ETE-AK-VWO-2014-1-c

(1)

Correctievoorschrift VWO

2014

tijdvak 1 woensdag 21 mei 07.30 - 10.30 uur

Aardrijkskunde

Inzenden scores

Verwerk de scores van alle kandidaten in het bijgeleverde programma Wolf. Zend de gegevens uiterlijk woensdag 4 juni 2014 elektronisch naar het ETE.

(2)

Het correctievoorschrift bestaat uit: 1 Regels voor de beoordeling 2 Algemene regels

3 Vakspecifieke regels 4 Beoordelingsmodel

1 Regels voor de beoordeling

Het werk van de kandidaten wordt beoordeeld met inachtneming van de artikelen 30, 31 en 32 van het Landsbesluit v.w.o.-h.a.v.o.-v.s.b.o. d.d. 23-06-2008 (PB. 2008, no. 54). Voor de beoordeling zijn de volgende passages van bovenvermelde artikelen van het Landsbesluit van belang:

1 De directeur doet het gemaakte werk met een exemplaar van de opgaven, de beoordelingsnormen en het proces-verbaal van het examen toekomen aan de examinator. Deze kijkt het werk na en zendt het met zijn beoordeling aan de directeur. De examinator past de beoordelingsnormen en de regels voor het toekennen van scorepunten toe die zijn gegeven door het ETE (Examenbureau). 2 De directeur doet de van de examinator ontvangen stukken met een exemplaar van

de opgaven, de beoordelingsnormen, het proces-verbaal en de regels voor het bepalen van de score onverwijld aan de gecommitteerde toekomen.

3 De gecommitteerde beoordeelt het werk zo spoedig mogelijk en past de beoordelingsnormen en de regels voor het bepalen van de score toe die zijn gegeven door het ETE (Examenbureau).

4 De examinator en de gecommitteerde stellen in onderling overleg het aantal scorepunten voor het centraal examen vast.

5 Komen zij daarbij niet tot overeenstemming, dan wordt het aantal scorepunten bepaald op het rekenkundig gemiddelde van het door ieder van hen voorgestelde aantal scorepunten, zo nodig naar boven afgerond.

2 Algemene regels

Voor de beoordeling van het examenwerk zijn de volgende bepalingen van toepassing: 1 De examinator vermeldt op een lijst de namen en/of nummers van de kandidaten,

het aan iedere kandidaat voor iedere vraag toegekende aantal scorepunten en het totaal aantal scorepunten van iedere kandidaat.

2 Voor het antwoord op een vraag worden door de examinator en door de gecommitteerde scorepunten toegekend, in overeenstemming met het beoordelingsmodel. Scorepunten zijn de getallen 0, 1, 2, .., n, waarbij n het

maximaal te behalen aantal scorepunten voor een vraag is. Andere scorepunten die geen gehele getallen zijn, of een score minder dan 0 zijn niet geoorloofd.

3 Scorepunten worden toegekend met inachtneming van de volgende regels: 3.1indien een vraag volledig juist is beantwoord, wordt het maximaal te behalen

aantal scorepunten toegekend;

3.2indien een vraag gedeeltelijk juist is beantwoord, wordt een deel van de te behalen scorepunten toegekend, in overeenstemming met het

beoordelingsmodel;

(3)

toegekend naar analogie of in de geest van het beoordelingsmodel;

3.4indien slechts een voorbeeld, reden, uitwerking, citaat of andersoortig antwoord gevraagd wordt, wordt uitsluitend het eerstgegeven antwoord beoordeeld; 3.5indien meer dan een voorbeeld, reden, uitwerking, citaat of andersoortig

antwoord gevraagd worden, worden uitsluitend de eerstgegeven antwoorden beoordeeld, tot maximaal het gevraagde aantal;

3.6indien in een antwoord een gevraagde verklaring of uitleg of afleiding of

berekening ontbreekt dan wel foutief is, worden 0 scorepunten toegekend tenzij in het beoordelingsmodel anders is aangegeven;

3.7indien in het beoordelingsmodel verschillende mogelijkheden zijn opgenomen, gescheiden door het teken /, gelden deze mogelijkheden als verschillende formuleringen van hetzelfde antwoord of onderdeel van dat antwoord;

3.8indien in het beoordelingsmodel een gedeelte van het antwoord tussen haakjes staat, behoeft dit gedeelte niet in het antwoord van de kandidaat voor te komen.

