AANPASSINGEN EXAMENS 2010 TIJDVAK 1
HAVO NATUURKUNDE
tevens oud programma NATUURKUNDE 1,2 EXAMENOPGAVEN
titelblad
tekst vervalt (Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage.) bladzijde 2
tekst toegevoegd:
Deze bladzijde bevat geen tekst. bladzijde 3
figuur 1 vervalt
verwijzing naar figuur 1 in tekst vervalt
tekst boven vraag 4 aangepast (In de figuur op de uitwerkbijlage staan de bijbehorende (v,t)-grafieken.):
In figuur 1 in de tekeningenband staan de bijbehorende (v,t)-grafieken. figuur op uitwerkbijlage = figuur 1 in de tekeningenband
vraag 4 aangepast:
Leg met behulp van figuur 1 in de tekeningenband uit dat die bewering klopt.
vraag 6 aangepast:
Mark en Twan bekijken de twee grafieken. Ze vragen zich af op welk tijdstip de sportwagen de Eliica passeert.
Mark zegt: "op ongeveer t = 20 s". Twan zegt: "op ongeveer t = 40 s".
Heeft Mark gelijk, heeft Twan gelijk of heeft geen van beiden gelijk? Licht je antwoord toe met behulp van de grafieken in figuur 1 in de tekeningenband.
bladzijde 4
vraag 7 aangepast:
Sinds enige tijd doet men veel onderzoek naar variabele vloeistoflenzen. Zo'n lens bestaat uit een doorzichtig rond doosje dat gevuld is met water en olie. Het
scheidingsvlak tussen de twee vloeistoffen is bolvormig.
In figuur 2 in de tekeningenband is een dwarsdoorsnede van zo'n vloeistoflens getekend. De straal R is 3,0 cm. In werkelijkheid is de lens 5,0 maal zo klein. Bereken de grootte van de straal R van het bolvormige scheidingsvlak in de vloeistoflens.
correctievoorschrift vraag 7 aangepast (maximaal 2 punten)
2 pt berekening grootte straal R van het bolvormige scheidingsvlak in de vloeistoflens
tekst boven figuur 2 aangepast (... scheidingsvlak kleiner. Zie figuur 2.): ... scheidingsvlak kleiner. Zie figuur 3 in de tekeningenband.
figuur 2 = figuur 3 in de tekeningenband vraag 8 aangepast:
De onderzoekers hebben gemeten hoe de straal R afhangt van de spanning. Ook hebben ze gemeten hoe de sterkte S van de lens afhangt van R. Zie de twee grafieken in figuur 4 in de tekeningenband.
Bepaal met behulp van de twee grafieken in figuur 4 in de tekeningenband de sterkte van de vloeistoflens bij een spanning van 120 V.
figuren op uitwerkbijlage = figuur 4 in de tekeningenband
correctievoorschrift vraag 8 aangepast (maximaal 2 punten) uitkomst: S = 68 dpt (met een marge van 2 dpt)
figuur 3 = figuur 5 in de tekeningenband
tekst boven vraag 9 aangepast (... vergroot weergegeven. Zie figuur 3.): ... vergroot weergegeven. Zie figuur 5 in de tekeningenband.
vraag 9 aangepast:
Is nolie groter of kleiner dan nwater? Licht je antwoord toe met behulp van figuur 5 in de
tekeningenband en bovenstaande formule. bladzijde 5
tekst vervalt (Dat is schematisch en niet op schaal weergegeven in figuur 4.) figuur 4 vervalt
vraag 11 aangepast (tekst op uitwerkbijlage toegevoegd):
Het is de bedoeling om vloeistoflenzen te gaan gebruiken in digitale camera's. Hieronder staan twee vragen waarin het scherpstellen van een digitale camera met een variabele vloeistoflens wordt vergeleken met de wijze waarop het menselijk oog dat doet.
Beantwoord de twee vragen hieronder met ja of nee. Een toelichting is niet nodig. 1 In een digitale camera met een variabele vloeistoflens wordt scherpgesteld door de sterkte van de lens aan te passen aan de voorwerpsafstand.
Stelt het menselijk oog ook op deze manier scherp? JA / NEE
2 Als de camera met variabele vloeistoflens wordt scherpgesteld op een andere voorwerpsafstand, is de beeldafstand na het scherpstellen even groot.
Geldt dat ook voor het scherpstellen van het menselijk oog? JA / NEE bladzijde 6
tekst boven figuur 1 aangepast (... is veranderd. Zie figuur 1.): ... is veranderd. Zie figuur 6 in de tekeningenband.
figuur 1 = figuur 6 in de tekeningenband bladzijde 7
tekst boven figuur 2 aangepast (... is veranderd. Zie figuur 2.):
... is veranderd. In figuur 7 in de tekeningenband is een gedeelte van de grafiek weergegeven.
figuur 2 (gedeelte) = figuur 7 in de tekeningenband vraag 13 aangepast:
Bepaal met behulp van de grafiek in figuur 7 in de tekeningenband de totale massa die het uranium had op het moment dat de reactor begon te werken.
vraag 15 aangepast (reactie op uitwerkbijlage toegevoegd):
In het uraniumerts uit Oklo zijn sporen van neodynium-145 (Nd-145) gevonden. Dit moet bij de kernsplijting van U-235 zijn ontstaan.
Hieronder is deze reactie onvolledig weergegeven. De volgende notatie is gebruikt:
%_onderindex links %^ bovendindex links
%_92 %^235 U + %_0 %^1 n → %_... %^145 Nd + %_... %^... ... + 3 %_0 %^1 n Maak de reactie compleet door de stippellijntjes in te vullen.
