ETE-AK-2011-VWO-1-c

(1)

Correctievoorschrift VWO

2011

tijdvak 1 vrijdag 13 mei 11.00 - 14.00 uur

Aardrijkskunde

Inzenden scores

Verwerk de scores van alle kandidaten in het bijgeleverde programma Wolf. Zend de gegevens uiterlijk woensdag 8 juni 2011 elektronisch naar het ETE.

(2)

Het correctievoorschrift bestaat uit: 1 Regels voor de beoordeling 2 Algemene regels

3 Vakspecifieke regels 4 Beoordelingsmodel

1 Regels voor de beoordeling

Het werk van de kandidaten wordt beoordeeld met inachtneming van de artikelen 30, 31 en 32 van het Landsbesluit v.w.o.-h.a.v.o.-v.s.b.o. d.d. 23-06-2008 (PB. 2008, no. 54). Voor de beoordeling zijn de volgende passages van bovenvermelde artikelen van het Landsbesluit van belang:

1 De directeur doet het gemaakte werk met een exemplaar van de opgaven, de beoordelingsnormen en het proces-verbaal van het examen toekomen aan de examinator. Deze kijkt het werk na en zendt het met zijn beoordeling aan de directeur. De examinator past de beoordelingsnormen en de regels voor het toekennen van scorepunten toe die zijn gegeven door het ETE (Examenbureau). 2 De directeur doet de van de examinator ontvangen stukken met een exemplaar van

de opgaven, de beoordelingsnormen, het proces-verbaal en de regels voor het bepalen van de score onverwijld aan de gecommitteerde toekomen.

3 De gecommitteerde beoordeelt het werk zo spoedig mogelijk en past de beoordelingsnormen en de regels voor het bepalen van de score toe die zijn gegeven door het ETE (Examenbureau).

4 De examinator en de gecommitteerde stellen in onderling overleg het aantal scorepunten voor het centraal examen vast.

5 Komen zij daarbij niet tot overeenstemming, dan wordt het aantal scorepunten bepaald op het rekenkundig gemiddelde van het door ieder van hen voorgestelde aantal scorepunten, zo nodig naar boven afgerond.

2 Algemene regels

Voor de beoordeling van het examenwerk zijn de volgende bepalingen van toepassing: 1 De examinator vermeldt op een lijst de namen en/of nummers van de kandidaten,

het aan iedere kandidaat voor iedere vraag toegekende aantal scorepunten en het totaal aantal scorepunten van iedere kandidaat.

2 Voor het antwoord op een vraag worden door de examinator en door de gecommitteerde scorepunten toegekend, in overeenstemming met het beoordelingsmodel. Scorepunten zijn de getallen 0, 1, 2, .., n, waarbij n het

maximaal te behalen aantal scorepunten voor een vraag is. Andere scorepunten die geen gehele getallen zijn, of een score minder dan 0 zijn niet geoorloofd.

(3)

toegekend naar analogie of in de geest van het beoordelingsmodel;

3.4indien slechts een voorbeeld, reden, uitwerking, citaat of andersoortig antwoord gevraagd wordt, wordt uitsluitend het eerstgegeven antwoord beoordeeld; 3.5indien meer dan een voorbeeld, reden, uitwerking, citaat of andersoortig

antwoord gevraagd worden, worden uitsluitend de eerstgegeven antwoorden beoordeeld, tot maximaal het gevraagde aantal;

3.6indien in een antwoord een gevraagde verklaring of uitleg of afleiding of

berekening ontbreekt dan wel foutief is, worden 0 scorepunten toegekend tenzij in het beoordelingsmodel anders is aangegeven;

3.7indien in het beoordelingsmodel verschillende mogelijkheden zijn opgenomen, gescheiden door het teken /, gelden deze mogelijkheden als verschillende formuleringen van hetzelfde antwoord of onderdeel van dat antwoord;

3.8indien in het beoordelingsmodel een gedeelte van het antwoord tussen haakjes staat, behoeft dit gedeelte niet in het antwoord van de kandidaat voor te komen.

4 Het juiste antwoord op een meerkeuzevraag is de hoofdletter die behoort bij de juiste keuzemogelijkheid. Voor een juist antwoord op een meerkeuzevraag wordt het in het beoordelingsmodel vermelde aantal punten toegekend. Voor elk ander antwoord worden geen scorepunten toegekend. Indien meer dan een antwoord gegeven is, worden eveneens geen scorepunten toegekend.

5 Een fout mag in de uitwerking van een vraag maar een keer worden aangerekend, tenzij daardoor de vraag aanzienlijk vereenvoudigd wordt en/of tenzij in het beoordelingsmodel anders is vermeld.

6 Een zelfde fout in de beantwoording van verschillende vragen moet steeds opnieuw worden aangerekend, tenzij in het beoordelingsmodel anders is vermeld.

