Schelpen en Beschaving. De evolutionaire zienswijze van Geerat Vermeij

AFZETTINGEN WTKG 33(3), 2012 60

Schelpen

en

_Beschaving.

De evolutionaire

zienswijze

van Geerat

Vermeij.

Geerat

_{Vermeij (Nederlandse vertaling}

Markvan

Nieuw-stadt)

2011.352 p., ISBN 978-90-468-0893-1.Nieuw Am-sterdam

_uitgevers,

Amsterdam.

_Prijs

€

_24,95.

Venneij

heeft al diverse boeken

_geschreven

over

schelpen

enevolutie. In één daarvan Evolution and Escalation

(Prin-ceton,

1987)

staatde rol die

_{predatoren spelen}

in de

evo-lutie centraalenals voorbeeld dient de

wapenwedloop

die

schelpdieren

steeds

_steviger

_en

_moeilijk

kraakbare schel-pendoet

produceren

omhethoofdtebiedenaankrabben enkreeftenmetsteeds sterkere scharen. Alhoewel al

_jaren

bekendwasdat

schelpen

soms

reparaties

vertonendie

wij-zenopeenmislukte aanvalvan een

predator

washet

Ver-meij

die

_inzag

dat

_bestudering

vanhet voorkomenvan

re-paraties bij schelpen

in het verledenonsinzicht kon geven in de rolvan

predatoren

op de evolutievan

schelpdieren.

In The

_{Evolutionairy}

World. How

_{adaptation explains}

eve-rything

from SeashellstoCivilization

(2010)

nu vertaald als

_Schelpen

en

Beschaving geeft hij,

aande handvan

zijn

vele nieuwe studiesvan

schelpdieren

vandiverse vooral

tropische kusten, zijn kijk

op evolutionaireprocessen.

Hij

ontdekt daarin allerlei verbandenmetde

_menselijke

eco-nomie, beschaving

en

wetenschap.

Sinds Darwin zien we evolutieals

_gestuurd

door

_{adaptatie. Adaptaties}

(aanpas-singen)

kun

_je

zien als een

hypothese,

een

proefondervin-delijke

wegvan een

organisme

naar succes.Hiermee is het

vergelijkbaar

metde

_{wetenschappelijk}

_{manier waarop de} menskennis

_{vergaart; hypotheses}

worden_getoetst en

zo-nodig

aangepast.Maar ook:netals

_{bij schelpdieren}

wordt een

wapenwedloop uiteindelijk

onbetaalbaar.

Vermeij

zetterecht

_{vraagtekens bij}

het

_optimisme

van eco-nomendieeen

eeuwige groei

vande economieen van onze soort_{op aarde}

_mogelijk

achten. Er

zijn perioden

van

groei

geweestin de

_{aardgeschiedenis}

waarin de

_plantaardige

productie

sterk toenam,leidendtot

_bijvoorbeeld

de Cam-brische

_explosie

vanleven op

aarde,

maarde aardse

hulp-bronnen

_{zijn eindig.}

Geerat concludeert: het isonze

plicht

ervoorte_{zorgen dat}onsthuis-onze

oikos,

onzeeconomie

endievande andere bewoners op aarde

-op orde

blijft,

en

geschikt

ominteleven.

_Zijn

liefdevoordenatuur enin het

bijzonder

voorde_grote

_{vormenrijkdom}

van

schelpdieren

spreekt

ons

malacologen natuurlijk

in het

_bijzonder

aan.

Vermeij

verhoogt

de leesbaarheidvanhet boek doorons

regelmatig

meetenemenop

zijn schelpdieren

onderzoek zowel aan

tropische

kusten als in musea. Zo maakt

_hij

conclusies in dit boekmeerconcreet.Dit

_geeft

bovendien een

aanvulling

op

zijn

eerder verschenen boeiende helaas niet vertaalde

_{autobiografie Privileged}

hands

_(1997).

Deze blindeauteur leertons beter

_kijken

enlaatons

onvermoe-de verbanonvermoe-denzientussen

_schelpen

en onze

beschaving.

Gerhard

_{Cadée Koninklijk}

Nederlands Instituutvoor Zee-onderzoek

_(NIOZ),

Postbus59, 1790 AB Den

Burg,

e-mail:

_{gerhard.cadee@nioz.nl}

Dit boek biedteen

persoonlijke

enin veel

opzichten

oncon-ventionele

_kijk

_{op evolutie. Geerat}

_Vermeij

wil

_zijn

lezers

eenbeter

begrip

gevenvande

grootsheid

van

evolutie,

maar bovenal

zijn

liefdevoorde levende wereld

overbrengen.

Ver-meij

werd in 1946 in

_{Sappemeer geboren,}

raaktevoor

zijn

vierde

_{vetjaardag volledig}

blind.

Zijn

contacten metde na-tuuren

zijn

hele

schoolloopbaan

voltrokken zichzonder dat

hij

kon zien.

Hij

laatonszien dateenblinde niet

‘zielig’ is,

maardoor het beter leren

gebruiken

van

zijn

andere

zintui-geneen

volwaardig

leven kan leiden.

_Hij

herinnert

_hij

zich de vele

_gelukkige

urendie

hij

als kind doorbrachtmet hetsorteren van

schelpen

verzameld op het

Scheve-ningse

strand.

_Zijn

ouders brachten hun liefdevoor denatuuroverop Geerat, bovendienzetten

_zij

veel boekenoverin braille.

_Hij

emigreerde

met

_zijn

fami-lie in 1955_naarAmerika. Via een uitstekende leer-kracht kwam

_hij

daar in

aanraking

met

_tropische

schelpen

van Florida. De verschillen in

vormen-rijkdom

metde Nederlandse

_schelpen

zette_{hem al vroeg} aanhet nadenkenoverde oorzaken daarvan.

_{Dankzij zijn}

grote

doorzettingsvermogen

zagen

goede

leermeesters

_bij

PrincetonenYale

_University

voldoende in hemomhem te

_helpen

zichteontwikkelentoteen vande

_{belangrijkste}