Drie keer daags melken : twee jaar onderzoek op de Waiboerhoeve = Three times daily milking : two years research on the Waiboerhoeve

PROEFSTATION

VOOR

DE

RUNDVEEHOUDERI

J,

SCHAPENHOUDERI J

EN

PURDENHOUDERIJ

TE LELYSTAD

(PR)

Drie

keer

daags

melken

Twee

jaar

onderzoek

o p

de

Waiboerhoeve

. &?,Z TA-

PROEFSTATION VOOR BE

RUESBVEEJEOUDERSJ S SCHAPENHOUDER13 EES PAABDBaHOUDEBI J (:PR) L e l y s t a d

DRIE KEER DAAGS HELKEES

Twee J a a r onderzoek op de Waiboerhoeve

Two y e a r s r e s e a r c h . oui. t h e Waiboerhoeve

( ~ u m a r y and c o n c l u s i o n s i n E n g l i s h )

I n g . W . J . B m i n s

RAPPORT NR. 89

RedacLiea I n g , J . van E l d i k W R T 1983

INHOUDSOPGAVE Blz. P

1.

Samenvatting en conclusies 2. Inleiding 3. Bespreking literatuur

3.1.

Produktie-effect in vergelijkende proeven 3.2. Produktie-effect op praktijkbedrijven

3.3.

Invloed van aantal lactaties op produktie-effect

3.4.

Invloed van lactatiestadium op produktie-effect

3

5

Voeding en gewichtsverloop

3.6. Overige effecten

3.7.

Conclusies uit li%eratuuronderzoek

4.

Drie keer per dag melken op de Waiboerhoeve

4.1

Onderzoek op afdeling

4

4.2. Doel van de proef

4.3.

Proefopzet

4

4.

Huisvesting en voeding

4 5

Vo eropname

4.6. Gewichtsverloop

4.7.

Produktie-effect eerste 100 dagen

4.8. Produktie- e£ f ec

t

na 100 dagen

4.9.

Na-effect 4.1O.Vruchtbaarheid

5.

Literatuurlijst

l . S u m a r y and c o n c l i r s i o n s 2 , I n t r o d u c t i o n

3 *

L i t e r a t u r e 3 . 1 . P r o d u c t i o n - e f f e c t i n comparising experiments 3 , 2 . I r o d u c % i o n - e f f e c t i n commercial h e r d s

3.3.

I n f l u e n c e of number of l a c t a t i o n s on p r o d u c t i o n - e f f e c t

3.4.

I n f l u e n c e o% s t a g e of l a c t a t i o n on p r o d u c t i o n - e f f e c t

3.5.

F e e d i n g and weight change

3.6.

Otber e f f e c t s

7 . 7 .

C o n c l u s i o n s from l i t e r a t u r e

4.

Three t i m e s d a i l y m i l k i n g on t h e Waiboerboeve 4.1. Experiment a t u n i t f o u r 4.2. A i m of experiment

4..

3.

Method of experiment

4.4.

Rousing and f e e d i n g

4.5.

Feed i n t a k e

4.6.

Weight change

4.7.

P r o d u c t i o n - e f f e c t f i r s t 100 dags 4 . 8 . P r o d u c t i o n - e f f e c t a f t e r 100 days

4 . 9 .

A f t e r - e f f e c t 4 . 1 0 . F e r t i l i t y

5.

Ref e r e n c e s

6 .

S u m a r y and c o n c l u s i o n s

l . SAMmVATTING

EB

CONCLUSIES

Op de Waiboerhoeve i s i n d e s t a l s e i z o e n e n 1980/81 en 1981/82 een onderzoek gedaan n a a r de e f f e c t e n van

3

k e e r d a a g s melken. Daar- t o e waren twee groepen g e l i j k w a a r d i g e d i e r e n gevormd. I n 1980/81 werd de p r o e f g r o e p van

9

v a a r z e n en 19 o u d e r e k o e i e n gedurende 100 dagen

3

k e e r daags gemolken. I n 1981/82 g e b e u r d e d i t met 8 v a a r z e n en 22 o u d e r e d i e r e n r e s p e c t i e v e l i j k 160 en l 7 0 dagen. Het p r o d u k t i e - e f f e a t b i j de oudere k o e i e n was gedurende d e e e r s t e 100 dagen i n b e i d e j a r e n v r i j w e l g e l i j k , n a m e l i j k

6,4

en 6 , 3 % meer meetmelk. B i j de v a a r z e n was h e t e f f e c t i n de e e r s t e 100 dagen h e t e e r s t e j a a r

g r o t e r dan h e t tweede j a a r ( 1 0 ~ 8 % r e s p e c t i e v e l i j k

5 , 7 %

meer meetmelk). Het p r o d u k t i e - ' e f f e c t nam p r o c e n - t u e e l g e z i e n t o e naarmate de d i e r e n l a n g e r i n l a c t a t i e waren. B i j d e oudere k o e i e n was h e t p r o d u k t i e - e f f e c t t u s s e n 100 en l 7 0 dagen i n l a c t a t i e

3 > 3 %

meer dan t u s s e n O en 100 dagen i n l a c t a t i e . B i j d e v a a r z e n was d i t 3,2%.

Toen met h e t

3

k e e r d a a g s melken g e s t o p t werd, kon i n de e e r s t e 50 dagen d a a r n a v r i j w e l geen n a - e f f e c t op d e p r o d u k t i e v a s t g e s t e l d worden. Wel b l e k e n de g e h a l t e n d o o r

3

k e e r melken n e g a t i e f bePnvloed. t e z i j n .

B i j v e r g e l i j k i n g van d e e i n d l i j s t e n i n b e i d e j a r e n b l i j k t d a t de groepen d i e

3

k e e r gemolken werden u i t e i n d e l i j k h e t e e r s t e j a a r geen ( b e h a l s e de v a a r z e n ) en h e t tweede p r o e f j a a r een p o s i t i e f e f f e c t t e z i e n gaven.

De d i e r e n d i e

3

k e e r d a a g s gemolken werden namen i n t o t a a l meer d r o g e s t o f op. Deze e x t r a droge-stofopname kwam v r i j w e l g e h e e l d o o r een h o g e r e krachtvoeropname.

De d i e r e n d i e

3

k e e r d a a g s gemolken werden, v e r l o r e n i n h e t b e g i n van de l a c t a t i e meer g e w i c h t dan de c o n t r o l e g r o e p .

Er

waren

e c h t e r g r o t e i n d i v i d u e l e v e r s c h i l l e n .

Ten a a n z i e n van d e v r u c h t b a a r h e i d was e r t u s s e n de b e i d e g r o e - pen o u d e r e k o e i e n gemi.ddeld geen g r o o t v e r s c h i l . B i j de v a a r z e n l i j k t h e t e r op da,t de groep d i e

3

k e e r gemolken werd, i e t s m o e i l i j k e r

d r a c h t i g werd. De i n d i v i d u e l e v e r s c h i l l e n i n v r u c h t b a a r h e i d waren e c h t e r g r o o t .

U i t h e t onderzoek kunnen de volgende c o n c l u s i e s worden g e t r o k k e n .

-

E e t

3

k e e r p e r dag melken g e e f t een p r o d u k t i e s t i j g i n g d i e i n de loop van de l a c t a t i e p r o c e n t u e e l g e z i e n g e l e i d e l i j k toeneemt. Op grond van de p r o e f op de Waiboerhoeve l i j k t een p r o d u k t i e s t i j g i n g ( a a n meetmelk) van IQ%, gemeten over de h e l e l a c t a t i e , goed h a a l b a a r m i t s gedurende de h e l e l a c t a t i e

3

k e e r gemolken wordt. Een produk-

t i e s t i j g i n g van 15% z o a l s v e e l a l i n h e t b u i t e n l a n d wordt aangenomen l i j k t op grond van d e z e p r o e f voor ons een t e o p t i m i s t i s c h e v e r - o n d e r s t e l l i n g .

- Wameer k o e i e n gedurende e n k e l e maanden van de l a c t a t i e

3

k e e r daags gemolken worden i s h e t u i t e i n d e l i j k e e f f e c t op de t o t a l e melkop- b r e n g s t gedurende één l a c t a t i e v r i j g e r i n g . De i n Nederland soms g e h a n t e e r d e methode om d e k o e i e n a l l e e n een d e e l van de w i n t e r - maanden

3

k e e r daags t e melken i s op grond van d e z e p r o e f n i e t a a n

t e bevelen.

-

De voeding van k o e i e n d i e

3

k e e r daags gemolken worden, v e r d i e n t b i j z o n d e r e a a n d a c h t . Met name i n h e t begin van de l a c t a t i e hebben deze d i e r e n een n e g a t i e v e e n e r g i e b a l a n s wat r e s u l t e e r t i n gewichts- v e r l i e s . D i t g e w i c h t s v e r l i e s d i e n t i n h e t v e r l o o p van de l a c t a t i e weer gecompenseerd t e worden. D i e r e n d i e de g e h e l e l a c t a t i e

3

k e e r gemolken worden hebben minder t i j d om de b a l a n s i n evenwicht t e brengen en moeten d i t g e w i c h t s v e r l i e s i n h e t l a a t s t e d e e l van d e l a c t a t i e en i n de d r o o g s t a n d compenseren. Ook i n deze t i j d moet de voeding voldoende a a n d a c h t hebben.