4 Het juiste antwoord op een meerkeuzevraag is de hoofdletter die behoort bij de juiste keuzemogelijkheid. Voor een juist antwoord op een meerkeuzevraag wordt het in het beoordelingsmodel vermelde aantal punten toegekend. Voor elk ander antwoord worden geen scorepunten toegekend. Indien meer dan een antwoord gegeven is, worden eveneens geen scorepunten toegekend.

5 Een fout mag in de uitwerking van een vraag maar een keer worden aangerekend, tenzij daardoor de vraag aanzienlijk vereenvoudigd wordt en/of tenzij in het beoordelingsmodel anders is vermeld.

6 Een zelfde fout in de beantwoording van verschillende vragen moet steeds opnieuw worden aangerekend, tenzij in het beoordelingsmodel anders is vermeld.

7 Indien de examinator of de gecommitteerde meent dat in een examen of in het beoordelingsmodel bij dat examen een fout of onvolkomenheid zit, beoordeelt hij het werk van de kandidaten alsof examen en beoordelingsmodel juist zijn. Hij dient de fout of onvolkomenheid wel mede te delen aan het ETE. Het is niet toegestaan zelfstandig af te wijken van het beoordelingsmodel. Met een eventuele fout wordt bij de definitieve normering van het examen door het ETE rekening gehouden.

8 Scorepunten worden toegekend op grond van het door de kandidaat gegeven antwoord op iedere vraag. Er worden geen scorepunten vooraf gegeven. 9 Het cijfer voor het centraal examen wordt als volgt verkregen.

Eerste en tweede corrector stellen de score voor iedere kandidaat vast. Deze score wordt meegedeeld aan de directeur.

De directeur stelt het cijfer voor het centraal examen vast op basis van de regels voor omzetting van score naar cijfer. Dit cijfer kan afgelezen worden uit

omzettingstabellen die beschikbaar worden gesteld door het ETE na de bepaling van de definitieve cesuur.

3 Vakspecifieke regels

Voor dit examen Aardrijkskunde VWO 2014 eerste tijdvak kunnen maximaal 58 scorepunten worden behaald. Het examen bestaat uit 40 vragen.

(4)

Vraag Antwoord Scores

4 Beoordelingsmodel

Opgave 1

Zoetwaterreserves

1 maximumscore 1 Actualiteitsprincipe / Actualisme 2 maximumscore 2 Mogelijkheid D (0 punten)

• Relatief koude periode met als gevolg lage zeespiegel 1 • Door opwarming van klimaat relatief veel neerslag / afstroming

smeltwater 1

3 maximumscore 1

Krijt was relatief warm met hogere zeespiegelstanden.

De uitleg is een voorwaarde voor het toekennen van de score.

Twee van onderstaande elementen (voor elk 1 punt): • Als basis een ondoordringbare laag (hard gesteente) • Opvang van water in reservoirgesteente (bufferlaag) • Afdekking door ondoordringbare laag

Interglaciaal (relatief warme periode tijdens een ijstijd).

• China heeft het laagste percentage (70 – 85%) van de bevolking met

toegang tot goede waterbronnen 1

• GB 211D (Toegang tot water) 1

Nee (niet duurzaam), omdat VMGR’s niet- vernieuwbare bronnen zijn/ niet beschikbaar zijn voor volgende generaties/ op = op

De uitleg is een vereiste voor het toekennen van de score.

Meerdere antwoorden mogelijk, bijvoorbeeld:

Verzilting door toename van zoutgehalte in het grondwater en/of bodem of bijvoorbeeld situaties die ontstaan door bodemdaling/ verzakkingen/ verdroging.

(5)

Opgave 2

Bevolkingspolitiek in Chili

De periode van (45 jaar voor 2010 =) 1965 tot (30 jaar voor 2010 =) 1980.

(Ook goed: Als tussen 1960 en 1985 een periode van 15 tot 20 jaar wordt genoemd).

