OEN HAAG (Schev.) VAN STOLKWEG 29 - T E L E p . 5 5 . 2 3 . 5 0 G I R 0 4 1 . 2 2 . 3 5
JTIET VOOR PUBLICATIE» NADRUK VERBODEN.
N o t a n o . 36»
NOTA INZAKE EEN ONDERZOEK HAAR HET SNELVRIEZEN VAN VIS
Doel d e r n o t a .
Het doel van deze nota is nader te motiveren, dat het-van Overheids-wege beschikbaar stellen van gelden voor het nemen van proeven met snel~ vriezen van vis aan boord van een trawler economisch verantwoord is. Daartoe zal, zij het summier, worden nagegaans
1. Het visverbruik in Nederland en enkele andere landen; 2. De oorzaken van het lage visverbruik hier te lande; 3. De ontwikkeling van de visserij in het buitenland; 4. Conclusie.
5. Enkel-e opmerkingen met betrekking tot het snelvriezen aan boord»
Uit deze beschouwingen blijkt, dat het visverbruik in Nederland gering is, ten dele omdat verse zeevis een duur gelegenheidsvoedsel iSé ^il men ook hier te lande tot een hoger visverbruik komen dan zal in navolging van het
buitenland de visserij op ver afgelegen visgronden moeten worden uitgeoefend» ^Tengevolge van de grotere productie zal dan de vis tot een goedkoop
volks-voedsel kunnen worden. In. verband mét de eisen, die aan de kwaliteit van dé
vis dienen te worden gesteld en om tot een aanzienlijk economischerexploitatie . te komen is het gewenst, dat de vis op dé visgrond aan boord wordt verwerkt
tot filet erf srrelgevroren...Daartoe moeten echter nog vele technische moeilijk-heden worden overwonnen. In verband met de grote betekenis van de toepassing van het snelvriesprocêdê vqor de Nederlandse visserij blijkt uit onderstaande : -summiere uiteenzetting, dat financiële 'medewerkingmn Overheidswegen tôt het
»doen van noodzakelijke proefnemingen gerechtvaardigd moet worden geacht. L• Het visverbruik in Nederland en'enkele andere landen.
In onderstaande tabel zijn enige' cijfers-vermeld van het visverbruik per jaar per hoofd der bevolking van enkele landen. Deze gegevens zijn ten dele ontleend aan het "Statistisches Jahrbuch*für das deutsche Reich". . Tabel 1» Het visverbruik.per jaar per hoofd der bevolking in 1938
Japan Engeland Denemarken Duitsland
50
21
I5.5
12 . kg •kg
kg
kg
Nederland • België Zwitserland Tsjecho-Slovakije8
8
2
I.5
kg
kg
kg
kg
Er wordt dus uitgegaan van het visverbruik van v6ór de oorlog, omdat het huidige verbruik van vis door abnormale factoren wordt beheerst» Zo is ' thans het visverbruik in Duitsland aanzienlijk lager, dan voor dë oorlog,
daarentegen in Nederland en Belgi§ tengevolge van het vleestekort aanzienlijk hoger. In Nederland concentreert dit hogere visverbruik zich bovendien vooral in het Westen van het land. Te verwachten is, dat naar mate de vleesvoorziening beter wordt het visverbruik weer min of meer zal verminderen. Voor een be-schouwing op lange termijn, waarover het hier gaat, verdient het dus aanbe-veling van het vooroorlogse verbruik uit te gaan.
Beschouwen we nu het visverbruik van verschillende landen dan blijkt in Japan het visverbruik zeer hoog to zijn, hetgeen samenhangt met het van de West-Europese landen sterk afwijkende voedselpakket.
-- 2 -- Nota no. 36.
Van de West-Europese landen heeft Engeland een hoog visverbruik. Daarentegen treft men in Midden-Europa een zeer laag visverbruik aan, doordat met name verse zeevis te kort houdbaar was om tot grote afstand yan de aanvoer-havens te kunnen worden vervoerd.