-

Be voeding van v a a r z e n d i e

3

k e e r gemolken worden v e r d i e n t eveneens b i j z o n d e r e a a n d a c h t omdat deze d i e r e n gedurende d e l a c t a t i e ook nog een s t u k jeugdgroei moeten r e a l i s e r e n . Het i s d e r h a l v e n i e t a a n t e b e v e l e n m a t i g ontwikkelde v a a r z e n

3

k e e r daags t e gaan melken. - De hogere p r o d u k t i e d i e door

3

k e e r daags melken b e r e i k t wordt i s

b i j deze p r o e f v r i j w e l g e h e e l t o e t e s c h r i j v e n a a n een h o g e r e k r a c h t - voeropname. Om deze hoge krachtvoeropname t e kunnen r e a l i s e r e n

zonder d a t d i t l e i d t t o t v o e d i n g s s t o o r n i s s e n i s ruwvoer van goede k w a l i t e i t n o o d z a k e l i j k .

- Het

3

k e e r daags melken h e e f t i n deze p r o e f een n e g a t i e v e i n v l o e d gehad op de g e h a l t e n en met name op h e t e i w i t g e h a l t e . Opmerkelijk i s d a t deze n e g a t i e v e i n v l o e d b l e e f v o o r t d u r e n ook n a d a t met h e t

3

k e e r d a a g s melken g e s t o p t was. B i j h e t i n Nederland g e h a n t e e r d e u i t b e t a l i n g s s y s t e e m van melk i s h e t l e v e r e n van melk met l a g e ge- h a l t e n n i e t a a n t r e k k e l i j k . B i j een r e n d e m e n t s b e r e k e n i n g o v e r

3

k e e r

d a a g s melken d i e n t men hiermee r e k e n i n g t e houden.

-

Ket

3

k e e r daags melken h e e f t ( b i j een j u i s t e v o e d i n g ) geen aan- t o o n b a r e i n v l o e d gehad op v r u c h t b a a r h e i d of gezondheid van d e d i e r e n .

-

Voor de p r a k t i j k i s h e t

3

k e e r da.ags melken t e overwegen a l s a a n een a a n t a l voorwaarden wordt v o l d a a n . De b e l a n g r i j k s t e z i j n : l ) E r moet a r b e i d o v e r z i j n of de a r b e i d moet voor een r e d e l i j k e

p r i j s a a n g e t r o k k e n kunnen worden.

2 ) De ( n i e t g e r i n g e ) s o c i a l e bezwaren moeten op d e koop t o e genomen worden.

3)

Het p r o d u k t i e n i v e a u van h e t b e d r i j f moet ruim boven h e t gemiddelde l i g g e n . Wanneer een b e d r i j f op een gemiddeld p r o d u k t i e n i v e a u z i t , i s met v e r b e t e r i n g e n op h e t g e b i e d van voeding, v e r z o r g i n g en f o k k e r i j a l s r e g e l meer t e v e r d i e n e n .

4)

Het b e s c h i k b a r e ruwvoer moet van z e e r goede k w a l i t e i t z i j n en a a n de voeding moet maximale a a n d a c h t worden b e s t e e d .

5 )

Het

3

k e e r daags melken moet m i n s t e n s een h a l v e l a c t a t i e volge- houden (kunnen) worden.

INLEIDING

Toen de arbeidslonen laag en de veestapels per bedrijf gering in omvang waren, werden de pas afgekalfde koeien op sommige bedrijven

3

keer per etmaal gemolken. Dit was ook vrij gemakkelijk uit te voeren

omdat in de tijd van het handmelken het voorbereidend werk en het nawerk bij het melken gering was. Ook stonden de koeien die gemolken moesten worden aangebonden op stal, zodat er geen opdrijven van

koppels koeien aan te pas kwam.

Na omstreeks 1950 veranderde dit. De betaalde arbeidskrachten

verdwenen van de bedrijven en het aantal koeien per bedrijf nam toe.

Dit alles maakte

3

keer per etmaal melken minder gemakkelijk uitvoer-

baar en daar kwam bij dat sociale aspecten (werktijd per dag, werk in het week-einde, vrije tijd e.d.) zwaarder gingen wegen.

De laatstetjjd is er echter weer een bescheiden aantal veehouders

dat kortere of langere tijd

3

keer per etmaal melkt. Een oorzaak daar-

van is onder and.ere de hogere produkties die in he-t buitenland (~rnerika,

~sraël) bij

3

keer melken behaald worden. Daar komt bij dat op sommige

bedrijven veel hoogproduktieve koeien de melk (te) vlot l.aten schieten waardoor deze dieren tegen melktijd al veel melk verloren hebben voor- dat ze in de melkstal komen. Een andere overweging is da% de extra produktie behaald kan worden zonder extra investeringen in machines of gebouwen.

In deze publikatie wordt ingegaan op buitenlandse ervaringen

met

3

keer per etmaal melken en de resultaten van een twee jaar durend

onderzoek met

3

keer daags melken op de Waiboerhoeve. De mogelijkheid

tot het onderzoek op de Waiboerhoeve is voor een groot deel te danken aan de goede samenwerking met de afdelhg onderzoek van de Waiboerhoeve,

de medewerkers van afdeling

4

van de Waiboerhoeve, de medewerkers van

de Coöperatieve vereniging agrarische bedrijfxverzorging en de Coöpera- tieve vereniging voor veeverbetering Flevoland te Dronten.

3

e BEXPREING L I TERATWR

Gezien de v e l e b u i t e n l a n d s e l i t e r a t u u r i s h e t d r i e k e e r p e r e t m a a l melken a l s i n d s l a n g onderwerp van s t u d i e . V e r s c h i l l e n d e a s - p e c t e n van h e t d r i e k e e r d a a g s melken komen i n d i t h o o f d s t u k a a n de o r d e , hoewel h e t n i e t p r e t e n d e e r t v o l l e d i g t e z i j n .

3.1

Het b e l a n g r i j k s t e van 3 k e e r daags melken i s u i t e r a a r d h e t p r o d u k t i e - e f f e c t . Algemeen wordt aangenomen d a t d e e x t r a h o e v e e l h e i d melk d o o r d r i e k e e r i n p l a a t s van twee k e e r p e r dag t e melken 15-20% b e d r a a g t . G e d e t a i l l e e r d e s t u d i e s l a t e n een g r o t e v e r s c h e i d e n h e i d a a n c i j f e r s z i e n .

Morag

( 7 )

s c h r i j f t o v e r een experiment i n I s r a ë l w a a r b i j h e t e f f e c t van d r i e k e e r d a a g s melken gemeten werd d o o r de ene h e l f t van de u i e r

3

k e e r p e r etmaal t e melken ( i n t e r v a l l e n van 8 u u r ) en de a n d e r e h e l f t 2 k e e r p e r e t m a a l ( i n t e r v a l l e n van 12 u u r ) . Dit r e s u l - t e e r d e i n 11% meer melk en 12% meer v e t . De p r o e f duurde t e k o r t

(44

dagen) om h e t e £ f e c t op d e h e l e l a c t a t i e t e kunnen v a s t s t e l l e n .

S o o r t g e l i j k e p r o e v e n i n I l l i n o i s

(v.s.)

gaven een m e l k p r ~ d u k t i e s t ~ ~ j g i n g t e z i e n van 32% ( 2 ) . I n f i n n e s o t a

(v.s.)

kwam men t o t 16%

( 6 )

en. i n

een e n g e l s e p r o e f t o t 12%

( 3 ) .

I n h e t v e r l e d e n z i j n ook p r o e v e n gedaan met ge1Ljkwaardige

g r o e p e n k o e i e n . B i j een p r o e f met é é n e i i g e t w e e l i n g e n vond Bansson

( 4 )

een p r o d u k t i e v e r s c h i l van 6 ? 4 $ voor melk en 3,176 v o o r v e t . Deze p r o e f duurde 2 8 weken. P e l i s s i e r ( 1 0 ) v e r d e e l d e een v e e s t a p e l (56 v a a r z e n en 1'16 o u d e r e koeien.) op een p r a k k i j k b e d r i j f i n twee g e l i j k w a a r d i g e g r o e p e n . De k o e i e n d.ie

3

k e e r p e r d a g gemolken we.cd.eri p r o d u c e e r d e n

1 6 ~ 6 % meer melk en ook 1 6 , 6 % meer v e t .

