Richtlijnen voor anti-infectieuze behandeling in ziekenhuizen BVIKM 2017
BOTULISME
• Klinische aspecten en commentaren
o De symptomatologie wordt veroorzaakt door toxines (3 verschillende hittegevoelige toxines: A, B en E) die in vivo worden geproduceerd door de pathogeen.
o Transmissie kan op verschillende manieren gebeuren.
Voedselbotulisme door inname van in de voeding aanwezige, vooraf gevormde toxines.
Wond botulisme: contaminatie van wonden door de sporen die vervolgens ontkiemen en toxines gaan produceren. Meer en meer geassocieerd met intraveneus drug gebruik (zwarte teer heroïne die tijdens de bereiding met sporen wordt gecontamineerd).
Zuigelingenbotulisme veroorzaakt door de ingestie van sporen, gevolgd door kolonisatie van de darm en daaruit volgende absorptie van toxines. Komt zelden voor bij volwassenen (intestinaal toxemisch botulisme).
Inhalatiebotulisme is het gevolg van toxines in de lucht (opsnuiven van gecontamineerde cocaïne, potentiëel bioterroristisch wapen).
Iatrogeen botulisme door het injecteren van toxines voor kosmetische of therapeutische doeleinden (normalerwijze zijn de daarvoor gebruikte doses te laag om botulisme te veroorzaken).
o Onafhankelijk van de transmissie: symmetrische verlamming van de craniale zenuwen gevolgd door een dalende, symmetrische slappe verlamming van de willekeurige spieren, die kan leiden tot progressieve ademnood en dood. Geen koorts. Constipatie komt vaak voor eens het neurologisch syndroom zich voluit manifesteert. Nausea, braken en diarree kunnen optreden bij het begin van de pathologie.
o Patiënten verdacht van botulisme moeten onmiddellijk worden opgenomen in een afdeling voor intensieve zorgen (frequente monitoring van de vitale capaciteit en mechanische ventilatie indien nodig).
o Debrideren is aangewezen bij patiënten met wondbotulisme, zelfs wanneer de wonde op het eerste gezicht goed geneest.
o Belgisch nationaal referentiecentrum: WIV, Brussel. o Meldingsplichtige infectie.
• Betrokken pathogenen o Clostridium botulinum.
• Empirische anti-infectieuze behandeling o Geen.
• Gedocumenteerde anti-infectieuze behandeling
o Geen antibiotica (geen bewezen voordelen, toename van de vrijstelling van toxines door de bacteriolyse). o Zo vroeg mogelijk toedienen van antitoxines (neutraliseren enkel de toxines die nog niet vastzitten op de
zenuwuiteinden).
Huidtesten zijn aangewezen vóór de administratie van antitoxines (overgevoeligheid voor serum en/of antitoxines).
Botulisme antitoxine is niet meer beschikbaar in België (contact opnemen met de gezondheidsautori-teiten). Levering binnen de 24 uur mogelijk via GSK Vaccines GmbH in Marburg, Duitsland [+49 6421 3915 (kantooruren) of +49 6421 3860 (buiten de kantooruren)].