Hetgeen opvalt is, dat Nederland, ofschoon geen enkele provincie ver van de kust ligt, een visverbruik heeft, dat zeer aanzienlijk lager is dan in Engeland en Denemarken en zelfs lager is dan .in Duitsland (dat ook voor 1933 een hoger visverbruik had dan hier te lande), terwijl Duitsland een continen-tale mogendheid was, die de vis ver het land moet inzenden.
Het lage visverbruik hier te lande is niet te verklaren uit een hoger vleesverbruik, want zowel in Engeland als in Duitsland was voor de oorlog ook het vleesverbruik hoger dan in Nederland. Er zijn dus andere oorzaken. 2. Oorzaken van het lage visverbruik in Nederland.
Allereerst zij er op gewezen, dat het totale visverbruik niet onbe-langrijk hoger zou kunnen worden door verbetering van het afzetapparaat, waar-door in het bijzonder nieuwe consumenten zouden worden aangetrokken.
De huidige vishandel stelt ons echter -voor vele en' zeer moeilijke problemen, waarvoor niet op koxte termijn een oplossing is te geverim Het L.E.I. zal hierover t.z.t. een uitvoerig rapport uitbrengen*
Vragen wij ons thans af door welke factoren het voor de oorlog be-staande visverbruik werd bepaald. Beschouwt men daartoe de uitkomsten van het budgetonderzoek van het 6.B.S. over het jaar 1935 - '36 dan blijkt een zeer duidelijke aanwijzing uit onderstaande tabel.
Tabel 2 Verbruik van vlees en vis in guldens en percentage van het totaal der
uitgaven voor voeding, gegroepeerd naar het inkomen, per gezin per jaar.
Inkomensgroep
Vlees- en vleeswaren
V i s ••: •Inkomensgroep
Vlees en vleeswaren
Vis
minder dan
f . 1 4 0 0 ,
-"''•'gid.
75,48
4,38
t
15.38
0.89
f» 3000-,* t o t •
"f^400Qy*
-g l d .
130,80
10,10
f, ..
17.09
2.10
f..1400,- t o t
f . 1 8 0 0 ,
-g l d .
90,33
6,64
i-15.30
1.12-f . 4 . 0 0 0 , - t o t
f,6*000,'
-g l d .
130,30
14,75
*16.45
1.86
f . 1 8 0 0 , - t o t
f . 2 3 0 0 ,
-g l d .
101,37
:
:7,08
• : $ • • •' 1 5 . 2 6
l ; 0 7
f . 6 0 0 0 j - .
- en- meer •• —
g l d .
185,96
. 29,59
% ••18.43
2.93
f . 2 3 0 0
f- t o t
f. 3 0 0 0 , - '
g l d .
127,43
10,10
• " • . " >17.28
1.37
•Uit bovenstaande budgetgegevens blijkt, dat de vraag naar vlees veel" inelastischer is dan de vraag naar vis, door dat naar mate het inkomen stijgt de vraag naar vis aanzienlijk meer toeneemt dan de vraag naar vlees. Met andere woorden voor vele consumenten is vis eten te duur, vis is min of meer een ge-legenheidsvoedsel, geen volksvoedsel. ^\
Ook uit econometrische onderzoekingen 'bleek de sterke afhankelijkheid van het visverbruik hier te lande van het inkomen.
l) Analyse van het visverbruik in Nederland door A.G.U. Hildebrandt, Econ.-Stat. Berichten 1941»
Een der voornaamste oorzaken van het geringe visverbruik is dus, dat de vis te duur is. Op de oorsaak daarvan sal hieronder nader worden ingegaan.
