UvA-DARE is a service provided by the library of the University of Amsterdam (https://dare.uva.nl)
UvA-DARE (Digital Academic Repository)
Cultuur, koningen en democraten. Overheid & cultuur in Nederland
Pots, R.
Publication date
2000
Link to publication
Citation for published version (APA):
Pots, R. (2000). Cultuur, koningen en democraten. Overheid & cultuur in Nederland.
Uitgeverij SUN.
General rights
It is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), other than for strictly personal, individual use, unless the work is under an open content license (like Creative Commons).
Disclaimer/Complaints regulations
If you believe that digital publication of certain material infringes any of your rights or (privacy) interests, please let the Library know, stating your reasons. In case of a legitimate complaint, the Library will make the material inaccessible and/or remove it from the website. Please Ask the Library: https://uba.uva.nl/en/contact, or a letter to: Library of the University of Amsterdam, Secretariat, Singel 425, 1012 WP Amsterdam, The Netherlands. You will be contacted as soon as possible.
Inhoud Inhoud
Voorwoordd 13 Inleidingg 15
I.. CULTUUR EN OPENBAAR BESTUUR TOT 1 7 9 5 19
REGENTENN EN STEDELIJKE C U L T U U R 19
Toneel:Toneel: rederijkers, beroepstoneel en schouwburgen 20 Muziek:Muziek: stadspijpers, -organisten en -beiaardiers 24 BouwkunstBouwkunst en beeldende kunst voor status en stand 26 Taal,Taal, letteren en de emancipatie van het Nederlands 28
STADHOUDERSS EN HUN CULTURELE VOORBEELDEN 2 9
PaleizenPaleizen - als 'Klein Versailles' 3 o
PrestigieuzePrestigieuze internationale collecties 31 TheaterTheater en muziek in de residentie 33
DEE BURGERS EN DE VERLICHTING 3 4
VerlichtingsidealenVerlichtingsidealen in de Republiek 35
II.. I 7 9 5 - 1 8 1 3 : STAATSVORMING EN CULTUURBELEID INN DE BATAAFS-FRANSE T I J D 39
NAARR EEN NIEUW OPENBAAR BESTUUR 39
CultuurbeleidCultuurbeleid ter verlichting en beschaving 40 PolitiekePolitieke idealen op het toneel 44
TaalTaal en letteren en 'de versteviging van de natie' 47 'Schoone'Schoone Kunsten' en 'Nationaal Character' 49
NATIONALEE INSTELLINGEN 53
DeDe Koninklijke Bibliotheek 53 HetHet Koninklijk Museum 54 HetHet Koninklijk Instituut 55 HetHet Algemeen Rijksarchief 55 GeenGeen academie en geen paleis 56
PARTICULIEREE INITIATIEVEN 5 7
GroeiGroei van'Het Nuf 57
I I I .. 1 8 1 3 - 1 8 4 0 : CULTUUR E N N A T I E O N D E R K O N I N GG W I L L E M I 59
H E TT IDEAAL VAN EEN MODERNE G R O O T - N E D E R L A N D S E STAAT 5 9
MUSEAA 6 0
OranjecollectiesOranjecollecties ten dienste van de natie 60 Leiden:Leiden: musea en wetenschap 6 4
BEELDENDEE K U N S T 66
Kunstopleidingen,Kunstopleidingen, 'nut* en 'schoonheid* 66 KunstaankopenKunstaankopen en de eerste kunstopdracht 69
BOUWKUNSTT EN M O N U M E N T E N Z O R G 7 0 P O D I U M K U N S T E NN 72
GeenGeen toneelbeleid 72
