 , 8 7 ! 1 , 5 6 3 , 4 4 4 1,600 0 , 7 0 4 0 , 5 5 0 1,608 7 , 9 1 3 , 4 6 6 1,600 0 , 7 0 4 0 , 5 5 0 1 , 5 6 1 7,88 In a a n s l u i t i n g op t a b e l 3 i s t a b e l 4 opgenomen. Deze t a b e l g e e f t ons een i n d r u k over de h o e v e e l h e i d b e n o d i g d e v o e d e r w a a r d e en de v e r s t r e k t e v o e d e r w a a r d e .

Tabel 4. V e r g e l i j k i n g van de voederv a a r d e d i e i n de p r o e f p e r i o d e tijdens de tijdwaarnemingen g e m i d d e l d p e r koe en p e r dag werd v e r s t r e k t met de normen van h e t C.V.E.

Groep zonder voederschotten

Groep met voedersohotten

verstrekt v.r.e. Z.W. 1,57 j 7,91 1,56 7,88 nodig volgens de normen v.r.e. kg 1,55 1,58

z.w.

7,69 7,77

8

-A. De e et tij a. en van de koeien 1 . Opzet

De tijdwaarnemingen naar de benodigde eettijden zijn v e r r i c h t met h e t doel,; de benodigde eettijd t e kennen van de koeien voor de v e r s c h i l l e n d e voedermiddeien. Aan de hand van de waarnemingen werden de proefgroepen zo ingedeeld, dat de t o t a a l b e -nodigde eettijd per r a n t s o e n van b^ide groepen gelijk i s .

In de voorperiode werd hex v e r s t r ^ K t e voer p e r koe en p e r keer gewogen. Hierdoor kon d.e benodigde eettijd per hoeveelheid

voedermiddel met een stophorloge nauwkeurig worden v a s t g e s t e l d . Tijden:? de p r o e f p e r i o d e werd de hoeveelheid voedermiddel voor ae gr ne], .-er k e e r voeren gewogen. Bij h e t v a s t s t e l l e n van de benodigde eett-jd van de i n d i v i d u e l e koe TOO;

i s rv.njïmomen, dat bij de v e r d e l i n g elke .iij?..;.';. :'-oo"-.'e't;Ibeid werd \

na L. wegen van ae g

van i 0,5 kg g e c o n a t a t e e r d

s t r e k t . F t e hoeveelheid noui

;>1k voe derm i ddel

:ce op h e t oog de ^"c.""oefagev,:.'-

Terug-eis. W.: j l v i ; . .

Aantal koeien

In de voorperiode werden bij a l l e 20 koeien waarnemingen v e r -r i c h t b e t -r e f f e n d e de benodigde tijd voo-r de voeaseiopname.

Met h e t r e s u l t a a t i s rekening gehouden b:'. i n d e l i n g i n twee proefgroepen van e l k 10 k o e i e n . In elke groep zijn snel etende

en langzaam etende d i e r e n i n g e d e e l d . Voor c o n t r o l e op de j u i s t e i n d e l i n g werd de voorperiode verlengd.

Methode van voeren

Tjjdens.de voorperiode werd voor a l l e koeien i n d i v i d u e l e voedering t o e g e p a s t . Bij de groep zonder t u s s e n s c h o t t e n werd tijdens de hoofdperiode t r a d i t i o n e e l gevoerd in een gemeenschappelijke v o e r g o c t . Hiervoor werden de bestaande t u s s e n s c h o t t e n in de voergoot weggenomen. Bij ae groep met t u s s e n -s c h o t t e n b l e e f de i n d i v i d u e l e voedering gehandhaafd. Er werden tevens s c h o t t e n op de rand van de voergoot voor de koeien aangebracht om het werpen, van h e t voor op do voergang

te voorkomen.

Rantsoen p e r koe p e r dag

Bij het waarnemen van de benodigde eet tijden per voedermiddel v/erd voor en tijdens de p r o e f p e r i o d e h e t volgende r a n t s o e n v e r s t r e k t .

Tabel 5« Het r a n t s o e n van de groepen tijdens de tijdwaarnemingen (kg). voorperiode _voorperioue p r o e f p e r i o d e • , p r o e f p e r i o d e hooi kuilgras aard-app elen gedroogd gras koek groep i tu ssense ' s morgens 1 , 5 - 4 , 5 10,0 0 , 7 - 2 , 4 onder h o t t e n ' s avonds 2 , 0 - 5 , 5 8 . 0 1,0 0 - 2 , 6 ç ' r o p D tu s sen soi 1 s morgens 1 , 5 - 3 , 0 10,0 • 1

i

| 0 , 9 - 2 , 4 ! met îotten ' s avoncis 2 ; 0 - 4 , 0 8 , 0 1,0 0 - 2 , 8 groep . -onder ! t u s s e n s c h o t t e n < i's morgens 2 , 0 - 5 , 5 10,0 0 - 4 , 4 : ' s avonds 3<0-7,0 4 , 0 1,0 groep met j t u s s e n s c h o t t e n ' s mor- : I gens 2 , 0 - 4 , 0 ' s avonds 3 , 0 - 5 , 5 10,0 4 , 0 1,0 0 , 7 - 4 , 4 !

Bij de genoemde r a n t s o e n e n l o o p t de h o e v e e l h e i d h o o i d i e p e r koe ' w e r d opgenomen ( r u w v o e d e r c p n a m e c a p a c i t e i t ) z e e r u i t e e n . In de v o o r p e r i o d e i s aan de b e h o e f t e maar n e t v o l d a a n en werd h e t h o o i z e e r v l o t opgenomen. Tijdens de p r o e f p e r i o d e werd e r ruim aan v o l d a a n en b l e v e n r e s t e n o v e r . Het e i n d e van de e e i t i j d werd b e -p a a l d o-p h e t moment, d M do koo k e n n e l i j k v e r z a d i g d w a s .

De r e s t e n werden t e r u g g e w o g e n . Ds h o e v e e l h e i d v a r i e e r d e bij b e i d e g r o e p e n van 0 , 2 - 1 , 2 kg p e r koe p e r k e e r v o e r e n . 13e g e m i d d e l d e h o e v e e l h e d e n h o o i p e r koe p e r dag waren %

T a b e l 6 . Gemiddelde h o e v e e l h e i d h o o i ( k g ) , ! ' s morgens ' s avonds T o t a a l s v o o r p e r i o d e

STOOT- roïtcior ; g r o e p met

• • i-en t u s s e n s c h o t t e n 2,65 3,60 2,55 3,50 6,25 ; 6,05 p r c e f p -•-'G'?j" "onder 3,15 A T C 'T , ; j 7,90 e r i o d e g r o e p met i , 00 4,95 7,95

2 . B e n o d i g d e tijden vo..,r h e t opnemen van de v o e d e r m i d d e l e n

MOOI

h e t h o o i werd ' s morgens a l s e e r s t e en ' s avonds a l s l a a t s t e ruwvoer v e r s t r e k t . 'De k w a l i t e i t van h e t h o o i was z e e r g o e d .