P e a r s o n

( 9 )

v e r g e l e e k d r i e groepen. k o e l e n (groepen van 12- 14 d i e r e n , zonder v a a r z e n ) , Een g r o e p werd twee k e e r gemolken, de tweede g r o e p 3 k e e r p e r dag t o t de p r o d u k t i e beneden 31 kg z a k t e ( d a a r n a 2 k e e r p e r dag) en d e d e r d e g r o e p werd 3 k e e r gemolken t o t de prod.uktie beneden 24. kg z a k t e ( d a a r n a 2 k e e r p e r d a g ) . Beide groepen d i e

3

k e e r werden gemolken p r o d u c e e r d e n , o v e r d e h e l e l a c t a t i e gemeten,

9 , 7 %

meer melk dan de 2 k e e r gemolken g r o e p e n , De g r o e p d i e t o t 24 kg

5

k e e r gemolken werd p r o d u c e e r d e 1 , 2 $ minder v e t dan de 2 k e e r gemol- ken g r o e p en de g r o e p d i e t o t

31

kg

3

k e e r gemolken werd p r o d u c e e r d e 6 , 6 $ meer v e t , D i t b e t e k e n t d a t de groep d i e t o t een p r o d u k t i e van

24 kg melk

3

k e e r werd gemolken een n o g a l a a n z i e n l i j k e d a l i n g van h e t v e t g e h a l t e h e e f t l a t e n z i e n .

Smith en De P e t e r s ( 1 6 ) deden a a n de u n i v e r s i t e i t van C a l i f o r n i ë een onderzoek w a a r b i j i n t o t a a l

55

d i e r e n ( k o e i e n en v a a r z e n ) b e t r o k - ken waren. De g r o e p d r i e k e e r melken p r o d u c e e r d e 15% meer melk en

14%

meer v e t .

P o o l e ( 1 2 ) nam een p r o e f met 2 groepen van 29 k o e i e n ( 1 8 k o e i e n en 11 v a a r z e n ) d i e de e e r s t e 20 weken van de l a c t a t i e

3

k e e r gemolken werden. De t o t a l e meeropbrengst a a n melk gedurende de h e l e l a c t a t i e was 12,176. Wet gemidde1d.e v e t p e r c e n t a g e van de groep

3

k e e r melken was 3 , 8 1 en van de g r o e p 2 k e e r melken

3,76

.

R i c h a r d s o n

( 1 7 )

t e n s l o t t e meldt een p r o d u k t i e - e f f e c t van 20% b i j een groep van 16 v a a r z e n en 32 o u d e r e k o e i e n .

3 . 2 .

Amerikaanse o n d e r z o e k e r s

( 6 )

v e r g e l e k e n i n 1950 een g r o o t aa,n-tal b e d r i j v e n met i n t o t a a l b i j n a 11.000 k o e i e n d i e 2 of

3

k e e r gemolken werden. De b e d r i j v e r s d i e

3

k e e r p e r dag gemolken hadden 21,7% meer melk. N i e t vermeld werd of e r v e r s c h i l l e n i n v e t g e h a l t e waren. Deze onderzoekingen z i j n l a t e r herhaald. i n Amerika en I s r a , ë l

( 6

c

1 4 ) . De b e d r i j v e n d i e i n Amerika

3

k e e r molken,hadden l 5 , 2 % meer melk en 1 1 , 4 % meer v e t en i n I s r a ë l 25,9$ meer melk en l 7 , 7 $ meer v & .

I n Engeland 0nderzoch.t Quick ( 1 8

c

20) b i j 3 2 b e d r i j v e n de p r o - d u k t i e - e f f e c t e n van

3

k e e r melken. B i j de b e d r i j v e n d i e , v o o r d a t ze a a n h e t

3

k e e r melken begonnen i n d e k l a s s e 4500-5500 l i t e r z a t e n , was de p r o d u k t i e s t i j g i n g 18% t e n o p z i c h t e van de groep di-e 2 k e e r .was b l i j v e n melken. I n de k l a s s e 5500-6500 was de p r o d u k t i e s t i j g i n g

16% en i n de k l a s s e 6500-7500 l i t e r 11%. Met nadruk wordt; e r op ge- wezen d a t b i j d e z e p r a k t i j k o n d e r z o e k e n a l l e r l e i f a c t o r e n d i e met b e t management samenhangen, i n v l o e d hebben op h e t r e s u l t a , a t . Zo ka.n de omstandigheid d a t . b i j 3 k e e r melken ook

3

k e e r k r a c h t v o e r i n d e melk- s t a l gegeven kan worden h e t p r o d u k t i e - e f f e c t b i j 3 k e e r melken bePn- v l o eden,

U i t h e t onderzoek van Quick (18

+

20) komt een t e n d e n s n a a r voren d a t de hoogproduktieve v e e s t a p e l s p r o c e n t u e e l minder meerop- b r e n g s t l a t e n z i e n door h e t 3 k e e r melken dan de minder p r o d u k t i e v e v e e s t a p e l s . D i t _{i s i n t e g e n s t e l l i n g t o t wat Morag ( 7 ) en J a r r e t t}

_{( 5 )}

vermelden.

3.3.

I n v e l e p u b l i k a t i e s z i e n w i j d a t v a a r z e n (nog) p o s i t i e v e r

r e a g e r e n op d r i e k e e r daags melken dan oudere k o e i e n . P e l i s s i e r ( % O ) o n t d e k t e i n z i j n p r o e f d a t d i e r e n d i e voor h e t e e r s t g e k a l f d hadden

17,4$

meer melk en 18,0$ meer v e t produceerden; 2e k a l f s k o e i e n

hadden 16,2$ meer melk en 16,9$ meer v e t en 3e k a l f s en oudere d i e r e n hadden 16,3$ meer melk en 15,1% meer v e t .

Smith en De P e t e r s (16) vonden evenwel een a n d e r r e s u l t a a t , I n hun p r o e f produceerden de v a a r z e n

6%

meer melk en

7%

meer v e t ; de

oudere d i e r e n l i e t e n een p r o d u k t i e s t i j g i n g z i e n .van 18% v o o r melk en 17% voor v e t . Een soorJcgeli jk e f f e c t was t e z i e n i n de p r o e f van P o o l e (12

+

1 3 ) , waar de v a a r z e n 8 , 5 % meer melk gaven en de oudere d i e r e n 9 , 8 % meer.

U i t een onderzoek u i t 1950 i n Iowa (VS)

( 6 )

kwamen de volgende c i j f e r s n a a r voren: v a a r z e n van 2 j a a r 20% meer melk, k o e i e n van

3

j a a r 17% meer melk en k o e i e n van

4

j a a r 15% meer melk.

U i t een onderzoek a a n de u n i . v e r s i t e i t van Connecticut ( 6 ) b l e e k d a t de p r o d u k t i e s t i j g i n g van v a a r z e n 12,176 was en van 2e k a l f s en oudere d i e r e n 7,0$.

3 . 4 .

B i j b i j n a a l l e proeven komt n a a r Voren d a t h e t p r o d u k t i e v e r s c h i l , i n p r o c e n t e n u i t g e d r u k t , t u s s e n k o e i e n d i e

3

k e e r en k o e i e n d i e 2 k e e r gemolken worden toeneemt naarmate de d i e r e n l a n g e r i n l a c t a t i e z i j n . P o o l e (12 -I- 13) v e r m e l d t d a t i n d.e e e r s t e 10 weken van de l a c t a t i e d e oudere k o e i e n 15% meer melk gaven en de v a a r z e n

9%

meer, i n de l l e t o t d-e 20e week was h e t p r o d u k t i e v e r ~ c h ~ l 22% voor oudere k o e i e n en 17% voor v a a r z e n .

P e l i s s i e r ( 1 1 ) vond de volgende v e r s c h i l l e n : I e maand i n l a c t a t i e

7,3%9

4e 11

,a%,

7e 34% en 9e maand 8995%.

Xmith en De P e t e r s ( 1 6 ) geven a a n d a t h e t v e r s c h i l i n l i t e r s melk t u s s e n

3

k e e r en 2 k e e r melken b i j de oudere koeien de e e r s t e

6

weken minimaal i s . I n de 7e t o t de IOe week i n l a c t a t i e neemt h e t v e r s c h i l voortdurend t o e en b l i j f t daarna min of meer c o n s t a n t . B i j d.e v a a r z e n o n t s t o n d d i r e c t na h e t a f k a l v e n a l een v e r s c h i l t e n g u n s t e van h e t

3

k e e r melken. D i t v e r s c h i l werd ( i n l i t e r s ) gedurende d e l a c t a t i e s t e e d s k l e i n e r ,

O n d e r ~ o e k ~ r s aan de u n i v e r s i t e i t van Connecticut

( 6 )

vonden de volgende e £ f e c t e n

Vaarzen

- -

Oudere koeien

Aantal dagen

%

v e r s c h i l Aantal dagen

%

v e r s c h i l

i n l a c t a t i e l . a c t a t i e

Opgemerkt wordt d a t h e t p r o c e n t u e l e v e r s c h i l voor de p r a k t i s c h e veehouder n i e t zo i n t e r e s s a n t i s . U i t e i n d e l i j k g a a t h e t om h e t v e r - s c h i l i n l i t e r s . Het i s immers f i n a n c i e e l i n t e r e s s a n t e r om b i j een koe van 35 l i t e r een p r o d u k t i e - e f f e c t (door

3

k e e r melken) van

7%

t e h a l e n dan 15% b i j een koe van 15 l i t e r .