• Heden: antwoorden die erop duiden dat een generatie na de spanningen en onrust wederom minder kinderen worden geboren

(demografische winter) 1

• Toekomst: antwoorden die duiden op een ongelijke leeftijdsopbouw

zoals vergrijzing, grijze druk 1

(Dit laatste argument kan tevens voor het heden genoemd worden, echter kan eenmalig worden goedgerekend.)

Meerdere antwoorden mogelijk, bijvoorbeeld 207 A t/m F (GB 53), met juiste onderbouwing van keuze.

De uitleg van de keuze is een vereiste voor het toekennen van de score.

(Deze maatregel heeft niet hetzelfde effect in alle inkomensgroepen, want:) De maatregel werkt (wellicht) stimulerend in de lage inkomensgroepen, maar heeft (waarschijnlijk) weinig effect in hogere inkomensgroepen (voor vrouwen met opleiding/ baan/ carrière).

Het onderscheid tussen vrouwen met lagere en hogere inkomens is een vereiste voor het toekennen van de score

Meerdere antwoorden mogelijk (voor elk 1 punt):

Jaarlijkse kindertoeslag/ belastingvoordelen/ subsidies/ gratis kinderopvang/ verlengd zwangerschapsverlof/ gratis onderwijs/ …

Non-governmental organization (NGO)

Nee. Abortus blijft dan illegaal omdat het tegenstrijdig is met de

doelstelling om het aantal kinderen te vergroten/ vergrijzing tegen te gaan.

Voor het toekennen van de score is de toelichting vereist.

(6)

Opgave 3

Bali

• Thermische equator is op basis van temperatuur en de ITCZ op basis

van luchtdruk/ wind/ neerslag 1

• Thermische equator staat (in principe) vast, terwijl de ITCZ dynamisch is 1

Per vergelijking de score toekennen als de vergelijking compleet is.

• Oorzaak: de (droge) zomermoesson is afkomstig uit Australië (zuid/

zuidoost) 1

• Gevolg: Boven zee neemt deze (droge) zomermoesson vocht op en wordt zwakker naarmate het langer boven zee is (zodat het zuiden van Indonesië meer invloed heeft van de zomermoesson dan het westen) 1

• Stuwingsneerslag: wordt veroorzaakt door reliëf 1 • Stijgingsneerslag: wordt veroorzaakt door stijgende luchtbeweging (die

het sterkst is op het einde van de middag) 1

De klimaatgegevens gelden voor plaats B (0 punten) • Plaats A heeft door ligging van het gebergte een ander

neerslagpatroon (want het heeft drogere zomers/ nattere winters) 1 • Plaats C heeft lagere temperaturen door hogere ligging 1

Hongersnood door (verlies van vee en voedingsgewassen als gevolg van droogte en) bevriezing is opmerkelijk in tropische zone

• Oorzaak: Botsing/ subductie van Australische plaat en Sundaplaat. 1 • Gevolg: Vulkanisme ontstaat door toegenomen druk in de aardmantel,

die door de bovenliggende plaat dringt. 1

Ten zuiden van Bali zijn de hypocentra ondieper door begin subductie en ten noorden van Bali zijn hypocentra dieper door (diepere) subductie.

Voor het toekennen van de score is het onderscheid tussen het noorden en het zuiden vereist

(7)

Door de groeiende welvaart in de regio (global shift), is een toename van bezoekers uit de eigen regio.

• Hazard management heeft betrekking op natuurkrachten /

milieuproblemen. 1

• Terroristische aanslagen voorkomen vergt andere maatregelen (dan de gebruikelijke aanpak van hazard management). 1

Twee voorbeelden (voor elk 1 punt) van nadelen van (massa)toerisme, bijvoorbeeld: sterke internationale afhankelijkheid / afroming van winsten / impact op milieu / druk op voorzieningen / culturele botsing /

arbeidsomstandigheden / prijsstijgingen

• Voor: De meeste inwoners van Indonesië zijn Islamitisch 1 • Tegen: In bepaalde gebieden hebben de inwoners een overwegend

(8)

Opgave 4

Het regionale beeld van het Caribisch gebied

• Voor: globalisering leidt bijvoorbeeld tot het regelmatig gebruiken van stereotype beelden (door massamedia). 1 • Tegen: globalisering leidt bijvoorbeeld tot meer toegang van informatie

(zodat stereotype beelden worden ontkracht). 1 (Voor beide argumentaties zijn meerdere antwoorden mogelijk)

Offshoria staat voor de offshore-activiteiten (belastingparadijs) op de Bahama’s.

