De invloed van produktkwaliteit en draaibankspecificaties op de bewerkingskosten

(1)

Citation for published version (APA):

Houten, van, F. J. A. M. (1977). De invloed van produktkwaliteit en draaibankspecificaties op de

bewerkingskosten. (TH Eindhoven. Afd. Werktuigbouwkunde, Laboratorium voor mechanische technologie en werkplaatstechniek : WT rapporten; Vol. WT0399). Technische Hogeschool Eindhoven.

Document status and date: Gepubliceerd: 01/01/1977

Document Version:

Uitgevers PDF, ook bekend als Version of Record

Please check the document version of this publication:

• A submitted manuscript is the version of the article upon submission and before peer-review. There can be important differences between the submitted version and the official published version of record. People interested in the research are advised to contact the author for the final version of the publication, or visit the DOI to the publisher's website.

• The final author version and the galley proof are versions of the publication after peer review.

• The final published version features the final layout of the paper including the volume, issue and page numbers.

Link to publication

General rights

Copyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright owners and it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights. • Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research. • You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain

• You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal.

If the publication is distributed under the terms of Article 25fa of the Dutch Copyright Act, indicated by the “Taverne” license above, please follow below link for the End User Agreement:

www.tue.nl/taverne

Take down policy

If you believe that this document breaches copyright please contact us at:

openaccess@tue.nl

providing details and we will investigate your claim.

(2)

R R

~~

01 WPR

WT 0399

f

2 A

PR

.

1

977 Eindhoven University

of

Technology

Department of Mechanical Engineering

De Invloe

'

i van

Produ~~tkwall

te

l

t

en Draalbankspeclftkat

l

es op de

Bewerklngskosten

do

o

r

F.·J. A. M.

van Houten

P'r RAPPOrtT

0399

Division of Production Technology

Eindhoven

(3)

1) IIandleiding behorende bij de rekenprogramma' s BIDBATCH

en BIDCANDE.

F.J.A.M.

van Houten. PT R.apport nr.

0397

Technische Hogeschool Eindhoven. 1977. en

2) De ontwikkeling van BIDCANDE, een technologisch

pro-grammasysteem voor draaibewerkingen. l".J .A.M. van Houter..

£1 Rapport nr. 0398. Techni>sd.e ctool -:i:;:::hove.r: .•

1977.

(4)

IsnOUDSOPGAYE

Inleiding 2

HO'Ofdstuk 1 Draaibankspecifikaties 6

1.1 De invloed van het bankvermogen 8

1.2 De invloed van het aantal in te

stellen toercntallcn 11

( 1.3 De invloed van het aantal in te

s tellen aanz et.. ten 11

1.4 De invloed van het

man-machine-uur-tarief 11

1.5 De invloed van de

niet-produk-tieve tijd 16

lIoofdstuk 2 De invloec van het gereedschap 16

he.rdmetaalkw6..-Ii tei t 16

') ;:>

~.- De invloed van het s

Iijtagekri-terium 21

gereedschap-hosten 21

gereedschap-wisseltijd 21

Hoofdstuk 3 Produktkwaliteit 22

oppervlakte-ruwheid 22

(5)

INLEIDING

'let behu Ip van het rekenprogramma lJIDC"ANDE (ref.1 ) is een

onderzoek verricht naar de ekonomische konsekwenties van de aan een produkt gestelde I,wali teitseisen en de fysische be-grenzingen in het gereedschapwerktuig bij draaien.

Het onderzoek beperkt zich tot langsdraaibewerkingen aan

pro-dukten met een eenvoudige geometrie, nl. cylinders die over de gehele lengte worden afgedraaid totdat de diameter de

helft bedraagt, ""'f:.n de oorspronkelijke diameter.

Dergelijke produkten kunnen volledig gekarakteriseerd worden door de verhouding tussen hun lengte en diameter(L/D) en

het te verspanen volume

(VOL)

Figuur 1 toont de geometrie ven drie produkten met

eenzelf-( 5 3)

de te verspanen volume 5.8xl0 mm ,de verhouding tUBsen

lengte en diameter is alg volgt: produI\ t

LID

1A 1

.'

8

..

