JÄ< " ••
;•• ' iiwmw WOB watoiaïiB»
STARINGGEBOUW °» bodemkartering van de gemeente Heeze. yi ƒ / ƒ
. %v M f y 7
- De gemeente Heeze is een zandgebied in het
Noord-Bra-«£•' bantse zandlandschap, ruw geschetst ongeveer aan de Zuidkant
daarvan tussen de bovenloop van de rivieren Dommel en
Aa.-. Haar oppervlakte beslaat ongeveer 3900 haAa.-. grondAa.-. Naar
het tegenwoordige bodemgebruik liggen deze als volgt verdeeld:
Ongeveer 2000ha. behoren tot de bouwlandgronden,
700 ha. tot weiland, en
1200 ha. tot de woeste gronden, waaronder ook nog een
200 h a . bos te rekenen zijn.
In Heeze is de veldbodemkartering terhand genomen met als
doelstelling de bestudering van de landbouwkundige
mogelijk-heden van dit gebied met betrekking tot een intensivering van
het bodemgebruik. Speciaal in het zoeken van intensiever
bodemproductievormen is het doel van dit onderzoek
geconcre-tiseerd, omdat het als vraagstuk een onderdeel vormt van een
bevolkingsprobleem, waarvoor de gemeente H.eze (overigens
niet als . . ...-.) zich ziet geplaatst.
Als opdrachtgeefster van dit bodenoncon-veek ziet zij in
een verruiming van de bestaansgolegeaheic. IJ. ...e
landbouwbe-drijf stak sn zover dit mogelijk is, eer n=o oltolijke
cglos-sing van ha a-r bevolkingsvraagstuk, noew--1 Mo;. In:.: tat e v*;el
meer omvat. H ar bevolking, is sterk ore nia. n.o. In tv ^ e
richtingen h e b ben de verschuivingen op net ogenblik ei v. ts,
die échter /men, aan het begin staan<fevan -en oneven te lir. _n.
;.ro-ees, waarin het overwegen ven elke mogelijkheid V O M coat .n:a~
verruiming de aandacht verdient, nog .mo..""" ten G öle. al.; o;,
loo-sine aanvaar It-//ere den, -eze zijn ei o
c~~-;
a
!, . \ ot-1.
UÜ.,-trio buiten du gemeente on in de j;r;:-tv^ e • ^-^r n-"\7 klein»
industrie binnen de gemeente. Het ont Ir
•
. odu. on^ai ae ir.iiCi.ge
omstandigheden, waarin de landbouwbedrijven verkeren, -.an ean_
derde uitwee v/a s rh een de gerne enteloidino o.-;arne net neaaelte
a>
van ha,...r bevolkingsaanwas zou willen wijden, dat uit de 1
and-bouwende stand voort-komt. Deze zou no ei an zijn, in zover de
nogelijkheder; het toelaten, de landbouv. zelf, waarin het m o
-menteel nog wordt grootgebracht. Op hot ogenblik valt ei een
afvloeiing naar de industrie te constateren, wat ongaarne
wordt gezien, onder meer vanwege het feit, dat n.o_x niet v/eet,
welke absorntie-riogeiijkheden de landbouw in der-,e gemeente
nog biedt bij eon invoering van nieuwe productievormen.
Hie i-neen; ia dan de achtergrond geschetst van het
land-bouwkundig vraagstuk, waaruit deze veldbodemkartering is
voortgekomen.
De toeatand waarin het gemengde landbouwbedrijf in deze
gemeente verkeert, ia verre van rooskleurig. Vooreerst heeft
de grootte van het bedrijf naar de tegenwoordige opvatting
te" verldq___n.ini--'tuagrens overschreden, door bedrijfssplitsing.
Voeg hier nog aan toe de geringe opbrengsten von de gronden, .
waaruit dez- ^.nndbedri jven voor een groot gedeelte zijn
samen-gesteld, Gv;:. aijn tezamen met de overdaad eaa arbeidskrachten,
nelke somwijlen op een verkapte werkloosheid lijkt, de zwakke
hoofdelementen genoemd welke de structuur van deze bedrijven
kenmerken.
eat de landbouwkundige kwaliteiten van de gronden betreft,
is Heeze niet met de bejrbejvan liet Brabantse zan .andschap
be-de e ld. ernienè '
In de landbouwbedr.ïjfsvoering komt dat on dei . .eer hierin
uiting, dat men wegens gebrek aan vruchtbare vochthoudende
zandgronden, verschillende gewassen moet telen op gronden, die daarvoor minder geschikt zijn. De aanleiding ligt hij de omvang van de veestapel, welke relatief groot is voor dit gemengd bedrijf. De oppervlakte grasland voor deze is onvoldoende. Dit heeft twee gevolgen. Ten ,eerste namelijk,dat het
grasland practisch geen leverancier is voor wintervoedsel, waarvoor de normale compensatie gevonden wordt op het bouwland^ dat bieten en graan-stroo levert, alsmede voor een klein gedeel-te ook dienst doet als loinstweide^welke het ontbrekende restant aan wintervoedsel levert.
