ETE-AK-VWO-2017-1-c

(1)

200701171-c

Correctievoorschrift VWO

2017

tijdvak 1 woensdag 17 mei 07.30 - 10.30 uur

Aardrijkskunde

Inzenden scores

Verwerk de scores van alle kandidaten in het bijgeleverde programma Wolf. Zend de gegevens uiterlijk maandag 5 juni 2017 elektronisch naar het ETE.

(2)

200701171-c 2 lees verder ►►►

Het correctievoorschrift bestaat uit: 1 Regels voor de beoordeling 2 Algemene regels

3 Vakspecifieke regels 4 Beoordelingsmodel

1 Regels voor de beoordeling

Het werk van de kandidaten wordt beoordeeld met inachtneming van de artikelen 30, 31 en 32 van het Landsbesluit v.w.o.-h.a.v.o.-v.s.b.o. d.d. 23-06-2008 (PB. 2008, no. 54). Voor de beoordeling zijn de volgende passages van bovenvermelde artikelen van het Landsbesluit van belang:

1 De directeur doet het gemaakte werk met een exemplaar van de opgaven, de beoordelingsnormen en het proces-verbaal van het examen toekomen aan de examinator. Deze kijkt het werk na en zendt het met zijn beoordeling aan de directeur. De examinator past de beoordelingsnormen en de regels voor het toekennen van scorepunten toe die zijn gegeven door het ETE (Examenbureau). 2 De directeur doet de van de examinator ontvangen stukken met een exemplaar van

de opgaven, de beoordelingsnormen, het proces-verbaal en de regels voor het bepalen van de score onverwijld aan de gecommitteerde toekomen.

3 De gecommitteerde beoordeelt het werk zo spoedig mogelijk en past de beoordelingsnormen en de regels voor het bepalen van de score toe die zijn gegeven door het ETE (Examenbureau).

4 De examinator en de gecommitteerde stellen in onderling overleg het aantal scorepunten voor het centraal examen vast.

5 Komen zij daarbij niet tot overeenstemming, dan wordt het aantal scorepunten bepaald op het rekenkundig gemiddelde van het door ieder van hen voorgestelde aantal scorepunten, zo nodig naar boven afgerond.

2 Algemene regels

Voor de beoordeling van het examenwerk zijn de volgende bepalingen van toepassing: 1 De examinator vermeldt op een lijst de namen en/of nummers van de kandidaten,

het aan iedere kandidaat voor iedere vraag toegekende aantal scorepunten en het totaal aantal scorepunten van iedere kandidaat.

2 Voor het antwoord op een vraag worden door de examinator en door de gecommitteerde scorepunten toegekend, in overeenstemming met het beoordelingsmodel. Scorepunten zijn de getallen 0, 1, 2, .., n, waarbij n het

maximaal te behalen aantal scorepunten voor een vraag is. Andere scorepunten die geen gehele getallen zijn, of een score minder dan 0 zijn niet geoorloofd.

3 Scorepunten worden toegekend met inachtneming van de volgende regels: 3.1 indien een vraag volledig juist is beantwoord, wordt het maximaal te behalen

aantal scorepunten toegekend;

3.2 indien een vraag gedeeltelijk juist is beantwoord, wordt een deel van de te behalen scorepunten toegekend, in overeenstemming met het

beoordelingsmodel;

3.3 indien een antwoord op een open vraag niet in het beoordelingsmodel voorkomt en dit antwoord op grond van aantoonbare, vakinhoudelijke argumenten als juist of gedeeltelijk juist aangemerkt kan worden, moeten scorepunten worden

(3)

200701171-c 3 lees verder ►►►

toegekend naar analogie of in de geest van het beoordelingsmodel;

3.4 indien slechts een voorbeeld, reden, uitwerking, citaat of andersoortig antwoord gevraagd wordt, wordt uitsluitend het eerstgegeven antwoord beoordeeld; 3.5 indien meer dan een voorbeeld, reden, uitwerking, citaat of andersoortig

antwoord gevraagd worden, worden uitsluitend de eerstgegeven antwoorden beoordeeld, tot maximaal het gevraagde aantal;