PersoonlijkePersoonlijke betrokkenheid van Willem I 74 KoninklijkeKoninklijke Muziekscholen 75
TAALL EN LETTEREN 7 5
BIBLIOTHEKENN EN ARCHIEVEN 7 7
DeDe Koninklijke Bibliotheek als rijksaangelegenheid 77 Archieven,Archieven, historici en 'het beeld van de natie' 79
' H E TT PRIMAAT VAN H E T PARTICULIER I N I T I A T I E F ' 8 l GEENN G R O O T - N E D E R L A N D 83
IV.. 1 8 4 O - 1 8 7 2 : T H O R B E C K E EN D E GRENS T U S S E N O V E R H E I DD EN C U L T U U R 85
OVERHEIDD OP A F S T A N D , K U N S T LAGER OP DE AGENDA 8 5 DRIEE DEBATTEN IN DE T W E E D E KAMER 8 7
1851:1851: bij de opheffing van het Koninklijk Instituut 87 1862:1862: 'de stelling van Thorbecke' 89
HETT OVERHEIDSHANDELEN IN DE PRAKTIJK 9 5
TerughoudendheidTerughoudendheid bij beeldende kunst 95 VanVan Koninklijke Academie naar Rijksacademie 96 HetHet rijk als bouwopdrachtgever 9 8
AuteursrechtAuteursrecht en het Woordenboek der Nederlandse Taal 100 Podiumkunsten:Podiumkunsten: geen rijkstaak 102
HetHet larchiejwezen in ons Vaderland' 103 BibliothekenBibliotheken 104
EenEen lage status voor musea 105
RijkssteunRijkssteun voor het Muiderslot en andere monumenten 109
PARTICULIERR INITIATIEF EN NATIONAAL BEWUSTZIJN IIO
TaalTaal en lezen 111
KunstonderwijsKunstonderwijs 112
VolkszangVolkszang en Toonkunst-koren 113
Symfonieorkesten;Symfonieorkesten; Musis Sacrum en andere podia 114 Burgers,Burgers, musea en collecties 115
BeeldenBeelden voor het Vaderland 116
V.. 1 8 7 3 - I 9 1 8 : C U L T U R E E L N A T I O N A L I S M E , A C T I E V E
BURGERSS EN *DE V E R H E F F I N G VAN D E A R B E I D E R S K L A S S E ' 121
DEE STUERS: CULTUUR ALS REGERINGSZAAK 121
HetHet signaal van 'Holland op z 'n smalst' 123 DeDe calvinist Kuyper 126
DeDe socialisten Troelstra, Schaper en Polak 128 HetHet katholieke geluid: Schaepman en De Stuers 129 EenEen andere wind op het ministerie 131
HETT BELEID IN DE PRAKTIJK 132
DeDe rijksmusea 132
HetHet Rijksmuseum te Amsterdam 133 HaagseHaagse collecties en Leidse kwesties 137 HistorischeHistorische gebouwen als musea 142 DeDe musea in 'hetpost-De Stuers tijdperk' 143
Monumentenzorg:Monumentenzorg: strijd tegen afbraak en verval 146 NieuweNieuwe rijksgebouwen in ^ud-Hollandse stijV 151
AfstandAfstand tot eigentijdse beeldende kunst(enaars) 154
Beeldende-kunstonderwijsBeeldende-kunstonderwijs en kunstnijverheid 155 ArchievenArchieven en s Rijks Geschiedkundige Publicatiën 160
BURGERSS EN HET NIEUWE STEDELIJK ELAN l 6 6
HetHet Concertgebouw en andere nieuwe podia 167
OpkomstOpkomst en neergang van het Nederlands Toneelverbond 170 'Kunstlievende'Kunstlievende burgers1 en stedelijke musea 173
DeDe ''Haagse bureaucratie' en de 'gewone menschheid' 174
CULTUURR 'TER VERHEFFING VAN HET VOLK' 177
Progressief-HberaleProgressief-Hberale inspiraties 177 SocialistischeSocialistische idealen in de praktijk 178 OpenbareOpenbare Leeszalen en Bibliotheken 180
