Tijdelijke ontsluiting in de ‘Zanden van Alden Biesen’ te Tongeren

AFZETTINGENWTKG 29_(3),2008 51

Tijdelijke ontsluiting

de ‘Zanden

Alden Biesen’

Tongeren

Johny Laporte*

Bij een eerstebezoek bleek_{dat, wegens} de steile

wan-den,de bodemvandeputeigenlijkonbereikbaarwas. Bij

een tweede bezoek was de eigenaar gelukkig ter

plaat-se enkregen wij zijnwelwillendetoelating omtot de_put

doortedringenvia de keldersvan eenbelendendgebouw.

Een tweetalemmersmetmateriaalom uittezeven

wer-den meegenomen.

Enkele_dagen later keerdenwij nogeens terug, dit keer

vooralmet debedoeling het_profielte_{bekijken en} grond-monsterste_{verzamelen. Jammer genoeg}washet daarvoor reedstelaat: de wandenwarenafgedekt metplasticende bodem_vande_{putwasklaargemaakt} voorhetstortenvan

eenbetonlaag.

Profiel

Wat hetprofielvan de_{bouwput (zie} defiguur hiernaast) betreftbeschikkenwijdus helaas slechtsover eenfotovan

de_zuidelijkewand van deontsluitingen van onze

waar-nemingen.

Bovenaanwas heteentroep: geroerde grond, vermengd

metmateriaal dat uit debouwputkwam_(A). Een_duidelijk maaiveld kon niet_vastgesteld worden.

Dieper gaand boodeenlaag vanzo’n tien centimeter dik

wathouvast;_{enige silexkeien,} kleinere_keitjes en

afgesle-ten resafgesle-ten van_{Glycymeris (1).}

Vervolgens waseenlaag geel/lichtbruinzandtezien, 50 centimeterdik (2).Deze_laagwerd niet onderzocht. Detwee meterdaaronder, tot

op debodemvande

bouw-put,bestond uiteenhomogeen lijkend pakket van lichtgrij-zeklei (3). Bij nader toezien bleek het eerderte_gaanom

laagjes lichtgrijze klei, zandige klei,dunne_laagjes (maxi-maal_{eencentimeter)}wit zandmetveel_schelpen, plaatse-lijk aaneengekit enroestkleurig wordend.

In de bodemvandebouwput werdeenhandboring uitge-voerd. Maar datwashelezwarearbeid, en zewerdna

an-derhalvemeter_{gestaakt.Tot op dezediepte}blevenwe

het-zelfdepakketaanboren.

Het betreft_{hoogstwaarschijnlijk} eenfacies behorendtothet Alden Biesen_{Lid, Borgloon Formatie, Tongeren Groep,} Onder-Oligoceen (Rupeliaan).

Profiel _{tijdelijke ontsluiting Tongeren}

N 5° 47’ 17,88” /O 5° 27’ 49,32”

1 Enkelesilexkleien, afgesleten resten van

2 Geel / lichtbruin zand

3 laagjes lichtgrijze klei, dunne _laagjes wit zand metveel_{schelpen, plaatselijk aaneengekit} Tijdens het_najaar van2007waser - gedurende eenkorte

periode

-op hetgrondgebiedvande_{gemeenteTongeren}een

tijdelijke ontsluiting in de ZandenvanAlden Biesen.

In het noordenvanhet_stadje,aande_{Bilzersteenweg} (co-ördinaten: N 50°47’_17,88”/ O5°27’49,32”) zagenwe een

uitgraving die bedoeldwasvoordeaanlegvan een

onder-grondse parkeergarage voor eenaantal flats dieer

boven-opmoesten komen.

A Geroerd, leem,vermengd met materiaal uit de bouwput

AFZETTINGEN WTKG 29_(3),2008 52

Soortenlijst

Een aangenameverrassing wasdat deschelpjes in

uitste-kende conditie bewaard_{gebleven zijn.}In totaal werd zo’n vier_{kilogram uitgezeefd} materiaal doorzocht.

Naast de_schelpjes werden_vrijveel_(nooitgroterdan drie millimeter_{wordende) werveltjes}vanvissengevonden. We vonden ook één enkele otoliet_(veelgroterdan de wervel-tjes),tweerestjesvandecapoden,watzeepokken, ostraco-denenkalkkokerwormen.

