macht ooit. el on- cultu-~stuur ran de erie us erieus orga-~id als :onta-1ngte s over voor :tweg tLinks :paald m ze-its dat ~rkie ~enjas Am-ertelt : poli-: mo-'rs en 16ller Mier-en is. is er nieu- min-naan mand L had-r Ro-:, wie :IsH ~estig deur ·spel-l nog 1ij lid S &._D I I 2000
GROENLINKS OP HET PLUCHE?
De ideologische
Hurenkamp neemt als ver-trekpunt voor zijn essay de gedachte dat de kans op een
veren van
GroenLinks
Hurenkamp verwacht dat sociaal democraten in de toekomst zullen terug-progressieve regering
gra-ter is dan ooit aangezien het parlement gemeten naar zetelaantallen voor
pro-HARRY VAN BOMMEL keren naar een traditioneel
linksere positie. De voorte-kenen van die ontwikkeling gressieve partijen
'onmis-kenbaar linkser wordt'. Deze op het eerste gezicht logische redenering roept bij nader inzien nogal wat vragen op. Wordt het parlement bijvoorbeeld wel linkser als progressieve partijen meer zetels krijgen maar in hun gedachtegoed naar het centrum ver-schuiven? En hoe waarschijnlijk is de vorming van een progressieve regering nu de ontrnanteling van de verzorgingsstaat bijna is voltooid en de sociaal-democratie de neoliberale agenda heeft overgeno-men? Zetels tellen om zodoende een potentiele progressieve meerderheid te construeren is boven-dien zinloos als niet goed naar het soortelijk gewicht van de samenstellende del en wordt gekeken en dat lijkt bij Hurenkamp het geval. Zijn beschrijving van de ideologische flexibiliteit van de PvdA gaat in ze-kere mate inmiddels ook op voor GroenLinks, dat op tal van terreinen de ideologische teugels laat vie-ren. Zo kwam er uit die hoek onverwachts steun voor meer marktwerking in de geneesmiddelen-en hulpmiddelensector, persoonsgebonden budgetten in het onderwijs, liberalisering van de kabel en de elektriciteitsmarkt en de deconstructie van de pu-blieke omroep. De gewijzigde houding van Groen-Links bij oorlogsdeelname heeft vriend en vijand verrast. Anders dan Tom van der Lee in de Volkskrant
beweerde, sluit GroenLinks nu a! compromissen. Niet met een regeringspartner maar met het eigen traditionele gedachtegoed. In een 'flirt met de macht' haalt GroenLinks de PvdA incidenteel zelfs rechts in. Rosenmollers suggestie tijdens de Alge-mene Beschouwingen om in het basisonderwijs vou-chers in te voeren werd door Kok resoluut van de hand gewezen. Goed basisonderwijs moet voor ie-dereen in gelijke mate beschikbaar zijn, meende hij terecht.
zijn mij blijkbaar ontgaan. Als hij duidt op de krokodillentranen die PvdA-ers huilen om de slechte dienstverlening van de verzelf-standigde N s en de geprivatiseerde kabelbedrijven dan is dat onterecht. De oplossing wordt vervolgens immers gezocht in meer marktwerking in plaats van meer regelgeving en de terugkeer naar een nuts-voorziening in gemeenschapshanden. Dat laatste is overigens wel gewenst. Dat garandeert een betere dienstverlening en een hogere veiligheid. Zo'n voorstel zal niet voorkomen in een regeerakkoord waar GroenLinks voor tekent. Want ook op het ter-rein van openbaar vervoer is de marktwerking als vaststaand feit aanvaard. De fractie van GroenLinks is, wellicht meer dan de achterban, opgeschoven in de richting van de PvdA. Dat is dus tegengesteld aan de ontwikkeling die Hurenkamp verwacht. Groen-Links mag dan van zich hebben Iaten horen op het gebied van de hypotheekrente-aftrek en de vermo-gensaanwasbelasting, als deze zaken pas bespreek-baar worden als Ad Melkert besluit zich een 'links profiel aan te meten' dan is er geen aanleiding tot op-timisme.