(Nd-145 en het andere splijtingsproduct staan niet in tabel 25 van Binas; die elementen staan wel in tabel 40 en 99.)
bladzijde 8
tekst boven vraag 16 aangepast (In de tabel hiernaast staan de vermogens van het verwarmingselement, de ventilator en de grill.):
Hieronder staan de vermogens van het verwarmingselement, de ventilator en de grill.
figuur 2 = figuur 9 in de tekeningenband
tekst boven figuur 2 aangepast (In de oven ... E en F aangegeven.): In de oven zit een temperatuursensor.
Figuur 8 in de tekeningenband is de ijkgrafiek van de sensor.
In figuur 9 in de tekeningenband is het deel van de schakeling te zien waarmee het in- en uitschakelen van het verwarmingselement geregeld wordt.
De temperatuursensor is verbonden met de ingang van een comparator die op 3 V staat ingesteld. De uitgang van de comparator is verbonden met de ingang van een invertor (D). De uitgang van de invertor (E) is verbonden met één ingang van de EN-poort. De uitgang van de EN-poort (F) gaat naar het verwarmingselement. De andere ingang van de EN-poort is verbonden met de uitgang van de geheugencel (C). De set van de geheugencel (A) is via een drukschakelaar 'aan' verbonden met een spanning van 5 V. De reset van de geheugencel (B) is via een drukschakelaar 'uit' ook
verbonden met een spanning van 5 V.
De oven is koud. Door de drukschakelaar 'aan' even in te drukken wordt het
verwarmingselement ingeschakeld. Het gaat uit als de oven de ingestelde temperatuur bereikt.
Met de drukschakelaar 'uit' kan men het verwarmingselement op elk gewenst moment uitzetten.
In figuur 9 in de tekeningenband zijn de punten A, B, C, D, E en F aangegeven.
vraag 18 aangepast (tekst op uitwerkbijlage toegevoegd):
Hieronder staat een tabel waarin drie keer moet worden ingevuld of het signaal in de punten A tot en met F laag (0) of hoog (1) is.
Vul in de tabel bij de punten A tot en met F de juiste waarden in.
Doe dit voor de tijdstippen: direct vóór, tijdens en direct ná het indrukken van de drukschakelaar 'aan'.
bt
De tabel bestaat uit 7 kolommen: Kolom 1: tijdstip Kolom 2: A Kolom 3: B Kolom 4: C Kolom 5: D Kolom 6: E Kolom 7: F
direct vóór het indrukken; ...; ...; ...; ...; ...; ... tijdens het indrukken; ...; ...; ...; ...; ...; ... direct ná het indrukken; ...; ...; ...; ...; ...; ... et
tekst boven figuur 3 aangepast (In figuur 3 is de (nog onvolledige) schakeling getekend ...):
In figuur 10 in de tekeningenband is de (nog onvolledige) schakeling getekend ...
figuur 3 = figuur 10 in de tekeningenband vraag 21 aangepast:
De schakeling moet aan de volgende eisen voldoen.
- De grill wordt ingeschakeld door de drukschakelaar "aan" van de grill even in te drukken.
- Wanneer de temperatuur in de oven de ingestelde waarde heeft bereikt, zorgt de schakeling ervoor dat de grill blijvend wordt uitgeschakeld; in tegenstelling tot het verwarmingselement gaat de grill dus niet meer aan, wanneer de temperatuur beneden de ingestelde waarde komt.
- Door de drukschakelaar "uit" van de grill even in te drukken kan de grill, indien gewenst, tussentijds uitgeschakeld worden.
Beschrijf met behulp van figuur 10 in de tekeningenband de complete schakeling zodat aan bovengenoemde eisen is voldaan.
bladzijde 10
tekst boven figuur 1 aangepast (Figuur 1 is de grafiek van de hoogte ...): Figuur 11 in de tekeningenband is de grafiek van de hoogte ...
figuur 1 = figuur 11 in de tekeningenband vraag 22 aangepast:
De massa van de rugzak is 29 kg.
Bepaal met behulp van figuur 11 in de tekeningenband het verschil tussen de maximale en minimale zwaarte-energie van de rugzak. Geef aan hoe je dat doet.
correctievoorschrift vraag 22 aangepast (maximaal 3 punten) onderdeel aangepast:
1 pt aflezen van Δh (met een marge van 0,005 m)
vraag 23 aangepast:
Bij iedere stap legt de wandelaar 0,70 m af. Eén periode in het diagram komt overeen met één stap.
Bepaal met behulp van figuur 11 in de tekeningenband de horizontale snelheid van de wandelaar in km/h.
correctievoorschrift vraag 23 aangepast (maximaal 3 punten) onderdeel aangepast:
1 pt aflezen van Δt (met een marge van 0,02 s)
figuur 2 vervalt
verwijzing naar figuur 2 in tekst vervalt bladzijde 11
tekst boven figuur 3 aangepast (Figuur 3 is de grafiek van de hoogte ...): Figuur 12 in de tekeningenband is de grafiek van de hoogte ...
figuur 3 = figuur 12 in de tekeningenband vraag 24 aangepast:
Het verschil van de twee grafieken geeft weer hoe de rugzak beweegt ten opzichte van het frame. Deze verschilgrafiek is weergegeven in figuur 13 in de tekeningenband. De grootte van de amplitude A van de trilling die de rugzak ten opzichte van het frame uitvoert, kan worden bepaald met behulp van figuur 12 in de tekeningenband. Bepaal met behulp van figuur 12 en 13 in de tekeningenband de grootte van de amplitude A. Licht toe hoe je de grootte van A hebt bepaald.
figuur op uitwerkbijlage (onderste) = figuur 13 in de tekeningenband correctievoorschrift vraag 24 aangepast (maximaal 2 punten) uitkomst: A = 2,4 cm (met een marge van 0,4 cm)
UITWERKBIJLAGE uitwerkbijlage vervalt