Met betrekking tot de prijs van de vis zij nog opgemerkt, dat de graten en het verdere afval gemiddeld ongeveer de helft van het gewicht van de vis be-dragen. Bovendien is vis licht verteerbaar, zodat men om ongeveer eenzelfde verzadigingsgevoel als bij vlees te verkrijgen, naar gewicht minstens tweemaal
zoveel visvlees moet eten. T7il men dus de prijs van vlees (zonder been) met de prij3 van niet schoongemaakte vis vergelijken dan moet men de prijs van het kilogram vis vermenigvuldigen met de factor vier en dan vergelijken met do prijs van een kilogram vlees (zonder been). Een dergelijke calculatie leert spoedig, dat een vismaaltijd vergeleken bij een vleesmaaltijd duur is.
Behalve dat vis te duur is zijn er nog enige andere bezwarens hot aanbod van vis is te onregelmatig, waardoor de consument niet rteeds de vis kan kopen, die hij wenst5 wijl het onregelmatige aanbod gepaard gaat met een prijsschomme-ling, die de koper het onaangename gevoel geeft niet juist behandeld te worden.
Hetgeen de consument in wezen verlangt, is dat hij overal en steeds visvlees (zonder graten) panklaar tegen een vaste lage prij3 liefst als een bekend goed merkartikel kan kopen.
Aan dit verlangen kon de vishandel tot nog toe niet voldoen."Immers doorgaans wordt slechts een enkele vismaaltijd per v/eek gebruikt. Dit leidt om commerciële redenen tot een beperking van het aantal viswinkcls terwijl ook de visventer zijn wijk niet dagelijks, doch eens of tweemaal per week bewerkt. Het verkopen van vis als merkartikel tegen een vaste lage prijs v/as
eveneens niet mogelijk. Daarentegen is verkoop van gefileerde vis, panklaar, wel mogelijk, doch vindt tot nog toe niet voldoende plaats.
De moeilijkheden bij de visvoorzicning,zoals nierboven opgesomd treft men ook in andere landen aan. Daarom zal thans worden nagegaan hoe men daar
poogt deze bezwaren op te lossen.
3« De ontwikkeling van het visserijbedrijf in het buitenland.
Door de verschillende '7est-Europese landen werd voor de oorlog jaarlijks ongeveer 4»2 milliard kg zeevis aangevoerd. Zoals uit onderstaande tabel blijkt waren Engeland, Hoorwegen en Duitsland de belangrijkste visserijmogendheden. Nederland neemt een bescheiden, doch geenszins een onbelangrijke plaats in. Tabel 3 Totale aanvoer van zeevis der V/est-Europese aanvoerlanden
Aanvoerlanden Engeland . Hoorwegen Duitsland I-.sland P'rankri jk • Portugal Nederland Zweden Denemarken België Andore landen Totaal
Aanvoer in millioenen kg netto 1936 1117 1147 569 261 275 199 160 110 83 37 72 4030 1937 1175 1035 633 336 313 192 186 119 85 35 63 4172 1937
fo van het totaal
28 25 15
8
8
4,5 4,5 • 2,5 2 i1 j
1,5 ! 1 1004
-- 4 --
Nota no. 36.Op de vraag, v/elke de samenstelling i3 van de gevangen vis^goeft Tabel 4 het antwoord. Daaruit blijkt, dat haring 38% 'van do totale vangst uitmaakt en kabeljauw 27/°. Bijna tweederde van de totale vangst bestaat dus uit haring en kabeljauw. Vergelijken wij daarmede de Nederlandse vangst dan kan een grote afwijking vorden geconstateerd. Het percentage haring van de Nederlandse aanvoer is zeer veel hoger en bedraagt niet minder dan 63/S,
terwijl slechts 2% uit kabeljauw bestaat. De samenstelling van de Nederlandse-aanvoer wijkt dus aanzienlijk af van de samenstelling van de gehele Y/est-3uro-pese aanvoer.
Tabel 4 Do hoeveelheden der in 1937 aangevoerde vissoorton.