3 1/8

}<'iguur 2 toont de geometrie van twee produl,ten met dezelfde

LID

verhouding als produkt lA ult Fig. 1

(L/D",1),

het te

1'e1'-spanen volume is in het ene geval twee maal zo groot en in het andere geval tWee m8.al zo klein als het volume dat bij bewerking van produkt 1A verspaand moet worden.

produkt 1A

lB

Ie

te versp. vol. 5 3 5.8x10 mm 5 3 11.6xlO mm 2.9x105mm3

Steeds werd gestreefd naar die machineinstelling waarbij de bewerkingskosten minimaal zijn. (optimaliseringskriterium: minimale produktiekosten).

(6)

.-~ ... - ...

---

...

----1

/

I

c=1

~I

-- -

lID=1

1

~--.,.--.,.-~~

100 produkl1 A

400 produkl2

liD 8

~

c:::>

c=

_-

c=

t - - -r----c::>

LID

=

118 "'"

_cs:I cs:I

V

/

E:2:]le verspanen yolu me

5.8. 10t5 mmt3

25 produk13

(7)

L!

0

=

1

126 Ie verspanen volume 11.6. lOt5 mmtl

produkt 1B

79 Ie verspanen volume 2.9.1 Ot5 mmtl

produkl 1

C

(8)

Bij het berekenen van de bewerkingskosten werd uitgegaan van het gebruik van een beitel met de volgende geometrie:

1" ~ spaanhoek 6° snijkantshoek 90° hulpsnijkantshoek 300 vrijloophoek C) _0 { _hellingshoek 0° snijkantslengte 10 mm neusradius 0.4 rom

!

2

Ais werkstukmateriaal werd gekozen OK 45 N

(DB=618

N rom )

<)

(J'V=178 kgf

/mm-)

Dij aIle berekeningen, behalve in die gevallen waar de ge-voeligheid voor de betreffende variabele werd getest, is gekozen voor: standaardgereedschap hardmetaalkwaliteit P20 slijtagekriterium Vilo 0.4 mm gereed8chapwisseltijd 0.5 min standaarddraaibank

1,08 ten/ sni jkant

netto machinevermogen maximumaandrijfkoppel

toerentalreeks (cont. var.) aanzetreeks (cont. var.) ijlgangsnelheid liFt 2.-10-3000 ~ min 0.2-10 mm/omw 102 m/min man-machine-uur-tarief Hl<'t

47.-niet-produktieve tijd per produkt 1 min

(9)

HOOFDSTI'K 1 OOAAIBANKSPECIFIKATIES

Voor een organisatieschema van het bij het onderzoek gebruikte

macpi,nebes tand (BID/Tm;/MACHINEDATA) wordt verwezen naar

ref. 1 Appendix I. Figuur 3 toont een listing van de machine-file.

De machines zijn ingedeeld in drie groepen:

1) machinenummers 1

tim

10: netto bankvermogens

5-9-15--20-25-30-35-40-45-50

kW

toerentallen 10-3000 omw/min (continu variabel)

aanzetten 0.2-10 rom/omw (continu variabel)

2) machinenummers 11 tim 20: toerentallen

2-4-6-f-l0-12--20-40-100- cont. var.

(tuBsen 112 en 14(0)

4

netto bankvermogen 10 kW

(altijd voldoende ver-mogen)

aanzetten 0.2-10 mm/omw

(continu variabel)

3) machinenummers 21 tim 30: aanzetten

5-10-20-40-80--160-320-640-1280-cont. Yare (tussen 0.2-10 rom/orow) 4 netto bankvermogen 10 kW toerentallen 10-3000 omw/min (continu variabel)

Bij het maken van een schatting van het man-machine-uur-tarief is uitgegaan van het door DAF gehanteerde man-uur-tarief: DFL 35.00 (op 1-1-77).

(10)

B 1 i) ITt EN' A C r It, [ l.; Il T ;. 3U~ l'5.n~O'30uo.lu.u'U,1~'.2.511.1.0u771~,G.l.511,1.0077#102#: 9 e. s.c.1.c:J-.... CIA ~ rn~.cJ, i " ~ ~ /..<M.Y kv:eJ 2. YI.~UO.140C'11~. 1~.1.~5 '10 •• 2,511 ••• 0071.5'.1,511,1.007,102, l'15,~4CC,3DD0,ID'U.C. ,10 •• 2,511,1.0077.5'.1,511,1.007.102. 4'20.~~~C,lOCl,ll.0/C. ,10 •• 2.511.1.0077,".1.511,1.007,102. 5.2~.4U~G.3UOU.10.C.C, .IU,.2;511.1.0071,5.01.511,1.007,102, 6,3U._bLO.JOcu,lt.C.C. .10 •• 2.511.1.0C77.5'.1,511,1.0C7,102' 7.35,50UQ,30QU,lO.C,C. .10 •• 2.511.1.0077,5 •• 1,511,1.007,102, 8'4C.0400.3uO~.'0,U.G, '10,.2'~11,'.UC17.5"l,511,1.0C7.102' 9'45.r2UO,JOOU,lV.C,~. '10,.~1~11'1.0cr7#5#.1'~11,1.007'10i'