KUNSTENAARSBELANGENN 183
KunstenaarsverenigingenKunstenaarsverenigingen en vakbondsidealen 183 Kunstenaarsrechten:Kunstenaarsrechten: de Auteurswet van ipi 2 184
V I .. I 9 1 8 - I 9 4 O : EEN T E R U G T R E D E N D E R I J K S O V E R H E I D . G R O O T S T E D E L I J K EE A M B I T I E S EN A C T I E V E
P A R T I C U L I E R E NN 187
HETT RIJK: CULTUURBELEID IN DE GEEST VAN COLIJN 187
NieuweNieuwe debatten over cultuur en samenleving 189
ONTWIKKELINGENN IN DE PRAKTIJK 193
DeDe 'museumkwestie' en haar gevolgen 193
ProblemenProblemen bij archieven en historisch onderzoek 198 EenEen nieuw Nederlands Historisch Instituut te Rome 200
Monumentenzorg:Monumentenzorg: professionalisering en geldgebrek 2 o 1 DeDe inventarisatie van monumenten tot 1850 compleet 203
EenEen net van Openbare Leeszalen en Bibliotheken 204 'De'De Koninklijke' als spil van het bibliotheekbestel 207 Taal:Taal: spellingsvereenvoudiging 209
HetHet Woordenboek der Nederlandse Taal als rijkstaak 210 Letteren:Letteren: de eerste stipendia 210
GeenGeen beleid voor toneel... 212 ...wel...wel voor muziek 213
FilmFilm als gevaar en als rijkspropagandamiddel 215
BeeldendeBeeldende kunsten: 'kwaliteit' en 'gemeenschapskunst' 218 Hetrijksbouwen:Hetrijksbouwen: 'luchtkastelen' 221
HetHet ontstaan van de Rijksgebouwendienst 222
POLITIEKEE IDEALEN VOOR STEDELIJK CULTUURBELEID 2 2 4
OverOver 'schoonheid' en 'geestelijke verheffing' 225 AmsterdamAmsterdam tegenover de rijksoverheid 228 DenDen Haag: idealen van een 'nieuwe stad' 234
RICHTINGGEVENDEE PARTICULIEREN 237
TussenTussen burgermecenaat en professionaliserende musea 238 MaatschappelijkeMaatschappelijke steun voor monumentenzorg 240 HetHet onvervulde verlangen naar een operatheater 240
'Toonkunst','Toonkunst', Gehrels en nieuwe 'volksmuziekscholen' 241 ParticuliereParticuliere betrokkenheid bij film 242
KUNSTENAARSBELANGENN 2 4 5
TussenTussen groepsbelang en algemeen belang 246
HetHet eerste kunstenaarsbeleid: het Voorzieningsfonds 248
VII.. I 9 4 5 - I 9 6 5 : NAAR EEN BREED GEDRAGEN 'CULTUURPOLITIEK'' 251
HETT RIJK: SAMENWERKING VOLGENS HET 'HARMONIEMODEL' 2J2
VanVan der Leeuw en het gevaar van 'staatscultuur' 252 OverheidOverheid op afstand door de Raad voor de Kunst 257 DeDe eerste 'kunstnota' en de koude oorlog 260
GeografischeGeografische spreiding en voorwaardenscheppend beleid 262
GEMEENTENN EN PROVINCIES.* AANDACHT VOOR CULTUURBELEID 2 6 5
'De'De culturele taak der gemeente' 265 DeDe provincies: 'cultuur in de gewesten' 270
'HETT VELD': BEVLOGEN PARTICULIEREN EN KUNSTENAARS 272
InitiatievenInitiatieven en activiteiten in soorten en maten 272 HetHet Nationaal Instituut en het Prins Bemhard Fonds 274 DeDe Federatie van Kunstenaarsverenigingen 270
GROEII VAN DE GESUBSIDIEERDE 'CULTURELE INFRASTRUCTUUR' 2 8 4
KunstonderwijsKunstonderwijs voor een nieuwe generatie 286 ResultatenResultaten van geografische spreiding 289
