Basisgegevens van enige vollegronds - groenteteeltgewassen op zandgrond voor het opstellen van bedrijfsbegrotingen

NN31545,0556

Nota 556 17 april 1970 Instituut voor Cultuurtechniek en Waterhuishouding

BASISGEGEVENS VAN ENIGE

VOLLEGRONDS-GROENTETEELTGEWASSEN OP ZANDGROND, VOOR HET OPSTELLEN VAN BEDRIJFSBEGROTINGEN

L. W. VINK

Nota's van het Instituut zijn in principe interne communicatiemidde-len, dus geen officiële

publikaties-Hun inhoud v a r i e e r t sterk en kan zowel betrekking hebben op een eenvoudige weergave van cijferreeksen, als op een concluderende discussie van onderzoeksresultaten. In de meeste gevallen zullen de conclusies echter van voorlopige aard zijn omdat het onderzoek nog niet is afgesloten.

Bepaalde nota's komen niet voor verspreiding buiten het Instituut in aanmerking.

I N H O U D

hl*.

INLEIDING 1

GROENTETEELT IN NEDERLAND 1

GROENTETEELT OP ZANDGROND 2

ARBEIDS2EHOEFTE. EN TEELTKOSTEN VAN DE

ONDERZOCHTE GEWASSEN 3

Asperge 4 Augurken 6 P r e i 8 P e e n 41 Schorseneren 16 SAMENVATTING IS

INLEIDING

Wanneer begrotingen voor bedrijfsmodellen worden gemaakt, dan moeten vele uitgangspunten worden aangenomen- Indien dit begrotingen sijn, waarbij de oppervlakte van het bedrijf en het teéltplan worden ge-optimaliseerd, is het onder m e e r noodzakelijk de nodige informaties te hebben over de gewassen, die kunnen worden geteeld, de bijbehorende arbeidsaanspraken, de opbrengsten en de teeltkosten- Het i s daarbij van belang zo goed mogelijk aan te sluiten bij de omstandigheden van het gebied, waarvoor wordt begroot. In de literatuur (o-a- L. E . I . , Tuinbouwgidéen) zijn slechts van enkele groenteteeltgewassen d e r g e -lijke gegevens te achterhalen (o-a- aardbeien, bonen, spruiten, bloem-kool).

In het kader van een onderzoek naar de mogelijkheden van stichting va.n gespecialiseerde groenteteeltbedrijven in de vollegrond zijn gedu-rende een drietal jaren gegevens verzameld betreffende de arbeidsbe-hoefte van enkele groenteteeitgewassen op zandgrond in Noord-Brabant, Limburg en de Noordoostpolder. Het betreft h i e r groenten waarvan geen of nauwelijks gegevens bekend waren. In het navolgende zijn van de in het onderzoek betrokken gewassen de toegepaste arbeidsmethoden en de genormaliseerde arbeidsaanspraken weergegeven, alsmede een over-zicht van het landelijk verloop van prijzen, opbrengsten en areaal sinds 1956- Tevens is getracht voor de verschillende gewassen een saldo-be-rekening op te

stellen-GROENTETEELT IN NEDERLAND

De groenteteelt in de vollegrond heeft zich landelijk de laatste 1 0 - 1 5 jaar nauwelijks uitgebreid, althans qua areaal (fig- 1)- in de periode van 1960-1965 is het areaal weliswaar met circa 20% toegenomen, m a a r is in de jaren daarna weer bijna tot het oorspronkelijke n i -veau afgenomen. De oppervlakte groenteteelt in de vollegrond bedraagt thans circa 34500

ha-D e g e l d o p b r e n g s t e n p e r h a z i j n d a a r e n t e g e n m e t b i j n a 70% g e s t e g e n t o t c i r c a ƒ 8 0 0 0 / h a , h e t g e e n o o k t o t u i t i n g k o m t i n e e n v e r h o g i n g v a n d e b r u t o - p r o d u k t i e w a a r d e v a n d e v o l l e g r o n d s t u i n b o u w m e t e e n t o e n a m e i n d e p e r i o d e v a n 1 9 5 6 t / m 1 9 6 8 m e t r u i m 80% t o t e e n w a a r d e v a n c i r c a 180 m i l j o e n g u l d e n p e r j a a r of w e l c i r c a 1 5 % v a n d e t o t a l e p r o d u k t i e w a a r d e a a n t u i n b o u w p r o d u k t e n U i t t a b e l 1 b l i j k t d a t d e g r o e n t e t e e l t i n d e v o l l e g r o n d o v e r h e t g e h e -l e -l a n d v e r s p r e i d v o o r k o m t - O n g e v e e r 8 0 % v a n d e o p p e r v -l a k t e i s e c h t e r ^ g e c o n c e n t r e e r d in d e p r o v i n c i e s N o o r d e n Z u i d H o l l a n d , N o o r d B r a b a n t e n L i m b u r g . I n d e w e s t e l i j k e p r o v i n c i e s v i n d t d e t e e l t v o o r n a m e -l i j k op d e k -l e i g r o n d p -l a a t s , in N o o r d - B r a b a n t e n L i m b u r g in h o o f d z a a k o p z a n d g r o n d . T a b e l 1- O p p e r v l a k t e g r o e n t e n v o l l e g r o n d i n 1 9 6 8 e x c l u s i e f z a a i u i e n e n e r w t e n g r o e n t e o o g s t e n ( B r o n : CBS) P r o v i n c i e O p p e r v l a k t e h a G r o n i n g e n F r i e s l a n d D r e n t h e O v e r i j s s e l G e l d e r l a n d U t r e c h t N o o r d - H o l l a n d Z u i d - H o l l a n d Z e e l a n d N o o r d - B r a b a n t L i m b u r g N o o r d o o s t p o l d e r O o s t e l i j k F l e v o l a n d 1 8 2 3 602 300 240 15Q1 250 5 7 2 5 7 3 2 1 1 7 6 9 8 8 2 3 5 7 6 1 420 16 5 . 3 . 0 , 9 0 , 7 4'3 0 , 7 1 6 , 6 2 1 , 2 5 , 1 2 5 , 5 1 6 , 7 1 , 2 0 , 1 T o t a a l 3 4 5 5 1 1 0 0 , 0 G R O E N T E T E E L T O P Z A N D G R O N D D e g r o e n t e t e e l t o p d e z a n d g r o n d e n i n d e z u i d e l i j k e p r o v i n c i e s i s v o o r n a m e l i j k g e c o n c e n t r e e r d i n d e n o o r d e l i j k e M a a s v a l l e i , d e P e e l , d e

M e i j e r i j én in de s t r e e k . r o n d o m B r e d a . In t a b e l 2 i s een o v e r z i c h t g e -geven van d e geteelde g r o e n t e n in dit gebied. H i e r b i j zijn de g e w a s s e n a p a r t v e r m e l d , w a a r v a n in 1968 t e n m i n s t e 25% van de landelijke opper« vlakte in d e z e gebieden w e r d

aangetroffen-T a b e l 2- o p p e r v l a k t e g r o e n t e n vollegrond in 1968 in N o o r d - B r a b a n t — en L i m b u r g (Bron.CBS) u Oppë r v l a k t e ; % van Gewas ; A s p e r g e A a r d b e i Bonen Augurk P r e i S c h o r s e n e r e n j P e e n , • v D i v e r s e n t o t a a l t o t a a l g e w a s - a r e a a l N e d e r l a n d 9 8 , 4 75, 4 7 3 , 4 6 6 , 7 6 3 , 1 2 9 , 7 2 5 , 1 1 7 , 5 4 2 , 2 t o t a a l a r e a a l g r o e n t e t e e l t N r d - B r a b a n t + Limburg ; ::. .23* 3,,-14,-0 .,.,. 2 6 , 8 . , 3,6; ... 5»9 ... 0,3 1,8 ... 2 4 , 3 , 1 0 0 , 0

Uit de t a b e l blijkt dat de t e e l t v a n a s p e r g e s , a a r d b e i e n en bonen y o o r t e n m i n s t e 75% op de zandgrond voorkomt- Voor augurken en p r e i i s dit o n g e v e e r t w e e d e r d e d e e l . De t e e l t van w o r t e l s vindt t e -v e n s op r u i m e s c h a a l p l a a t s op de z a n d g r o n d e n rond Katwijk, zodat g e s t e l d kan w o r d e n , dat ook deze t e e l t v o o r het g r o o t s t e d e e l in N e d e r l a n d op z a n d g r o n d e n w o r d t aangetroffen. De t e e l t van s c h o r

-s e n e r e n i -s landelijk van weinig b e t e k e n i -s . Van de t o t a l e o p p e r v l a k t e g r o e n t e n in de vollegrond wordt o n g e v e e r de helft door d e z e P r o d u k -t e n in b e s l a g genomen m e -t een a a n d e e l van r u i m 60% van de -t o -t a l e p r o d u k t i e w a a r d e .