3.6 indien in een antwoord een gevraagde verklaring of uitleg of afleiding of

berekening ontbreekt dan wel foutief is, worden 0 scorepunten toegekend tenzij in het beoordelingsmodel anders is aangegeven;

3.7 indien in het beoordelingsmodel verschillende mogelijkheden zijn opgenomen, gescheiden door het teken /, gelden deze mogelijkhede n als verschillende formuleringen van hetzelfde antwoord of onderdeel van dat antwoord;

3.8 indien in het beoordelingsmodel een gedeelte van het antwoord tussen haakjes staat, behoeft dit gedeelte niet in het antwoord van de kandidaat voor te komen.

4 Het juiste antwoord op een meerkeuzevraag is de hoofdletter die behoort bij de juiste keuzemogelijkheid. Voor een juist antwoord op een meerkeuzevraag wordt het in het beoordelingsmodel vermelde aantal punten toegekend. Voor elk ander antwoord worden geen scorepunten toegekend. Indien meer dan een antwoord gegeven is, worden eveneens geen scorepunten toegekend.

5 Een fout mag in de uitwerking van een vraag maar een keer worden aangerekend, tenzij daardoor de vraag aanzienlijk vereenvoudigd wordt en/of tenzij in het

beoordelingsmodel anders is vermeld.

6 Een zelfde fout in de beantwoording van verschillende vragen moet steeds opnieuw worden aangerekend, tenzij in het beoordelingsmodel anders is vermeld.

7 Indien de examinator of de gecommitteerde meent dat in een examen o f in het beoordelingsmodel bij dat examen een fout of onvolkomenheid zit, beoordeelt hij het werk van de kandidaten alsof examen en beoordelingsmodel juist zijn. Hij dient de fout of onvolkomenheid wel mede te delen aan het ETE. Het is niet toegestaan zelfstandig af te wijken van het beoordelingsmodel. Met een eventuele fout wordt bij de definitieve normering van het examen door het ETE rekening gehouden.

8 Scorepunten worden toegekend op grond van het door de kandidaat gegeven antwoord op iedere vraag. Er worden geen scorepunten vooraf gegeven. 9 Het cijfer voor het centraal examen wordt als volgt verkregen.

Eerste en tweede corrector stellen de score voor iedere kandidaat vast. Deze score wordt meegedeeld aan de directeur.

De directeur stelt het cijfer voor het centraal examen vast op basis van de regels voor omzetting van score naar cijfer. Dit cijfer kan afgelezen worden uit

omzettingstabellen die beschikbaar worden gesteld door het ETE na de bepaling van de definitieve cesuur.

3 Vakspecifieke regels

Voor dit examen Aardrijkskunde VWO 2017 eerste tijdvak kunnen maximaal 77 scorepunten worden behaald. Het examen bestaat uit 36 vragen.

(4)

200701171-c 4 lees verder ►►►

4 Beoordelingsmodel

Opgave 1 Bonaire, een BES-eiland

1 maximumscore 1

Voorbeeld van een juist antwoord is:

Je kunt deze drie eilanden alleen per vliegtuig bereiken en dan gaat het over de relatieve afstand.

Het bord werd geplaatst om aan te geven, dat Bonaire, St. Eustatius en Saba bijzondere gemeenten zijn geworden van Nederland / sinds 10-10-10 zijn Caribisch Nederland en Europees Nederland één land.

• Politieke globalisering op nationaal niveau, omdat de Nederlandse wetgeving van toepassing is / de Nederlandse overheid is boven de

lokale overheid komen te staan. 1

• Politieke globalisering op internationale schaal, omdat beslissingen van de EU (supranationaal) ook hier gelden. 1

• Hub: de luchthaven BIA 1

• Spoke: de vluchten naar Manaus / naar het Caribisch Gebied en

Latijns-Amerika/naar de Zuid-Amerikaanse regio. 1

• Tijd-Ruimte compressie. 1

• Het afleggen van een grotere afstand in minder tijd. 1

Geen direct achterland / een eiland/ geen grote lokale afzetmarkt

• Natuur: verdwijnen van natuurgebieden / aantasting koraalriffen / verstoring habitat planten en dieren (b.v. leefgebied van de flamingo’s) /

afname lokale visserij. 1

• Milieu/Environmental: luchtvervuiling / stank / toename gebruik fossiele brandstoffen / toename bouwactiviteiten / verdwijnen stiltegebieden. 1