1 (),!lQ9/l.UOQ. JOliC.H.O.U. .1(i' .2.51ll> I,U071.5'.1,511,1.007.10;"

11.p4.1.6p~.140U.112' 2.1~.5 ,lu •• ?O,O,5 •• 1.U.O.l02, 1 ~ ... if. , • () .. 5. 1" 0 (; ... 12. 'II 2 • 3 ~ U:l • ~ ,) I • ;) • C ,0.5 •• 1. U , v .. 10.2.

IJ,~4.1.6~5'luOO"12. b'l.6572 ,10'.2.C.O,5~.l,O,O'102.

14.~4.1.t~5'1"ou'i12' ~'1.4345 .lU •• ~.C.0,5',l.O.O.102.

1~,p4,l.6~5.1"OO.112.10'1.32UO .10 •• 2.0.0.5 •• 1.0.0.102.

16,p4.1.6~5.1"uC.112.1~'1.2~~1 .10 •• 2,0,0,5,,1,0.0.102,

11'~4.1.6~!l'1400.112.~O'1.1422 ,lu •• 2.0.0,5'.1.U.O.l02,

1 b # to 4 ~ ~ • 6 t" ~ I 1 il,O t; , ... ~ 2 ~ to, V ~ l • (, b 0 "t 1'1 v' • ~ , Ci , U ~ 5 ~ • 1 # V # 0 # 1 02# 1~.p4.1.6~5'1~OU •• 12.~~'l.025~4.10 •• 2.0.0.5'.1'U,O'10a# 20#~4,1.6~'~1400,~l2~ ~, {~~~'.2/~/~~~J.l,u#O,102# 21.'4,~.b~~.3vOv'10.Q'O'lv~.2' ~.2.o591 .5 •• 1, 5.2.6,91 ,102, 2~.p4'1.bP5.3uOO'lU,0.O'lu •• l . 10'l.~444 ,5,.1' 10,1.5444 .102. 2J.~~.1.6~5.300U,lv.O.U.lu •• 2, 2Q.l.~286 '~,.1. 20.1,2286 .102. 24'~4'1.6P~,3vOO.1C.O,O~t~,.2. 4u.l'1055 .5 •• 1, 40,1.1055 ,102, 2,.pq.l.6.5'3000.10.C.U'1~ •• 2' au.l.05C~ '~,.1' 60.1,0508 *102. 20.~4'1.6~5,3000.10.0.0'lu •• ~, Ibu'1'v2q~ .5,.1, 1bC.l.0249 ,102, 2,,~41I'bP~,300~.IU.O.O.l~ •• ?, J?u.!.0123 ,5,.1. j20.1.0123 .102,

2~"4'1.6p5'JvCO'lO.O.O'lu,.2' 640'1.OQcl~.5 •• 1' a40,loOQ614.102.

2~.P4#1.6P5.3vOv'!O,O,O'lu,.2'12eu.l.u0307,5,.1'1280'1.00307.102. lU,P4,l.6p5,3000,lO,O,O.lu.,2. o. 0,5,.1' 0, 0,102,

(11)

De machine-uur-hosten werden als voIgt geschat: Uitgaande van een basisbedrag

werd in rekening gebracht: r"(investering) van Hf'L 100000.-2000 HFL/kW 2000 Hl<~l/vergroting toerentalreeks 1000 HFL/verdubbeling aantal aanzetten

Met beliulp van de grafieken in ref 1 (fig. 5) kunnen de machine-uur-kosten worden bepaald uit de geinvesteerde bedragen.

1.1 DE INVLOED VA.~ HET BAL'JEVERlWGEN (fig 4)

Figuur 4 geeft de kosten en tijden die gemoeid zijn met het bewerken van de produkten

lA,

2 en 3 (VOL.covst.)