In g r a f i e k A i s weergegeven de b e n o d i g d e tijd v o o r de opname van 1 kg h o o i i n de p r o e f p e r i o d e . De k o e i e n zijn genummerd. i n de v o l g o r d e , w a a r i n s t a n d s t o n d e n , lï i e r u i t b l i j k t d a t koe n o . 4 i n de g r o e p z o n d e r t u s s e n s c h o t t e n een z.eer s n e l l e

e e t - s t e r i s . V e r d e r v e r t o n e n b e i d e g r o e p e n vrijwel h e t z e l f d e b e e l d . De g e m i d d e l d e eet-tijd i e i n de g r e e p -.onder t u s s e n s c h o t t e n p e r kg' h o o i 11 y 33 m i n u t e n en i n de g r o e p met t u s s e n s c h o t t e n 1 1 , 4 5 m i n u t e n . In g r a f i e k B i s van b e i d e g r o e p e n u i t g e z e t de b e n o d i g d e e e t t i j d voor de t o t a l e . h o e v e e l h e i d h o o i d i e p e r k e e r w o r d t o p g e -n om e -n . K i e r u i t blDk t een koe d i e v e e l h o o i o p n e e m t , s n e l e e t en een koe d i e w e i n i g o p n e e m t , l a n g z a a m e e t . De t o t a a l b e n o d i g d e e e t t i j d p e r r a n t s o e n h o o i i s vr]jwel gelijk bij a l l e k o e i e n , o n g e a c h t de h o e v e e l h e i d d i e w o r d t opgenomen.

1 s Morgens ordt een gelmke hoeveelheid vlugger opgenomen

dan 's avonds. Vermoedelijk hebben de koeien 's morgens me^r trek, doordat de nachtperiode vier uur langer is dan de dagperiode en om-dat 's morgens het hooi als eerste orodukt wordt vérstrekt.

- 10 EETTIJD PER KG HOOI 20 19 18 17 16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 § _

GRAFIEK A INDIVIDUELE VOEDERING IN DE VOORPERIODE ( H O O I )

GROEP ZONDER TUSSENSCHOTTEN

IN DE HOOFDPERIODE GROEP MET TUSSENSCHOTTEN IN DE HOOFDPERIODE

EETTIJD PER K 6 HOOI 20 19 18 17 16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 _ £ 1 2 3 4 5 6 7 8 3 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 VOLGORDE % KOEIEN G E M I D D E L D E VAN s'MORGENS EN s'AVONDS

GRAFIEK B. INDIVIDUELE VOEDERING IN DE VOORPERIODE „(HOOI)

KG HOOI PER KEER 5,5 5,0 4,5 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 _ L P _

BEIDE GROEPEN SAMEN

5AVONDS VLOTTE OPNAME GEEN RESTEN S MORGENS V > . f " <--»«*. 10 11 12 13 14 15 1S 17 16 19 20 21 2 2 2 3 24 25 MIN. EETTIJD PER KG HO Ol G E M . VAN 3 D A G E N

- 11

In g r a f i e k C i s van de groep zonder tu se enscho "fc ten tijdens de proefperiode de s e t tij à per kg hooi u i t g e z e t ten op-z i c h t e van de hoeveelheid die werd opgenomen.

Doordat het nodig bleek de koeien neer hooi t e geven werd h e t r a n t s o e n wat minder v l o t opgenomen. Hierdoor bleven er bij h e t be'éindigen van h e t eten nog wat r e s t e n over»

De t o t a a l benodigde eettijd p e r r a n t s o e n hooi l o o p t i e t s op5 naarmate minder hooi wordt opgenomen. De koe die het l a a g s t e r a n t s o e n opnam a t wat t r a a g ~ lardoor de hoge eettijd i s t e v e r k l a r e n .

Ook u i t deze g r a f i e k blijkt wc-;er d?t een gelüke hoeveel-h e i d hoeveel-hooi ' hoeveel-h morgens Vlugger wordt opgenomen dc.n ' 3 avonds.

In g r a f i e k D i s van de groep i n d i v i d u e l e voedering tijdens de p r o e f p e r i o d e u i t g e z e t de eettijd per leg ïioois ten

op-z i c h t e van de hoeveelheid die werd opgenomen. Ook bij deop-ze groep b l e e k dat door een meerdere verzadiging het r a n t s o e n minder v l o t werd opgenomen en bleven wel eens r e s t e n over. Deze werden even-a l s bij de groep zonder t u s s e n s c h o t t e n teruggewogen.

Tevens i s aangenomen dat bij de v e r d e l i n g elke koe de j u i s t e hoev e e l h e i d werd hoev e r s t r e k t , welke hoevooraf door weging was hoev a s t g e -s t e l d . Dij de controle-wegingen na de v e r d e l i n g bleek e c h t e r dat de v a s t g e s t e l d e en g e s c h a t t e rantsoenen nog van ( V I , 0 kg u i t e e n l i e p e n •*•).

Ten opzichte van g r a f i e k C (groepsvoedering) g e e f t de i n d i v i d u e l e voedering nogal een s p r e i d i n g t e zien i n de benodigde eettijd p e r r a n t s o e n .

Vermoedelijk wordt deze veroorzaakt door het v e r s c h i l in hoeveelheid dat bij de berekening i s g e b r u i k t en dat door middel van een s c h a t t i n g werkelijk ia v e r s t r e k t .

Ook bij deze groep at de koe die het l a a g s t e r a n t s o e n ontving wat t r a a g . Verder blijkt ook bij de i n d i v i d u e l e voedering dat een gelijke hoeveelheid per r a n t s o e n ' s morgens vlugger wordt

' s avonds.

1 ) _{H i e r u i t blijkt da,t h e t s c h a t t e n door een vakkundig veeverzorger} nog g r o t e afwijkingen kan geven. Het zorgvuldig verdelen en g e r e g e l d c o n t r o l e r e n van de rantsoenen i s in de praktijk dan ook van g r o o t b e l a n g .

— 12 — GRAFIEK C. G R O E P S V O E D E R I N G IN DE P R O E F P E R I O D E KG H O O I PER K E E R 7,0 6 , 5 6 , 0 5,5 5,0 4 , 5 4 , 0 3 , 5 3 , 0 2 , 5 2 , 0 1 . 5 , 1±P_ S M O R G E N S — \ _ ( H O O I ) G R O E P Z O N D E R TU S S EN S C H O T T EN G E E N V L O T T E O P N A M E R E S T E N Z I J N TERUGGEWOGEN - * « - . 12 13 14- 15 16 17 16 19 2 0 2 1 22 23 2 4 2 5 26 27 28 29 30 31 3 2 3 3 34 3 5 M I N . E E T T I J D PER K G HOOI G E M . VAN 3 D A G E N KG HOOI PER K E E R 6 , 0 5 , 5 5 , 0 4 , 5 4 , 0 3 , 5 3 , 0 2 , 5 2 , 0 1 , 5 1 , 0 G R A F I E K D. I N D I V I D U E L E V O E D E R I N G IN D E P R O E F P E R I O D E ( H O O I ) G R O E P MET T U S S E N S C H O T T E N G E E N V L O T T E O P N A M E R E S T E N Z I J N T E R U G G E W O G E N 'SAVON DS SMORGENS \ 1 2 13 14 15 1 6 17 19 19 20 21 2 2 2 3 24 2 5 2 6 27 28 29 30 31 3 2 33 34 35 M I N . E E T T I J D P E R K 6 H O O I 6 E M . V A N 3 D A G E N

13

-Kuilgras

Van het k u i l g r a s kregen a l l e koeien in beide groepen een gelijk r a n t s o e n , n l . 10 kg, welke ' 3 morgens a l s l a a t s t e voedermiddel werd v e r s t r e k t .

U i t g r a f i e k E blijkt per koe en p e r dag een g r o o t v e r -s c h i l t e zijn in de benodigde tijd voor de opname. In de voorperiode werd de v e r s t r e k t e hoeveelheid a c h t e r e l k a a r opgegeten. Door een g r o t e r e verzadiging met hooi was d i t in de proefperiode n i e t het g e v a l . Hierdoor was h e t n i e t mogelijk in die p e r i o d e de j u i s t e e e t

-tijden v a s t t e s t e l l e n .

In de voorperiode v a r i e e r d e -:ie eettijd bij de groep zonder t u s s e n s c h o t t e n van 39»2-50,0 minuten p e r 10 kg k u i l g r a s , gemid-deld 44»5 minuten. Bij de groep met t u s s e n s c h o t t e n van 37>3-50?5 minuten, gemiddeld 44»2 minuten.