V i s s o o r t H a r i n g K a b e l j a u w S c h e l v i s K o o l v i s S c h o l W i j t i n g Makreel Leng H e i l b o t Tong Andere s o o r t e n W e s t - E u r o p a m i l l i o e n e n k g 1590 1141 235 174 82 68 63 27 13 11 768 4172 p e t . 38 27 6 4 2 2 2 1 18 ICO N e d e r l a n d m i l l i o e n e n k g 118 4 8 3 8 2 0 2 35 186 p e t . 63 2 4 2 4 1 3 1 20 100
De oorzaak van het verschil in samenstelling tussen de Nederlandse en-de totale West-Europese aanvoer blijkt duien-delijk uit tabel "5» De haring blijkt voor 62/0 afkomstig to zijn van de Noordzeevisserij en maakt 66fa van de totale" Noordzeevangst uit. De Noordzee is dus een echte haringvijver ! Nederland vangt de haring uitsluitend op de Noordzee. Do haring zal echter verder buiten
be-schouwing blijven, omdat het in deze nota in het bijzonder gaat om de voor-ziening met verse zeevis.'
De oorzaak van de afwijkende samenstelling van de Nederlandse aanvoer van verse zeevis van de totale We3teuropese aanvoer blijkt gezocht te moeten worden in verschil in exploitatie der visgronden. Nederland exploiteert alleen
de Noordzee, andere landen exploiteren ook verder afgelegen visgronden» Tabel 5 Overzicht van de exploitatie der visgronden in 1937
Noordzee O o s t z e e I e r s e Zee I J s l a n d en F a r o ë r N0orse k u s t en lefodden B a r e n t s z e e S p i t s b e r g e n en L c r e n e i l . Newfoundland Golf VsBisoc^o ïïa. m i l l . k g
9öT"
72 49 234 246 P o r t u g e s e k u s t -O v e r i g e gronc T o t a a l fu v . h . t e t a a l en 3 Î 5 9 0 , i i.ng p e t » -""6~2~~5
3 15 15 — -100 ... Tot m i l l , k g 514 88 18C 514 48O 256 144 95 66 159 78 2582 100 a a l p e t . 20 3 7 20 19 10 6 4 2 6 3 100 v e r s e z e e v i s waarvan ( G r . E r i t t . 1 9 7 . 6 I 2 9 . 3 2 5 I . 4 3 3 . 8 1 0 3 . 3 1 1 3 . 7 2 6 . 8 2 6 . 7 8 8 2 . 6 34 i n m i l l i o e n e n - k g ) Noorwegen 5 3 . 7 -1.5 3 3 8 . 9 I O 4 . I 6 . 1 2 . 2 - — 5 0 6 . 5 20 D u i t s l . 4 6 . 4 3 9 . 5 1 0 3 . 9 I O 7 . 4 4 4 . 6 2 3 . 9 0 , 1 ---- — 3 . 0 560.6 14 F r a n k r i j k 4 7 . 8 5O.5 1 2 . 6 0 . 6 5 3 . 4 6 3 . 3 —_ 2 0 . 6 2 4 8 . 8 10 N e d e r l . 6 7 . 8 0 . 2 -1 6 3 . 0 3 !Uit tabel 5 blijkt, dat de Noordzee slechts 20^ van de totaio aanvoer van verse zeovis levert. Ongeveer 60% is afkomstig van de visgronden bij U n -land, Lofodden, Barentszee en Beroneilanden»
De Noordzee levert kwaliteitsvla in zeer vele soorten, terwijl do vangsten der verafgelegen visgronden eenzijdiger zijn samengesteld, waarbij kabeljauw de voornaamste vissoort is.
Het niet doelncmen aan de z.g. verre visserij door Nederland is dus oorzaak van de afwijking van de samenstelling van de Nederlandse aanvoer van do totale West-Europese aanvoer.