De getrokken krommen in de link8~ grafiek geven de bewerkings-kosten weer,inklusief de bewerkings-kosten t.g.v. de niet-produktieve tijd. De dun-gestreepte krommen representeren de bewerkingskosten exklusief de kosten van de niet-produktieve tijd.

De pijlen in de figuur geven de grootte van het proces"'ermogen aan dat vereist is bij verspanen onde~ omstandigheden waarbij de gebruiksmogelijkheden van het gereedschap zo optimaal mo-gelijk worden benut.

De kosten-krommen vertonen minima omdat een overschot aan ver-mogen niet gebruikt Imn worden, maar weI extra kosten veroor-zaakt vanwege de toename van het man-machine-uur-tarief. Een tekort aan machinevermogen heert een veel sterker kosten-verhogend effekt dan een overschot aan vermogen.

Figuur 5 geeft de bewerkingsI{Qsten en -tijden voor de pro-dukten lA, 1il en Ie (VOL. IB=2xVOL. lA, VOL.IC=1/2xVOL.IA) De pijlen geven weer het vereiste procesvermogen aan.

Als men de dun-gestreepte krommen met elkaar vergelijkt dan vaH direkt op dat de bewerkin~rskosten (exkIusief de kosten t.g.v. de niet-produktieve tijd) ongeveer evenredig zijn met het te verspanen volume.

(12)

- - ' ... = = u..J >-e:;:> <=

-=

""" = =. ::.:: ~ 3 ;s: ... <:<:I 2 1

o

5 15 46,8 48,8

r

400 e:;:> = _-=> l -e:;:> = == ::..::

==

3: 300 ...

"""

LID

~8 _ _ _ ~ ___ 1

----'- _---t- ___ .

...-r---r-

___

1/8

--~----tr----+

200 100 25 35 45

o

NETTO

BANKVERMOGEN

[kW I - - -

..

50,8 52,8 54,8 MANMACHINEUUR TARIEF !HFl) -J:<'igHur <1 5 15 46,8 48.8

.,

"I

LID

::::==========1~/8~11

8 25 35 45

NETTO

8ANKVERMOGEN [

kW I

-_~ 50.8 52,8 54.8

(13)

\

,,\

\

1 \

~\

\

5 \

\."

\

--

.-~ ''--.

----.

15

25 -35

45 NETTO BANKV[RMOGEN

[kWl

--

c:r.:o c.D ::z:: :o.c: <= ...

==

... a:::I

5

15

25

35

45 NETTO BANKYtRMOCEN

{kW]--....

o

(14)

1.2 DE INVLOED VAN IIET AA ... ~TJ,.l; IN TE SlELLEN TOERENTALlJj",~ (fig 6)

De bewerkingskosten vertonen een grillig verloop als funktie van het aantal toerentallen dat op de draaibank is in te stel-lent Dit is als voIgt te verklaren:

Naarmate het aantal toerentallen toeneemt worden de maximumafwijkingen tusBen de "optimale" en werkelijk in te stellen toerentallen steeds kleiner. Het is dus te verwaohten dat de kromme die de bewerkingskosten weer-geeft op den duur nadert tot een rechte. Daze rechte weer-geeft de invloed van de stij~in~ van het machine-uur-tarief weer. Wanneer het aantal in te stellen toerentallen klein is, dan is de te verwachten maximumafwijking tussen "optimale" en werkelijke toerental relatief groot. Het is echter zaer

goad mogelijk dat de werhelijk Gptredende afwijking vele malen kleiner is dan de maximumwaarde omdat enkele toeren-~

tallen uit de reeks toevallig dicht in do bv.l..irt van de "optimale!! liggen.

De te verwachten bewerkingskosten en -tijden voor produkten met andere L/D-verhoudingen zullen ergens b~nnen de

gear-ceerde gebieden liggen.

1.3 DE INVLOED VAN lIET AA.:~TAL IN TE STELl,EN AANZETTEN (fig 7)

Een zelfde toelichting als bij punt 1.2 is hier van toepassing.

1.4 DE INVLOED VAN HET MA.~-~Lo\CIIINE-tTR-TARIEF (fig 8)

Omdat bij de berekeningen is uitgegaan van aen zeer globale schatting van het man-machine-uur-tarief (lIFL 47.-) werd de invloed hiervan op de bewerkingskosten (en -tijd) apart on-derzocht. De toename van de bewerkingskosten als funktie van het man-mttchine-uur-tarief (in de buurt van het basisbedrag) bedraagt voor het doorgerekende produkt (1A) 2.5 cent/gulden.