'De gemiddelde eettijd van beide groepen was voor een r a n t s o e n van 10 kg k u i l g r a s dus gelijk.

Aardappelen

Alle koeien in beide groepen ontvingen in de voorperiode 8 kg aardappelen waarover 1 kg gedroogd g r a s werd v e r s t r e k t . Deze samenvoeging was nodig cm wachttijden t e voorkomen voor de v e e -v e r z o r g e r en werd nodig geacht in -verband met de o r g a n i s a t i e -van andere werkzaamheden.

U i t g r a f i e k F blijkt evenals bij k u i l g r a s dat er een groot v e r s c h i l i s in de opnametijd. Deze v a r i e e r d e bij de groep zonder t u s s e n s c h o t t e n van 1 1 , 95-20,-vimin.'uten/per 8 kg .aardappelen met 1 kg gedroogd g r a s ; gemiddeld was d i t 15>5 minuten. Bij de

groep met t u s s e n s c h o t t e n van 1 1 , 7 - 2 0 , 5 minuten;, gemiddeld- was d i t 15,5 minuten.

Evenals bij k u i l g r a s blijkt ook h i e r de gemiddelde eettijd p e r r a n t s o e n van beide groepen gelijk t e zijn.

— 14 ~ EETTIJD PER 10 KG KUH. 54 5 3 E? 51 50 49 4 8 4 7 4 6 4 5 44 4 3 4 2 41 4 0 39 38 37

f

— 1 — ', — — •4\ T

^v \

\ — '\ \ / • - \ ƒ V — G R A F I E K E. I N D I V I D U E L E V O E D E R I N G I N DE V O O R P E R I O D E ( K U I L V O E R ) EETTIJD PER 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 K O E I E N IN VOIGO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 RDE VAN S T A N D P L A A T S EETTIJD PER 8 K G A A R D . EN 1 KG GEDR. GRAS 2 0 19 1 8 17 16 15 14 13 1 2 1 1 10 ID/2 N / 9 / 2 / 12/2 ~

I

1

GRAFIEK F INDIVIDUELE VOEDERING

GROEP ZONDER TUSSEN SCHOTTEN

/ \ ' '* / \ ''''

\ / \ h A \ '''

'^ \ / %v' \ *v — - j / \ / \ • ~ ' \ / \_ / N / I I I ! ! I I I ! 2 3 4 5 6 7 8 9 10 KOEIEN IN VOLGORDE IN DE VOORPERIODE (AARDAPPELE GEDROOGD £

GROEP MET TUSSEN SCHOTTEN

/ _ / — ^ " " \ / ^ \ / ~~~~A / ' " " ", , / — io

A '-"'

x

\ / /

\ \ / / y \ \ •' / _{» \ / . / \ > » •} \N— ' / / \ \ ,.</ \ 'i \ \ ' - • / , s' 12/2 ~'~ I I I I I I I I I I 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 V A N S T A N D P L A A T S N EN R A S ) EETTIJD PER 8 KG AARD. EN 1 KG GEDR. S RAS 2 0 1 9 1 8 17 16 15 14 13 12 11 1 n

- 1'

Krachtvoer

In g r a f i e k G i s u i t g e z e t de "benodigde e et tijd per 10 koekjes à I85 gram. H i e r u i t "blijkt, dat ook "bij de opname van koek de b e -nodigde tijd p e r koe en per dag voor de' opname van een gelijke hoeveelheid nogal u i t e e n l o o p t .

De gemiddelde tijd p e r koe en per dag s "bij beide groepen 2,15 minuten p e r 10 koekjes a I85 gram of 1,2 minuut p e r kg. koek.

3 . Samenvatting- van de eettijden

Tabel 7» Gemiddelde eettijd p e r kg produkt i n minuten.

'[ I groep zonder ' groep met

i ' t u s s e n s c h o t t e n j t u s s e n s c h o t t e n !

! hooi

kuilgras

aardappelen met gedroogd gras koek , 11,3(20,6) 4r.5 1,7 1; 2 11,5(18,3) 4,2 1,7 1,2 ) !

In t a b e l 7 i s een samenvatting van de gemiddelde e e t -tijd voer de v e r s c h i l l e n d e produkten gegeven.

Bij hoci werdx de s n e l h e i d van het eten bepaald door de behoefte aan runvoer. U i t de grafieken blijkt, dat d i t bij het opnemen van k u i l g r a s , aardappelen met gedroogd g r a s en koek n i e t h e t geval i s . Mogelijk wordt h i e r de s n e l h e i d van eten bepaald door de smaak van h e t voedermiddel.

- 16 ~ \

EETTIJD PER 10 KOEKJES

à 185 GR.

GRAFIEK G. INDIVIDUELE VOEDERING IN DE VOORPERIODE (KRACHTVOER) EETTIJD

PER

GROEP ZONDER TUSSENSCHOTTEN GROEP MET TUSSENSCHOTT EN io KOEKJES à 185 SR.

y

17

!, Benodigde hoeveelheid arbeid "bij groeps- en individuele voedering

1. Inleiding

Eén van de doeleinden van de proef was h e t v a s t -s t e l l e n van de hoeveelheid a r b e i d bij $ï*0i?p-3~ en i n d i n â u e l e v o e d e r i n g .

In de vóörperiode bleek bij de i n d i v i d u e l e voedering nogal tijd nodig t e zijn voor het terugvegen van u i t de voergoot gev/orpen hooi en k u i l g r a s . Om d i t te voorkomen werden bij de groep die tijdens de proef i n d i v i d u e e l sou v/orden gevoerd d r i e v o o r s c h o t -ten scharnierend op de rand van de voergcot aangebracht. In het midden «/erden deze vanaf de bovenkant r.iet een k e t t i n k j e aan h e t Door de schotten voorover t e

+ roido.elste iu'-'senschoi b e v e s t i g

nangen van de koe af kreeg men voldoende ruimte voor h e t voer. Tijdens de hoofdperiode vond dus bij de groep zonder t u s s e n s c h o t t e n groepsvoedering p l a a t s .

Bij de •tijdwaarnemingen naar de hoeveelheid a r b e i d bij het voeren werd het g e r e e d z e t t e n van de voedermiddel en b u i t e n beschouwing g e l a t e n - ) . De tijdwaarneming' b e g i n t hij h e t in de s t a l halen van het voer.

2. Het r a n t s o e n

Tabel 8. Hantsoen per koe per dag ' tijdens de waarnemingen in de p r o e f p e r i o d e in volgorde van t o e d i e n i n g . ' s morgens koek hooi k u i l g r a s ' s avonds aardappelen gedroogd g r a s hooi j groep zonder t u s s e n s c h o t t e n kg 2,77 3,1 10, 00 4,00 1,00 4,75 groep met t u s s e n s c h o t t e n 2,40 3,00 10;00 4,00 1,00 4,95

Het g e r e e d z e t t e n i s voor beide groepen h e t z e l f d e . Doordat het voer gewogen moest worden v/eek de methode af van de praktijk-methode .

Afmetingen van voergoot en s c h o t t e n

Voergoot : por koe lang 110 cm, breed 55 cm, v o o r s t e rand hoog 10 cm. In de voergoot een gladde t e g e l v l o e r .