(5)

200701171-c 5 lees verder ►►►

Vraag Antwoord Scores

• bron 3: Bonaire is een kleine eilandstaat, afhankelijk van wat de

natuurlijke omgeving haar biedt. 1

• bron 4: meer dan 40% van de toeristen komt niet terug als de

koraalriffen beschadigd worden / men komt voor de koraalriffen en die

moeten gezond blijven. 1

• bron 5: meer dan de helft van het aantal toeristen zijn duiktoeristen/

duiktoerisme staat centraal. 1

Opgave 2 Brazilië BRIC-land en WK-land

• Semi-periferie 1

• Emerging Economies 1

• Nieuwe industrielanden (N.I.L’s of N.I.C.’s) / Tijgers 1

2010-2011 of 2011-2012 of 2013-2014

• Politiek: Communistisch land / grote macht van de overheid /

toenemende invloed in de wereld. 1

• Sociaal: geen (echte) vakbonden / weinig macht voor de arbeiders. 1 • Demografisch: grote bevolking / relatief grote en groeiende afzetmarkt. 1

• Fast world: technologisch en economische vernieuwingen zijn aanwezig in de moderne, dure stadions van het WK / de voetbal symboliseert het WK met zijn moderne ontwikkelingen / de politieke

macht van de regering en de FIFA. 2

• Slow world: technologische, economische en politieke vernieuwingen worden langzaam of niet ingevoerd in de krottenwijken (favelas) / grote werkloosheid / kinderen lijden honger / grote inkomensongelijkheid 2

• Globalisten: voordelen zoals bevordering van het toerisme / bevordering van de economische groei / meer werkgelegenheid /

investering in scholing / verbetering van de infrastructuur. 2 • Antiglobalisten: nadelen zoals corruptie / lage lonen/ verspilling van

geld / sekstoerisme / toename inflatie van bouwmaterialen,

hotelkamers, bus transport / toename overvallen / prestigeprojecten zonder functie na de WK (z.g. ‘white elephants’) / grondspeculatie /

(6)

200701171-c 6 lees verder ►►►

• A = Manaus = Af 1

• B = Rio de Janeiro = savanneklimaat / Aw 1

• C = Porto Alegre = Cf 1

• D = Fortaleza = savanneklimaat / As 1

(Aw = winter droog seizoen) (As = zomer droog seizoen/GB 54: 222)

1 Breedteligging: Lage breedte (ong. 23° ZB). Gevolg: tropisch klimaat,

hele jaar warm. 1

2 Windrichting: De Z.O. passaat is hier (meestal) een zeewind. Gevolg:

kan neerslag tot gevolg hebben. 1

3 Zeestromen: De warme Brazilstroom heeft invloed. Gevolg: warme

zeewind. 1

• De stad Porto Alegre 1

• Door de hogere breedteligging (op zuiderbreedte) kent de stad een

zomer- en winterseizoen. 1

Opgave 3 De plastic soep

De ‘onzichtbaarheid’ heeft tot gevolg een geringe bewustwording van het risico op een ramp / vervuiling is een sluipend proces / mensen merken er niks van, wat het zoeken naar een oplossing belemmert.

• Hazardmanagement is het beleid om de schade bij natuurrampen te

voorkomen / beleid tijdens plotselinge rampen. 1 • Plastic is een uitvinding van de mens / door mensen veroorzaakte

ramp / plasticvervuiling is een langdurig proces. 1

1 Economisch: Vervuiling van stranden / vervuiling van zwemwater /

gevaar voor het strandtoerisme. 1

2 Ecologisch: Vissen eten plastic / Koralen eten plastic / toename dode

zeedieren en vogels / afname biodiversiteit. 1 3 Volksgezondheid: plastic dringt de voedselketen binnen / concentratie van

(7)