ARBEIDSBEHOEFTE EN T E E L T K O S T E N VAN DE ONDERZOCHTE GEWASSEN. ...

Voor a s p e r g e s , a u g u r k e n , p r e i , peen en s c h o r s e n e r e n zijn a r -b e i d s g e g e v e n s v e r z a m e l d op -b a s i s van h e t w e r k e l i j k -bedrijf sge-beuren-

sgebeuren-Het betreft h i e r g e w a s s e n geschikt voor de t e e l t op z a n d g r o n d , w a a r v a n nog weinig gedetailleerde gegevens bekend zijn De i n f o r m a t i e i s v e r -k r e g e n door t i j d s ç h r i j v e n qp e enryijf t i e n t a l g r o e n t e t e e l t b e d r i j y e n in L i m

b u r g , N o o r d ^ r a b a n ^ e n de, Moordoostpolder De opname heeft b e t r e k

-rkjingpp e e ^ p e r i o d e ^ v a n . S j a a r , n a m e l i j k van 1966 1969 A c h t e r e e n

-volgens z a l voor elk v a n i d e z e ,g.rpenten een a r b e i d s f i l m , een t a b e l m e t a r b e i d s a a n s p r a k e n en a r b e i d s m e t h o d e n w o r d e n v e r m e l d , a l s m e d e een

saldoberekening- T e y e n s i s . y p o r elk gewas in de v o r m van eenj grafiek een o v e r z i c h t van o p p e r v l a k t e , p r i j s ënf o p b r e n g s t e n vanaf 1956 w e e r g e -geven- _.

A s p e r g e ; : : —

In fig. 2 i s v o o r a é p ë f g e s h é t v e r l o o p van de p r i j z e n , de o p b r e n g -... sten e n h e t a r e a a l w e e r g e g e v e n van 1956 - 1969 a l s een 3 - j a a r l i j k s

v o o r t s c h r i j d e n d rekenkundig g e m i d d e l d e . Het a r e a a l i's tot 1963 r e g e l -m a t i g t o e g e n o -m e n , w a a r n a de t e e l t w e e r i s i n g e k r o -m p e n a l s gevolg van het ï e i t , dat de a s p e r g e t e e l t op de g r o t e r e landbouwbedrijven s t e r k i s v e r m i n d e r d . V e r d e r valt 'er, o v e r de gehele p e r i o d e b e z i e n , een m i n of m e e r o n r e g e l m a t i g e maai duidelijke stijging van de p r i j z e n te c o n s t a -t e r e n . De f y s i e k e o p b r e n g s -t van di-t m e e r j a r i g e gewas v a r i e e r -t s -t e r k , m a a r het niveau wordt beïnvloed door optredende j a a r l i j k s e v e r s c h i l l e n in de oppervlakte van nieuw aangelegde p e r c e l e n . Dé gemiddelde k g o p -b r e n g s t p e r ha van de in produktie zijnde p e r c e l e n i s h o g e r dan in fig. 2 i s aangegeven voor de gehele " a s p e r g e - a a n p l a n t m a a r i s d e s n i e t t e m i n m o e i l i j k v a s t te s t e l l e n d a a r deze van v e r s c h i l l e n d e f a c t o r e n afhankelijk i s , z o a l s van de g r o n d s o o r t , van de o u d e r d o m van h e t p e r c e e l en van het w e e r tijdens h e t oogstseizoen- Duidelijk i s e c h t e r uit fig. 2 af te l e i d e n , dat de g e l d o p b r e n g s t p e r ha nà 1963 i s verdubbeld, In fig- 3 is de a r b e i d s f i l m van een a s p e r g e - a a n p l a n t van 1 ha in h e t 4e s n i j j a a r op een zwak h u m e u z e oude bouwlandzandgrond w e e r g e g e v e n , m e t een o p b r e n g s t van 3,8 ton De t i j d s c h r i j f g e g e v e n s van de b e d r i j v e n zijn h i e r -b i j g e n o r m a l i s e e r d , w a a r -b i j de e x t r e m e s t e r k afwijkende w a a r n e m i n g e n buiten beschouwing zijn gelaten- In t a b e l 3 zijn d e z e a r b e i d s g e g e v e n s

s a m e n g e v a t , w a a r b i j p e r t e e l t w e r k z a a m h e i d de a r b e i d s a a n s p r a k e n zijn v e r m e l d , welke in een b e p a a l d e p e r i o d e v e r e i s t zijn.

De a s p e r g e t e e l t wordt g e k e n m e r k t door een hoge a r b e i d s p i e k tijdens de o o g s t p e r i o d e (ca 90% van de t o t a l e a r b e i d s b e h o e f t e ) . De benodigde a r -beid h i e r v o o r i s s t e r k gebonden aan de opgegeven p e r i o d e n , Waarbij wel

eilige v e r s c h u i v i n g e n kunnen p l a a t s v i n d e n door w i s s e l e n d e w e e r s o m -standigheden ( t e m p e r a t u u r v e r s c h i l l e n ) .

T a b e l 3 A r b e i d s m e t h o d e n en a r b e i d s b e h o e f t e voor a s p e r g e s ( o p p e r -vlakte 1 ha; o p b r e n g s t 3 , 8 ton; 4e s n i j j a a r )

W e r k z a a m h e i d Uitvoering _quentie F r e - W e e k n r . m . u. / h a Cultivate r e n Eggen 4w. t r e k k e r / c u l -t i v a -t o r 4-w. t r e k k e r / e g Opbouwen bedden 4w. t r e k k e r / a s -p e r g e -p l o e g Div. g r o n d b e w e r -king hand

Spuiten m o t o r rug spuit

K u n s t m e s t s t r o o i e n hand Afbouwen bedden 4-w. t r e k k e r / p l o e g Wieden + schof-felen _hand 4-w. t r e k k e r / f r e e s + m e s Afsnijden loof Me s t r i j d e n + v e r s p r e i d e n 4 - w - t r e k k e r / h a n d W i n t e r v o o r ploegen 4-w. t r e k k e r / p l o e g Steken 730 m u hand Afsnijden 115 m u hand > W a s s e n 35 m u hand Inpakken 30 m u hand 1 1 + 40 11 t / m 16 27 t / m 28 11 t / m 116 25 t / m 26 17 t / m 18 21 t / m : 2 2 17 t / m 18 17 t / m 18. 25 t / m 26 11 t / m 16 25 t / m ié 25 t / m 26 35 t / m 36 45 t / m 46 47 t / m 48 47 t / m 48 17 t / m 18 19 t / m 20 21 t / m 22 23 t / m 24 25 t / m 26 5 5 4 4 3 2 13 2 2 4 4 2 25 12 10 112 225 225 225 123 Totaal 1010

T a b e l 4 geeft een o v e r z i c h t van de s a l d i b e r e k e n i n g voor a s p e r -g e s . H i e r b i j zijn de k o s t e n y an de d u u r z a m e p r o d u k t i ë m i d d e l e n b e -g r o o t op b a s i s van j a a r k o s t e n van een g r o e n t e t e e l t b e d r i j f in eigendom van 5 h a . De k o s t e n van a r b e i d zijn in de s a l dób e rekening buiten b e s c h o u

. T a b e l 4. S a l d o b e r e k ^ n i n g yppr,% h a ? aspe-rges in h ç t 4e s n i j j a a r m e t een o p b r e n g s t van 3 , 8 ton