Tussenschotten - breed 65 cm, hoog 60 cm

( d r i e t u s s e n s c h o t t e n zkn met een plank van 10 cm hoog aan e l k a a r verbonden. De plank r u s t op de ranci va., de v o e r g o o t . )

Voor schotte:. doze zijn v c - r 10 koeier in d r i e g e d e e l t e n s c h a r n i e r e n d b e v e s t i g d cp de rand van de voergoot. Met een k e t t i n k j e zijn deze vcoroverhangend vastgemaakt ran het m i d d e l s t e t u s s e n -scliot, De hoogte -;an u.^ se^c vier i s ge; om. 3- Omschrijving van de werkzaamheden

Groep zonder t u s s e n s c h o t t e n De voergoot schoon schuiven

ken houten schuif, l e n g t e s t e e l 200 cm, breed 55 cm, hoog 18 cm op de p l a a t s waar men begint op t e nemen. Deze in de voergoot p l a a t s e n e.u in ëên keer geheel schoon schuiven.;

' s morgens van de middengang naar het- eind van de s t a l en ' s avonds van het eind van de s t a l naar de middengang. Aan het eind. na h e t schoon schuiven worden met de schuif de r e s t e n u i t de voergoot g e r o e r d -'- ) .

Koek voeren

Koekjes a I85 g r ai,: u i t p a p i e r e n zakken vanaf een voer-, wagentje in een s t a l e n mand s t o r t e n . Met de mand 10 k e e r heen en weer lopen l a n g s de koeien engvocr elke koe per gang êên koekje werpen of u i t de hand geven •'•--.

Koek halen en wagen weer ierugbrengen

Pier voerwagentgie (2.10 cm l a n g , I I 5 cm breed en 35 cm hoog), v/aar cp de koek in papieren aakken en e e n ' l e g e mand gereed-s t a a t , w o r d t vanuit de opgereed-slagruimte naar de voergang gereden t o t de e e r s t e koe. De a f s t a n d bedraagt 14 meter, ka het koek voeren wordt h e t v/agent j e weer teruggereden in de o p s l a g r u i m t e .

1)

Indien de voergoot aan eer. zkde oploopt en in de rand overg a a t kan het v u i l eenvoudioverger u i t de voerovergoot worden v e r -wijderd.

2)

Dit i s een methode die in ae praktijt-c veel voorkomt. Men v o e r t i n d i v i d u e e l en oefent -ontrole u i t , d a t i e d e r e koe haar r e c h t m a t i g deel krijgt.

19

-Hooi voeren

Met een tv/e e tan ds vork ( t a n d l e n g t e 28 cm, s t e e l l e n g t e 150 cm, a f s t a n d tussen de tanden 16 cm) wordt het hooi vanaf een weegkleed voor de koeien v e r d e e l d .

Hierbij wordt het hooi n i e t gelijkmatig v e r d e e l d . Elke koe krijgt op het oog de hoeveelheid, die in het r a n t s o e n i s v a s t g e s t e l d -w. Hooi halen op weegkleed / k l e e d terugbrengen

Men l o o p t naar de o p s l a g p l a a t s ( a f s t a n d 12 meter), p a k t het kleed waarop de t o t a l e hoeveelheid hooi i s gewogen en s l e e p t het k l e e d op de voergang. De a f s t a n d bedraagt 14 meter.

Na het hooi verdelen wordt h e t weegkleed weer naar de o p s l a g -p l a a t s t e r u g g e b r a c h t .

Gewoonlijk kan h e t aanslepen van hooi op een k l e e d n i e t de d o e l -m a t i g s t e -methode van aanvoer worden genoe-md.

Voor de proef was het van belang dat de juist«-; hoeveelheid hooi per groep werd afgewogen. Aangezien d i t gebeurde op een k l e e d werd h e t n i e t op h e t voerwagentje overgepakt, maar op h e t weeg-k l e e d v e r s l e e p t .

Hooi naverdelen

Met een d r i e t a n d s vork ( t a n d l e n g t e 23 cm, s t e e l l e n g t e I50 cm, onderlinge a f s t a n d van de tanden 9? 5 cm) wordt h e t

""buiten de voergoot geworpen hooi e r i n t e r u g g e b r a c h t . Hierbij wordt het hooi n a a r behoefte of weer geheel gelijkmatig in de voergoot v e r d e e l d .

Hooiresten bijv eg en

Met een rij sh ou ten bezem (lang 75 cm en een s t e e l

-l e n g t e van 100 cm) worden de h o o i r e s t e n na h e t voeren of tijdens h e t eten bij e eng e veeg d in de voergoot.

1 ) _{In de praktijk wordt het hooi vaak gelijkmatig v e r d e e l d ,} waarbij l a t e r zodanig wordt nave:rdeeld, dat a l l e koeien het hooi-gelijk op heb-ben. Wat de k w a l i t e i t van voeren betz'efty komt d i t op h e t z e l f d e n e e r . Alleen weet de praktijk n i e t altijd, dat de snel etende koe nu a l meer h<x\i- h-e e f't gehad.-dan de l.ang_zaam--etende koe.

K u i l g r a s voeren

Het een hooivork wordt h e t k u i l g r a s v e r d e e l d vanaf een t a f e l -wagen. Het k u i l g r a s wordt hierbij e n i g s z i n s losgeschud, waarbij men elke koe op het oog 10 kg g e e f t .

Tijdens het verdelen wordt de wagen d r i e keer v e r p l a a t s t . Kuilgras halen / wagen wegzetten

Loopt naar het g e r e e d s t a a n d e k u i l g r a s in de o p s l a g p l a a t s (afstand 20 m e t e r ) . Met een o n d e r s t e l wordt de met k u i l v o e r b e -laden t a f e l opgenomen en naar de voergang gereden ( a f s t a n d 20 m e t e r ) . Ka het verdelen wordt de tafelwagen t e r u g g e b r a c h t in de o p s l a g r u i m t e .

Kuilgra,' •:• V' r l e l én •

Met de d r i e t a n d s vork wordt het u i t de voergoot geworpen k u i l -g r a s in de voer-goot t e r u -g -g e b r a c h t . Hierbij wordt het k u i l -g r a s naar behoefte of v/eer gelijkmatig in de voergoot v e r d e e l d . Aardappelen voeren

Twee manden met aardappelen a 20 kg worden na e l k a a r van de voerwagen afgenomen en v e r d e e l d . Hierbij wordt de inhoud van elke mand zo gelijkmatig mogelijk v e r d e e l d voor vijf k o e i e n . Be manden worden t e r u g g e z e t op de voerwagen.

Aardappelen halen / wagen wegzetten

Men l o o p t naar do o p s l a g p l a a t s waar de voerwagen met manden aardappelen staan an rijdt deze naar de voergang ( a f s t a n d 15 m e t e r ) . Ka het verdelen wordt de wagen weer t e r u g g e b r a c h t i n de

op .si agru im t e.

Gedroogd g r a s voeren

Een k l e e d met gedroogd g r a s wordt l a n g s de voergoot g e s l e e p t . Met beide handen wordt het produkt vanaf het weegkleed voor de

koeien v e r d e e l d . Aan elke koe wordt r, het oog 1 kg v e r s t r e k t . Gedroogd g r a s afgooien

Op de voergang g a a t men v i a een l a d d e r naar de zolder boven de s t a l . Daar l a a t men een k l e e d , waarop 10 kg gedroogd g r a s i s af-gewogen, door het s t o r t l u i k op de voergang zakken.

Na h e t verdelen wordt het k l e e d op de zolder geworpen v i a h e t s t o r t l u i k .

Gedroogde g r a s r e s t e n bijvegen

Met een rijs hou ten bezem worden de gedroogde g r a s r e s t e n na het verdelen bijeengeveegd i n de voergoot.

Mineralen-koek voeren

' s Morgens wordt een mand met mineralen koekjes van de v o e r -wagen g e p a k t . Hiermede l o o p t men l a n g s de koeien en werpt voor elke koe een koekje in de voergoot.