De exploitatie dor verre visgronden was noodzakelijk tengevolge van de toegenomen vraag naar vis en tengevolge van de toenemende bevolking. Do Noordzecvissorij kon daarin niet voorzien, waardoor reeds in het bo;,in van deze eeuw de visserij bij IJsland oen aanvang nam.
Van do Engelse exploitatie dor verre visgronden joeft onderstaande tabel een duidelijk beeld.
Tabel 6 Analyse-van de Engelson_ a-anvoor v-m verso zooyis_.
Aanvoer verse zoovis in 1000 kg
B a r e n t s a o o Noorse k u s t B c r c n o i l « en S p i t s b e r g e n I J s l a n d F a r o ö r N.Noordzoo M.ïïoordsoo Z•Noordzee Gem, p o r r e i ß 96 112 128 58 221) 1 81 ; 4 3 v a n g s t ir p o r r e i s d a g 4 . 1 6 . 1 6.0 2 . 9 1 . 5 D 2 . 0 l) C.7 0 . 5 i lCCOkg p e r 100 v i s u r o n 77 160 148 44 2 11 18 * i 5 ! 3 Gom. a a n t a l r o i s d a g e n . p o r r e i s 2 3 . 3 1 3 . 3 2 0 . 1 1 9 . 9 I 4 . 6 9 . 1 | 6 . 0 ! 7 . 3 kabel-jauw 63255 22547 99497 II8262 12859 II42 14354 2220 schelvis 28475 8172 4011 I422 9388 2532 11245 94 koolvit I3256 5350 2978 339 overige VüIT'.O zr 985O 2493 3511 42820 4406 I203I 23360 9318
l) Ongeveer de helft hiervan was trawlharing.
Uit deze gegevens blijkt, dat ongeveer 60^ van do Enjolso aanvoer van verse zeovis bestaat uit kabeljauw, waarvan slechts enkoio procenten afkomstig zijn van do Noordzee» De visserij bij IJsland, de Bereneilanden en do Barents-zoo zijn voor Engeland zeer belangrijk.
Duidelijk blijkt do grotere vangst on aanvoer van de verre visserij. Daartegenover staat echter oen langere duur der reis. Nochtans is ook do aan-voer per roisdag voor de verre visserij aanzienlijk groter dan van de Noordzee visserij. Do visserij bij IJsland levert per reisdag oei ongeveer 3 v- grotere aanvoer, bij do Bercnoilandon ongeveer 6 x groter en de Barontszeo 4 x groter. Tengevolge van deze grotore aanvoer is, ofschoon grotere, dus kost-baarder schepen nodig zijn, de prijs per kg van de vis der verre visserij lage dan van de Noprdzoovisscrij, waarvan tabel 7 con beold geeft.
Tabel 7 Gemiddelde pri^s van kabeljauw en schelvis in 3J37 in Engeland
aange- voerd-Vir:socrtcn Kabeljauw Schelvis alle vis gr o nd e n Aanvoer ih 1000 kg 353028 96402 Gom.prijs p.kg in shillings C.21 0-31 Noordzee Aanvoer in 1000 kg
21565
I54I6
Gom. p r i j s p o r leg i n s h i l l i n g ; :O.47
0.36
6
-- 6 -- Nota no. 36«
Do prijs van de vis van do vorro visserij is dus zoor aanzienlijk lagor dan van do Noordzcevis. Dit is niet alloon uit do grotere aanvoer por reisdag to verklaren, doch ook uit de mindere kwaliteit» Immers in het
bij-zonder do terugreis, welke aanzienlijk langer is dan van con Noordzeo-reis, hooft eon ongunstige invloed op do kwaliteit van do vis.
Teneinde do kwaliteitsvermindering zo gering mogelijk te doen zijn wordt do verre visserij mot groto snelvarende trawlors uitgeoefend. Desondanks staat de aangevoerde verre vis in kwaliteit achter Dij Noordzcevis» Immers is do aangevoerde Noordzcevis van 2 tot 9 dagen oud, do IJslandvis is van 5 ~ 12 dagon on Barentszcovis van 8 - 1 5 dagen oud.