7 Indien de examinator of de gecommitteerde meent dat in een examen of in het beoordelingsmodel bij dat examen een fout of onvolkomenheid zit, beoordeelt hij het werk van de kandidaten alsof examen en beoordelingsmodel juist zijn. Hij dient de fout of onvolkomenheid wel mede te delen aan het ETE. Het is niet toegestaan zelfstandig af te wijken van het beoordelingsmodel. Met een eventuele fout wordt bij de definitieve normering van het examen door het ETE rekening gehouden.

8 Scorepunten worden toegekend op grond van het door de kandidaat gegeven antwoord op iedere vraag. Er worden geen scorepunten vooraf gegeven. 9 Het cijfer voor het centraal examen wordt als volgt verkregen.

Eerste en tweede corrector stellen de score voor iedere kandidaat vast. Deze score wordt meegedeeld aan de directeur.

De directeur stelt het cijfer voor het centraal examen vast op basis van de regels voor omzetting van score naar cijfer. Dit cijfer kan afgelezen worden uit

omzettingstabellen die beschikbaar worden gesteld door het ETE na de bepaling van de definitieve cesuur.

3 Vakspecifieke regels

Voor dit proefexamen Aardrijkskunde Vwo 2011 kunnen maximaal 665scorepunten worden behaald. Het examen bestaat uit 37 vragen.

(4)

Vraag Antwoord Score

4 Beoordelingsmodel

Aan het juiste antwoord op een meerkeuzevraag wordt één punt toegekend.

Opgave 1 - De ITCZ en het ontstaan van de moesson

1 maximumscore 2

• 30° N.B. en 20° Z.B. (maximaal verschil van 5° meer toegestaan) 1 • De hoogste zonnestand verplaatst zich in de loop van het jaar tussen

de keerkringen, waardoor het gebied met de sterkste verwarming (en

de ITCZ) zich mee verplaatst 1

Doordat de luchtstroom de evenaar passeert verandert de windrichting (corioliseffect)

• equatoriaal minimum zichtbaar als wolkengordel 1

• subtropen zijn zichtbaar als wolkenarme gebieden 1

Uit de verklaring moet blijken dat

• land sneller opwarmt dan zee 1

• zodat de ITCZ boven het Aziatische continent op hogere breedte ligt

dan boven zeegebieden 1

• A 1

Uit de verklaring moet blijken dat

• Mangalore zuidelijker ligt dan Mumbai, waardoor Mangalore langer onder invloed staat van de natte moesson: de regentijd begint eerder, duurt langer en er valt meer neerslag omdat de inter-tropische

convergentiezone zich vanuit het zuiden naar het noorden over India verplaatst. Mumbai staat dus minder lang onder invloed van de

(5)

Opgave 2 - De dynamiek van het Aralmeer

Beide rivieren zijn gletsjerrivieren (waarvan de afvoer wisselt per seizoen)

Droog/ aride gebied (mbv GB 195D)

• Bij teveel irrigatie kan verzilting ontstaan 1

• Door de grote verdamping blijft zout achter op/ in de bodem 1

Zowel in januari als in juli valt er minder dan 25 mm neerslag per maand. Het is dus te droog voor katoenteelt.

Uit de verklaring moet blijken dat:

De Sovjets hadden een gesloten planeconomie en wilden niet afhankelijk zijn van de kapitalistische economie van de VS. Dit maakte de keuze om zelf katoen te verbouwen begrijpelijk.

• Milieuproblemen Economische problemen

Demografische ontwikkelingen 1

• Door de milieuproblemen (oorzaak) in en rond het Aralmeer ontstonden economische problemen (visserij en landbouw gingen

achteruit) (gevolg) 1

• wat demografische gevolgen had zoals de emigratie uit het gebied

(gevolg). 1

Voorbeeld van juiste antwoorden (twee noemen) zijn: • herstel van de visserij als inkomstenbron

• water voor landbouw

• energie voor bedrijvigheid/ huishoudens

(6)

Opgave 3 - Arbeidsmigratie

• relatief veel jongeren (brede basis) 1

• snelle vermindering van de bevolkingsaantallen in hogere

leeftijdsgroepen (relatief weinig ouderen) (smalle top) 1

Alleen Piramidemodel als antwoord gegeven 1 punt toekennen. 14 maximumscore 2

• geboortecijfer is hoog (30‰) 1

• vrij laag sterftecijfer(8‰) 1

• Demografisch: voornamelijk jongeren (voornamelijk mannen) 1 • Economisch: voornamelijk mensen met relatief laag inkomen 1

• Sociaal: laag opgeleiden 1

• Positief: afname bevolkingsdruk/ geldzendingen (en gevolgen hiervan)/

kennisoverdracht bij remigratie 1

• Negatief: wegtrekken van arbeidreserve/ vernietiging sociale

structuren/ verlies indigenous knowledge 1

Opmerking: brain drain is niet goed! 17 maximumscore 2

• Positief: goedkope arbeiders op contractbasis 1

• Negatief: deviezenexport/ culturele botsing/ discriminatie 1

Relatief kleine groep mensen in de hogere leeftijdgroepen.