Groep met I n d i v i d u e l e voedering De v o o r s c h o t t e n naar be n ede n h ai e n

Men l o o p t l a n g s de voorschotten,v/aarbij non de k e t t i n k j e s , v/aar het schot aan a c h t e r o v e r hangt, losmaakt van het t u s s e n s c h o t . Het schot l a a t men a c h t e r o v e r op de voergang zakken. In t o t a a l worden d r i e s c h o t t e n voor elke groep n e e r g e k l a p t .

_D_e v o o r s c h o t t e n v/eer opzetten

Na het hooi veeren worden de voorschotten weer opgezet. Met beide handen t i l t men ze op, waarna men ze met de linkerhand-t e g e n h o u d linkerhand-t . Vervolgens wordlinkerhand-t melinkerhand-t de r e c h linkerhand-t e r h a n d helinkerhand-t k e linkerhand-t linkerhand-t i n k j e vastgemaakt aan h e t m i d d e l s t e tussenschot- 1 ) .

'De t u s s e n s c h e t t e n omhoog z e t t e n

Met beide handen worden d r i e aan e l k a a r verbonden t u s s e n s c h o t t e n omhoog g e t i l d . .Deze worden met de l i n k e r h a n d op de j u i s t e

hoogte tegengehouden en met de r e c h t e r h a n d wordt de haak van de v o o r s t e verbindingsplank afgenomen en in een cog1 in de z o l

-dering gehaakt, De handeling komt driemaal ver groep koeien voor.

Se t u s s e n s c h o t t e n l a t e n zakken

Na h e t schoonvegen van de voergoot l i c h t men met de l i n k e r h a n d het t u s s e n s c h o t dat aan de zolder hangt, i e t s op. Daarna maakt men met de r e c h t e r h a n d de haak van de z o l d e r i n g l o s . Vervolgens l a a t men met beide handen h e t geheel zakken in de v o e r g o o t .

Koek voeren

Met de koekjes a 185 gram die zich bevinden in papieren zakken op de voerwagen rijdt men langs de koeien. Met beide handen wordt het benodigde aantal koekjes in één of twee keer uit de papieren zakken gehaald en voor de koeien geworpen.

Hooi voeren

Met een tweexands hooivork wordt het hooi vanaf een kleed over het achterover gelegde voorschot voor de koeien verdeeld tussen

de tussenschotten. Hierbij wordt op het oog elke koe de hoeveel-heid gegeven die in het rantsoen is vastgesteld. Het hooi na-verdelen is niet meer nodig.

Hooiresten bijvegen

Met een rijshouten bezem worden na het verdelen de hooiresten bijeengeveegd en voor de koeien gedeponeerd.

1 )

Het voeren van hooi g a a t gemakkelijker met neergeld.apte s c h o t t e n . De voergang i s na het opzetten van de s c h o t t e n p r a k t i s c h schoon.

Be o v e r i g e h a n d e l i n g e n worden op d e z e l f d e wi.i;ie u i i g e v c - e r d -OF bij de g r o e p z o n d e r v o e d e r s c h o t t e n i s b e s c h r e v e n »

4 . Re s u l t a t e n van de t p d s i u a i e s

De r e s u l t a t e n van de tijdmetingen b.p b e i d e g r o e p e n zgn s a m e n g e v a t i n t a b e l 9« Hierbij i e de b e n o d i g d e tijd p e r dag en peu g r o e p van 10 k o e i e n v e r m e l d a l s h e t ï m i d d e i d e var de w a a r -nemingen op d r i e a c h t e r e e n v o l g e n d e dagen.

Be waargenomen tiiden zijn g e s p l i t s t i n twee g r o e n e r »

Groep I g e e f t v;eer de b e n o d i g d e 'jden d i e worden b e -ï n v l o e d door h e t g e b r u i k van t u s s e n - en v o o r s c h o t t e n .

Groep I I g e e f t weer de b e n o d i g d e tijden d i o n i e t door h e t g e b r u i k van t u s s e n - en v o o r s c h o t t e n worden b e ï n v l o e d . Tabel 9 • Benodigde t y d e n p e r g r o e p van 10 k o e i e n i n minu",.x.. p e r dag v^..--*

van 3 d a g e n ) . V o o r s c h o t t e n n e e r / op T u s s e n s c h o t t e n op / n e e r V o e r g o o t vegen Koek v o e r e n Koek h a l e n / k a r wegbrengen Hooi v o e r e n Hooi h a l e n / k a r -wegbrengen Hooi n a v e r d e l e n

Hooi bij vegen K u i l g r a s v o e r e n K u i l g r a s h a l e n / k a . r wegbrengen K u i l n a v e r d e l e n K u i l bijv eg en A a r d a p p e l e n v o e r e n A a r d a p p e l e n h a l e n / k a r wegbrengen Gedroogd g r a s v o e r e n Gedroogd g r a s a f g o o i e n Gedroogd g r a s bijvegen M i n e r a l e n koek v o e r e n

Aan- en a f l o o p tijd vcoi' unverdnlon/hijvc, T o t a a l s i u V.\-"CPXI t en O-T-1 r--^ voe • • I -• 9 , 5 1 4 s 41 ±?D9 l , 6à 2 , 4 0 0 , 7 5 1 , 2 0 0 . 8 0 1,29 (

hß9

3,00 2 7 , 2 0 oen z o n a e r i g r d e r s c h o 11 er ! v o e d j I I t o t a a l: I • ; 1 , 2 2 ; : 1 - 28 ' 0 , 91 . g , 91 ; | 2 , 9 4 \ 0 . 8 0 : 1 0 , 3 1 : - — * — —<~ -*-• ~ j ~ : l ! 4 , 4 4 . 2 , p i ' 6,92 : 1 : 3 > 2 j ! lr0 6 ! 3 , 2 9 1,2.5 •• 3 , 6 p ; ; : 1 , 9 6 j 0,69 1 : 0 „ 0 4 0,95 \ V 7 5 i 1 i / /

_ij.3_3_L_i-^aJ

C - 6 0 0 Q^

; 3,co

L

j

3 , 0 8 3 5 , 2 8 1 8 , 2 8 \ : 100 : 0ep me'; e r s e b o t i r :

T H

}•:

1 1 0 , 9 1 , ':,, i l I 0,8C 1 3,,7^. ; 2 , 5 1 : b795 ! ; '. , 06 ! ; ; 1 , 2 3 i 4 , 5 3

! j

[ '^_2i§£

; 0 , 9 5 ; 1 ; 3 9

1

J - U w . . Bi ,_L.L i >-.' c "v '•• ! B ''. ï ' '"• "> ^ 'i j 1 3 . 0 3 : 2 . ^ 3 0 ! ; 7 4 v 6 1

Tabel 9 (vervolg) 23 -Koek voeren In procenten 10,31 100 3,74 36 Ruwvoer voeren In procenten Totaal 24,97 22,57 100 90 35,28 mir 100 % 26,30 min 7 4 , 6 $

Bij de h i e r gevolgde -werkmethode, met gebruik van goed gereedschap werd i n deze s t a l met de voedering met voor- en t u s s e n s c h o t t e n

een a r b e i d s b e s p a r i n g b e r e i k t van ongeveer 2'y)i ten opzichte von de g r o e p s v o e d e r i n g . Deze a r b e i d s b e s p a r i n g werd b e r e i k t doordat bij de k r a c h t v o e r t o e d i e n i n g 6,57 minuten en tengevolge van h e t n i e t meer naverdelen en veel minder aanvegen, i n c l u s i e f de aanlooptijden, 6fl l minuten p e r dag minder nodig; waren. Daarentegen v/aren er

voor h e t verdelen van h e t hooi en k u i l g r a s 1,21 minuten, voor h e t op en neer l a t e n van de t u s s e n s c h o t t e n 1,22 minuten en h e t op en n e e r l a t e n van de v o o r s c h o t t e n 1,25 minuten n o d i g .