In Engeland wordt dan ook de verre'via in belangrijke mate gebruikt door do vele friod fish shops, terwijl veel kabeljauw gefileerd wordt verkocht. Het minstgoedo dool van de vangst wordt tot zoutevis of tot vismeol verwerkt.
Op dozo wijze hooft men in Engeland het viuverbruik op oen hoog peil kunnen houden! de vis van do verre visserij is do echte volksvis. De prijs is lagor dan van Noordzcevis; de kwaliteit moge minder zijn dan van Noordzcevis, door bakken on fileren wordt toch nog een redelijk resultaat bereikt.
Een nadeel van dezo verre visserij blijft echter de ongunstige invloed van do lango terugreis op de kwaliteit, torwijl een belangrijk economisch na-deel wordt gevormd door de ongunstige verhouding tussen het aantal visdagen en het aantal dagon nodig voor de hoen- en de terugreis. Voor oen reis naar de
Barcntszce staan b.v. tegenover 16 dagen voor hoon- on terugreis slechts 7 via-dagen. De productiekosten per kg vis zouden aanzienlijk verlaagd worden, indien het schip een paar maanden op de visgrond kon blijven doorvissen en dan tegenover 16 dagen voor hoen- en terugreis b.v. 60' visdagen kon stellen.
Deze mogelijkheid biedt het in de U.S.A. tot ontwikkeling gekomen sncl-vriesprocôdd', v/aardoor het na bevriezen bij zoor lage temperatuur on opslag bij hogo tomporatuur mogelijk wordt bederfelijke levensmiddelen geruime tijd vers te houden. Voor verdere bijzonderheden over hot snolvriosprocôdô zij verwesen naar de nota van hot Oivo te Utrecht, hier zal slechts op do economische bete-kenis ervan wordon ingegaan.
Hot snolvriczcn kan aan de wal of aan boord geschieden. Zoals uit do nota van het Civo blijkt is het gewenst,' dat het snolvriczcn van vis zo spoedig mogelijk na de vangst plaats hooft. Hen is het er. dan ook wel over eens, dat
op grote afstand van do aanvoorhavon gevangen vis aan boord moet wordon snclgc-vroron« Roods voor do oorlog wai'ven hiertoe pogingen gedaan aan boord van Franse. Italiaanse en Duitse schepen. Na de oorlog zijn in het bijzonder de..U.S.A. op dit gebiod actiof, torwijl Frankrijk opnieuw vorder gaat experimenteren aan boord van onigo Nowfoundlandtrawlers.
Ora economische redenen is het gewenst, dat do vis niet alleen wordt snolgcvrorcn, doch tcvons aan boord wordt verwerkt tot verpakte visfilcts. Mot dozo verwerking aan do wal heeft men in het buitonland, met narao in do
U.S.A., Newfoundland on IJsland reeds onigo ervaring opgedaan,.zij het, dat do verwerking nog grotendeels handenarbeid is.
Voor do verkoop van de snolgevroren vis is oen z.g. vrioskotting nood-zakelijk! koolhuizcn, kooltransportmiddclon, koelcellen in de 'winkels. In do" U.S.A. is do vrioskotting'het verstgovordord en kan snolgcvrorcn vis verkocht worden, door vrijwel clko winkelier die over een koelcel beschikt. Immers doord.it het snolgcvrorcn product goon bijzondere eisen met betrekking tot vakkennis stolt zijn niet allooi do viswinkclloi-s, 'doch eveneens al:3re'ooW5|ti'oiesaaicen. die overheen koelcel beschikken, de aangewezen vorkouero« ~ "
Up grond \an do ontwikkeli.i0 Tan nët ^..elvriesprocódö in net buitenland mag du3 worden geconcludeerd, dat in do'toekomst vorwacht mag wordon met do verkoop van snclgcvroron visfilcts aan allo gerechtvaardigde verlangens van do consument kan worden voldaan.