• Het noordelijke deel van de Kleine Antillen (dichtst bij de V.S.). 1 • Dit deel is een tussenliggende mogelijkheid / intervening opportunity

voor het zuidelijke deel. 1

(Transporteerbaarheid kan, mits goed beargumenteerd, tevens worden

goedgerekend.)

Met regiomarketing kunnen de Kleine Antillen zich van elkaar

onderscheiden met het promoten door te wijzen op het bijzondere (terwijl de Grote Antillen reeds een ‘eigen’, bijzonder beeld hebben)

El Diablo staat voor Fidel Castro / voor het socialistische/communistische beleid van Cuba omdat de ideologie van Castro/Cuba botst met die van de V.S. (dus duivels vanwege politieke dreiging, bijvoorbeeld door verwijzing naar Koude Oorlog/ Cubacrisis)

Doordat deze gevangen buiten het internationale recht vallen (met excessen als martelingen) botst deze situatie met de democratische waarden van de Verenigde Staten (en dit heeft tot veel internationale kritiek geleid, waardoor het beeld van de VS is veranderd).

Door de autonome status van Puerto Rico binnen de V.S zijn zij (in feite) inwoners van de Verenigde Staten (en dus geen Mexicanen).

(9)

• Politiek argument: antwoorden die duiden op de status van de

nationaliteit/ legaliteit van burgerschap. 1 • Sociaal-cultureel argument: antwoorden die duiden op taalproblemen

(Creools)/ culturele botsing. 1

(score voor eventuele argumentatie over gebrek aan politieke

kennis/ervaring kan maximaal 1x worden toegekend)

• Na de onafhankelijkheid is (landbouw)grond verdeeld en dit leidde tot

ontbossing/houtkap. 1

• Deze ontbossing leidde tot erosie van landbouwgrond / degradatie

(zodat het land nu niet in staat is om zichzelf te voorzien) 1

Overstromingen/ aardverschuivingen (massabewegingen)

De levensomstandigheden (welzijn) verslechteren, dus het HDI-cijfer van Haïti daalt.

(10)

6 Bronvermeldingen

bron 1 vrij naar: http://wereldnieuws.blog.nl/milieu/2013/12/05/grote-voorraad-zoetwater- onder-oceaanbodem

bron 2 bron: http://www.nature.com/nature/journal/v504/n7478/full/nature12858.html

bron 3 vrij naar: www.nature.com/nature/journal/v504/n7478/full/nature12858.html

bron 4 methode Terra (Wolters-Noordhoff), Aardrijkskunde Tweede Fase VWO

bron 5 vrij naar: http://www.wetenschapsforum.nl/index.php/topic/176141-zijn-we-te-laat-met-het-afkoelen-van-de-aarde/page__st__15

bron 6 vrij naar: http://www.katholieknieuwsblad.nl/nieuws/item/4058-chili-wil-grote-gezinnen -belonen.html

bron 7 http://populationpyramid.net/Chile/2010/

bron 8 vrij naar: http://www.womenonwaves.org/nl/page/460/abortion-laws-worldwide

bron 9 https://courseware.e-education.psu.edu/courses/earth105new/content/ lesson07/03.html

bron 10 vrij naar: travelmarker.nl/bestemmingen/azie/indonesie/geografie/landschap.htm bron 11 vrij naar: http://map.vbgood.com/Bali.htm

bron 12 http://tourismportfolio.wordpress.com/destination-innovation/ bron 13 vrij naar: Boek Caribisch Gebied, HAVO en VWO

bron 14 http://www.behance.net/gallery/Mapping-Stereotypes/355732

bron 15 vrij naar:

http://www.nrc.nl/nieuws/2013/01/30/een-blanke-man-die-met-een-jamaicaans-accent-praat-racistisch-of-niet/

bron 16 vrij naar: http://www.parool.nl/parool/nl/225/BUITENLAND/article/detail/3547104/2013/