P r o d u k t i e k o s t e n Kosten in g l d / h a K o s t e n d u u r z a m e produktiemidde.len G r o n d :.::V:-" '''"•: Bedrijf s s c h u u r Aanplant (gern- o v e r 8 s n i j j a r e n ) • • Werktuigen,- g e r e e d s c h a p , t r e k k e r T e e l t k o s t e n . Meststoffen Spuitmiddelen ,. V a r . t r e k k e r k o s t e n Af leve r i n g skp sten P r o v i s i e '" V r a c h t ; I'; '"-H u u r fust S o r t ë e r l o ó n P a p i e r O v e r i g e k o s t e n •• •' • •( •/.•• ••' ' ' i " ' : . • •• R e n t e v l o t t e n d v e r m o g e n + o v e r i g e a l g e m e n e k o s t e n T o t a a l k o s t e n v; . •••/•• B r u t o o p b r e n g s t ( g l d / h a ) S a l d o ( g l d / h a ) S a l d o ( g l d / i O O k g ) S a l d o ( g l d / m . u . ) A u g u r k e n E v e n a l s b i j a s p e r g e s i s h e t a r e a a l a u g u r k e n in d e v o l l e g r o n d t o t e n m e t 1 9 6 3 s t e r k g e s t e g e n (fig- 4 ) . O n d e r i n v l o e d v a n d e n i e u w o p g e k o m e n t e e l t v a n a u g u r k e n ö n d è r g l a s e n d e v r i j s t e r k e u i t b r e i d i n g h i e r v a n i s h e t a r e a a l in d e v o l l e g r o n d h i e r n a w e e r s t e r k a f g e n o m e n D è ' w e e r s g e s t e l d -h e i d t i j d e n s d e o o g s t i s v a n g r o t e i n v l o e d p p d e f y s i e k e o p b r e n g s t e n , t e r w i j l e e n l a g e k g - o p b r e n g s t , g e p a a r d l i j k t t e g a a n rn,et e e n h o g e p r i j s e n o m g e k e e r d . H e t g e v o l g h i e r v a n i s d a t d e g e l d o p b r e n g s t p e r h a v a n 750 500 500 800 200 220 20 594 46 27 570 ''!J!-23:: " 2 0 0 i ! ' •• •. . ! , 2550 440 1260 200 ;.: 4450 • ; 9900 5450 143 5,40

j a a r tot j a a r m a a r weinig f l u c t u e e r t , alhoewel lia 1963 toch s p r a k e i s van een v r i j s t e r k e verhoging. De fysieke o p b r e n g s t e n zijn evene evene n s afhankevenelijk van hevenet feveneit of eveneevenen fijnevene of grovevene pluk wordt t o evene g evene -p a s t . De l a a t s t e j a r e n i s e r door een s t e r k e v r a a g van de kant van de c o n s e r v e n i n d u s t r i e overwegend g e s t r e e f d n a a r de oogst van , grote augurken. In f i g S e n t a b e l ü. zijn de a r b e i d s a a n s p r a k e n w e e r -gegeven voor de t e e l t van 1 ha a u g u r k e n op een m a t i g ' h u m e ü z e oude bouwlandzandgrond m e t r e s p e c t i e v e l i j k 20% fijne en 80% grove pluk. T a b e l 5- A.rbeidsmethoden en arbeidsbehoeften voor augurken in de

volle grond (oppervlakte 1 ha; o p b r e n g s t 19 ton; 20% A en J B s o r t e r i n g ) F r e - A W e r k z a a m h e i d Uitvoering Week n r . m . u . / h a quentie M e s t r i j d é n : + v e r s p r . 4-w. t r e k k e r 1 10 t / m 18 10 P l o e g e n '-. 4-w. t r e k k e r / p l o e g 1 10 t / m 18 12 C u l t i v a t e r e n 4-w. t r e k k e r / c u l t i v . 1 10 t / m 18 3 F r e z e n f r e e s 1 10 t / m 18 8 P e r s p o t t e n ' m a - p o t t e n p e r s ^a n d ! 19 t / m 20 36 ken + z a a i e n f f / / P l a n t e n r hand 1 21 t / m 22 58 K u n s t m e s t s t r o o i e n hand 3 10 t / m 18 4 23 t / m 24 4 , n, 27 t / m 28 4 Spuiten m o t o r r u g s p u i t 2 29 t / m 30 4 j ^u - 31 t / m 32 4

nop 1-Wieden + schoffelen hand 2 25 t / m 26 58

-•\; 27 t / m 28 28

Ranken uitleggen hand 1 27 t / m 28 20 Div. w e r k z a a m h e d e n hand 23 t / m 24 • 5 Plukken + w a s s e n hand + 18 29 t / m 30 ^ 154 (incl. r a n k e n uitl. ) 31 t / m 32 206 33 t / m 34 206 35 t / m 36 206 37 t / m 38 : 155 Land o p r u i m e n hand 1 39 t / m 40 20 T o t a a l 1205

De benodigde a r b e i d voor de oogst van de a u g u r k e n t e e l t b e -d r a a g t c i r c a 75% van -de t o t a l e a r b e i -d s b e h o e f t e . De oogst i s e v e n a l s

b i j d e a s p e r g e t e e l t s t e r k g e b o n d e n a a n d e w e e r g e g e v e n p e r i o d e n ( g e m 2 x p e r w e e k p l u k k e n ) . D ^ o o g s t t i j d k a n w o r d e n v e r l e n g d r e s p e c t i e v e -l i j k b e k o r t b i j d r o o g r e s p e c t i e v e -l i j k n a t w e e r - E e n o v e r z i c h t v a n d e p r o d u k t i e k o s t e n en d e o p b r e n g s t i s w e e r g e g e v e n i n . t a b e l 6-T a b e l 6. S a l d o b e r e k e n i n g v o o r 1 h ä a u g u r k e n m e t e e n o p b r e n g s t i v a n 19 t o n (20% A e n B ^ s o r t e r i n g ) v P r o d u k t i e k o s t e n K o s t e n i n g l d / h a K o s t e n d u u r z a m e p r o d u k t i e m i d d e l e n G r o n d B e d r i j f s s c h u u r W e r k t u i g e n , g e r e e d s c h a p , t r e k k e r T e e l t k o s t e n M e s t s t o f f e n S p u i t m i d d e l e n . . . V a r . t r e k k e r k o s t e n P o t g r o n d Z a a d •••''"• " :- ' V; : A f l e v è ï i n g s k o s t e n ; i Provisie Vracht Huur fust Sorteerloon Overige kosten

Rente vlottend vermogen + overige algemene kosten Totaal kosten 750 500 800 220 150 10 160 240 600 14S 67 760' 200 2050 780 1570 200 4600 Bruto opbrengst (gld/ha)

Saldo (gld/ha), Saldo (gld/100 kg) Saldo (gld/m. u- ) 10000 5400 28,40 4,50 P r e i

De oppervlakte prei in Nederland is tot 1967 constantbruim 1000 ha groot geweest. Hierna is door een gunstige prijsontwikkeling, waar-bij de prijzen minder fluctueerden, het areaal met circa 30% uitgebreid

(fig. 6). De fysieke opbrengsten vertonen jaarlijks geen grote verschil-len. De opbrengst per ha uitgedrukt in geld varieerde tot 1961 sterk,

m a a r is daarna in belangrijke mate en vrij constant gestegen- In de praktijk kennen we 2 Vormen van de preiteelt te weten een teelt w a a r -bij de prei voor de winter wordt geoogst en een teelt waar-bij dé oogst gedurende de winteren in het voorjaar plaatsvindt- De eerste vorm, de zogenaamde herfstprei beslaat ongeveer 40% van de bruto-produk-tiewäärde van prei- De prijs van de winterprei is gemiddeld ongeveer

100% hoger dan van de herfstprei. De figuren 7 en 8 en de tabellen 7 en 8 geven een overzicht, van de arbeid s aan spraken en arbeidsmetho-den voor respectievelijk herfst- en winterprei.