200701171-c 7 lees verder ►►►

• Een driftstroom is een oppervlaktestroom. 1 • Uitleg: hij wordt voortgedreven door de wind. 1

• Oorzaak: De gyre ligt in een gebied met hoge luchtdruk / subtropisch

maximum / gebied van doldrums 1

• Gevolg: weinig wind / niet geschikt voor zeilboten 1

• Het gaat vooral om pakijs. 1

• De afvallozing op zee door mensen (en door schepen) wordt door het

smeltend poollijs nog meer zichtbaar. 1

• Oorzaak: ‘The Ocean Cleanup’ heeft een maatschappelijk belang / ‘The Ocean Clean up’ is een non-profit organisatie / de schoonmaak van de oceanen is een niet-winstgevend project. 1 • Gevolg: het benodigde kapitaal moet bij elkaar gebracht worden via

donaties / bijdrage van een groot aantal mensen / het inzamelen van

donaties via het internet. 1

Opgave 4 De invloed van El Niño in Zuidoost-Azië

• De stelling is onjuist, aangezien de westkust van Midden- en

Zuid-Amerika natter wordt / (het gebied bij de witte warme toppen wordt natter.) 1 Uit de uitleg moet blijken, dat:

• aan de westkust warme lucht opstijgt met als gevolg condensatie en neerslag. 1 Opmerking: Indien alleen geantwoord de stelling onjuist is, 0 punten toekennen.

De boeren branden stukken bos af om landbouwgrond in gebruik te nemen. / De boeren doen aan shifting cultivation en veroorzaken zelf bosbranden . / De boeren doen aan slash and burn cycle, waardoor bosbranden ontstaan.

(8)

200701171-c 8 lees verder ►►►

Door de windrichting kreeg Davao ook rookoverlast.

• Oorzaak: Tijdens een La Niña is er een sterke opwelling van koud water uit de diepte (wat veel overeenkomst heeft met de normale situatie) . 1 • Gevolg: Het koude water is rijk aan voedsel / rijk aan zuurstof. 1

Opgave 5 Haïti en de Dominicaanse Republiek

• Economisch: armoederatio > 61,7% / inkomensongelijkheid Gini C heel hoog / laag BNP per capita/ lage kredietwaardigheid. 1 • Sociaal: overbevolking / hoge geboortecijfers (bron 3 en 234D). 1 • Politiek: zeer hoge Failed States Index (241C) / veel corruptie (239D) /

veel conflicten / aantasting van de mensenrechten. 1

• De bevolking van Haïti is grotendeels van negride afkomst / groot

percentage Afrikanen 1

• De bevolking van de Dominicaanse Republiek bestaat grotendeels uit

mulatten (= blanke gemengd met negride). 1

• Oorzaak: Puerto Rico hoort bij de Verenigde Staten / Puerto Rico is een ‘free associate state’ / Puerto Rico is een politiek afhankelijk

gebied (zie Algemene Legenda). 1

• Gevolg: Via Puerto Rico is emigratie naar de Verenigde Staten

mogelijk / Puerto Rico is de springplank naar de Verenigde Staten. 1

Ze spreken Spaans. / Ze demonstreren voor hun rechten. / Ze willen niet uitgezet worden. / Ze hebben een Dominicaans staatsburgerschap.

• Verschil: stroom naar de Verenigde Staten gaat van periferie naar

centrum / stroom gaat van een arm naar een rijk land. 1 • Stroom naar de Dominicaanse Republiek gaat van periferie naar

(semi)periferie. 1

• Dominicaanse Republiek 1

• Hoe groter (hoger %) de natuurlijke groei, hoe korter de

(9)

200701171-c 9 lees verder ►►►

• Duwkracht (ridge push) veroorzaakt divergentie/ seafloorspreading 1 • Trekkracht (slab pull) veroorzaakt convergentie/ subductie 1

• Transforme breuk/ langs elkaar schuiven van platen. 1 • Enriquillo-Plantain Garden Fault Zone (of breukzone). 1

1 Hypocentrum lag ondiep. 1

2 Slecht gebouwde woningen / achterstallig onderhoud van gebouwen,

bruggen en wegen. 1