3 Q 5 .

Sn de l i t e r a t u u r wordt i n h e t algemeen maar weinig vermeld over voeropname en gewichtsverloop b i j koeien d i e

3

k e e r gemolken worden.

Pearson e , a .

( 9 )

vermelden een hogere ds-opname b i j de groep 2 k e e r melken maar d i e wordt door hem v e r k l a a r d door h e t g r o t e r e gewicht van d e koeien en h e t hogere v e t g e h a l t e i n de melk.

Smith en De Pe-ters meld.en ( 1 6 ) een gewichtstoename van oudere d i e r e n gedurende de l a c t a t i e van 63 kg b i j de groep 2 k e e r melken en van

7

kg r e s p e c t i e v e l i j k 28 kg b i j de twee groepen k o e i e n d i e

3

k e e r gemolken werden. De k o e i e n waren n a m e l i j k i n g e d e e l d i n d r i e

groepen d i e een compleet r a n t s o e n kregen d a t afgestemd was op een hoge, een gemiddelde of een l a g e p r o d u k t i e . De

7

kg g r o e i kwam voor b i j d e groep d i e v r i j l a n g een e n e r g i e r i j k r a n t s o e n k r e e g (gemiddelde droge- stofopname p e r dag 3,19% van h e t l i c h a a m s g e w i c h t ) ; de 28 kg g r o e i b i j d e groep d i e gedurende k o r t e r e t i j d een e n e r g i e r i j k r a n t s o e n k r e e g . (gemiddelde droge-stofopname p e r dag 3,1276 van h e t lichaams- gewicht) De v a a r z e n waren i n g e d e e l d i n twee groepen. B i j 2 k e e r melken g r o e i d e n ze

79

kg en b i j

3

k e e r melken l 7 kg. (droge s t o f - opname p e r dag r e s p e c t i e v e l i j k 3,22$ en 3,32% van h e t licruhaamsge- w i c h t ) .

P o o l e

( 1 3 )

vond b i j d i e r e n d i e

3

k e e r gemolken werden een l a g e - r e droge-stofopname i n h e t e e r s t e d e e l van d e l a c t a t i e

(-

1% voor d e e e r s t e 10 weken). I n d e l l e - 2 0 e week nam d e groep

3

k e e r melken

9%

meer op en i n d e 21e

-

23e week ( t o e n van

3

k e e r op 2 k e e r melken was overgegaan)

5

$

meer. Het g e w i c h t s v e r l o o p ( b e g i n t o t e i n d l a c t a t i e ) van d e 18 oudere k o e i e n was f 51 kg voor d e g r o e p 2 k e e r melken en

f

37

kg v o o r d e groep 3 k e e r melken.

Richardson

( 1 7 )

t e n s l o t t e meldt een droge-stofopname van 21,9 kg b i j d e groep

3

k e e r melken en 2 0 , l kg b i j de groep 2 k e e r melken.

(dus

9

$

meer).

Sn d e i n t e r v i e w s met p r a k t i s c h e b o e r e n ( o . a . l en 1 9 ) komt s t e e d s weer n a a r v o r e n d a t met 3 k e e r melken a l l e e n dan d e maximale boeveel- b e i d melk wordt v e r k r e g e n a l s de d i e r e n een op d e p r o d u k t i e afgestemd r a n t s o e n kunnen opnemen. Met name een j u i s t voerregiem l i j k t b i j

3

k e e r melken dus z e e r b e l a n g r i j k ,

3.6.

Een a a n t a l onderzoekers ( o . a .

5

en

9 )

v e r m e l d t d.at

3

k e e r d a a g s melken h e l p t b i j h e t voorkomen van m a s t i t i s . Baar wordt e c h t e r de waarschuwing a a n verbonden d a t de kans op o n d e r l i n g e b e s m e t t i n g met mastitis veroorzakende b a c t e r i ë n v i a d e melkmachine door h e t

3

k e e r daags melken met 50% toeneemt.

Ook wordt vermeld ( l en 1 9 ) d a t men de i n d r u k b e e f t d a t d e s l i j t a g e a a n d e u i e r door h e t

3

k e e r daags melken g e r i n g e r i s .

Soms h o o r t men van boeren de opmerking d a t koeien d i e

3

k e e r daags gemolken worden m o e i l i j k e r d r a c h t i g z i j n t e k r i j g e n . Onderzoek aan de u n i v e r s i t e i t van Oklahoma (17) l i j k t d . i t t e b e v e s t i g e n . De

groep d i e

3

k e e r gemolken werd, toonde gemiddeld op

46

dagen na h e t a f - kalven de e e r s t e t o c h t i g h e i d en de koeien d i e 2 k e e r gemolken werden na

47

dagen. De groep 2 keer melken was gemiddeld 68 dagen na h e t kalven d r a c h t i g en de groep

3

keer melken na

76

dagen daarna. Overi- gens kan d i t minder goed d r a c h t i g worden ook veroorzaakt worden door andere f a c t o r e n d i e overigens wel met h e t

3

k e e r melken kunnen samen- hangen. Zo z a l een minder goed v o e r r a n t s o e n b i j

3

k e e r melken g r o t e r

e f f e c t op de c o n d i t i e van de koe hebben dan b i j twee k e e r melken.

Overigens vond Poole (13) b i j z i j n proef geen e f f e c t op de v r u c h t b a a r - h e i d .

Volgens A s h f i e l d ( 1 ) moet men e r rekening mee houden d a t b i j

3

k e e r melken de gemiddelde l e e f t i j d van de v e e s t a p e l door een g r o t e r e u i t s t o o t n a a r beneden g a a t . D i t wordt doos anderen tegengesproken

(s

en 1 9 ) .

Volgens R.S. (15) i s h e t een t t e r v a r i n g s f e i t l ~ d a t na h e t e e r s t e j a a r waarin

3

k e e r gemolken wordt de p r o d u k t i e weer d . a a l t ,

Dit

wordt b e v e s t i g d door Amerikaans onderzoek, g e c i t e e r d door Van Nieuwenhuyze

( 8 ) e

A l s 66n van de g r o t e bijkomende voordelen wordt genoemd ( 1 9 ) d a t hoogproduktieve koeien b i j

3

k e e r daags melken geen l a s t meer hebben van l l u i t l i g g e n u en l a t e n lopen van de melk.

3.7.

Conclusies u i t l i t e r a t u u r o n d e r z o e k

-

D r i e k e e r p e r etmaal melken h e e f t een p o s i t i e f e f f e c t op de pro- d u k t i e . D i t e f f e c t neemt p r o c e n t u e e l t o e naarmate de d i e r e n ver- d e r i n de l a c t a t i e komen.

Oudere koeien vertonen meestal een minder g r o o t p r o d u k t i e - e f f e c t door

3

k e e r daags melken dan jongere.

Koeien d i e

3

k e e r daags gemolken worden hebben meestal een ge- l i j k of een l a g e r v e t g e h a l t e i n de melk.

-

D e p r o d u k t i e - e f f e c t e n d i e door

3

k e e r daags melken b i j p r a k t i j k - onderzoek worden gevonden z i j n w a a r s c h i j n l i j k beEnvloed door management-effecten. Derhalve l i j k t op b e d r i j v e n d i e a l optimale

aandacht schenken aan de voeding en veeverzorging een produk- t i e - e f f e c t van 15% ( z o a l s v e e l a l wordt aangenomen voor

3

k e e r daags melken) n i e t a l t i j d r e a l i s e e r b a a r .

-

De voeding van koeien d i e d r i e maal daags gemolken worden v e r - d i e n t de g r o o t s t e aandacht. B i j o n j u i s t e voeding i s de kans g r o o t d a t de d i e r e n h e t g e w i c h t s v e r l i e s i n h e t e e r s t e deel. van de l a c t a t i e n i e t kunnen compenseren i n h@,t tweede d e e l van de l a c t a t i e .

Het g r o o t s t e p r o d u k t i e - e f f e c t b i j

3

keer daags melken k r i j g t men a l s de d i e r e n de h e l e l a c t a t i e

3

keer gemolken worden. Wanneer t i j d e n s de l a c t a t i e van h e t

3

keer melken n a a r 2 k e e r melken overgesta-pt w o r d t r b l i j f t h e t p r o d u k t i e - e f f e c t van h e t

3

k e e r melken i n sommige g e v a l l e n - z i j h e t i n mindere mate- een t i j d l a n g bestaan. B i j andere proeven kon geen n a - e f f e c t g e c o n s t a t e e r d worden.

-

E r z i j n geen aanwijzingen d a t

3

k e e r p e r etmaal melken b i j een goed u i t g e b a l a n c e e r d r a n t s o e n de gezondheid van de d i e r e n na- d e l i g bernvloed.