De a r b e i d s b e s p a r i n g werd b e r e i k t door het gebruik van v o o r - en t u s s e n s c h o t t e n . Koewei het e f f e c t van deze s c h o t t e n afzonderlijk moeilijk t e meten i s , kregen wij de indruk dat de b e s p a r i n g van de

i n d i v i d u e l e voedering voel g r o t e r werd door h e t g e b r u i k van de v o o r s c h o t t e n . Geen e r v a r i n g i s er met v o o r s c h o t t e n zonder t u s s e n -s c h o t t e n .

Vermoedelijk i s door h e t gebruik van de v o o r s c h o t t e n a l l e e n ook wel een a r b e i d s b e s p a r i n g t e b e r e i k e n .

C. De c o n d i t i e en gezondheidstoestand van de koeien

Hoewel de d i e r e n in h e t algemeen een goede gezondheid genoten, waren twee dieren u i t de groep zonder v o e d e r s c h o t t e n tijdens de voorperiode z i e k gedurende ongeveer 14 dagen. In de p r o e f p e r i o d e waren ze beide geheel h e r s t e l d .

Het verloop van h e t levend gewicht van de p r o e f d i e r e n kan een goed i n z i c h t geven in de c o n d i t i e der d i e r e n . Dit verloop van h e t gemiddelde levend gewicht van de d i e r e n u i t de beide groepen i s n e e r g e l e g d in g r a f i e k H.

Globaal gesproken kunnen v/e waarnemen dat de koeien h e t z e l f d e g e -wicht hebben gehouden. Hierbij zijn de g e r i n g e v e r s c h i l l e n in h. t gemiddelde levend gewicht tussen beide groepen ongeveer bewaa: q

g e b l e v e n .

D. De ruwvoederopname

In t a b e l 6 s t a a t de hooiopname in kg per dag' voor i e d e r e koe af-zonderlijk vermeld. Deze hooiopname i s gemeten i n de voorperiode toen h e t r a n t s o e n voor i e d e r e koe afzonderlijk werd gewogen. Daar a l l e andere voedermiddel en (behalve h e t k r a c h t v o e r ) in gelijke hoe-veelheden werden v e r s t r e k t , g e e f t d i t t a b e l l e t j e ' e e n i n z i c h t i n de v e r s c h i l l e n in opnamecapaciteit van de afzonderlijke d i e r e n .

24

Tabel 10 .

Eooiopname p e r koe p e r dag i n kg g e d u r e n d e de v o o r p e r i o d e . 1 Groep z o n d e r t u s s e n s e h o t t e n M i e n t j e 2 G e r d a 2 Anna 5 Rode 35 Grada 32 Grada 30 Dina 52 .V • • <- ' ' i l .. I ' l i i i u : . B e r t h a 38 a a n t a l k e r e n g e k a l f d 4 4 4 3 O 1 T o t a a l kg m e l k / d a g i n 'begin van de v o o r p e r i o d e 2 1 , 2 2 5 , -1 7 ; 7 2 2 , 8 2 3 , -2 3 , 4 2 2 , 1 1 5 , 2 X j , c 16 " 16 J£01.

5i

5-è

5è

8Ä-

5è-5è

6 4 3* 3 5 2 i kg h o o i 27 j a n . % : 6 : 6è ! 9k \ 5-':- !

5

;

:

<C ; 3 ! I 57f ! i p e r dag 12 f e b r .

eSè

7

7ir

104,

64-<C-.. 7 ' • ^ 4-?;-68 ! 26 f e b r . j ! Bh ! 9 ; & ! 124-! 8£-î 8?.-: 10 G-D : 87 ; a a n t a l ' kg m e l k / d a g Groep met j k e r e n ' i n b e g i n t u s s e n s c h o t t e n;g e k a l f d i van de v o o r p e r i o d e Dina 48 Dora 8 Grada 29 D c o r t j e 57 B e t s y Dina 51 Dina 41 Grada 34 E o s i e n t j e B e r t h a 39 3 4 4 2 1 1 T o t a a l 2 a 7 0 2 4 , 8 2 5 . 7 1 8 , 4 1 9 , 1 1 9 , 6 1 9 , 5 2 1 , 6 1 0 ; 2 1 0 , 3 16 ,'!an. S i S '?• 5è- 5i-r- 1 5tr S i 4 3 kg h o o i o e r dag 7 j a n . ; 12 f e b r . ; 26 f e b r . 5* 6^ 6{: 6-:-;v

5lf

5è

6

4t

J5>& 64; 7 7Ï:-; 7-V 64;

li

7 6 66 8 9

9i

9è

9

84-9Î 9 lh 5 84i

Het v a l t hierb;ij op d a t e r n o g a l g r o t e v e r s c h i l l e n i n hooiopname zijn. Zo nemen de e e r s t e k a l f s d i e r en, d i e nog n i e t z o v e e l r u w v o e r kunnen v e r w e r k e n en m i n d e r melk p r o d u c e r e n m i n d e r op dan de

a n d e r e n . Toch zr'jn e r bij de o u d e r e d i e r e n g r o t e v e r s c h i l l e n ondanks een o n g e v e e r even g r o t e p r o d u k t i e .

Zo nam Rode 35 hijv. p o r dag 3 & 4 kg h o o i meer op dan h a a r buurvrouw Grada v 3 2 , d i e t o c h v e r g e l i j k b a a r waa i n l e e f t i j d en p r o d u k t i e .

— 25

-GRAFIEK H. HET LEVEND GEWICHT DER DIEREN

KG 5 7 0 5 6 0 5 5 0 5 4 0 53 0 5 20 510

GROEP ZONDER VOEDERSCHOTTEN GROEP MET VOEDERSCHOTTEN

13/ 28/ 10/ 24/ 10/ 2 3 / 21/ 6RAFIËK 1 KG MELK GEM KOE/DAG 21 20 19 18 17 16

DE OPBRENGST AAN MELK

11 JAN. VOORPERIODE

— GROEP ZONDER VOEDERSCHOTTEN — GROEP M E T VOEDERSCHOTTEN

3 MRT. v / I Q M R T . HOOFDPERIODE 7 APRIL yNAPERIODE x 21

- 27

E. De opbrengst aan melk

En g r a f i e k I i s de on t r e n n s t a; ielk ne erg i o er

3Xegd. Er i s berekend hoe het rnelk^emiddolde per koe per dag i s v e r -k r e g e n . P r a -k t i s c h gespro-ken zijn e r tu:.-: s en de dieren van beide groepen geen p r o d u k t i e v e r s c h i l l e n aantoonbaar, S l e c h t s seiden bedroeg het v e r s c h i l t u s s e n de beide groepen gemiddeld 1 kg melk per koe per dag.

'Ditzelfde blijkt ook u i t de t o t a l e opbr. in de l a a t s t e v i e r weken van de hoofdperiode.

De groep met voederschotten gaf i n die igja totaaj_ pi-7

groep zonder voederschotten 5171 kg.

s t p e r groep kg en de

het i a a t zich aanzien dat :volgae

Datum Rode 35 Grada 32

methode de "groepsvoedering" en de " i n d i v i d u e l e voedering'' i n k w a l i t a t i e f opzicht gelijkwaardige methoden zijn.

Dit lijkt ook het geval t e zijn bij de i n d i v i d u e l e k o e i e n .

Toen n l . de voederschotten werden weggelaten, hadden bijv. Rode 35 en Grada 32 een v e r s c h i l i n hooiopname van 4 kg ten gunste van Rode 35« Toen de hoofdperiode begon, werd dus de k r a e h t v o e r g i f t van beide koeien geleiaelrjk aangepast bij do gemiddelde h o e v e e l -heid hooi van de groep, behalve van de vaarzen. Dit -.vas dus i n t e g e n s t e l l i n g t o t de voorperiodeftoen de k r a c h t v o e r g i f t was g e

-baseerd op de werkelijk opgenomen hoeveelheid h o o i .