lntussen maakt GroenLinks zich, in navolging van zusterpartijen in het buitenland, op voor het pluche. Er is geleerd van de 'fouten' in het buitenland. In de plannen van GroenLinks wordt de literprijs van brandstof niet, zoals de Duitse Griinen aanvankelijk wilden, verhoogd naar vijf gulden en hoeft Schiphol niet naar het Franse voorbeeld te rekenen op een on-middellijk verbod op nachtvluchten. Onder de veel-zeggende kop 'Dat wordt een dunne milieupara
-graaf' betoogt Rosenmoller: 'Er moet een regeerak-koord zijn, maar niet te dik.' Nu weet ik dat 'te' nooit goed is maar zijn waarschuwende woorden in
S &_D I I 2000
de richting van de milieupeweging, nota bene ge-daan in het ledenblad van Milieudefensie, wekken zorgen. Hij voorziet nu al tegenstand uit de milieu-beweging. 'Het is juist een versterking van de positie van GroenLinks in een coalitie als de milieubewe-ging op bepaalde momenten de kat de bel aanbindt en zegt: dit kan niet door de beugel.' Net als bij de Kosovo-oorlog wordt verdeeldheid in de achterban uitgelegd als een teken van kracht. De ervaring leert bovendien dat bestuurders van GroenLinks in de ge-meenten niet veel milieupunten binnenhalen. Vol
-gens Jelle van der Meer in 'Het Pluche' beperkt de milieuwinst zich daar vooral tot meer fietspaden. Oat is mooi meegenomen maar wat schraal ten op
-zichte van de oorspronkelijke voorstellen van die lo-kale politici. Gezien de gevormde coalities- de helft is met de vvo-kan datniet verwonderen. Ook lan
-delijk wordt de v v o als een mogelijke gegadigde be-schouwd. Over de milieuwinst bij GroenLinkse re
-geringsdeelname moeten we geen al te hoge ver-wachtingen hebben. Gevraagd naar de kernpunten in het milieuprogramma zegt Rosenmoller: 'Ja, eh ... Ik wil daar aileen in globale termen over spre-ken. Je moet uitkijken dat je niet nu al je eigen te
-leurstelling inbakt.' Oat groen realisme komt wei erg ver voor de verkiezingen.
GroenLinks moet volgens Hurenkamp het nor-matieve debat opzoeken om te defmieren in wat voor samenleving we willen wonen. Daarbij zou de inkomensverhouding niet noodzakelijk als eerste uitgangspunt moeten worden genomen. Begint de partij nu al haar ideologische veren af te schudden? Daarmee zou GroenLinks een belangrijk deel van de toegevoegde waarde verliezen. De partij zou zo ver-worden tot een partner die er in de regering niet echt toe doet. GroenLinks zal in de regering ver-moedelijk vooral zichtbaar worden door de liber-taire standpunten op sociaal en cultureel gebied. Zusterpartijen in het buitenland verging het precies hetzelfde. In de sfeer van groene politiek constateert Hurenkamp 'een dodelijke aanpassing'. Hij maakt op geen enkele marrier aannemelijk dat dit in ons land niet ook zal gebeuren. Zijn pleidooi voor het zoeken naar nieuwe vraagstukken die kunnen wor
-den opgeworpen lijkt eerder rekening te houden met die aanpassing. Nieuwe thema's zijn dan noodza-kelijk om iiberhaupt zichtbaar te blijven.
Volgens Hurenkamp kan de afbouw van de verzor
-gingsstaat mensen niet meer werven en binden. De
ontwikkeling die des P de laatste jaren heeft doorge
-maakt bewijst echter het tegendeel. Met een voort
-durende campagne tegen de tweedeling en de uit·
verkoop van de beschaving boekt de s P niet aileen
electoraal succes maar weet zij ook steeds meer mensen aan zich te bind en. Als snelst groeiende par
-tij werd zein relatiefkorte tijd in ledental de vierde partij van het land. Terwijl o 6 6 uit geldgebrek zo ongeveer haar wetenschappelijk bureau moet slui
-ten en GroenLinks volgens Vander Meer evolueert 'van een democratische vereniging naar een profes
-sioneel politiek bedrijf' houdt de s P financieel de
eigen broek gemakkelijk op en is ze al jarenlang 'ge
-professionaliseerd', echter zonder de inzet van vrij
-willigers te marginaliseren.
Hurenkamp meent dat GroenLinks uit strate
-gisch oogpunt het verzet tegen de afbouw van de ver
-zorgingsstaat ruirnhartig aan de s P moet overlaten. Die partij kan dan 'electoraal oogsten op de vuilnis
-belt van de sociaal-democratie'. Bij GroenLinks'
deelname in coalitieverband met PvdA en een keuze
uit CDA of vvo zal dat zeker het electorale gevolg
zijn maar dat moet kennelijk op de koop toe worden genomen. Veelzeggend is het feit dat hij vergeet te vermelden dat GroenLinks zichzelf volledig mede-plichtig zou moeten maken aan het ophogen van die vuilnisbelt. Nog opmerkelijker echter is het dat een coalitieverband met deelname van de s P buiten be
-schouwing wordt gelaten. Sinds de verkiezingen van
1 9 9 8 komt het met regelmaat voor dat een toevallige
meerderheid van PvdA-o66-GroenLinks samen met de s P wetsvoorstellen in sociaal opzicht corrigeert. In die combinatie zou - zeker na verkiezingswinst voor links- vee! meer kunnen worden gedaan dan de PvdA een spiegel voorhouden; dan zou er ruimte ontstaan voor echte progressieve politiek. De terug·
keer van de sociaal-democraten naar een traditioneel linksere positie zal nooit tot standkomen als Ro
-senmoller zich in een volgend kabinet ontpopt tot een tweede Hans van Mierlo. Mocht hij ooit met dat gevoel wakker worden dan staat het er in sociaal
op·
zicht vermoedelijk niet erg goed voor met ons land.
HARRY VAN BOMMEL