Onduidelijk i s of een eventueel minder goed d r a c h t i g worden van koeien d i r e c t g e r e l a t e e r d i s aan h e t d r i e maal daags melken. De indruk b e s t a a t d a t door h e t

3

k e e r ' d a a g s melken de belas-blng van de u i e r minder wordt en daardoor ook de s l i j t a g e van de u i e r g e r i n g e r i s .

-

D r i e k e e r daags melken h e e f t - b i j een goed functionerende melk- machine- en een goede melktechniek een p o s i t i e v e i n v l o e d op de uiergezondheid. Overigens kan en mag

3

k e e r daags melken geen

remedie voor h e t m a s t i t i s - p r o b l e e m z i j n .

P r o d u k t i e v e r l i e s en i n f e c t i e g e v a a r door h e t v r o e g t i j d i g l a t e n s c h i e t e n van de melk wordt door

3

k e e r daags melken beperkt.

4

* DRIE KEER PER DAG MELKEN OP DE WAIBOERWOhTE 4.1.

De Waiboerhoeve bestaat uit

5

afdelingen (bedrijven) met melk-

vee. Bet onderzoek met

3

keer daags melken is uitgevoerd op afdeling

4.

Dit bedrijf heeft ongeveer 110 melkkoeien. Wet jongvee wordt cen-

traal opgefokt en komt enkele weken voor het afkalven op het bedrijf terug. Ret ruwvoer wordt geworulen in de vorm van voordroogkuil en opgeslagen in een torensilo. Daarnaast wordt snijmais aangekocht. Bet ruwvoer wordt met voerbanden voor de koeien gebracht.

De dieren zijn gehuisvest in een vierrijige voerligboxenstal. Er wordt gemolken in een twaalfstands draaimelkstal. De veestapel kalft jaarlijks af tussen eind augustus en begin januari. In de herfst worden de pas gekalfde dieren opgestald en gevoerd met

krachtvoer, snijmais en voordroogkuil. De aan de fabriek afgeleverde

melkproduktie per koe staat in tabel

l.

Tabel l Gemiddelde melkproduktie per koe op afdeling

4.

Jaar Leeftijd Melk Vet

($)

Eiwit

(%)

Aantal dieren

jr.mnd. (kt?)

Y

ear Age Milk Fa t ProteSn Number of

yr.mnth. anima1 s

Table

1

Average mi.lk-production on unit

4.

De aanzienlijke terugval in resultaten in 1981-1982 wordt voor-

namelijk veroorzaakt door de mindere kwaliteit kuilvoer in he-t eerste

deel van het stalseizoen en een onvoldoende voorziening met weidegras.

4 . 2 .

Bet doel van de proef op afdeling

4

van d e Waiboerhoeve was na

te gaan wat het produktie-effect van drie keer per dag melken is 'bij

s o c i a a l g e z i e n nog e n i g s z i n s a a n v a a r d b a a r t e houden. Behalve h e t op- b r e n g s t v e r h o g e n d e f f e c t werd o n d e r z o c h t of de verwachte h o g e r e p r o - d u k t i e b i j

3

k e e r p e r dag melken b l e e f v o o r t d u r e n a l s na v e r l o o p van t i j d werd o v e r g e s c h a k e l d op 2 k e e r p e r dag melken.

4 -

3.

Een d e e l v a n de m e l k v e e s t a p e l van a f d e l i n g

4

werd i n g e d e e l d i n g e l i j k w a a r d i g e p a r e n . C r i t e r i a v o o r i n d e l i n g waren l e e f t i j d , p r o d u k t i e i n voorgaande Z a c t a t i e , f o k r i c h t i n g en a f k a l f d a t u m . U i t e r a a r d kon b i j de i n d e l i n g van d e v a a r z e n n i e t op p r o d u k t i e i n de voorgaande l a c t a t i e g e l e t worden. De e e r s t e p r o e f begon op 29-9-1980 en e i n d i g d e op 6-2-1981. De tweede p r o e f begon op 29-9-1981 en e i n d i g d e op 8-4-1982, De h e l e p r o e f i s u i t g e v o e r d met p a s a f g e k a l f d e d i e r e n .

De groep d r i e k e e r melken werd ' s morgens om 6.00 u u r , ' s middags om 13.00 u u r en ' s avonds om 20.00 u u r gemolken. De groep twee k e e r melken werd ! s morgens om 7.00 u u r en ' s avonds om 19.00 u u r gemolken. A l l e k o e i e n werden na de p r o e f 2 k e e r daags gemolken b i j i n t e r v a l l e n van 10

-

1 4 u u r .

4.44

De k o e i e n waren g e s t a l d i n een v o e r l i g b o x e n s t a l met c e n t r a l e v o e r g o o t zodat a l l e d i e r e n een z e l f d e r a n t s o e n konden opnemen. Het v o e r werd i n een voermengwagen gemengd. De d i e r e n werden a d l i b i t u m gevoerd. Het r a n t s o e n d a t v e r s t r e k t werd s t a a t i n t a b e l 2 .

-

18

-

Tabel 2 V e r s t r e k t r a n t s o e n i n kg droge s t o f

- - -

proef j a a r / ~ e a r of experiment 1980-1981 1981-1982

m

Aantal keren melken/~imes of milking 2x 3x 2x 3x

~ n i j m a i s k u i l / M a i z e s i l a g e Krachtvoer i n voergoot

)/

Concentrates i n s t a l 1

996

9,6

798 778

Krachtvoer i n de m e l k s t a l

)/

Concentrates i n p a r l o u r

099

1 , 3 0 , 9 296

l ) I n h e t tweede proef j a a r kregen na 1-3-1982 beide groepen

4,4

kg krachtvoer i n de voergoot en a f h a n k e l i j k van de p r o d u k t i e of 0 , 9 of 5 , 2 kg krachtvoer i n de melkstal/ I n t h e second y e a r of t h e experiment a f t e r t h e 1 s t of March 1982 both groups got

4,4

kg c o n c e n t r a t e s a t t h e f e e d i n g r a c k and, depending on milk p r o d u c t i o n , 0 , 9 kg o r 5 , 2 kg c o n c e n t r a t e s i n t h e milking p a r l o u r .

Gemiddelde g e h a l t e n i n de droge s t o f van h e t ruwvoer

VEN v r e r c a s

of experiment

Second y e a r of experiment

VEN DCP Crude Asb

f i b r e

- - - - - - --- --- -- -- Average energy content of dry m a t t e r i n roughage.

De energie-inhoud van h e t v o e r i s vermeld i n t a b e l

3.

H i e r u i t b l i j k t d a t de k w a l i . t e i t van de voordroogkuil i n b e i d e j a r e n noga,l t e wensen o v e r l i e t . I n h e t tweede p r o e f j a a r i s de k r a c h t v o e r g i f t aangepast a a n h e t verwachte p r o d u k t i e n i v e a u . D i t h e e f t u i t e r a a r d ge- r e s u l t e e r d i n een hogere k r a c h t v o e r g i f t voor de groep

3

k e e r melken.

4.5.

Toen de d i e r e n ongeveer

6

weken i n l a c t a t i e waren z i j n i n h e t tweede p r o e f j a a r gedurende

3

weken i n t o t a a l 10 voeropnamebepalingen gedaan. De r e s u l t a t e n s t a a n i n t a b e l

4.

Droge-stofopname i n kg, gemiddeld van 10 bepalingen i n p r o e f - j a a r 1981

-

1982.

Melken p e r dag Snijmais Voordroog- Krachtvoer T o t a a l

k u i l

3 k e e r / 3 times

5 9

1 571 10, l 20,2

2 keer12 times

_{5 ,}

₅

_S

9 2 8 ,

4

1899

W l k i n g a dag Maize Wilted Concentrates T o t a l

s i l a g e s i l a g e

-- Dry m a t t e r i n t a k e I n kg; a v e r a g e of 10 t a k i n g s i n y e a r of

experiment 1981-1982.

Be b i j n a

7%

hogere voeropname b i j de groep

3

k e e r melken i n b e t begin van de l a c t a t i e komt n i e t overeen met de bevindingen van Poole (1 3 ) , Pearson

( 9 )

en Smith (16) i n s o o r t g e l i j k e proeven,

Richardson (17) en Poole (13) vonden een verhoogde voeropname d i e wel i n d e z e l f d e o r d e van g r o o t t e l a g maar deze was gemeten over de h e l e l a c t a t i e p e r i o d e .

Een d e e l van de hogere opname van de groep d r i e k e e r melken wordt v e r k l a a r d u i t h e t f e i t d a t d i e r e n i n de groep d r i e k e e r melken b i j h e t begin van de l a c t a t i e gemiddeld 24 kg zwaarder waren. De voeropname i n kg droge s t o f was b i j de groep 2 k e e r melken

3,5%

van h e t lichaamsgewicht en b i j de groep

3

k e e r melken 3,676. H i e r b i j h e e f t de hogere k r a c h t v o e r g i f t a a n de groep 3 k e e r melken o n g e t w i j f e l d een r o l g e s p e e l d .

4.6.