SocialeSociale spreiding: reden tot onvrede 293
VIII.. 1 9 6 5 - 1 9 8 2 : HET IDEAAL VAN DE MAAKBARE SAMENLEVINGG 295
KUNSTT EN *DE REVOLUTIE VAN DE JAREN ZESTIG' 2 9 5
DeDe kus van Klompé en de 'Discussienota kunstbeleid' 298 DeDe rol van Kassies, de Federatie en de BBK 301
HETT KABINET-DEN UYL: ' ü E VERBEELDING AAN DE MACHT' 3 0 7
TussenTussen politieke idealen en kunstenaarsbelangen 307 DeDe nota 'Kunst en kunstbeleid' 309
GroeiendGroeiend verlangen naar een zelfstandig cultuurbeleid 312
DEE PRAKTIJK: KUNSTBELEID, PARTICIPATIE EN SPREIDING 3 1 4
DeDe 'Actie Tomaat'; nieuw engagement in het theater 315
BeeldendeBeeldende kunst lin dienst van de gemeenschap V kunstuitleen, omgevingsvormgevingomgevingsvormgeving en de BKR 317
Participatie:Participatie: amateurkunst en kunstzinnige vorming 319 BibliothekenBibliotheken voor permanente educatie 321
OverOver de maatschappelijke junctie van musea 323
BEGINN JAREN TACHTIG: ONBEANTWOORDE VRAGEN 3 2 4
IX.. I 9 8 2 - I 9 9 9 : NIEUWE ZAKELIJKHEID 327
BRINKMAN:: NAAR EEN 'INTEGRAAL CULTUURBELEID' 327
'Enkele'Enkele koerscorrecties* 329
DecentralisatieDecentralisatie in soorten: taakverdeling en fondsen 331 NaarNaar cultuurwetgeving; het Kunstenplan 1988-1992 333
D'ANCONA:: 'CULTUURBEHOUD' EN 'EUROPA' 335
Continuïteit;Continuïteit; de Wet op het specifiek cultuurbeleid 336 1993-1996:1993-1996: 'Investeren in cultuur' 337
DeDe Raad voor Cultuur 339
NUIS:: CULTUUR ALS MAATSCHAPPELIJK BINDMIDDEL 341
1997-2000:1997-2000: 'Pantser of 'ruggengraat'' 341 CultuurCultuur in een multiculturele samenleving 343 EenEen ander perspectief maar dezelfde continuïteit 345 OverOver kunstvakonderwijs en kunstenaarsbeleid 347
VANN DER PLOEG: 'CULTURELE DIVERSITEIT' 3 4 9
DEE BELANGRIJKSTE BELEIDSTRENDS SINDS I 9 8 2 352
BeleidsplanningBeleidsplanning 352 PluriformiteitPluriformiteit en kwaliteit 353 DecentralisatieDecentralisatie 355 MarktMarkt en publiek 358
ONTWIKKELINGENN BINNEN DE AFZONDERLIJKE SECTOREN 3 6 7 MuziekMuziek 367 ToneelToneel 370 DansDans 373 BeeldendeBeeldende kunst 374 VormgevingVormgeving 376 BouwkunstBouwkunst 377 MuseaMusea 379 MonumentenzorgMonumentenzorg 385 ArcheologieArcheologie 388 BibliothekenBibliotheken 390 ArchievenArchieven 392 LetterenLetteren 393 GedrukteGedrukte media 396 CultuureducatieCultuureducatie en amateurkunstbeoefening 399 FotografieFotografie 403 i7///»» 405 OmroepOmroep 409 X.. C U L T U U R B E L E I D I N N E D E R L A N D 419
TWEEE SOORTEN MOTIVATIES 4 1 9 INTERNATIONALEE INVLOEDEN 4 2 O
VRIJHEIDD EN TOLERANTIE, BURGERS EN STEDEN 4 2 1 DEE RIJKSOVERHEID EN DE KWESTIE VAN 'HET PRIMAAT' 4 2 3 PROFESSIONALISERINGG EN INSTITUTIONALISERING 4 2 7 EENN FLEXIBEL EN FIJNMAZIG BELEIDSSYSTEEM 4 2 9
BIJLAGEE 431
BIBLIOGRAFISCHH COMMENTAAR; OVER CULTUURBELEID, WETENSCHAPP EN HISTORISCH PERSPECTIEF 4 3 1
Notenn 443 Literatuurr 589 Afkortingenn 628 Registerr 630