Tabel 7- Arbeidsmethoden en arbeidsbehoefte voor herfstprei (opper-vlakte 1 ha; opbrengst 30 ton)

W e r k z a a m h e i d G f ondb eWe rking z a a i b e d (plat glas) Z a a i e n : '-Glas lichten K u n s t m e s t , s t r . Spuiten Wieden M e s t rijden + v e r s p r e i d e n P l o e g e n Cultivate r e n F r e z e n P l a n t en (in ç 1 p lan -t e n plukken K u n s t m e s t str-Spuiten A a n a a r d e n Uitvoering hand hand hand hand m o t o r r u g s p u i t hand 4-w. t r e k k e r 4-w. t r e k k e r / p l o e g 4w. t r e k k e r / c u l t i v -f r e e s 4-w. t r e k k e r / l r i j i g e p l a n t m a c h i n e hand m o t o r rug spuit f r e e s + a a n a a r d e r Wieden + schoffelen hand

Rooien Schoonmaken Land o p r u i m e n T o t a a l hand h a n d . . •;.;,{ hand F r e -quentie 1 1 1 .:•• •. 1 1 1 1 1 1 3 2 2 1 Week nr-5 t / m 6 5 t / m 6 11 t / m 14 9 t / m 10 11 t / m 12 11 t / m 16 10 t / m 16 10 t / m 16 10 t / m 16 10 t / m 16 17 t / m 18 19 t / m 20 23 t / m 24 29 t / m 30 19 t / m 20 21 t / m 22 19 t / m 20 23 t / m 24 21 t / m 22 2 3 t / m 24 27 t / m 28 31 t / m 44 31 t / m 4 4f 45 t / m 46 mv'u- / h a 6 10 5 1 1 7 4 1 0 12 ., :,.-.•; A 3 8 150 5 4 2 4 4 7 4 16 42 •-- 42 175 • 630 i 10 1225

: g a •

"Gebeurtfftètplanten in vèüediglhandwerk dan i s inclusief het op-trekken varide'plâritjes 200rilànureft benodigd.

'••-"• l:x*'\.'.;'.•••:•:• ':'.': •:.•:.) -re-.. ": p o o •. < p. J : J \ : ' V V ;

Tabel,8,- Arbeidsmethodenenj^rbeidsbehoefte voor winterprei (oppervlakte 1 ha; opbrengst 22 ton)

W e r k z a a m h e i d G r o n d b e w e r k i n g . z a a i b e c Z a a i e n K u n s t m e s t s t r o o i e n S p u i t e n S c h o f f e l e n + w i e d e n M e s t rjjden + v e r s p r . P l o e g e n C u l t i v a t e r e n F r e z e n •'•'"'•' P l a n t e n (ihfcï. p l a n t e n - p l u k k e n ) K u n s t m e s t s t r o o i e n S p u i t e n A a n a a r d e n W i e d e n + s c h o f f e l e n R o o i e n S c h o o n m a k e n L a n d o p r u i m e n T o t a a l F r e -U i t v o e r i n g ° q u e n t i e . m a c h . + h a n d 1 h a n d z a a i m a c h i n e • - : - ' • • : " - '. 1 i il 1 - r i j e r 1 h a n d 1 M o t o r r ü g s p u i t 2 h a n d ' • • • . ' • - '\.J 4 - w . t r e k k e r 1 4 - w . t r e k k e r + p l o e g 1 ;• • 4 - w . t r e k k e r + c u l t i v a t o r 1 f r e e s 1 4 - w . t r e k k e r + p l a n t - -Tr m a c h i n e , 1 - r i j e r 1 h a n d 3 m o t o r r u g s p u i t 3 f r e e s + a a n a a r d e r 2 h a n d . ,i;" / " - .,',.. h a n d h a n d h a n d 1 W e e k n r -13 t / m 16 13 t / m 16 19 t / m 20 13 t / m 16 21 t / m 22 21 t / m "22 •ar;.. .+\'\ ,:.•• • . 27 t / m 28 ^27 tl/m 28 27 t / m 2 8 27 t / m 28 28 t / m 29 29 t / m 30 31 t / m 32 35 t / m 36 28 t / m 29 31 t / m 32 35 t / m 3 6 31 t / m 32 35 t / m 36 3:1 t / m 32 3'3'i:/m 34 • 3 5 t : / m 36 45 t / m 8 45 t / m 8 8 m . u . / h a 4 4 1 1 1 47 10 12 3 8 150 5 5 2 4 4 4 7 4 15 45 30 200 750 10 1 3 2 6

De oogst van de p r e i kan, binnen de opgegeven periode, op ieder willekeurig moment worden uitgevoerd. Bij de teelt van winterprei wordt vaak gerooid hij koud weer, waarbij de prijzen veelal op een hoger

niveau liggen. Het rooien vraagt hierdoor wat m e e r tijd- Poor de p r e i té lichten kan ca. 30 manuren p e r ha worden bespaard- Het

m a k e n v a n d e w i n t e r p r e i e i s t a a n z i e n l i j k m e e r t i j d d a n b i j h e r f s t p r e i d o o r d a t t r i e è r d ö d r d é w e e r s o m s t a n d i g h e d e n a a n g e t a s t b l a d m o e t w o r -d e n v e r w i j -d e r -d - H i e r -d o o r i s in h e t a l g e m e e n o c k -d e k g - o p b r e n g s t v a n d é w i r i t ê r p f e i l a g e r . T a b e l 9- S a l d o b e r e k e n i n g v o o r r e s p . 1 h a h e r f s t - e n 1 h a w i r i t e r p r e i m e t e e n o p b r e n g s t v a n a c h t e r e e n v o l g e n s 3 Q e n : 2 2 t o n P r o d u k t i e k o s t e n K o s t ë i v d u u r z a m e p r o d u k t i e m i d ä e l e n G r o n d B e d r i j f s s c h u u r , ij W e r k t u i g e n , g e r e e d s c h a p , t r e k k e r T e e l t k o s t e n M e s t s t o f f e n S p u i t m i d d e l e n . Z a a d V a r - t r e k k e r k o s t e n Af Ie v e r ing s k o s t e n P r o v i s i e V r a c h t H u u r f u s t O v e r i g e k o s t e n Ko s t e n . H e r f s t p r e i j 750 500 850 320 1 5 0 120 60 450 3 6 0 2 1 0 2100 6 5 0 1 0 2 0 in g l d / h a . P i r i t e r p i r e i 750 500 8 7 0 2 1 2 0 . — o l - ' i 400 220 120 : 6 0 800 690 2 6 4 _, -!i:..r, 1 5 4 1 1 0 8 R e n t e v l o t t e n d v e r m o g e n + o v e r i g e a l g e m e n e k o s t e n T o t a a l k o s t e n 200 200 200 3 9 7 0 7500 3 5 3 0 1 1 , 8 0 2 , 9 0 'y 200 4 2 2 8 1 1 5 0 0 7272 3 3 , . -5 , -5 0 B r u t o o p b c e n g s t ( g l d / h a ) S a l d o ( g l d / h a ) S a l d o ( g l d / 1 0 0 k g ) S a l d o ( g l d / m - u . ) P e e n U i t h e t o v e r z i c h t in fig. 9 v a n d e o n t w i k k e l i n g v a n h e t a r e a a l , d e p r i j s e n de o p b r e n g s t e n k o m t d u i d e l i j k n a a r;v b ï ë n d a t d e fysieke" o p -b r e n g s t v a n w a s p e e n d e l a a t s t e 5 j a a r a a n m e r k e l i j k i s g e s t e g e n . V o o r a l d o o r b e t e r e z a a i m e t h o d e n e n d o o r e e n j u i s t e k e u z e v a n d e z a a i -11

tijd zijn o p b r e n g s t e n van 1Ö0 tön, p « r b a e n n n e e r t e g e n w o o r d i g geen uit-z o n d e r i n g . De p r i j s i s h i e r b i j e v e n a l s h e t a r e a a l op een v r i j constant niveau gebleven. Het gevolg h i e r v a n i s dat de g e ï d o p b r e n g s t p e r ha in s t e r k e m a t e is toegenomen. De t e e l t van w a s p e e n kan op vele m a n i e r e n w o r d e n t o e g e p a s t , w a a r b i j in dit b e s t e k a c h t e r e e n v o l g e n s de a r -b e i d s a a n s p r a k e n en -methoden van z o m e r w a s p e e n voor de d i r e c t e

c o n s u m p t i e (fig^ 10, tabel 10) en de t e e l t van w a s p e e n voor de c o n s e r -v e n i n d u s t r i e (fig. 1 1 , tabel 11) z a l w o r d e n behandeld.