(15)

liD

-

c-:I

8 =

:z:: " ::..::

==

...

l:5

150 QC

LID

8

1

100

_1/8

... Iv

-8

.-1

-1/8

.5

₅₀

2 3 4 5 G 1 B 9 10

12

20 2 3 4 5 G 1 B 9

10

12

20 UNTAl

TO£RENTAllEN ---

AANTAL

TOERENTAlLEN

(16)

• I

1 -:::::i' _... = " - - ' :z: ... >-en <=>

"'"

5 en

=

:= ::..::

==

;;s: ... = 4 3 2

LID

~~~~~~

___________________ 8

1

5 10 20 40

JtL

AANlETRHKS 0.2 -10 OMW 80 1/8

---: 81

~lI8 AANT AL

AANlETTEN---t

600

""

~-~

se.

=

..., "

-

500 ."", c..c

"""

:;;;;:: ==

_...

3: ... t:I:\ 5 10 20 40 80

UNTAl UNlETHN

(17)

-en =

"""

cr.> CD :z: ::..:: 0::: ... s: cc 2 1.5 1 .5

I

41 ~ 200 en CD :z: produkt

lA

::..:: 0:::

...

... s: ... cc ". 1 50 100 ...

--50 47 53 59 41 47 53 59

MAN - MAC H I N E - U U R - TAR I EF [H

FlJ - -

MAN-MACHINE -U UR -TARlE F

(18)

t

~ _... _produkt

lA

...:s :z:: _...

>--"'"

c::::> il':.§ c::.!]

3

:z:: :;;; == ...

==

... co Z f ,

.Z5 .5

2 man-machine

uur

-lariet

4

NIH - PROOUKTI£VE -TlJOI PRODUKT -..

fmin)

t

§ i <=>

-

"'"

c::.!]

=

~ 300 ... 3: ... co ZOO ft'iguur ~)

.25 .5

2 ...

'-4

NIET-PRODUKTlEVE-T IJ

01

PROOUKT

-(min]

~ e,. ..

(19)

Omdat de verhouding tussen machinekosten en

gereedschap-kosten toeneemt bij een stijging van het man-machine-uur-

.,

_,

tarief wordt het in ekonomisch opzicht guns tiger am met een hogere snijsnelheid te gaan verspanen. Daarom neemt de bewerkingstijd af wanneer de machinekosten toenemen.

{

1.5 DE INVLOED VAN DE

NIET-PROnu~TIEVE

TIJD

(fig

9)

V~~r drie verschillende man-machine-uur-tarieven worden de bewerkingskosten gegeven. De invloed van de niet-pro-duktieve tijd op de bewerkingskosten is proportioneel. De niet-produktieve tijd is o.a. afhankelijk van het type draaibank.

HOOFDSTUK

2

DE

INVLOED

VAN

HET

GER.EEDSCHAP

Bij de berekeningen werd uitgegaan van de beitelgeometrie die beschreven staat op page 5.

2.1 DE INVLOEDV.A.~ DEI~IlDMETAAIYWALITEIT (fig 10)

Toepassingsgebieden: aanzet snijsnelheid

mm/omw m/s

1'10

0.1 - 0.7

2.08 - 6.67

P20

0.15- 1.2

1.25 - 5.50

P25

0.17-

1.6

0.92 -

4.67

1'30

0.2

- 2.0

0.58 -

4.08

P40 0.4

-

_{... 0}C) -

0.50 -

2.67

Afgezien van het effekt van de aanzet op de beitelslijtage

en daarmee op de optimale snijsnelheid zijn de

bewerkings-hosten lager naarmate de toelaatbare aanzet groter wordt.

(ref 1 page 4)

---"""---b.;; ...

~

____ ""'

...

~.~.---.1

(20)

t

--'

t

...

.:=

:z: § ... I

-"""

c:::> c::> ". ::..:: I

-"""

"""

c:.= c:.= :z: :z: ::..::

₃

!

:;;;::

300

r:::c: r:::c:

...

... 3: produkt

lA

3:

...

... co co

2 200 •

I

_i

PIO

P20

P25

P3D

P40

PIO

P 20

P25

P30

P40

HARDMHAAlKWALlTEI T

HARDMETAAlKWAlITEIT

(21)

:z:: ...