Ongewijzigde bevolkinsopbouw (de contractanten moeten grotendeels het land verlaten, waardoor deze leeftijdsgroep geen grote bijdrage gaat leveren aan de hoge leeftijdsgroepen over enkele decennia)

(7)

Opgave 4 - Bloemen en globalisering

• Complementariteit:

voorbeelden van gunstige productiefactoren/ Amerikaanse markt/ import Europese techniek en planten/ altijd op zoek naar het beste voor de

klanten/ nieuwe afzetmogelijkheden 1

• Transporteerbaarheid:

nabijheid Amerikaanse markt/ logistieke mogelijkheden/ container,

vliegtuig/ over de weg 1

• Intervening opportunities (tussenliggende mogelijkheden):

Colombia eerst veruit grootste producent/ nu concurrentie van Ecuador/

ontwikkeling van nieuwe afzetmogelijkheden/ sourcing (lagere lonen) 1

Outsourcing of Global sourcing

Door schaalvergroting zijn de transportkosten per product sterk gedaald. Hierdoor kon productie verder van de afzetmarkt plaatsvinden.

Internationale arbeidsverdeling bij bloementeelt en handel:

• Periferie (Ecuador): de werkgelegenheid met name is in de productie, gericht op de grondstoffen/ halffabrikaten (tuinbouw), wat gerekend

wordt tot de primaire sector. 1

• Centrum (Nederland) heeft veel dienstverlenende werkgelegenheid in de bloemenindustrie (hoofdkantoren, logistiek, verpakking,…), gericht

op het eindproduct. 1

Uit de uitleg moet blijken:

Sommige bedrijven passen moderne technieken toe

terwijl ook veel (familie)bedrijven produceren op meer traditionele manieren/ niet geautomatiseerd (zeer arbeidsintensief)

(8)

Uit de redenering moet blijken:

• Bron 14: met name negatieve elementen van globalisering worden

genoemd, oftewel vanuit het standpunt van anti-globalisten 1 • Bron 15: met name de positieve elementen van globalisering worden

genoemd, oftewel vanuit het standpunt van globalisten 1

• Stelling klopt niet 1

• De meeste werkgelegenheid van de bloementeelt zal ontstaan in gebieden met een relatief lage grondprijs. Deze zijn niet in de steden, maar meer (aan de rand van steden en) op het platteland zodat de

nieuwe werkgelegenheid niet tot een sterkere urbanisatie zal leiden. 1

Uit de redenering moet blijken dat:

Ecuador een land is met een relatief matige effectieve overheid en veel corruptie (soft state) zodat er weinig effectieve controle is op de wetgeving. Dit is voor bedrijven een gunstige vestigingsfactor (voor bijvoorbeeld soepele arbeid- en milieuwetgeving + controle)

Opgave 5 - Het Caribisch gebied

• Fysisch-geografisch: ligging in/ aan de Caribische Zee 1

• Politiek-economisch: landen die in en om de Caribische zee specifieke samenwerkingsverbanden zijn aangegaan, bijvoorbeeld ACS of

Caricom 1

• Het Caribisch gebied heeft tijdens de koloniale periode zeer veel

Europese invloeden gekregen. 1

• Binnen Europa bestonden echter ook grote culturele verschillen, zodat de verschillende koloniserende landen hun eigen culturele invloed

hebben gehad in het Caribische gebied. 1

(9)

Twee van onderstaande factoren:

afhankelijk (van bijv. buitenlands kapitaal) seizoengevoelig

conjunctuurgevoelig

per juist gegeven antwoord 1

Ecotoerisme: voorbeelden van

• voordelen: langetermijn-inkomsten, behoud milieu/landschap/ ecologie, er wordt rekening gehouden met de wensen van de lokale bevolking,

duurzaam 1

• nadelen: minder inkomsten op kortetermijn, extra regelgeving leidt tot

beperking in mogelijkheden, cultuurbotsing 1

Massatoerisme: voorbeelden van

• voordelen: veel inkomen, veel werkgelegenheid, modernisering 1 • nadelen: weinig langetermijn-perspectief, milieuproblemen,

cultuurbotsing, niet duurzaam 1

Van beide soorten toerisme moet zowel een voordeel als een nadeel worden genoemd.

Opgave 6 - Tegenstellingen op Hispaniola

Haiti: 3% bos, Dominicaanse Republiek: 23% bos

Opmerking: beide moeten genoemd worden om een punt toe te kennen. 34 maximumscore 1

In beide landen wordt een groot percentage (Haïti 89% en Dominicaanse Republiek 99%) van de totale houtproductie gebruikt als brandhout.

Uit de verklaring moet blijken:

• Na het verkrijgen van de onafhankelijkheid is in Haïti de grond onder de bevolking verdeeld, waardoor kleinschalige landbouw is ontstaan,

die gepaard ging met boskap. 1

• De Dominicaanse Republiek was een vestigingskolonie met grote

(10)

• bodemerosie 1

• overstromingen 1

• Demografisch: Lagere bevolkingsgroei/dichtheid leidt tot minder druk op de ruimte en de mogelijkheid dat de hoeveelheid bos minder snel

afneemt/toeneemt. 1

• Economisch: Door economische groei worden mensen minder