T a b e l 10. A r b e i d s m e t h o d e n en a r b e i d s b e h o e f t e v o o r z o m e r w a s p e e n (oppervlakte 1 ha; o p b r e n g s t 85 t o n j d i r e c t e consumptie)

W e rkz a a m h eid Uitvoering .. Week n r . m . u- / h a F r e - L

° quentie ' Mest rijden + v e r -s p r e i d e n P l o e g e n + o n t s m e t t e n Cultivate r e n F r e z e n Z a a i e n K u n s t m e s t s t r o o i e n Spuiten Wieden + schoffelen Loof plukken +

af-4-w. trekker 1 10 4-w. trekker + ploeg 1 10: 4-w. trekker + h a r k e n R ooien W a s s e n + s o r t . A a n - en afvoer fust 95 m u 170 m u 180 m u 60 m u hand r o o i m a c h i n e 2 - r i j e r wa s - / s o r t e e r m a c h . 10 12 c u l t i v a t o r f r e e s h a n d z a a i m a c h . 1 - r i j e r hand m o t o r r u g s p u i t hand 1 1 1 2 2 -10 10 11 t / m 12 • • • • • 11 t / m 12 15 t / m 16 17 t / m . 18 19 t / m 20 19 t / m 20 21 t / m 22 3 8 23 ' i • 3 3 4 5 30 15 27 t / m 32:in505 Land o p r u i m e n 4-w. t r e k k e r hand 1 33 t / m 3 4 ; , 1 0 T o t a a l 631

De oogst van de z o m e r w a s p e e n z a l v e e l a l u i t g e s p r e i d worden o v e r de opgegeven p e r i o d e , zodat r e g e l m a t i g peen kan w o r d e n g e -veild ( p r i j s r i s i c o ) . Bij de t e e l t v o o r de c o n s e r v e n i n d u s t r i e i s de

l e v e r t i j d v e e l a l c ' o n t r a c t u e e l v a s t g e l e g d . B i j e e n r e d e l i j k g r o t e o p -p e r v l a k t e k a n d e o ö g $ t ' v a n d e f e b r i e k s -p e e n o v e r o n g e v e e r m a x i m a a l 3 m a a n d e n w o r d e n v e r d e e l d . ; -T a b e l 1 1 . A r b e i d s m é t h o d e n e n a r b e i d s b e h o e f t e v o o r w a s p e e n ( o p p e r v l a k t e 1 h a ; o p b r e n g s t 85 t o n ; f a b r i e k s l e v e r i n g ) W e r k z a a m h e i d M e s t r i j d e n + v e r s p r e i d e n P l o e g e n + o n t -s m e t t e n C u l t i v a t e r e n F r e z e n Z a a i e n K u n s t m e s t s t r . S p u i t e n W i e d e n + schoffel« U i t v o e r i n g 4 - w . t r e k k e r 4 - w - t r e k k e r +; p l o e g 4 w . t r e k k e r + c u l t i -v a t o r f r e e s h a n d z a a i m a c h i n e 1 - r i j e r h a n d m o t o r r u g spuit 2n h a n d F r e -q u e n t i e 1 1 1 1 1 - ' Z ': J 2 .•.-W-eek n r . 10 t / m 16 10 t / m 16 10 t / m 16 10 t / m 16 17 t / m 18 17 t / t n Ï 8 21 t / m 22 17 t / m 18 19 t / m 20 21 t / m 22 23 t / m 2 4 m . u . / h a 10 12 3 8 23 3 3 4 5 22 23 Loof p l u k k e n + af-h a r k e n 95 m u af-h a n d R o o i e n 1 7 0 m u r o o i m a c h - 2 - r i j e r 7 A a n - en af-v o e r f u s t 60 m u 4 - w ; t r e k k e r L a n d o p r u i m e n h a n d 3 3 t / m 4 4 325 45 t / m 46 10 T o t a a l 451 In t e g e n s t e l l i n g t o t d e w a s p e e n b e s t e m d v o o r d e d i r e c t e c o n s u m p t i e , b e h o e f t d e p e e n v o o r d e c o n s e r v e n i n d u s t r i e op h e t b e -d r i j f n i e t t e w o r -d e n g e w a s s e n . D e f a b r i e k e n z i j n h i e r v o o r in h e t a l g e m e e n b e t e r i n g e r i c h t . D e o p g e g e v e n r o o i t i j d e n b i j d e m a c h i -n a l e o o g s t v a -n w a s p e e -n m e t e e -n 2 - r i j i g e r o o i m a c h i -n e i s g e b a s e e r d o p e e n a r b e i d s b e z e t t i n g v a n 3 m a n -1 3

T a b e l 1 2 . S a l d o b e r e k e n i n g v o o r 1 h a ^ a g p ^ e n r n e t e e n o p b r e n g s t v a n 85 t o n , r e s p e c t i e v e l i j k b e s t e m d v o o i s p e c t i e v e l ï j k e n G,on,s e r v e n i n t i u stirüe •' '" v o o r d i r e c t e c o n s u m p t i e P r o d u k t i e k o s t e n j(i-i)i M ' :' • ';':' :" • .::••:"•: •'••;:',j oiv' d i r e c t e K o s t e n d u u r z a m e p r o d u k t i e m i d -d e l e n „ G r o n d 7 5 0 B e d r i j f s s c h u u r 500 W e r k t u i g e n , g e r e e d s c h a p , t r e k k e r 3 0 0 0 T e e l t k o s t e n M e s t s t o f f e n 350 S p u i t m i d d e l e n 150 Z a a d 500 B o d e m o n t s m e t t i n g ( l x / 2 j r ) 5 0 0 V a r . t r e k k e r k o s t e n 50 A f l e v e r i n g s k o s t e n P r o v i s i e 1 3 8 0 V r a c h t 638 H u u r f u s t 298 K o s t e n in g l d / h a , , . c o n s u m p t . f a b r i e k s l e v e r i n g 4 2 5 0 1 5 5 0 2316 750 500 2200 3 4 5 0 350 150 500 500 5 0 1550 510 _ 2?8 1808 O v e r i g e k o s t e n •..,-£• R e n t e vlottend v e r m o g e n + o v e r i g e a l g e m e n e k o s t e n T o t a a l k o s t e n 200 200 8316 200 200 6008 B r u t o o p b r e n g s t (gld/ha) Saldo (gld/ha) Saldo (gld/100 kg) Saldo ( g l d / m . u. ) 23000 14684 17,25 23,25 12750 6742 7,90 1 5 , E e n a n d e r e v o r m van de w o r t e l c u l t u u r i s de t e e l t van g r o v e w i n t e r p e e n , w a a r v o o r in de figuren 12 en 13 en t a b e l 13 e v e n e e n s een o v e r zicht van de a r b ë ï d s b e h o e f t e en de t o e g e p a s t e w e r k m e t h o d e n wordt w e e r -gegeven. H i e r b i j zijn twee t e e l t m e t h o d e n o n d e r s c h e i d e n , die o n d e r l i n g s l e c h t s v e r s c h i l l e n in de wijze w a a r o p de oogst wordt uitgevoerd O p g e -n o m e -n is de o o g s t m e t h o d e , w a a r b i j de w i -n t e r p e e -n o v e r ee-n l a -n g e r e

p e r i o d e voor het invullen van de v o r s t w o r d t gerooid en gelijktijdig r e g e l m a t i g wordt geveild (fig 12). Een a n d e r e wijze i s die,.,, w a a r bij de w o r t e l s zo laat mogelijk in een k o r t t i j d s b e s t e k w o r d e n g e oogst. Door deze peen op te kuilen kan de l e v e r i n g w o r d e n v e r -s p r e i d o v e r de wintertijd (fig.