-cr.o <::::> <=> ::.:: ~ cr.o produkt lA I -c.!:l Co':) ""'" c..::I ::..::: ::z::: " a:: _... :::.::: c::: 3: ... ... 1.5 3: """

...

a::>

₁₅₀

100

.5

₅₀

--.2

.4

.6

.8

1.0 .2

.4

.6

.8

1.0

SLlJTAGEKRITERIUM

VBo [mm) ---..

SlIJTAGEKRIHRIUM VOo [rum] - -..

(22)

r

'C'-i' '---"

t

2

"--=:i' 2 c:> 200 LA..

=

t--"

' - - J c:r.> c.::I ::z;

"'"

... _::0.::: >-:z: c:r.> c::::> ...

==

... _::0.::: _3l: >- c:r.> _produkt

lA

en ... c::::> <..::) _=> _-'. ::0.::: :z: c:r.> ::0.::: c:.!5 co:::: :z,: ... ~

1.5

3l: ... 1.5

150-...

c::c 3l: ... => 1 100

aanlal produklen / snijkant

8

10

---_

r---.5

.5 ₅₀

--.. .-.

1 1.5 2 2.5 1 1.5 2 2.5

KOSTEN /SNIJKANT

[HFlJ ----.

...

KOSTEN/ SNIJKANT [HH}

(23)

~

1.5 3:

...

"""

.5

aantal produkten Isnijkant

II 12

14 ~

---

-

-.125 .25

.5

2 GEREEOSCHAPWISSELTIJO [min)

-150

100·-50

.125 .25

.5

Figuur 13

-2

GEREEOSCHAPWISSHTIJO

[min)

-l\) o

(24)

De verschillell tussen P25, P30 en P40 zijn echter niet

erg groot.. Uij voorbewerken van CK 45 N is er geen

re-den om een kleinere aanzet t.e kiezen dan de maximaal toelaatbare aanzet voor de betreffende hardmetaalkwa-liteit.

2.2 DE INVLOED VA,.\1 HET SLIJTAGEKIUTmnrM (fig 11)

net. ligt voor de hand dat de bewerkingskosten en -tij-den afnemen als men een grotere beitelslijtage toelaat.

(de optimale snijsnelheid l i dan hoger)

De bewerkingskosten,exklusief de kosten t.g.v. de

niet-d kt ' , d' VBom

pro u~ leve tljd, zijn omgekeerd evenre 19 met

(mzO .45). Hetzelfde geldt voor de bewerkingstijd.

2.3 DE INVLOED VAN DE GEREEDSCIIAPKOSTEN (fig 12)

net blijkt dat binnen het. beschouwde gebied (1 tot 2.5

HFl/snijkant) een nagenoeg lineair verb and bestaat t.us-sen gereedschapko8ten en bewerkingskosten.

2.4 DE INVLOED VAN DE GEREEDSCHAPWISSELTIJD (fig 13)

De gereedschapwisseltijd blijkt een zaer kleine invloed

op de bewerkingskosten te hebben. Het heeft dUB vfeinig

zin om on8venredig veel aandacht te besteden aan 8nelle gereedschapwisseling.

(25)

HOOFDST1.J1; 3 PRODL1(TKWALITEIT

3.1 DE INVLOED VAN DE OPPERVLAKTERUWHEID (fig 14)

Welke oppervlaktekwali tei t met een bepaald gereeds chap han worden bereikt hangt af van de beitelgeometrie (o.a. de neusradius) en van de minimumaanzet.

Met de beitel waarvan de gegevens bij dit onderzoek 7.ijn gebruikt " is geen oppervlakteruwheid beter dan Ra=4 }lm be-reikbaar.

De Kosten van de nabewerhing z1Jn apart uitgezet om de sterke afhankelijkheid van de L/D-verhouding te tonen.

Het programma berekent de instelgrootheden voor de na- i,

bewerking aan de hand van de opgegeven waarde van de theo- ,'1 retische oppervlahteruwheid (Ra

th). De werkelijk optredende \' oppervlakteruwheid, die tegen de verwacl:ti~g in kleiner

blijkt te zijn dan de theoretische, is afgeleid &an de hand van fig 25 uit ref 3. (Olsen en Rasmussen)