En h e t tweede p r o e f j a a r z i j n a l l e d i e r e n d i r e c t na h e t a f k a l v e n en 8 weken daarna gewogen

a abel

5 ) .

Gewichtsverloop b i j koeien en vaarzen (kg)

Groep B i j a f - Acht weken na V e r s c h i l

kalven a f kalven

Vaarzen 2x/Heifers 2x

467

Koeien 2x/Cows 2x

_{5 5 5}

Vaarzen 3xlHeif e r s 3x 52

5

Koeien 3x/cows 3x

565

Group A t c a l v i n g Eight weeks Dif f e r e n c e

a f t e r Weight p r o g r e s s from cows and h e i f e r s .

U i t t a b e l

5

b l i j k t d a t h e t g e w i c h t s v e r l i e s b i j de groep

3

k e e r melken g r o t e r was dan b i j de groep 2 k e e r melken. D i t komt overeen met a n d e r e proeven.

447.

De b e l a n g r i j k s t e d o e l s t e l l i n g van h e t onderzoek was u i t e r a a r d om t e z i e n w a t h e t p r o d u k t i e - e f £ e c t i s b i j

3

k e e r daags melken. Daarom z i j n i e d e r e 10 dagen de melkhoeveelheid en h e t v e t - en e i w i t g e h a l t e bepaald. De r e s u l t a t e n van de e e r s t e 100 dagen i n de l a c t a t i e z i j n v e r - meld i n t a b e l

6.

H i e r u i t b l i j k t d a t gemiddeld i n b e i d e j a r e n de oudere

d i e r e n i n de groep

3

k e e r melken

4,4$

meer melk, 6,3$ meer meetmelk,

4,9$

meer vetgrammen en 2,4$ meer eiwitgrammen gaven. B i j de v a a r z e n was d i t 1 1 ~ 6 % meer melk, 8,3$ meer meetmelk, 6 9 7 $ meer vetgrammen en l

9%

meer eiwitgrammen.

De gevonden uitkomsten b l i j k e n b i j de vaarzen meer t e v a r i ë r e n . D i t komt doordat b i j h e t i n d e l e n van de p a r e n n i e t met de p r o d u k t i e i n de voorgaande l a c t a t i e r e k e n i n g gehouden kan worden.. De t s e v a l s - f a c t o r g a a t h i e r d o o r een g r o t e r e r o l s p e l e n .

Zoals u i t t a b e l 6 ( P - t o e t s ) b l i j k t z i j n i n 1980-1981 a l l e e n b i j de v a a r z e n de v e r s c h i l l e n voor kg melk en kg meetmelk s i g n i f i c a n t .

Tabel

6

Melkproduktie e e r s t e 100 dagen i n l a c t a t i e .

(Voor oudere koeien g e c o r r i g e e r d op v ó ó r p e r i o d e )

~ r o e f j a a r / ~ e a r of experiment 1980-1 981 1981

-1

982 1980/81

1

981/82

Keer melken/dag/~imes of m i l k i n g 2

3

P 2

3

P 3 - 2 3 - 2

Koeien (aanta$/Cows (number)

19

19

22

Melk k g / d a g / 3 ~ l k kg/day Meetmelk k g / d a g / ~ C ~ kg/day 29,81

31,71

(0,10 28,87 30,69 0,04 t

199

+

1,82 Vet

at

E i w i t % / p r o t e i n 3906 2998 3910 3,04

-

O,O8

-

0,06 p .-p- - Vaarzen ( a a n t a l ) / ~ e i f e r s (number) -

Melk kg/dag/Miik kg/day

Meetmelk kg/dag/l?c~ kg/day 21934 23963

4

0902 22,55 23,90 0,15

+

2,29

c

1,35

Vet

at

4904 3984

4,17 3,97

-

0,20

-

0,20

- Eiwit % / p r o t e i n

Table 6 Nilk p r o d u c t i o n f i r s t 100 days i n l a c t a t i o n . ( f o r cows a d j u s t e d f o r p r e v i o u s P e r i o d )

In

1981-1982 g e l d t d i t ook voor de oudere d i e r e n maar dan i s b i j de vaarzen a l l e e n h e t v e r s c h i l i n kg melk be-brouwbaar.

4.8. Produktie-e

I n h e t tweede p r o e f j a a r z i j n de d i e r e n l a n g e r

3

k e e r gemolken dan

i n

h e t e e r s t e p r o e f j a a r . D e oudere d i e r e n z i j n gemiddeld 1'70 dagen

3

k e e r gemolken en de vaarzen 160 dagen. De r e s u l t a t e n s t a a n i n t a b e l

7.

De v e r s c h i l l e n b i j de oudere d i e r e n z i j n zoxel voor melk, meet- melk, v e t a l s e i w i t s i g n i f i c a n t (betrouwbaar), B i j de vaarzen i s d i t n i e t h e t geval. Deze uitkomsten worden b e v e s t i g d door andere proeven

(o.a. I1 en 16). H i e r u i t b l i j k t d a t h e t p r o c e n t u e l e v e r s c h i l i n melk- p r o d u b t i e t u s s e n de 2 k e e r en de

3

k e e r gemolken d i e r e n toeneemt naarmate de d i e r e n v e r d e r i n l a c t a t i e komen. D i t p l e i t voor de v e r - o n d e r s t e l l i n g d a t h e t maxiraale e f f e c t van

3

k e e r melken a l l e e n be- r e i k t wordt a l s h e t de h e l e l a c t a t i e wordt volgehouden.

U i t de proeven van o,a. Pearson

( 9 )

en Poole (12) b l i j k t dak d i e r e n d i e t i j d e n s de l a c t a t i e van

3

k e e r melken n a a r 2 k e e r melken overgaan een zeker n a - e f f e c t vertonen. Weliswaar d a a l t de p r o d u k t i e een s t u k nadat met

3

k e e r melken g e s t o p t i s , maar h e t niveau b l i j f t hoger dan b i j 2 k e e r melken.

Om t e z i e n of een s o o r t g e l i j k e f f e c t z i c h ook voordeed b i j de proef op de Waiboerhoeve i s de p r o d u k t i e i n de e e r s t e 50 dagen na h e t

3

k e e r melken bepaald. Tevens z i j n de a f g e s l o t e n l i j s t e n van b e i d e groepen met e l k a a r vergeleken. De r e s u l t a t e n s t a a n i n de t a b e l l e n 8 en

9.

U i t t a b e l 8 b l i j k t d a t h e t n a - e f f e c t i n de e e r s t e 50 dagen van de l a c t a t i e t e verwaarlozen i s .

U i t t a b e l

9

b l i j k t d a t h e t u i t e i n d e l i j k e e f f e c t op de l a c t a t i e nogal w i s s e l t . I n h e t e e r s t e j a a r , toen de d i e r e n gemiddeld I00 dagen

3

k e e r gemolken z i j n , was h e t e f f e c t b i j de oudere d i e r e n t e verwaar- l o z e n , B i j de vaarzen was er wel een betrouwbaar v e r s c h i l aan -te tonen maar h e t i s d.c v r a a g o f d e gcme%i.sche

aanleg

v o o r melkp:inad.uk.i;ie

in

Meikproda&tie i n p o e f j a s r 1987 -1 982,

Koeien 0-l00 en 100-170 dagen i n l a c t a t i e ( g e v o r r i g e e r d op voorperiode) Vaarzen 0-100 en 100-160 dagen i n l a c t a t i e .

- - - p

~ e r i o d e / ~ e r i o d 0-100 dagen 100-I70

o-

1

o0 100- 170

Keer melken/dag/ilmes of n i l k i n g 2

3

P 2

3

P 3-2 3-2

Koeien ( a a n t a l ) / ~ o w s ( n m b e r )

Melk kg/2ag/~E.1k kg/day 2g979

31

,67 .<'0,01 23,l 26,66 <O,OO

+

2,88

+

3,56

- ~ i ~ i i $/?r0

t

e i n

3914

3,08 3924

3974

-

0,06

-

0,iO I N W ~ e r i o d e / P e r i o d O-

1

O0 100-160 O-

1

O0 100-160 I - - - Vaarzen ( a a n t a l ) / ~ e i f e r s (numiser) O

7

7

7

Vetgramen k g / d a g / ~ a t g/day

Eiwitgrammen k g / d a g / ~ r o t e i n g/day 706 716 (0,69 664 705 <0,11 -i- 10

+

41

Vet $/pat

YLlk p r o d u c t i o n i n y e a r o f ~ x p e r i m e n t 1961-1982,

Cows

0-100 and 100-170 days i n l a c t a t i o n ( a d j u s t e d f o r p r e v i o u s p e r i o d ) H e i f e r s 0-100 and 100-160 aays i n l a c t a t i o n .

e ( p o r x a d s n o ~ a a x d zo2 paasnfp'e SMOD) .qwamyxadxa j o sx'eax qqoq u? sqxnsax w o r ? e q ~ ' e ~ o? B w r p x o o ~ e n o ~ q ~ n p o x d y ~ m

L n LU 90%

-

ZO%

-

l G s G

L i 6 <

L 1 6 <

6

~

~

4

~ ? a ? - o ~ d / ? $TM73 I 90"

-

Lo60

-

L8'< 8L6<

6L64

?'Wpb $ad 21 4-

-

0 ~ ~ 0 ) t8L G9L 88(0> 198 998 X ~ p / s w ~ a ~ o ~ / S ~ p / u a m m ~ ~ B $ ~ ~ ~ z

z - s

1 - s O Z 02

L

d

L

8C ( z a qmw) SMO 3 / ( T - ~ ~ U V E ) ua y a 03 ~8/d86l ~ 8 1 0 8 6 ~ 186

l-

186

l

l86 d-086

l

+uam~xadxa 30 x~aa/xe-eCjaoxz

b e i d e groepen wel g e l i j k was.