13)-T a b e l 13. A r b e i d s m e t h o d e n en a r b e i d s b e h o e f t e v o o r w i n t e r p e e n (oppervlakte 1 ha; o p b r e n g s t d i r e c t e c o n s u m p t i e 70 ton; o p b r e n g s t kuilen 60 ton) W e r k z a a m h e i d U i t v o e r i n g _quentie F r e - Week nr. m . u. / h a Mest rijden + v e r s p r e i d e n P l o e g e n + o n t s m e t t e n Cultivate r e n F r e z e n Z a a i e n K u n s t m e s t strooien Spuiten Wieden + schoffelen 4-w. t r e k k e r 4-w. t r e k k e r + ploeg 4-w. t r e k k e r + c u l t i v a t o r f r e e s h a n d z a a i m a c h i n e 1 - r i j e r hand m o t o r r u g s p u i t hand 1 1 1 1 1 2 2 10 t / m 14 10 t / m 14. 10 t / m , 14 10 t / m 14 15 t / m 16 15 t / m 16 21 t / m 22 1 5 t / m 16 r2:3jt/na34v. 19 t / m 20 ; -23 i / m!2 4/ ; 25 t/iïi/26 10 12 3 8 13 4 1 4

a

45 23 23 Rooien (dir. l e v e r i n g ) 238 m u hand A a n - en afvoer fust 50 m u 4-w. t r e k k e r

Rooien+inkuilen 250mu hand A a n - en afvoer fust 50 m u 4-w. t r e k k e r O p r a p e n k u i l + a f l e v e r e n hand Land o p r u i m e n hand

i

3 5;t / m 44 288 41 t / m 4 4 300 45 t / m 6 132 45 t / m 46•.::••• 10 T o t a a l d i r e c t e .levering T o t a a l inkuilen ,448 592 De o o g s t m e t h o d e w a a r b i j de w o r t e l s w o r d e n opgekuild gaat g e -p a a r d m e t een g e w i c h t s v e r l i e s door indrogen en u i t v a l van o n g e v e e r 15%. De gemiddelde p r i j s van deze peen i s e c h t e r c i r c a 20-25%

H i e r m e e i s bij dé opzet van de s a l d o - b e r e k e n i n g r e k e n i n g gehouden (tabel 14). In de p r a k t i j k w o r d e n v e e l a l beide p r o d u k t i e m e t h ó d e n g e -lijktijdig t o e g e p a s t .

T a b e l 14. S a l d o - b e r e k e n i n g voor 1 ha w i n t e r p e e n , w a a r b i j de oogst d i r e c t wordt afgeleverd (opbrengst 70 ton) r e s p e c t i e v e l i j k

wordt gekuild (opbrengst 60 ton)

P r oduktieko sten Kosten d u u r z a m e p r o d u k t i e m i d d e l e n Grond Bedrijf s schuur W e r k t u i g e n , g e r e e d s c h a p , t r e k k e r T e e l t k o s t e n Meststoffen Spuitmiddelen Z a a d B o d e m o n t s m e t t i n g ( l x / 2 j r ) V a r . t r e k k e r k o s t e n .;.... A* d e k m a t e r i a a l

Af Ie v e r ing sko sten P r o v i s i e V r a c h t Huur fust d i r . 750 500 820 300 1 5 0 200 500 40 -840 5 2 5 2 4 5 Kosten in g l d / h a aflevering kuilen ;- • : . 2070 • . ~ . . . 1190 1610 750 500 8 2 0 2070 300 150 200 500 40 1 0 0 1290 8 6 4 4 5 0 2 1 0 1524 O v e r i g e kosten R e n t e vlottend v e r m o g e n + o v e r i g e a l g e m e n e k o s t e n T o t a a l k o s t e n 200 200 5070 200 200 5084 B r u t o o p b r e n g s t (gld/ha) Saldo (gld/ha) Saldo (gld/100 kg) Saldo ( g l d / m . u- ) 14000 8930 1 2 , 7 5 2 0 , -14400 9316 1 5 , 5 0 1 5 , 7 5 S c h o r s e n e r e n ; : . De t e e l t van s c h o r s e n e r e n vindt in N e d e r l a n d op b e p e r k t e s c h a a l overwegend op zandgrond p l a a t s - De t e e l t i s v r i j speculatief, doordat

de gemiddelde v e i l i n g p r i j s z e e r s t e r k blijkt t e f l u c t u e r e n , a l h o e -s p r a k e i -s vän een t e n d e n t i e ti-st'lichte p r i j -s -s t i j g i n g . Uit fig. 14 blijkt t e v e n s dat de fysieke o p b r e n g s t e n aanzienlijk m i n d e r s c h o m -melen- Onder m e e r door het speculatieve k a r a k t e r vàn de t e e l t i s h e t a r e a a l tot 1967 l a n g z a a m m a a r r e g e l m a t i g teruggelopen- In de j a r e n '68 en '69 is de o p p e r v l a k t e e c h t e r relatief w e e r b e l a n g r i j k u i t g e b r e i d , een gevolg van de gunstige financiële r e s u l t a t e n van de teelt- De t e e l t van s c h o r s e n e r e n heeft in de p r a k t i j k h e t v o o r d e e l , dat de oogst niet s t e r k i s gebonden aan een b e p a a l d e p e r i o d e . Het rooien van de /wortels kan zelfs tot diep in de w i n t e r w o r d e n u i t g e v o e r d (fig. 15, t a b ë r i 5 ) .

T a b e l 15- A r b e i d s m e t h o d e n en a r b e i d s b e h o e f t e voor s c h o r s e n e r e n (oppervlakte 1 ha; o p b r e n g s t 22 ton)

F r e - A W e r k z a a m h e i d Uitvoering ,. Week nr- m . u - / h a & quentie ' Mest rijden + v e r s p r e i d e n P l o e g e n Cultivate r e n F r e z e n Z a a i e n K u n s t m e s t s t r o o i e n Spuiten Wieden + schoffelen 4-w. t r e k k e r 4-w. t r e k k e r + ploeg 4-w- t r e k k e r + c u l t i v a t o r f r e e s h a n d z a a i m a c h - 1 - r i j hand m o t o r rug spuit hand 1 1 1 1 e r 1 3 3 10 t / m 15 10 t / m 15 10 t / m 15 10 t / m 15 15 t / m 16 10 t / m 15 19 t / m 20 23 t / m 24 25 t / m 26 29 t / m 30 33 t / m 34 21 t / m 22 23 t / m 24 25 t / m 26 27 t / m 28 10 12 3 8 20 7 4 3 4 4 4 54 54 35 36 Rooien (lichten) 4-w- t r e k k e r + p l o e g / hand 39 t / m 2 550 S o r t e r e n hand 39 t / m 2 285 A a n - en afvoer fust 4-w. t r e k k e r 39 t / m 2 34 Land o p r u i m e n hand 1 3 t / m 4 10 T o t a a l 1137 17

^ D e . r o o i t i j d -Heeft b e t r e k k i n g o p - e e i ï a r b e i d s o r g a n i s a t i e / b a a r b i j 3 a r b e i d s k r a c h t e n zijn b e t r o k k e n , r E é n o v e r z i c h t van p r o d u k t i e k o s t e n en o p b r e n g s t i s w e e r g e g e v e n m t a b e i 16. i

T a b e l 16. S a l d o - b e r e k e n i n g voor 1 ha s c h o r s e n e r e n m e t een o p b r e n g s t vän 22 ton

P r oduktieko sten Kosten in g l d / h a

Kosten d u u r z a m e p r o d u k t i e m i d d e l e n Grond J Bedrijf s s c h u u r W e r k t u i g e n , g e r e e d s c h a p , t r e k k e r T e e l t k o s t e n , Meststoffen - Spuitmiddelen . Z a a d . - • . , ; . . • Var- t r e k k e r k o s t e n Af leve ring sko sten

; P r o v i s i e , V r a c h t .;>., H u u r fust P a p i e r O v e r i g e k o s t e n R e n t e vlottend v e r m o g e n + o v e r i g e a l g e m e n e k o s t e n T o t a a l k o s t e n ^u/ 750 500 820 ₂₀₇₀ 400 200 750, 120 816 264 154 76 200 1470 1310 - 200 5050 B r u t o o p b r e n g s t (gld/ha) Saldo (gld/ha) Saldo (gld/100 kg) Saldo (gld/m- u. ) 13600 8550 38,90 7,50 SAMENVATTINQ