Met andere woorden Eode 35 kreeg g e l e i d e l i j k meer k r a c h t v o e r en Grada 32 minder k r a c h t v o e r i n de p r o e f p e r i o d e . De verwachting was dus dat Rode 35 wat in de me-lkgift zou winnen en Grada 32

wat zou zakken. De melkgiften van beide koeien waren e c h t e r s

5/

2

j 9/2 J16/2 jlQ/2 j23/2|26/2

;

I/3J 4/3 ^IX^IXlÈlX^l^JJl U ^ J Ä

20,6 J21,6 | l 8 , 8 118,6 |lÖ,2 |l776 ;i8,4. ! i 7 , 6 : 1 7 1 - ^18,4 il9»2 ! i 8 , 4 Î l 6 , 2 i l 6 , 8 . ' l 7 , 6 2 3 , 8 : l 6 , 4 ! l 9 , 4 : 1 7 > 8 i l 9 , 4 i20;~ ; l ö , 4 '<19, 2 21,2 2 0 , - d 8 , 8 | l 8 , 4 j l 9 , 2 !20, 2 ! l 9 , 6 7/4 ! jl8,0i i'18,8; Op 4 maart waren voor h e t , j r s t de v o e d e r s c h o t t e n weg.

U i t deze melkopbrengsten v a l t n i e t s van een d a l i n g van Grada 32 +en o p z i c h t e van Kode 35 ie besmeuren.

Hoev/el de p r o e f p e r i o d e n i e t lang heeft geduurd, lijkt h e t e r toch op dat een goede en zorgvuldige groepsvoedering geen v e r s c h i l in • melkproductie l a a t zien ten opzichte van voedering met t u s s e n -s c h o t t e n .

F. Het v e t g e h a l t e

Het v e t g e h a l t e van de koeien "werd tweemaal p e r week ge-c o n t r o l e e r d . Het lag n i e t i n de lijn der verwage-chtingen dat het v e r s c h i l i n voedermethode veel invloed zou hebben op het vetg'e-h a l t e . Hiervan i s ons ook n i e t s gebleken.

26

-Het i s ons verder opgevallen dat de "ruv/voederopnamecapaciteit" van de koe een vrij constant gegeven i s . V/el zijn de hoeveelheden hooi p e r koe nogal veranderd, maar d i t was vooral een kwestie van k w a l i t e i t van het hooi d.w.z. van het ruwe c e l s t o f g e h a l t e . Ook werd i n het begin i e t s krap gevoerd, waardoor de h o e v e e l heid' nog wat kon worden opgevoerd. De verhouding t u s s e n de v e r

-s c h i l l e n d e koeien wa-s,wat de hooiopname betrof»merkwaardig constant; vooral a l s v/e bedenken dat de e e r s t e waarneming op 16 j a n u a r i a l s aanloop moet worden l . schouwd.

Tabel 1 1 . Hooiopname p e r groep p e r dag in kg

Voorperiode Hoofdperiode Naperiode 16 j a n . 27 j a n . 12 f e b r . 26 f e b r . 6 maart 23 maart 30 maart 19 a p r i l groep zonder t u s s e n s c h o t t e n 5?è 57i> 68 87 79 89 84 84 1 groep met t u s s e n s c h o t t e n 51 55h 66 84i 79è 89è 84-è 84* Verschil ! ( : - 2)

+ l i

+ 2 + 2 + ? i + <^2 1 ~ 2 1 - 2 1 ~ 2' 1. — 2

Tabel 11 l a a t de t o t a l e hooiopname p e r groep p e r dag zien in de voor-, de hoofd- on de n a p e r i o d e . Hierbij v a l t i n h e t algemeen weer de c o n s t a n t e verhouding op t u s s e n de beide groepen. Bij het begin van de hoofdperiode wordt de groep zonder

voeder-s c h o t t e n ten opzichte van do groep met voedervoeder-schotten i e t voeder-s l a g e r (3 kg voor de gehele g r o e p ) . Dit v e r s c h i l blijft t o t i n de n a

-p e r i o d e b e s t a a n , liet lijkt er dus o-p dat de hooio-pname i e t s minder werd toen de v o e d e r s c h o t t e n werden weggenomen. Dat met h e t t e r u g

-p l a a t s e n van de voederschotten i n de na-periode de hooio-pname n i e t moer s t e e g , zou kunnen -.vordon v e r k l a a r d door de voedering van de

snijroggekuil en ds k o r t h e i d var. de n a p e r i o d e , waardoor een nauw-keurig v a s t s t e l l e n van de

el e koe moeilijk was. ruwvoederopnamecapa.citeit p e r i n d i v i d u Door de s u b j e c t i v i t e i t van het v a s t s t e l l e n van de v e r -zadiging i s h e t moeilijk t e zeggen in hoeverre de verminderde ruwvoederopname van do groepsvoedering ten opzichte van de i n d i v i d u -ele voedering op werkelijkheid b e r u s t ; In i e d e r geval lijkt het v e r s c h i l n i e t g r o o t en weinig p r a k t i s c h belang.

28

-G. Samenvatting en conclusie

Kort overaie ht van doel en opzet

Op de proefboerderij te Heino werd in de w i n t e r van 1959 — I960 een voederproef met melkkoeien gehouden. Deze proef werd genomen in samenwerking rnet h e t Veevoederbureau voor Overijssel en het I n s t i t u u t voor Landbouw/techniek en ï l a i i o n a l i s a t i e t e Wagen ing en. Doel van de proef was om na t e gaan ; "" i n d i v i d u e l e voedering door middel van t u s s e n s c h o t t e n voordelig i s a l s er genoeg ruwvoer aan-wezig i s en het vee met de nodige a c c u r a t e s s e wordt gevoerd. Bij deze proef zijn twee groepen van 10 M.R. I J . - k o e i e n met e l k a a r vergeleken, zowel in v o e d e r t e c h n i s c h - a l s i n a r b e i d s t e c h n i s c h o p z i c h t . De beide* groepen waren gelijkwaardig ten aanzien van pr-diik'tie. .•. 'Lent, ruwvoederopname, eeitwd en l a e t a t i e s i a d i u n . De ene groep werd in de hoofdperiode " i n d i v i d u e e l '1, d.w. s . met

tussenschotten. gevoerd. De andere groep werd in de hoefdperiode zonder t u s s e n s c h o t t e n gevoerd. Bij de groep met t u s s e n s c h o t t e n waren schuin naar voren stekende, overlangs lopende v o o r s c h o t t e n met een haak:je aan de t u s s e n s c h o t t e n b e v e s t i g d , t e n e i n d e h e t u i t werpen van hot voer te b e l e t t e n . In beide g e v a l l e n werd de u i t v o e r i n g , die in de praktijk door een goede boer zou worden t o e g e -p a s t , n a g e b o o t s t . Er was een voor-periode van ruim 7? een hoofd-p e r i o d e van 4 en een nahoofd-periode van 2 weken. Gedurende a l l e

perioden ontvingen beide groepen h e t z e l f d e .rantsoen. Daarbij was de hooiopname vrij en de k r a c h t v c e r b e h o e f t e werd volgens de normen van het C.V.B, berekend.

In de voorperiode werden beide groepen i n d i v i d u e e l gevoerd en werd om de opnamecapaciteit en de eettijd per kg t e l e r e n kennen, van i e d e r e koe afzonderlijk h e t r a n t s o e n g e r e g e l d gewogen.