Het tweede gevolg van liet kleine grasland-areaal is, dat het bouwland ook in de zomer vaak nog door middel van kunst-weide de veestapel van het nodige moet voorzien. Typerend voor het gebrek can goed weiland is, dat het nog maar een tien-tal jaren geleden is, dat op sommige bedrijven geen weide-periode voor het voe bestond. Men hield de koeien de hele zo-mer door op stal, om de rantsoenering 20 effectief s^e±±|z" te maken als (iet maar kon. ^en meer gevolgde methode uit ei • tijd was,dat men het vee rat;ar enkele uren op de dag naar buiten liet g.van.
ï!et e-en dienst bahrst oiling;, ran het bouwland aan a e v-.
e-houder ij vun lie-, bedrijf, o;o ooi; wijze zoals boven d^.cm-; ev
-is het düideli.;] it, d.i. b er voos- Ue meest eisende landbouw;-ew>.
;.-S3- aimr w\'i • I-vjtG ov •''i1' ;f+ » Tatuuriijk '«order- de bes oc
I UA C ' , t v r ' m o » ci v Liiat d u z t r j o , J J t ' Je t L i. O x ^ J >ii K n , , c x t- 1 1 i _ ^ i , « o 1 1 "v 1 »J v - r " e z e r L e , o c "f t „ V » .> d l » a . i j U J X L u r l . e - \ o ^3 "»n ro j v t iL>-<~it >* i*-s« < i t t e ;> 1.1.0 « w e ^ 1 . "• u. >. - ' JVUI u t ' _s_ ^ 1 < e t 1 L- ;: ' P ' , u. u J O O 3 0 L ( « ! ' ] - « z e J.« >tr 1 1 1 e , •" ( v ^ r e o x i _ > * •. -."• L f < j i j A ' 1 f "« j s . n t j . J a n <•'( JA J . ' <. - v . J 11 v. . , ma r m i n d e r , i 1 ' u 1 v. t. j . t v . . < V 1 0 ( „ ue . t u i - o i J 1 » 1 1 ï 1 , ,AJ s * o VL 1 h a V e l , i < . K i ' \r n . , * j 1 , t C J i H ) t i i „ i t ' ' ' ' e e - i t 1 1 1 3t £ _ re ^> 3 e ' r fc i t j t f l i C e £ s . t T I J . i t ' ' s ». J „ t e ' d a ' * o s* j o t t V ^ * c . ux »', W J e l a Û u J C . J „ ^ -uQu , , * L j fi i ,1 * a a r I n a t n*/ku -c i i v. -*t j u t c*>ZcinL_ , y t x n . ^ . r û o . . i " u ^ m t 7 k z t. F, ^ " T ^ i S t m , \ < ">t c o o i l i n u i . O f a i . -t ^ -&g-t; , x, J s. o . f l u ac f ». s e 1 t J ^ » 1 i l « t j i ? - t j i C t f t T fr f , i* c • ,v t o_* s e p t au ->v '"i . tr \ V1 ' -L.*3 ' „ s e , 'it r o b e t , o n t o t a a x , . I n r i a r e J i is." t , - e n c mue
3
uitkwamen, zijn geen stroompjes overgebleven, nadat o p de u i t -snijding v a n net landschap een opvulling m e t zandige leem in de laagste delen w a s gevolgd. M e t elkaar bepalen deze dalen het grootste relief van het landschap, terwijl de h o -gere delen daartussenin een zwak-golvend verloop h e b b e n ,
eigen aan h e t dekzandlandsohap.