In het v o o r g a a n d e zijn een a a n t a l b a s i s g e g e v e n s vàn enkele volle-g r ô n d s - volle-g r o e n t e t e e l t volle-g e w a s s e n op zandvolle-grond b i j e e n volle-g e b r a c h t , die v o o r h e t o p s t e l l e n van b e d r i j f s b e g r o t i n g e n van belang kunnen w o r d e n

Het C i j f e r m a t e r i a a l heeft b e t r e k k i n g op de a r b e i d s ä ä n s p r a k e n , t e e l t -k o s t e n en o p b r e n g s t e n van a s p e r g e s , a u g u r -k e n , h e r f s t - en w i n t e r p r e i , •waspeen, w i n t e r p e e n en s c h o r s e n e r e n ; g e w a s s e n w a a r v a n nog weinig

g e d e t a i l l e e r d e i n f o r m a t i e bekend w a s . De gegevens zijn v e r k r e g e n uit arbeidsboekhoudingen van 3 j a a r op een 1 5 t a l g f ö e n t e t e e l t b e d r i j -Ven op zandgrond en zijn v e r z a m e l d binnen het r a a m van een studie n a a r de mogelijkheden van stichting van g e s p e c i a l i s e e r d e g r o e n t e t e e l t -b e d r i j v e n op zandgrond.

De genoi n a l i s e e r d e a r b e i d s ä ä n s p r a k e n , a l s m e d e de t o e g e p a s t e w e r k m e t h o d e n zijn p e r gewas s a m e n g e v a t in de t a b e l l e n 3, 5, 7, 8, 10, 1 1 , 13 en 15 Voor een duidelijk o v e r z i c h t van het t o t a l e a r b e i d s v e r b r u i k is i n d e vorm van een g r a f i s c h e v o o r s t e l l i n g p e r gewas een a r b e i d s f i l m w e e r g e g e v e n . H i e r b i j i s aangegeven h o e v e e l tijd in een b e -p a a l d e -p e r i o d e -p e r week m o e t w o r d e n b e s t e e d voor het -planten en/of z a a i e n , de v e r z o r g i n g en de oogst( figuren 3, 5, 7, 8, 10, 1 1 , 12, 13 en 15). Uit de v e r m e l d e a r b e i d s ä ä n s p r a k e n kan w o r d e n g e c o n c l u d e e r d , dat voor elk gewas t e n m i n s t e t w e e d e r d e deel van het t o t a l e a r b e i d s v e r b r u i k wordt b e s t e e d aan de oogst. Voor a s p e r g e s en augurken b e -tekent dit een hoge a r b e i d s p i e k , d a a r de oogst van deze g e w a s s e n

s t e r k i s gebonden aan de opgegeven p e r i o d e n . Voor de o v e r i g e g r o e n t e n i s de oogst m e e r te s p r e i d e n doordat of het gewas m i n d e r i s gebonden aan een bepaald oogsttijdstip of d o o r d a t een t e e l t m e t h o d e wordt t o e g e -p a s t w a a r b i j een o o g s t s -p r e i d i n g wordt mogelijk g e m a a k t .

In de t a b e l l e n 4, 6, 9, 12, 14 en 16 zijn voor de v e r s c h i l l e n d e g e w a s s e n s a l d o - b e r e k e n i n g e n w e e r g e g e v e n . De saldi zijn bepaald

door de g e n o r m a l i s e e r d e b r u t o - o p b r e n g s t a a n het gewas te v e r m i n d e r e n m e t de d i r e c t aan het gewas toe t e r e k e n e n t e e l t k o s t e n en a f l e v e r i n g s k o s • ten. Ook de k o s t e n van de d u u r z a m e p r o d u k t i e m i d d e l e n v e r l a g e n het

saldo. D e z e k o s t e n zijn b e g r o o t op b a s i s van o p t r e d e n d e k o s t e n op een g r o e n t e t e e l t b e d r i j f van 5 ha De k o s t e n van a r b e i d zijn in de s a l d o b e -r e k e n i n g e n buiten beschouwing gebleven- Uit de t a b e l l e n blijkt dat de t e e l t van p e e n , s c h o r s e n e r e n en a s p e r g e s de hoogste beloning p e r a r -b e i d s u u r geeft.

T e r i l l u s t r a t i e i s in de figuren 1, 2, 4, 6, 9 en 14 een o v e r z i c h t gegeven van de ontwikkeling van het a r e a a l , de o p b r e n g s t e n en de p r i j zen vanaf 1956 voor de totale g r o e n t e t e e l t in de vollegrond r e s p e c t i e velijk voor de g e w a s s e n afzonderlijk In het a l g e m e e n kan w o r d e n g e -steld, dat het a r e a a l v r i j constant i s gebleven, m a a r dat d a a r e n t e g e n

de g e l d o p b r e n g s t e n p e r h a v r i j r e g e l m a t i g zijn g e s t e g e n .

Hoewel h e t w e e r g e g e v e n c i j f e r m a t e r i a a l b e t r e k k i n g heeft op een b e p a a l d e t e e l t w i j z e , k o m e n e r in de p r a k t i j k v e r s c h i l l e n v o o r . Dit i s m e e s t a l een gevolg van w i s s e l e n d e p r o d u k t i e o m s t a n d i g h e d e n , w a a r o n d e r op de afzonderlijke b e d r i j v e n wordt gewerkt en ook van v e r

-schillen in o r g a n i s a t i e en inzichten van de o n d e r n e m e r s - A a n p a s s i n g van de h i e r v o o r v e r m e l d e gegevens aan p l a a t s e l i j k e omstandigheden v o o r a l ten a a n z i e n van b o d e m t y p e , v e r k a v e l i n g en werkwijze kan d a a r o m noodzakelijk

ÖL co v O O i •*"!

4

*»-O i n o <»H ö cö > CD T) cd cd & 0) * J ^

3

₀ u 0 J-> 3 h XI Ci (ü i cd cd cd •» .*-> _in Öß Ö V ^ X3 a 0 • a .—i OD Ö cd > <D

2

₀₎ T J - I - *

s

oc to ^d • W 1 F — * u flj cd - Ä - , 1 CO G 0 -w co O O "J +-> Ö <u o Ix 6 0 C :> u <u Ö o Ö o . . H 3 cä cd '_/ x o T3 ö C ÎH tJD O Q '-> ^.-J "7J -' ", -, ~» •;.., ' . • * t j

o

rd X ^ o TT< • ^ m <+-, H o o •«-H * • " " * ' ±-> w M C a> o

2

Cü sc CM 1 ( 1 ^ 2 CO II o o *r> ' cd cd a> >-i cd ' ~ . ,_L i — i

S

I f l * • * <+-> 11 O o ^w' 0) cd ? .»* r' V • u ,* ₃ T 3 0 0 3 h X! I Î 3D P O -vu Cü C v D CO CM • o o 00 i n r-r— o CO CM J O CM CM 1 O •«-< M 1 O O CM • ' r " o o -c-t 1 o co ^-< • — 1 — o r-• * r-• - » J O o •<T< —r— o i.n •r-i f— o •^ T * '1 O co r - ' , O CM -<ri i O -r-< - r H 1 O o •«~t ——\— o o —... o -X> S ' o r~ • — 1 — o v ^ o l O

OC Vi «J 00 00 NU in o-c > 0) 00 C <u o 1> ta >-<«-i C v u (X <6 d a> u to 00 Ö - 4) u X> a o -o .—« <u 00 C > T3 r — 4 T) 73 4) 00 (0 u n) i rr, 0> 00 & <t> •o ö ^^ fl! <c O T * ->o _P4 «+-, II O o T-l **—-(0 oo 0) .u o T3 f—* <D ,**—*, ni .C o fO u O o T-I <u t l ^—*» OD <* vO in <T* <+-» 1! O O T « •r* h rt < 00 X m r-O T « II O O T l "-' *-> co OU C u a 0 4) > N O. r-•vo >o m en -vo ->o o TvV-' m • oo iTi o (M o (M O T l O O O _er- o o oo r- o o o o o rh m fsi o o o o o •*-« o o cc r- o _m

o f n o FTT rs \ \ >

r?

