Veranderende monumenten

(1)

Minor provincie Drenthe en 4 gemeenten

Programma

11.00 Welkom

drs. R. (Rein) Munniksma, gedeputeerde provincie Drenthe

11.10 Regionale economie

Prof.dr. J.P. (Paul) Elhorst, hoogleraar Regionale Economie (FEB-RUG)

11.40 Waardering van maatschappelijk vastgoed en leefomgeving

ing. J. (Jan) Veuger MRE FRICS, lector Hanzehogeschool Groningen

12.00 Herbestemming in de praktijk

ing. M.C. (Maarten) Vieveen M.Sc. , PhD candidate TU Delft/Hanzehogeschool Groningen

12.30 Lunch

(2)

Denken in waarden – Jan Veuger

Lecorale rede – lectoraat Maatschappelijk Vastgoed – Kenniscentrum NoorderRuimte

MEMO ‘PRESENTATIE AANPASSEN’

1.Voeg hiernaast de titel en ondertitel van de presentatie in

2.Pas de voettekst aan naar de titel van de presentatie via Beeld > Koptekst en voettekst

3.Verwijder deze memo door op de rand van dit gele vlak te klikken en op delete te drukken

SUCCES!

Veranderende Monumenten

M.Sc. ing. M.C. (Maarten) Vieveen, PhD Candidate

(3)

Veranderende Monumenten

Herbestemming en energiebesparing als middel voor behoud

Inhoud

1. Inleiding

2. Collectieve & individuele waarden

3. Mechanismen bij herontwikkeling

a. Terrein steenfabriek Rusthoven, Wirdum (Gr) b. Sint Petruskerk, Eindhoven (N-B)

4. Discussie

PhD research: Preserving listed monuments in the Netherlands A generic approach for preservation and use Promoter Prof. Hans de Jonge (Real Estate Management, TU Delft) Co promoter Ph.D. Hielkje Zijlstra (RMIT, TU Delft)

(4)

Veranderende Monumenten

Inleiding

Monumentenzorg

• Doel: conserveren erfgoed

Verandering in benadering

• van ‘Conserveren’ (tot ca. 1990)

• naar ‘Behoud door ontwikkeling’ (2000), mits een ontwikkeling met respect

(ondergeschikte verandering)

(5)

Veranderende Monumenten

Collectieve & individuele waarden (Throsby 2007)

Conflicterende waarden (Dulski 2014)

• Kan per schaalniveau (onderling) verschillen

• Diverse ideeën bij ‘een acceptabele verandering’ • Belangen van actoren divers

Collectief – maatschappij

• Behoud erfgoed

• Duurzame ontwikkeling

Individueel – persoon of groep

• Toerisme

• Waarde (€) grond en gebouw • Exploitatie

• Beleving • Identiteit

(6)

Veranderende Monumenten

Mechanismen bij herontwikkeling

Ruis in discussie over gewenste verandering

• Verschillend paradigma?

• Erfgoedsector: ‘Behoud door ontwikkeling’

• Monumenteigenaren: ‘Conserverende overheid’ (Vieveen 2014) • Onduidelijkheid over ambities en uitgangspunten?

Inzicht in waarom

• Wat zijn ambities van actoren? Welke randvoorwaarden stellen ze? (Nelissen ea 1999, Hajer ea 2000, Van der Schoor 2014, Boschma 2014, Vieveen 2014) • Waarom dient de huidig situatie veranderd te worden? (Nelissen 1999) • Door welke mechanismen wordt herontwikkeling beïnvloed?

(7)

Veranderende Monumenten

Terrein steenfabriek Rusthoven, Wirdum

(8)

Veranderende Monumenten

Terrein steenfabriek Rusthoven, Wirdum 1837-1965

Probleemanalyse

• Leegstand: vooruitgang techniek • Gekocht als belegging

Ontwikkelingen

• 1993: restauratie en herbestemming; omgevingsvisie Wirdum

• 2004: restauratie, herbestemming en uitbreiding; recreatie Rusthoven • 2008: conservering, nieuwbouw; recreatie Rusthoven

(9)

Veranderende Monumenten

1993: restauratie en herbestemming; omgevingsvisie Wirdum

(10)

Veranderende Monumenten

2004: restauratie, herbestemming en uitbreiding; recreatie Rusthoven

Probleemanalyse

• Ontwikkelingen in technologie

(11)

Veranderende Monumenten

2008: conservering, nieuwbouw; recreatie Rusthoven

(12)

2013-2014: sloop (?) en nieuwbouw (?); woningbouw Rusthoven (?)

Veranderende Monumenten

(13)

Veranderende Monumenten

(14)

Veranderende Monumenten

Sint Petruskerk, Eindhoven

Aanleiding onderzoek

Probleemanalyse

• Waarom energiebesparing?

• Wat zijn uitgangspunten voor verandering?

Energieverbruik Gas (m3) Elektriciteit (kWh)

Op jaarbasis 20.000 14.000

Per effectief uur

(15)

Veranderende Monumenten

Waarom energiebesparing? Kerkelijke gezindheid 1849-2009 (CBS 2014) 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 1 8 4 9 1 8 5 9 1 8 6 9 1 8 7 9 1 8 8 9 1 8 9 9 1 9 0 9 1 9 2 0 1 9 3 0 1 9 4 7 1 9 6 0 1 9 7 1 1 9 8 0 1 9 8 9 1 9 9 9 2 0 0 9 Overige kerkelijke gezindten % Geen kerkelijke gezindte % Nederlands hervormd % Gereformeerd % Protestantse Kerk in Nederland % Rooms-katholiek %

(16)

Veranderende Monumenten

Wat zijn uitgangspunten voor verandering?

• Bestaande situatie (kwaliteitsniveaus) • Comfort kerkbezoekers (thermisch comfort) • Voorkomen schade (interieur, Walcker orgel) • Waardering (randvoorwaarden)

• Bisdom (eigenaar: kerkpolitiek) • Parochianen (gebruikers: beleving) • Overheid (RCE: waardestelling)

(17)

Oplossingen

• Energieke Restauratie • Verbeteren CV installatie • Bevochtigen kerkorgel

• Energie inkopen door Bisdom? • Markt uitdagen

• Innovatieve oplossingen • Garantie op beloftes • Nevengebruik

• Gevoelig binnen kerkpolitiek

Veranderende Monumenten

(18)

Veranderende Monumenten

Discussie

Hypothese PhD research

Generieke benadering met herontwikkelingsstrategieën

Basis in

• Algemene ontwikkelingen

technologie, economie, demografie, institutioneel, cultureel-maatschappelijk, landschappelijk

• Mechanismen

project-technisch, proces-voorkeuren • Scenario's t.b.v. keuze

(19)

Veranderende Monumenten

Discussie

Inzicht ambities en randvoorwaarden van diverse actoren t.b.v. besluitvorming

‘vooroverleg’, ‘keukentafelgesprek’ of ‘samen door het gebouw lopen’

(Hajer ea 2000, Vieveen 2012)

Inzicht in mechanismen t.b.v. alternatieve oplossingen

• Techniek (energiebesparing, akoestiek) • Vastgoedconcept (afzetmarkt, huurders) • Financiering (subsidie? vrienden van …)

• Draagvlak (omwonenden, marktpartijen) • Betrokken actoren (inspirator, positie) • Fasering (tijdelijk herbestemmen, deel