I n h e t tweede p r o e f j a a r werden de oudere koeien gemiddeld

170

dagen

3

k e e r gemolken en de vaarzen

160

dagen. D i t h e e f t wel een p o s i t i e f e f f e c t gehad op de r e s u l t a t e n van de e i n d l i j s t e n a l i s de betrouwbaarheid van de v e r s c h i l l e n n i e t g r o o t . Opvallend i s d a t i n b e i d e j a r e n de vaarzen, wat de g e h a l t e n b e t r e f t , nogal n e g a t i e f op h e t

3

k e e r daags melken reageerden.

4.10.

Vruchtbaarheid

Omdat sommige boeren de indruk hebben d a t koeien d i e

3

k e e r p e r dag gemolken worden m o e i l i j k e r d r a c h t i g worden, i s d i t ' b i j d i t onderzoek ook nagegaan. E r i s berekend hoeveel dagen e r zaten t u s s e n h e t a f k a l v e n en de e e r s t e k e e r d a t h e t d i e r t o c h t i g werd gezien.

Tevens i s berekend hoeveel dagen e r z a t e n t u s s e n de e e r s t e t o c h t i g - h e i d en de datum d a t h e t d i e r d r a c h t i g i s geworden.

De r e s u l t a t e n s t a a n i n t a b e l 10,

Tabel

10

Gegevens over v r u c h t b a a r h e i d van de d i e r e n .

Dagen t u s s e n a f - Dagen t u s s e n I e Aantal g u s t kalven en

l

e t o c h t i g h e i d en gebleven tochtig4iei.d d r a c h t i g h e i d Keer melken/dag/ Times of milking/day 2

3

2

3

2

3

1980-1981

Oudere koeien/ Cows

59

41

40

5

2

1

i V a a r z e n / ~ e i f e r s

32

40

43

53

l

l

1981-1982

Qudere koeien/ Cows

46

47

49

5

5

2

3

~ a a r z e n / ~ e i f e r s

37

62

5

6

45

l

O

Days between Days between £ i r s t Nwnber of c a l v i n g and 1st h e a t and pregnancy empty cows. h e a t

U i t deze c i j f e r s b l i j k t d a t a l l e e n b i j de vaarzen van de groep

3

k e e r melken e r een tendens b e s t a a t n a a r i e t s m o e i l i j k e r d r a c h t i g worden. Overigens moet men v o o r z i c h t i g z i j n met h e t t r e k k e n van c o n c l u s i e s , omdat h e t h i e r gemiddelde c i j f e r s b e t r e f t w a a r b i j een g r o t e s p r e i d i n g voorkomt. Bovendien g a a t h e t b i j de vaarzen om geringe a a n t a l l e n d i e r e n .

-

28

-

5.

LITERATUURLIJST

l)

Ashfield G.: More are trying 3x milking. Dairy berd management,

May 1981, 22-24.

2) Cash J,G. and W.W, Yapp: A stud- of the effect of two and three

times a day milking upon milk yield. J. Dairy Science

33,

I9509

3820

3)

Elliott G.M.: The effect un milk yield of three times a day

milking and of increasing the level of residual milk, J. Dairy

Research (1961, 28> 209-219).

4)

Hansson

A.

and G, Bonnier: Studies of monozygous cattle twins,

VIII, Amount and composition of the milk as affected by frequsncy

of milking. Acta Agricultura Suecca I1

1947,

211-218.

5)

Jarrett J.A.: See better udder health with 3x milking. Roardvs

Dairyman, Jan* 25-1

977,

86.

6) 1,oyan

T.Re,

D.W. Amstrong and R,A. Selley: Three times a day

milking. Western Regional Extension Publication, 3une 1978

7)

Morag

M.:

Two and thsee times a day milking of cows. The use of

half udder techniques in milking frequency studies,

Aeta Agriculturae Scandinavicae 23

(1973)

252-255.

8) Nieuwenhuyze D, van: Driemaal daags melken is dat wel verantwoord?

De Belgische Veefokkerij (1982) (8)

p.

12-17, ill. tab. (nl).

9)

Pearson R.E,, L.A. Fulton, Pep. Thompson and J.W. Smith: Three

times a day milking during the first half of lactation.

J. Dairy Science, 62

1g7gp

1941-19508

10) Pellissier C.L.

:

Milking three times d.aily,

to do or not to do?

Dairy Tales, April 1978, vol 8, nr.

4.

11) Pellissier C,L., L,J. Koong and L.F. Bennett 1978: Influence of

milking three times daily on milk and fat production, J. Dairy

Sci. 61 (supPl.): 132,

12) Poole

3.:

Three scores, Dairy scores, Dairy Farmer, September 1981

79-61

.

13)

Poole D,A.: The effects of milking cows three times daily. Aniaal

14) Boper F , : m a t can we l e a r n from I s r a ë l , Dairy Farmer, February 19779 20-23.

1 5 )

R.S.: B i l Z Lekkerkerker bereilcte e e t 122,000 kg melk p e r koe de Amerikaanse top. De F r i e s e V e e f o k k e r i j , f e b r u a r i 1982, 138-140. 16) Smith N,E, and E.S. De P e t e r s : ?x o r 2x d a i l y m i l k i n g f o r t h e

e n t i r e l a c t a l i o n , 2 1 s t annual c a l i f o r n i a d a i r y c a t t l e day, 17) Study s u g g e s t s b e t t e r f e e d e f f i c i e n c y w i t h 3

x

milking,

E o a r d ' s Dairyman,dH

18) Three t i m e s d a i l y milking, Adas Annual Report 1981.

1 9 ) T i l t o n L , : 3x milking making waves o u t west. Dairy b e r d management, F e b r u a r y 1978, 14-48.

20) T r i p l e m i l k i n g pays f o r h i g h - y i e l d e r s . Farmers Weekly, Sept. l i , '1981.

6 .

SUMMARY A1\JD CONCLUSIONS

On t h e e x p e r i m e n t a l farm trWaiboerhoeve" a n experiment i s c a r r i e d o u t t o a s s e s t h e e f f e c t s o f m i l k i n g cows t h r e e t i m e s d a i l y . For t h i s purpose two groups of comparable a n i m a l s had been formed. I n 1980/81 t h e

3x

group, c o n s i s t i n g o f

9

h e i f e r s and l 9 cows were milked t h r e e t i m e s a day d u r i n g 100 days and a f t e r t h a t %wo t i m e s a day. I n 1981/82

i t

was p r a c t i z e d w i t h 8 h e i f e r s which were milked 160 days t h r e e t i m e s a day and 2 2 cows which were milked 170 days t h r e e t i m e s . E f f e c t on m i l k y i e l d was almost e q u a l i n b o t h y e a r s d u r i n g t h e f i r s t hundred

days o f l a c t a t i o n , namely 6 , 4 and

6,3%

more FCM. The f i r s t y e a r t h e h e i f e r s showed d u r i n g t h e f i r s t 100 days more e f f e c t t h a n t b e second y e a r ( 1 0 ~ 8 % and

~ ~ 7 % ) .

The e f f e c t i n c r e a s e d when l a c t a - t i o n p r o g r e s s e d . The cows showed a n e f f e c t o f

3 9 3 $

more FCM between 100 and l 7 0 days i n l a c t a t i o n t h a n between O and I00 days. When

5

t i m e s a day m i l k i n g was s t o p p e d no e f f e c t on p r o d u c t i o n c o u l d be measured i n t h e f i r s t f i f t y days a f t e r w a r d s . I I o w e v e r m i ~ k c o m p o s i t i o n ( f a t and p r o t e i n ) had changed a l s o a f t e r t h r e e times a day m i l k i n g had s t o p p e d , Comparising l a c t a t i o n y l e l d s show t h a t groups which were milked t h r e e t i m e s a day, t h e f i r s t y e a r had

no

e f f e c t and t h e second y e a r had l i t t l - e e f f e c t on l a c t a t i o n .

This does n o t count f o r t h e h e i f e r s duri.ng t h e S i r s t y e a r .

Dry m a t t e r i n t a k e was h i g h e r f o r t h e groups which were milked t h r e e t i m e s a day. The e x t r a d r y m a t t e r i n t a k e was f u l l y on t h e a c c o u n t of c o n c e n t r a t e s .