In de hoofdperiode werden bij de ene groep de t u s s e n - en de voor-s c h o t t e n verwijderd, terwijl bij de andere groep deze voor-s c h o t t e n bleven s t a a n . Voor beide groepen werd h e t dagelijks r a n t s o e n , be-halve h e t k r a c h t v o e r , op het oog v e r d e e l d . Voor de i n d i v i d u e e l gevoerde groep werd n i e t dagelijks het r a n t s o e n voor i e d e r e koe gewogen, omdat d i t veel werk v r a a g t i a t de p r a k t i s c h e boer toch n i e t z a l doen,

In de. naperiode weraon beide groepen weer i n d i v i d u e e l gevoerd. Gedurende de gehele proef werd de melkgredukrie, het v e t g e h a l t e , het gewicht en de vcederopname per groep gevolgd.

In de voorperiode werden de eettijden voor de v e r s c h i l l e n d e voedermiddel en. van i e d e r e koe af zoriderlwk gemeten.

In de hoofperiode werd de 'benodigde a r b e i d voor de groepsvoedering en de i n d i v i d u e l e voedering en ook de benodigde eettijd gemeten.

- 29

De r e s u l t a t e n in beknopte vorm

a* Ds eettijden van de koeien

Hooi In hot algemeen bleek, dat een koe die veel hooi op-neemt snel e e t en een koe die weinig opop-neemt, langzaam e e t . De

t o t a a l benodigde eettijd p e r r a n t s o e n hooi (de hooiopname en de krachtvoeropname v a r i e e r d e n , de overige hoeveelheden v o e d e r -middelen waren voor a l l e koeien gelijk, was voor a l l e koeien on-geveer gelijk ongeacht de h o e v e e l h e i d .

' c Morgens werd een gelijke hoeveelheid hooi vlugger opgenomen dan ' a avond? . Dit werd vermoedelijk veroorzaakt doordat

' s morgens h e t hooi a l s e e r s t e voer word Vc.r,••;trekt.

In de hoci'dv^wTiode l i e t de i n d i v i d u e e l go;*cor\iw groep nogal con s p r e i d i n g s i e n in de t o t a a l benodij.de e e t t d d p e r r a n t s o e n hooi. Vermoedelijk werd d i t v e r o o r z a a k t door de fouten die zijn gemaakt,

doordat h e t hooi op het oog werd v e r d e e l d en n i e t p e r koe werd afgewogen. Gebleken i s dat het s c h a t t e n door een vakkundige v e e -v e r z o r g e r nog g r o t e afwijkingen kan. ge-ven en dat h e t af en toe wegen van h e t v e r s t r e k t e r a n t s o e n van g r o o t belang i s .

De andere voeders

De eettijd p e r kg k u i l v o e r ( ' s morgens a l s l a a t s t e voer 10 k g / k o e ) , aardappelen met gedroogd g r a s (8 kg/koe met 1 kg g e -droogd g r a s ) en k r a c h t v o e r (volgens normen) bleek nogal u i t e e n t e lopen voor de v e r s c h i l l e n d e koeien in de v o o r p e r i o d e . D i t in t e g e n s t e l l i n g t o t de hooiopname, waarbij de opnamesnelheid p e r kg mede afhankelijk i s van de behoefte aan hooi (ruwvoer). Het i s mogelijk, dat smaakverschillen h i e r een g r o t e r o l s p e e l d e n .

b. De benodigde hoeveelheid a r b e i d bij g r o e p s - en i n d i v i d u e l e voedering

Vergeleken i s de benodigde tijd p e r dag' en p e r groep van 10 koeien in de hoofdperiode.

Bij de h i e r gevolgde werkmethode, met g e b r u i k van goed gereedschap werd met de voedering met voor- en t u s s e n s c h o t t e n in deze s t a l een a r b e i d s b e s p a r i n g van ongeveer 2 5 / v w k r e g e n ten opzichte van de gr oeps voeder ing' ( d i t was ongeveer 0,9 minuut per koe per d a g ) .

Deze a r b e i d s b e s p a r i n g werd vooral verkregen doordat voor de k r a c h t -v o e r t o e d i e n i n g 6,57 minuten en -voor h e t na-verdelen en aan-vegen 6,11 minuten minder nodig waren. Daarentegen waien er voor het ver-delen van hooi en k u i l 1,21 minuten on voor het op en neer l a t e n van de t u s s e n - on-voorschotten tezamen 2,47 ninut«n meer nodig. Deze a r b e i d s b e s p a r i n g van 0,9 minuten per koe per dag' werd b e r e i k t doordat er t u s s e n - en v o o r s c h o t t e n zijn g e b r u i k t , liet e f f e c t van de voor- of de t u s s e n s c h o t t e n afzonderlijk i s moeilijk na t e gaan. Wij kregen s t e r k de indruk dat door h e t gebruik van de v o o r s c h o t t e n de a r b e i d s b e s p a r i n g aanmerkelijk werd v e r g r o o t .

Met het g e b r u i k van v o o r s c h o t t e n zonder dat er t u s s e n s c h o t t e n aan-wezig zijn hebben wij geen e r v a r i n g , maar dat ook dan een a r b e i d s - . besparing' o p t r e e d t lijkt wel zeker.

- 30

c . De c o n d i t i e en gezondheidstoestand van de koeien

Bij deze proef werden geen v e r s c h i l l e n van b e t e k e n i s g e c o n s t a t e e r d tussen de beide groepen.

d. De ruwvoederopname

De i n d i v i d u e l e koeien v e r t o o n d e n - g r o t e v e r s c h i l l e n in ruwvoe der opname. Zo hadden twee overigens vergelijkbare koeien een v e r s c h i l in opname van 4 kg hooi p e r dag. Dit v e r s c h i l h e e f t n a -tuurlijk g r o t e invloed op de k r a c h t v o e r b e h o e f t e van de b e t r e f f e n d e k o e i e n .

De "ruwvoederopnamecapaciteit" bleek een constant gegeven t e zijn. Zo v a r i e e r d e wel de hooihoeveelheid, die een koe gedurende de proef p e r dag opnam-, maar d i t v e r s c h i l was t e r u g t e voeren t o t het ruwe cel s t o f g e h a l t e . De hoeveelheid ruwe c e l s t o f per koe p e r dag bleek evenals bij vorige proeven merkwaardig c o n s t a n t . De groep zonder v o e d e r s c h o t t e n , die dus in de voorperiode ook

i n d i v i d u e e l werd gevoerd, nam in de hoofdperiode 0 , 3 kg hooi p e r koe p e r dag minder op dan zij, gezien de voorperiode, op zou kunnen. Dit v e r s c h i l b l e e f ook in de n a p e r i o d e , toen beide groepen weer i n d i v i d u e e l werden gevoerd, b e s t a a n . Door de s u b j e c t i v i t e i t van het v a s t s t e l l e n van de verzadiging i s het moeilijk te zeggen in hoeverre de verminderde ruwvoederopname van de groepsvoedering t . o . v . de i n d i v i d u e l e voedering op werkelijkheid b e r u s t . In i e d e r geval lijkt het v e r s c h i l n i e t g r o o t en van weinig p r a k t i s c h belang.

Zo er al enig v e r s c h i l mocht zijn, dan p l e i t d i t voor de i n d i v i d u e l e v o e d e r i n g .

e. De meikopbrengst

De melkgift l e e k n i e t te worden beïnvloed door het v e r -s c h i l in voedermethode. Dit leek n i e t het geval t e zijn bij de groep a l s g e h e e l , maar evenmin bij de i n d i v i d u e l e koeien die toch vóór-dat ae voederschot ten werden opgeruimd, soms een zeer v e r s c h i l l e n d e ruwvoederopname hadden.

f. Het v e t g e h a l t e van de melk