D e landbouw heeft zich voornamelijk ontwikkeld in de door rivieren versneden delen v a n hot zandlandschap. M e n vindt de ,egen met de aangrenzende boerderijen o p de hellingen van hoog n; ar laag, ongeveer op -..en plaats die het midden
houdt tusson beide» Dat i a , w a a r de zwaardere bouwlanden liggen enerzijds, de lage gronden (oorspronkelijk de beemd-weilanden) anderzijds,
•,an do d'estzijde en de Oostzijde strekt de gemeentegrens
zich uit over tv/e e grote heide-cor-irlexan, welke niet door rivieren vorsneden zijn. d e relisd-voriuen hiervan worden bepaald door vennen e n zandrug. ;ei... Ditzelfde geldt voor enkele kleinere delen van dt g e d e u n d e , welke u i t heide zijn ontgonaer.
'ru;;2Ê "net .'-tobied van de»,;on-;i;i cultuurgronden en do o u d s t e vxnr en we c e
Ook l a n d s a d a v g e l i jd. kiüadiga c:i'."T.fi1'.i:el.iA
r a a d van u-i. -ad '• a a o n t a i r a Y t i n r o a , r "d--a\ tvecàt,'- c u l " a ;: - ' ' -aa rar. a:j •• •;.••• ^ a . • t -riroep vi VOXt'-JÏ'. '. l vV Î. .'.!.; 1": ,,, ,ii "'.! "• . "• "'. : ' " y f) ' ,"";.*' "•.'••:,. ; . . .. . i O . s ;08' do JOoontgiaaingsgronden. .•ze sei. oena.keI in de l a a a o a .
-gsbied. dij konen voor aai.. ,U3aats. e";., p.a laetjte ea de '.a ' .
-• r/.'i~ *ïd . .*,. G C ^T*OT'; ci O / l 17 *( '1 ••:'"•.'.
; -. . -•• : . • . ; • ^ ' q n r ' Q r ''S v 7 r- < 1 '*
' "/...' •— . \. ^-.jOi^T; «
:t ' • • - • ; • , • -.-•,< 'X. ï O ü a XaBlvC bÛLU, *
'.''!"• £U_ v.- ...a t. iic'v C/.'J :~ J -:i •_-;;:.'ijkste aaarora,.ö.r . .1 a.aaa a i lia.abouwklLP'. • 3 " i v gi o i <— , 1 Z'3 t _J * i. tirg<- a v. kon ,,e ' c , ' docj* 0^ aaa ."" 7 voj " r da. ! r . k, o~ j. > o~ e r L i e xZ ir- *_ t ' j j . J , ^ V^ t v -~ + t u i 0_ i. . - " . . ^ O 3U JO.J 1 „ lr d u i c ,a- ,'v t . •<n , . . i p .^ü3n wij c Su^-t: j u . r i j f . Dit ' " '""i r ude g r a s l a n d -"'* - ) on noemen, omdat ^ J " a i g . l e e m a f z e t -v o . t o r e e n genoend, r^vengioa-, o n t s t a a n l1- . - uüJto daaronder ^ i i On-.erjro.ud en meti-, ' - J t i scnei H en wi j L'J t ^druiuy gekleurde Qj -e e l or tgd n n ing t e xt >t ->'' '-ie t« J ' ° J' JO '> 3* i'
' a" i . i-î ^.^ i >i 1
ro O'1" - " i ,T V a t ; '<-» c
j •• Ï J >• * v "z.r Du * a .
V O J JL
-rolp van gronden ^.•»i n t grondwaterr.
s . u t i j goede en
OJLC ojui:le.nden i s ' c l i n - , oradat z i j L.ikctt- r i j n .
H e t -oede korenland en d e zware slibhoudende bouwlanden
lenen zieh n a m e l i j k v o o r fruitteelt r e s p e c t i e v e l i j k g r o e n t e -t e e l -t . Bij de laa-ts-te gronden li;*-t de invloed v a n h e -t grond-w a t e r boven 1 m e t e r . N a a r gelang nun zgrond-waarte en v o c h t i g h e i d val l m . ze uiteen in vroegere en late t u i n b c u w g r o n d e n .