4o Conclusie»
Doordat do Nederlands o trawlrcdcrs vrijwel uitsluitend do Noordzee— visserij uitoefenden werd er in hoofdzaak verso Noordzocvis aangevoerd, wölke van goede kwaliteit, doch in verband met de geringe vangsten, duur iß. Het vis-verbruik is daardoor betrekkelijk laag gebleven.
Toepassing van het snclvricsproccdc kan con oplossing brengen. Met betrekking tot Noordzccvis zal do toepassing van het snclvrics-proecdô aan do wal kunnen leiden tot oen gelijkmatiger prijsontwikkeling en eon regelmatiger aanbod. Het prijsniveau zal echter tengevolge van do kosten van snclvriczcn on do kosten van de vricsketting voor snclgcvroron Noordzocvis iets hoger komen to liggen, dooh zowel voor de binnenlandse visvoorziening als voor de export voordelen opleveren.
Wil men echter het visverbruik hier te lande hot karakter van gclogcn-hcidsvocdscl ontnemen en vis tot volksvocdscl maken dan zal Nederland in na-volging van hot buitonland do verafgelegen rijke visgronden moeten gaan ex-ploiteren. •In hot byzonder met betrekking tot do visserij /order dan bij IJs-land en de Lofoddcn zijn hiertegen gegronde bezwaren in verband met do achter-uitgang in kwaliteit tengevolge van do lango terugreis,
Y/cl verdient het ten zeerste aanbeveling, dat het in do handel brengen van gebakken vis on visfilots wordt bevorderd, terwijl ook de uitoefening van de visserij bij IJsland en de Lofoddon op korte termijn verbetering van de voorziening mot goedkopere vissoorten kan brengen. *
Een verdoro gunstiger ontwikkeling in de vi3voorsicning zal oen ver-betering van het afzetapparaat kunnen brengen, hetgocn echter niet op korte termijn bereikbaar is.
Zoals uit de voorafgaande beschouwingen duidelijk is geworden zal een tot volle ontplooiing gebrachte, toepassing van het snclvricsprocció aan boord hot pao mogelijk kunnen m.aken de ver afgelegen rijkste visgronden-volledig to gaan exploiteren. De zeer grote vangsten on do gunstige verhouding tussen het aantal visdagen en hot aantal roisdagen zal de productiekosten per kg laag doen zijn, zodat do snclgcvroron vis dor verafgelegen visarenden do goedkope volksvis zal kunnen worden, v/aardoor het visverbruik aanzienlijk verhoogd kan worden»
Ook voor de Nederlandse zeevisserij moet do toopaosing van hot snol-vriosprocSde" aan boord voor do toekomst van .grote betekenis worden geacht. Wil men niet achter raken bij do internationale ontwikkeling d.an is het
ge-wenst, dat reeds thans met uitgebreide proefnemingen oen aanvang wordt gemaakt. Hierbij zij er uitdrukkelijk op gewezen, dat het snclvriczcn van vis aan boord, in verband met de vele technische en economische risico's tot de riskante ondernemingen moet worden gerekend on dientengevolge een zeer goodo voorbe-reiding noodzakelijk is. '
In verband mot de grote toekomstige betekenis van dit object voor do Nederlandse visserij kan een financiële bijdra-e van de Overheid, voor het doen van wetenschappelijke proefnomin-cn met hot snolvriezcn van vis aan boord dan ook ton volle economisch verantwoord worden coacht»
- 8 - îlot-, no. 36. 5> Eni-;o opmerkingen mot betrekkin'' tot hot snolyriczcn aan "boor.'"1.«
Tot slot enkele opmerkingen, in verband met dc to nomen snolvriosprocvon aan boord.