Animals milked t h r e e t i m e s a day l o s t more weight i n e a r l y l a c t a t i o n . However t h e r e was a wide r a n g e of d i f f e r e n c e s .

There was n o t much differente i n f e r t i l i t y . Tbe h e i f e r s gave t h e i m p r e s s i o n t h a t t h e t h r e e t i m e s m i l k i n g group had a l i t t l e more t r o u b l e w i t h pregnancy. Here, t h e r e was a l s o a wid.e range of d i f f e - rent e s .

Conclusions

Three t i m e s a day mil-king g i v e s a r i s e i n m i l k y i e l d %ha% p r o g r e s s e s from a p e r c e n t a g e p o i n t o f view i n t h e r u n of l a c t a t i o n . The

r e s u l t s on t h e Waiboerhoeve have sbown t h a t a n i n c r e a s e i n m i l k p r o d u c t i o n o f 10% measured on "ce entiace l a c t a t i o n can be

a c h i e v e d . However a n i n c r e a s e i n m i l k p r o d u c t i o n of 15% s a i d t o be a c h i e v e d i n f o r e i g n c o u n t r i e s seems t o be t o o p t i m i s t i c .

I f f r e s h cows a r e milked t h r e e t i m e s a day f o r o n l y a s h o r t p e r i o d of l.ac,tati.on t h e r e s u l t on e n t i r e ZacLation w i l 1 be

s m a l l . I n Bolland

i t

o f t e n i s u s u a l t o m i l k t h e cows b h r e e t i m e s a day o n l y d u r i n g p a r t o f t h e w i n t e r months. This i s n o t a d v i s a b l e.

Feeding cows milked t h r e e times a day needs v e r y much a - b t e n t i o n . I n e a r l y l a c t a t i o n t h e energy b a l a n c e o f t h e a n i m a l s i s n o t

equal what r e s u l t s i n l o s s of weight. This l o s s o f weight must be compensated l a t e r on i n l a c t a t i o n . Animals milked t h r e e times a dag have l e s s time t o collzpensate l o s s of weight. T h a t 1 s why f e e d i n g i n l a t e l a c t a t i o n and d r y p e r i o d needs e x t r a a t t e n t i o n

t 0 0 *

Feeding h e i f e r s mllked t h r e e t i m e s a da,y a l s 0 needs s p e c i a l a t t e n t i o n , TTlese a n i m a l s must r e a l i s e L h e i r y o u t h growth,

I n t h e Waiboerhoeve experiment m i l k i n g t h r e e t i m e s a day had a n e g a t i v e i n f l u e n c e on m i l k composition ( f a t and p r o t e i n ) .

Remarkab1.e i s "ca% t h i . s i n f l u e n c e c o n t i n u e d even a f - t e r t h r e e tim.es a day m i l k i n g had s t o p p e d , I n Holland t h e m i l k - p r i c e i s h i g h l y dependant on m i l k coizlposidion, T h e r e f o r e d e l i v e r i n g m i l k w i t h a low f a 5 and p r o t e i n c o n t e n t i s n o t v e r y a t t r a c t i v e ,

Accounting t h e b e n e f i t s o f t h r e e Limes a day m i l k i n g

i t

should be bosne i n mind t h a t m i i k - p r i c e p e r kg w i l 1 be lower.

N i l k i n g t h r e e t i m e s a day had no e v i d e n t i n f l u e n c e on f e r . t i l i t y and h e a l t h of t h e a n i m a l s

P r a c t i - c a l f a r m e r s can t a k e % h r e e times a day m i l k i n g i n c o n s i d e r a t i o n when t h e y b e a r t h e f o l l o w i n g i n mind:

l ) There must b e more t h a n enough l a b o u r on t h e farm o r l a b o u r must be bought f o r a r e a s o n a b l e p r i c e .

2 ) S o c i a l d i s a d v a n t a g e s (which should n o t been u n d e r e s t i m a t e d ) must be t a k e n .

3)

P r o d u c t i o n l e v e l must b e £ a r above t h e a v e r a g e .

4)

Boughage a v a i l a b l e must be o f e x c e l l e n t q u a l i t y and v e r y much a t t e n t i o n must 'be p a i d %o f e e d i n g .

5 )

Three t i m e s a day m i l k i n g must be p r a c t l s e d f o r a t l e a s t h a l f of t h e l a c t a t i o n p e r i o d .

4 % - I

:r-.a

c

'

fa-

. .? a f &c.. f &i' *

M.

61, 2addlepte en aandm& MS brn-I 4m grstccwl mt ~ n ~ e i s ~ ~ ~ m s . tng, L, ~1mae~orn

een

irk

W, v,Luten, *bmarl i$H. M$-82. c m m b b s

Mr.@, BbQm-can

Nr. @Fe V1e~esNemhertdWJ, Cfneaircii p q m i i p r g

van

&RI gtodw't%al tacfids6b en cte&WSa~Zlét fmgb N]khaden. Ing. H. vailaw8-m sprit ?W,

Nt.

m.

W-aM, Een,fiedrrjfmnWmh@ studIs vm m w r K q q .

lm

H. van der @twen, 198iL

*

Nr, t&. ?%twmnhuuderij iir Ww~d-FmWk Vmktpuan acrnaudfm%~ Ih aiqQberl5Wg. tr. k ~ ~ & S B R m., lm

Mr. 70, invtoed van ,ianZI66u~1;out Q$ o@nam&uan &waWi. Ir@> A 0, HmgwsEd, jwnl-3980. _t

w

r 1 invtW van

aan

et~c.hse omWaterhgbop de MrS-nwf: Studls io ~ w r E I i ~ mst de Larndirb

rbMinge;dknst.. K u. d. Stma~aa:, december IW. f

NF, 72. Ylwpraduktîe me2 jatrge'stf~rw. hg, H. E. W-, dewmim

lm

f T" Nr, 74. b n t r ~ ~ n 8 1 ~ 1 ~ I k s a y ~ ~ f l op h v m n a s m o d gm. 7er;hniaoh.B m ~ ~ r n 1 w b e infarmatk op

grond ran

een

stuttb ~ W r l ] i s W I e n , W a g l wa~gen~lfeik$rocr& c k w m b e r l ~ S i fur- 75, Smlrr dewmóInpSm mellarmen fkxm' w-MWmJear m tWtiIhee;re 1@7&%?2% Ena. Ti;Bmeena

InU 1Sl. f 730 '

Nr. T& %Y%& kraisntvöer #n uwehjlWa yenn maast 8fioo OP vaardtws-gkull m melkvee. J. W. F* HTJlnk, n a m &ft l%$ggt.

Nr. f f , d. M. Bafjdeme,nmbsr 1 Wi,

r

f -

WO

TB

Mr.

m,

n,

E ~~rmwn, jainlba~i 5982: f Jbë

Pir. 7% vrn.gai~km StudiPI LFI -nwWiig W fSBr lrmafwf mor ;r, anaX*-otP~M% R(W%mberm. f 7

Nr. W,

E&--

M~siveamraim-tBrnBn op d~@mmkJee,Bgd4ven, TwiWtlsohe

m

~ a n m i b -2

t'isep grorrd Y@ wn @tak mt W @ f s ~ & t ~ n ~ Y m I ; a ( z w n m W g q , jsnuari

lm

f T?%

progmeffng, Ir.d:Ooakw% juli 1@2, ,

*NT: 82, Ylmtiearn in ge3sQlwrdci en &figmId~&9.I@. O n e a p dgMIerd IQ7&fsg0. Qrmf

-

Ywtkr- f T* ~eEbmik

-

SIac~slUt@iait, tng. H. E. Msnisen,$iF@m !ngh A. G Smfts (ì(IbnG), ctmamber Isal, t T@

Nr. 83, V.óetsyatemsn in cfe m e l k v m M j , Ir. P; J. M, Jl,snf3den, &qmber 1982. f 7m

Nr, (W. Sntjmahu11 e& gtrkuI1 in rants0enen yio0r w!~thm. Qmìmask op de4flietd 1-$7&?B&0. @mb"

YWmCbruIk -Sbehtkwalia8it. In@, H, E. Mmlsgn en J1 Westara, september lSB. f w0

~ l r ,

ai.

wcomputer op

,M

menrvwmfi~. EM ~ond&-mtrnisene arjwtatta. DC 1~ 8, IGWPS, cds~s(4nt. ber7982.

Wr, 86; Br(lm8nductle bv is~hapan. T. RuItwPapdl TW3,

r

f Fm

Nr. 87. Het inkuilw ven perspulp. hg.,#. C&-enr&'tm hg. J. Hmksak~nirr, tlemmim lm. f 730

Nr, 88. $paren . . van hteir&cY$rlBn tn kufhraer. In$,A,tB.Hengd~t+aprlf $%&% F l@*

~PGS

t 14-

w m p g h ~ r Wj h& Prorrfstntlon PR

Runderweg $ E18 PK Letwtad

dacw ttorSIng op @m 23bT42.f