De ;.r&slandgroneen v a n het oude zundbedrijf geven w i j de n a a m vav mude bemeste graslanögrondori, omdat hum voornaamste v e r
-s c P i l -s e a - kenmerk met onbeme-st gra-sland een zwart immeua üak i s . Zij ontlenen dit aan een bepaalde wijze van bemesten m o t het Pumeuze zar. d van het esbcuvlanc'. De opgebrachte a/ar ie laag heeft van. zijn oorspronkelijke samenstelling ook n o g het loodkleurig zand o v e r g e h o u d e n , w c m r i n eveneens eon punt v a n v e r s c h i l is gelegen m e t cmt van de broekige grijze o n d e r -g r o n c •
Ook deze gronden zijn vmc. ..V •• -.•w-jic v e s t i g i n g vwi> tuin-bouw bel ar.prijP, hoevml ze m .* "e ' ie P ;ud en v o e l t ! ; zijn«
ie dienen het ex ontwaterd i-,- , .o:>mm, wanneer m e n er aamore
da»- ei •mimit wie Paie tuiln/u ' :. m w - m o m op u i l t e l e n .
-m o o e c w t g i m iegsgroe.um •>•..-.•;. -vmneoes cndei*vereeeid
ir bommPen'igi'Gim.-Oï er :.pwe...- : ...
... . ... -,., ,..,,. ...,_>. '.v^..p -.•.^-'..Ufc,
'•• v-;.. .'... e; 1 ji..oon tot wc a e .me ale
*_.t .." ' m i r n m i i - z i j n , % i i ' m ' ' . 'm:. > i . 1 ;. '.'•..'..•..;. Imor de ... cmee-*
• ... ' .' .. e • >,...v'Ut,er u-n ewmP^w • - r I. • '. .' 1; :. ' -mm •.. o e r oj ei,., V:. n
c^i •..- ;•;.. •• • -vergemg vol-m; • - : ca . . " ' . : '.m csgro,m:' •*" '•••g-ü.Tjp-t
-4fi-i - . . . . •• - u ^ V , . - . . - .. . v . f -: '• '.- - A W V .
m. ':o.' m: e e m e . no—u-innn-j nk.t .;P • - r v ' L ^ ' ^ J J I1 e."*..':vm cd , —>r» Ü'. . :.'~
v**i "i < '..'"C—ol/jonaohu upu'ji.-.jt» -«.... k ».•... u imr m; i'. o
"'a :. m . t , d a t eo:m- g:m- •.•am.., p. Pern mlemeore 'b-.^.:=.:-..:m P..is — o Oi : o ;. ,.: „mmwr m m m m 1 • •.. ..- e ;;, - .:.e.w —-<1 ifeuma voor ; e v.. en— ''OU.'' '. .;. 1 ': ev f '1.... Ce e-»:, » e , . ...'T m .üCi' J u l i ' Xe L l ü l . g l ; >.» (.Wie eoü.OHi—
c c : i e mme - m r c e : ' g mm .- ••- OÙL v o e r US> teinmmuw gcm-cPlkve : • .rCK?" m oor or. g e y c Lil . , . •:•-•:. jreee.lcmwe- g o a e r i i t h e i d , m t uew m" e -:"w ...ee g t e . ;mnxi:"'; 'm '^m.'c .-.'" :.n v00'PtpoL.tv lü.ïiw..vu., met
ee; rm'.-m.:- v:..cri:-oLov.d ; e mAw- "••.:•;; ,'or^.e: , v e i l i g s t *:.it;n
Lma-eKe-n i a , vrr:-:_.,.er meLma-eKe-n T;;;- • , t ex w '.-p'-'/rt j i t ^ . - t , du;, OOK z o . w o r
c-.xtrü a ' m ' e Pcm^mm i.ogon Li-wo :, ie'^a L:UL •i(,cider. b e r e i k t .
••e- .,'m v.j,;t::'innii;:;^vfeii.'ii'.vP:w ml^'e. ;mm. im.- l i g g i n g o^ie:.
l i e t ( P p - . ..<:•: n i e t ;;an de Pou-m ...eernm. r ;i m n i . ,0- n u i t bos g e b o n d e n .
w i j v i t . ,e; (p.--ze voornameJ..P1P P-mngc me Pastaaii-'-e r i v i e r t j e s ,
w a e r d o o r ;,.'.j u i j de minste- .m.P,ei-car.voer i n m n r o g e r u : i j k e P e r i o d e wc r e e n o v e r a t r o o m d -•/•.•->?• r e k a n a i i a a t i e . ï n vo.-..rlr.omen z i j n . d e z e pror-der o e h t c b r o e k g i ' c n d e n . V e l e ê a a r v a n z i p . n e r b e . l G n t ncm b;m.dhout o f o i o . Po „ y e i l a n a e n a i e men crtiome:;.! '.n a a n t r e f t z i p.t 7 J Ù u i t e r m a t e s l e c h t . Op v e r a o l i l l e n d e plaat:..;...:.; l e v e r t v o o r n a m e l i j k d i t g o a e e l t e v a n n e t l e p : : l a n d s c h a p e e n mmgrmiumr a s p e c t door de m o e r i u t t e n , d i e e r i n v o o r k o n a a • ;'J.s re: . 3. l a i n de o n d e r g r o n d e e n v e e n p a k t . p , -vmn e e e • • t. j ' e . _.c ' •-.wel..-;- ? '. : e : .:. '' p i . . -O:: e . . e : "..,, ;k.m:m.-..., <r- .•'•;y p w i e .