Ten behoove van do verkoop zullen proeven genomen moeten worden mot onol.'.'ovroren vis in :1c volronde vormen:
1. gestript;
2. jostript en ontkopt;
3. r;os tript, ontkopt en ont ;raat (visfilcts met huil); 4. vir.filots (zonder huil);
5« verpakking in cellophane of carton.
Hot is om commerciële redenen noodzakelijk, dat do bcworkin.;; van de via machinaal geschiedt mot strip-, onfckop-, ont:r;raat-, fileer- en verpakkings-machines. Deze machines kunnen roods aan de wal op technische bruikbaarheid v/orden getoetst.
Dc vorwerkin.;; aan boord kan geschieden op een fabriokschip of op oen snclvricstrawler. Hot mooderschip biedt not'; teveel technische moeilijkheden, zodat do vri os trawler do eerste praktische mogelijkheid kan bieden.
Een vriestr.awlor van 60 - 65 m lanr; zal op do vis^rondon in hot Ho.jo Hoorden 20 a 30 ton vis por dar; vanden en deze tot gemiddeld 10 ton filets
per dar; verwerken. Een dergelijk schip zal 60 da.*;cn achtereen kunnen doorvissen, zodat 4 reizen per jaar .;emaakt kunnen worden. Stolt mon 'lat ;;craiddeld 500 ton filets, 300 ton vismeel en oen hoevoelhoid traan per reis warden medegebracht dan zal de jaarlijkse productie 2000 ton filets bedraden van .700de kwaliteit.
Een moderne r;owonc trawler zal ongeveer 90 visda.;;cn per ja .ar kunnen maken te;;-en een vriostrawlor 240 visdagen. Do vancapaciteit por reisdag is
de-zelfde, zodat een vries trawler 6000 ton verse vis por jaar van:;;t on tot 20Û0 ton filets verwerkt, terwijl een ;:owono trawler 2250 ton verso z^ovis per jaar kan aanvoeren. .•
De productie-capaciteit van oen vriestrawler is dus bijna driemaal zo ,aroot als van een gewone trawler. Bovendien speelt do kwaliteitsvermindering ton^ovolr-c van do lan^c terugreis voor een yriostrawlcr :--;ccn rol.
Ofschoon hier co on verdere calculaties zullen worden .-;oj;.ovon is het duidelijk, dat in de toekomst do vriostrawlor, en in oen verdere toekomst het mooderschip mot van/;schcpcn, tonr.:;ovnlro van do aanzienlijke hofere productie-capaciteit van betore kwaliteit tot juncti.^erfinanciële resultaten zal moeten leiden dan de thans in bedrijf zijnde trawlers. Reeds voor do oorlog; worden dan ook door Frankrijk, Italië, Duitsland en Rusland po£'in-;;on in deze richting gedaan. Er zijn echter tal van technische moeilijkheden te overwinnen, welke ook voor ons land hot doen van proefnemingen gewenst maken.
In verband daarmede verdient het aanbeveling aan boord van een dor modernste Nederlandse trawlers tor verre visserij oen doel van de van-st to verwerken tot snel.r;ovrorcn filets. Doze trawler zal do visserij ccmiiercioel moeten' uitoefenen, zodat modo daarvan afhankelijk is hoc-;:root do beschikbare : ruimte zal zijn voor de onelvriosinstallatio en do - visvorworkin. :smachincs„ Het aantal visda;on per reis zal niet "•roter kunnen'zijn dan thans gebruikelijk, waardoor de productiekosten van de sncl^ovroren vis uit de aard '1er zaak
on-/;unstir; beinvlood worden. Daarto-'jonovor staat echter, dat technische ervarin.;; wordt "pr;cdaan, opdat te zijner tijd een vriootrawler technisch mo:;olijk zal worden, terwijl na.';o:';a.an kan './orden welke eisen do consument stelt.