^ 2 re «i tan _h o o, « <

3

•w V 4 (0 •o _•r* V PQ ^ « n ti <i • « • • » ••-» • r « (3 tt . * e o • * - > 00 •» o 4-> CD 00 4> •2 CU 0 Ai « u « o O O _o CO O O CO •«" o o o o 00 o r- o *0 O O _o O T O

00 u oo 0 0 vO i n CT^ •<r< ß rö > 4-> CD 00 c V u £> a. 0 9) X 4) - f l 03 >> <«-t ß V ca • > • • • » • r* ^ o. —* n5 «J a) ^ cti CQ 00 Ö . 4) U £ _O. O T3 tu a > V •Ü —1 4> •o _•o •»*

s

o ÖO co • — > «S • « - » i n •ö c o (-) 00 'S > • c o M u a OC 3 « _ «( < O co T f 00 «4-, H O O «_^ 4-> CO 00

•s.

0 T3 t—4 00 rf"*"-"» m J3 m «H » 4 <*« II O o ^ 1 V 11 (0 «""-v oc o in o II o o CQ •»•« a. ^ . • • ^ « j 00 o •«o oo o « f * II o o +•» ca 00 C V u ca >*4 * r NO •vO »Tl -vO co • \ o <vj %o o <\J T O M O O ro O © 0 0 —r o o vO o m o O _n o (VJ o o o o o co o r-o ->o o ">o ' m oo -i/S o i n

öS i~ u > 0 ! i 4> r^ • : " > C'„ 3 •"C J M • W • * • - : CO L J «( C ! - i « o +•> o — 1 + J 0) no (3 o f« O o A u si *«

i—r

o i) RS • - / .' s / ' <?* '••'''•'•'S/S/Â^ • / / / / / / / k > _ u 3 3 T f C* t. 3 3 rr o «H ?-• 3 3 r-*?* CT1 *H 3 3 >.r» o -et bß 3 <y C rt A -t-M 4) <V £> "Ü £ C J-bo + tc d c <u u o ** u CD _; u tu u o U > 4> O o

§

1

T — r

_{T — r}

o I f l o o o o o . o 0 - o 0 0 o _r- o _o o _m o T f O <r> o <M o, o; i

i %

t U '• c? ! f

-'p

su m «S «3 VA un c ni > m QO G <•) a, o 0) V a, «s o .„-^ Ü ijl u eu au S o •S Ou o 4) a > «J x) tic u ni i en ni J3 o n o o 60 c u ,0 o T3 •—i <u 00

Y

"VO -vO |-vo "VO / / / / -d o O «M (M O •<•« <\1 o o <M O _o 00 o _o sO O m

T

o o «VI O T " O r>V" - o \ 0 "un 00 -m t --m If, O O O o 00 o o O m

r-w fcl O X 13 < o Cl w o« C tt> u Xt Pu O 44 v • * tv

§

(« D r» CM C

1

OU V .1-4 m en R lu. 01

t

.û t» c O no R «r-* ta u o N 4) 0 0 I O CM CM 10 ce o o

I

VA

•/ ZI *-* T '///s/S '///// - A

W/:///•'//y\

' / / • • ' / /

w/s//'

WS-/ /

i—r

T

-

r

i—i—r

o M3 O _{o o} co O ra o _o o _o^ o 00 o _r- •JD o O i n o Tf O _en o CM o T l

0 0 C

h

; c a. tH î » - M CI * f « >-» r> ij . — T • M m ' i l • r-« « J3 )« < O J-> M M *,.' C i fcfl n t t j ?-< •^ u. o **-' J4

5

u a c v u o . 0 o If» o o o 60 C -IH 60 U 6 » u >

î — r

E^?

M S 3 00 o PJ o ti u 3 3 co m «H 60 fi «4 4) (3 O J_ h 3 3 O vD O »4 3 3 vO (M co O O • ; ^ :xXK-.

TnTfTTPT^

Ilfc

f ru

î — r

o o o o 00 o o o _m o o e i © P. S-i' f *<

o* 00 00 sO ₀₀ > > (0 Ù0 Ö 0) 11 XI a o © <u • i - i œ > > «** Ö 4> a «J co G il) . Û a o ÖO e > <u •O u m •—> (3 r-vO •vO i r •vo "vO \ \ O O o o O o 00 o o o m o O O " T -C O O o o o r-i o • p Y " "SO o 'o 'm oo -in ir. o

M •«•4 a

s

d 10 r> O O u o r1 0 N O 4) 0* 05 rt 0 «n 00 J J (0 ön «H 0) !~* JD eu 0 (fi

"H

'S <1 4) S or Ö y •i-i ni (4 u 3 ON so Ai >•< a o Vi + • OC Ü OC u o si > *-* 4. 5 03

y -y/////////''///

t . / .' / / s , / y' •• .' - ' ///-'" _{/ .} '///s'/.

7////// ///////////.

3 3 m m u % T -N \ V feû O O

1

o *£> »

1

O i n

1

o • « * •

1

o fO i

Ü

1

o cv i ^ 7/ 1 1 1 o o o • * " 4 _c 3 O

1

O 00

1

o

r>-1

o vO

1

O i n

1

o • *

1

o CO

1

o (M 1 O «r< 3 i (HA 1 (V t lp. I TO L3

00 _o t o--Cl •rrf V. 4) > O •-«i (D • i - i M -9 4) «> D< m at Ö O • j - j m co *» _ö) a <D h J* O 05 •o h d S PO C\J h 3 3 rO CT« u 3 3 m c l m M 3 3 • H i n •* s A; M V «§ S3 O -f-fcO G o N S-i > ^ O O

31 F,

Y////////,

_TO <\l s ra u CL

T — r

o *J0 o o o CO o O o o o^ o oo o r- sO o o _m o _•* o CO O M O «r<

(M 60

F

JA o Qi © O ü o u * a » O I -T l tn 60 Ö j a a o in 3 J-t 3 3 00 O*-u % 00 Ai o 5: 60 & O u 00 4-tal u o SI u > 03 M O O

II

o O un o o o ~> O o o o o 00 o _r- NO o O m o *p o co o N

m

v/m r

u o (3 O ŒT ca t; «) • - 4 • r-4

5

» n <u <u 0. ( 4 «J

.5

**-r-"

S

O» •o *> ,o 11 ß o *" o _{• 0} '1.1 M 0 1-4 a 3 v i r< U 3 S l-» co •*-> h 3 3 r-a ^ T f ^ 3 3 (M O i n c «S c >• <u XI G O U CO 00

.s

'So o

Ë

10 oc '0 o TO bc 3 ta G 3 ( 4 u Xi G o o © _o CO o o ca -r< o o o o ao o _t -o o _m o o _co o

TP «rt OD h rt co 00 C «J > «-> m BO c I) PU O o 4) • H CD «4-1 C! u fiU id 4) u

a

9 U « 0 0 ^ o

* .g

4) V* • & • • O

2

4) c > 4) 4) tJ 4) ÖC «9 JE 4! •o fi O il» O o» < oc un <*•« 00 00 o «ri IT) ao o ß o « •«•« n 00 Mn 4) II O O _o o •o rt 4) 4) U ee rt . 4) Ai m 4) u 00 o C I CM o P 4 O «H «M O O «M O O CO o r- o o m o o CO o T " O o o o 0s o oo un Tl" co CM F>0 \P*t "NU O o» 00 f -i n o o _o i n

UT)

4£

V. a) * - 4 * H SJ w t-r 0 ^q 'u _m r-» c —4 •T-» (0 T » • r-t <ü ^2 h <~* O 4_* N cM 03 Öß P O h , Û ft 0 h a 3 O rvj u 0 0 aO f » r^ »H 5» S O r-0 r-0 )-< S 3 r~ <*> • v * X eu G a; «S ai N 0) •Ö. 0 u + *•* f-* • f « îsû in o S3 $» <y

mfè

60 GO 0 0

N-fcc

S

V,

1ST 10

w

V u D o >o ^n O ITI •*-< O "** ^ - i O «•» •*-< o _M •>«-< O o o o o 00 o r- <J3 o O i n o «* o _o o CM