5
-ket aanwezig vanHSeer dan san meter dikte, dat door de bevolking in de loop der tijden plaatselijk is uitgeveend^ Deze boeren-verveningen zijn de aanleiding geweest, dat het land veelal in een chaotische toestand werd achtergelaten, wanroe de zojuist genoemc.'e boy la.retin.gen tot eer; v/are '.vilaernis uitgroeider..
Betolve reeds de broekigc lig-Lr, o van -e nog niet uitge-veegde groruleri, wordt de ongore óiiroèxia van de i-e voor een oi'
andere vor);; van tuinbouw gctyye^ra b-or hun zwai'e saoule telling. Doorgaeoo bestaan de profiele»*: uit zware sandige leem, ^oloe wei? ie ire ,us is onder de groclaol. oe.e. bit neeut ecble.} x Iet
vree, d?t L-t grasland-gebruik op aooo gronuen aanzierd..,-.:b. D J
Verbeteren ie, wat op sich ooi: ten oelengrijke intensivering van deze •ronder: zal zijn.
Ven de heidebouwiandonogi,oougsgronden kan, wat do i: doze bode^rerio oor te brengen or ucroc';o..ei dingen betreft, t e .orgiën VÏÏ- om, tu .ùu-uwkundige goooli . uOuie, niet net zeil do. - ^ u o "
ga-zo 'ü air voo de hogere bcsoroei.oie ;egrondon. x,en '.o.;o ^o. ver-ooe il : e/'" o. e ze laatste is gelogen : a de hoogte-ligg:üoe, .,-w-I.oe
veer :e..r- bepalend ij geweest ~o, ..> r.iri vroegere orriglr "enl^Id \ Ie bei- ••» oe beo'teverscbiJ 1-:, . e u
-, £ > p
r-7
•-'.;•:''.ger n i v e a u , • u r o : ; ' . . ; : i:o ' : : ; o : o!U ' ' va!.:-, -uu. eox >.'::• -"=,;. ••:.'. 'O.e.e.0oio i n ....-.•,;: -••> . :•„..• e : ^ . r j ' u i o n ^ v e .. e.-/,.n. O •". ' ..'. .:.;, .IvOïï'-. Ti "O V O Ï T a l i e n . i •. v ..,: l U t l - j O .LU eO^O i/...OOX•','.: !' r o l m e n e r e c t . K e t u i t " . - o ;e ' v ; r . o i ^ - r o e i e n .ex, ro„.\...«_n w . . '\ / S t l n g •••• ;• - u i g c t i, 10, e... i o l o o ... c 'o. • u s;r. o..', g e O- . •.ir ;.o o: .. :e ' u l / ' d e r ^ e t . ^ » — • SÎ ,t + > .. ^ , v .-O <• J, e. f v "• i i V . . C " I '*„ o ; , e,,: .. 1 . 1 . ~> Cor l ^ ve o " f.' ' * - , u , _ • .
' ' V*ji..-r02'r'.' V'OtOOe... 0.0 1' O." e o : . 0 ' ' i ü r o ; o r r , o e k n>rt o e i n s t et o o e o o o o : z u n d o Orgee'o d o l e . ' z-:,..." o " j ' l : . ;1: û : ; ' t..- ...;ol j.e-dhv"u-tov.v.',ig -e/e: " ' " » ; ; v . - A :r"»;_.0;.'Ï.O t C i <- _,.;.'... (,^.- , . * < • • t::i-J.l
'io- •;.: .Lu'•;.'• nca.cie,.;;ron'.•.•"•.;'! io.. ^ o c o . - . . ;.u ','.'._• don g i - o ^ "'• « ->o
.;ovlo:"! ,: e e u o v o o . i e iOiO^"^ oio; i u . o ' , o : i ' on oo-oxó ^..••.;. éOiv.ei