Mollusken

Bivalvia

Aulacomya subfragilis (d’Orbigny 1847)-enkelschelpjes

vanjuveniele dieren

Modiolula

pygmaea(Philippi, 1843) Paralucinella undulata_{(Lamarck, 1806)}

Parvicardium_{nystianum tongricum (Bayan, 1873)} Polymesoda subarata_{convexa(Brogniart, 1822)}

Cordiopsis incrassata(Nyst, 1836)-komt enkel

voorin de

kleiige facies_vande Zanden_vanAlden Biesen Corbula_{(Varicorbula) gibba subpisum (d’Orbigny, 1852)} Lentidium_{(Ajanssenium) donaciforme (Nyst, 1836)}

Gastropoda

Theodoxus_{(Vittoclithon)}hoeseltensis_Marquetet_al.,2008 Sandbergeria cancellata_{(Nyst, 1836)}

Potamides lamarcki_Brogniart, 1810

Granulolabium_{plicatum moniliferum (Deshayes, 1834)} Mesohalina_{margaritaceus labyrinthus (Nyst, 1836)}

Melanoides_{fasciata (J. Sowerby, 1819)} Euspira achatensis_{(De Koninck, 1837)}

Turboella turbinata_{(Lamarck, 1804)} ‘Hydrobia’ draparnaldii (Nyst, 1836) Stenothyroidespupa(Nyst, 1836)

(d’Orbigny, 1847)

(Marquetetal., 2008)

(Sandberger, 1859)

Aulacomyasubfragilis

Granulolabium plicatummoniliferum

(Von Koenen,1891) (Deshayes,1834)

Planorbariusjunci

Solariorbis decussatus

AFZETTINGEN WTKG 29_(3),2008 53

Stenothyroides bidens_{(Bosquet, 1859)} Solariorbis decussatus_{(Sandberger, 1859)} Nystiaduchasteli_{(Nyst, 1835)}

Keepingia gossardii (Nyst, 1836) Mangelia costellaria_{(Nyst, 1836)}

Syrnola (Puposyrnola) laevissima_{(Bosquet, 1859)} Syrnola (Puposyrnola) intumescens(VbnKoenen, 1891)

Odostomia_{pingue (V}onKoenen, 1891)

Lymnaea (Stagnicola) fabulum (Brogniart, 1810) Gyraulus (Gyraulus)schulzianus_{(Dunker, 1853)} Vallonia_{sandbergeri (Deshayes, 1864)}

Planorbarius_{junci Marquet} et_al.,2008

Voor de_{aardigheid zijn hierbij} foto’s_{gevoegd van}enkele algemene en vanenkele kleineresoorten,waarvannietzo

veel beeldmateriaalbestaat.

Deze korte_bijdrage had ik niet kunnen_schrijven zonder derecente publicatie van RobertMarquet, Jos _Lenaerts, Cor_Kamekamp enRichard Smithbijde_hand,enik dank

Marquet voorhet kritisch nalezenvande tekst.

Literatuur

Glibert, M. & De _{Heinzelin, J.,}1954.L’Oligocène in-férieur_Beige. Volume Jubilaire Victor Van _Straelen,

Bruxelles

Janssen, A.W.,1963._Gastropoda uit de_Belgische “Sables

de Vieux Joncs” ende Nederlandse “Cerithiumklei” (Oligoceen). Basteria 27_(1-2)& 27_(3-4).

Marechal, R. & _Laga,R, 1988. Voorstel Lithostratigrafi-sche _Indelingvanhet_Paleogeen. Brussel.

Marquet, R., Lenaerts, J., Kamekamp, C., Smith,R., 2008. The molluscan fauna of the_BorgloonFormation in Bel-gium (Rupelian, Early Oligocene). Palaeo_Publishing

anLibrary,Palaeontos 12.

Nyst, PH., 1835. Tableau des fossiles de la_province de Limbourg. In: VanderMaelen, Ph., Dictionaire géo-graphique du_Limbourg, Bruxelles.

Nyst, P.H., 1845._Description des_coquilles etdes poly-piers fossiles des terrains tertiaires de la _Belgique. Bruxelles.

*Johny Laporte, email:_{johny.laporte@skynet.be}

(Marquet, 2008) Nystiaduchasteli (Nyst, 1836) Theodoxus (Vittoclithon) hoeseltensis (Nyst, 1835) Sandbergeriacancellata