Klaas van Rozen en Albert Ester
Slakkenbestrijding in ijsbergsla 2004
Bestrijding van de akkeraardslak met Nemaslug® in semi-veldproef
Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Sector AGV
November 2004
© Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. 2
© 2004 Wageningen, Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V.
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Praktijkonderzoek Plant & Omgeving.
Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. is niet aansprakelijk voor eventuele schadelijke gevolgen die kunnen ontstaan bij gebruik van gegevens uit deze uitgave.
Dit projectrapport geeft de resultaten weer van onderzoek naar het effect van Nemaslug® in enkele doseringen ter bestrijding van akkeraardslakken in ijsbergsla. Het onderzoek is mogelijk gemaakt door financiering van PT (projectnummer 520405).
Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V.
Sector AGV
Adres : Edelhertweg 1, Lelystad
: Postbus 430, 8200 AK Lelystad Tel. : 0320 – 29 11 11 Fax : 0320 – 23 04 79 E-mail : infoagv.ppo@wur.nl Internet : www.ppo.wur.nl
Inhoudsopgave
pagina 1 INLEIDING ... 5 1.1 Doel ... 5 2 BAKKENPROEF ... 7 2.1 Doel ... 7 2.2 Objectomschrijving ... 7 2.3 Proefgegevens ... 7 2.4 Teeltmaatregelen... 8 2.5 Waarnemingen... 8 2.6 Statistiek... 8 2.7 Temperatuur en neerslag ... 9 2.8 Resultaten... 102.8.1 Percentage aangevreten bladeren... 10
2.8.2 Eindbeoordeling 46 dagen na planten: opbrengst ... 10
2.8.3 Eindbeoordeling 46 dagen na planten: telling slakken in sla... 10
2.9 Conclusie en discussie ... 12
2.9.1 Aangetaste bladeren ... 12
2.9.2 Gewicht van de planten ... 12
2.9.3 Slakken in de bollen ... 12
2.9.4 Algemeen bestrijdingseffect... 12
BIJLAGE 1. PROEFVELDSCHEMA BAKKENPROEF 4 (2004)... 13
1
Inleiding
De akkeraardslak Deroceras reticulatum is de meest schadelijke slak in land- en tuinbouwgewassen. In de teelt van ijsbergsla kan bij aanwezigheid van deze slakken direct na het uitplanten vraatschade aan de jonge plant plaatsvinden, waarbij wegval kan optreden. Bij de oogst kunnen deze slakken als ongewenst
organisme in de bol zitten, waardoor een kwalitatief minder product ontstaat. De aanwezigheid van de slakken in de bol gaat gepaard met vervuiling van faeces en in mindere mate slijmsporen en wordt niet geaccepteerd op de veiling. Met name zeer jonge slakken vormen het probleem. Deze jonge slakken kruipen in de bol, waarschijnlijk vanuit eieren die dicht bij of zelfs in de plant zijn afgezet. Deze afgezette eieren, dus tijdens de teelt, hebben voldoende tijd om alsnog een probleem te veroorzaken. Onder gunstige omstandigheden komen de eieren na 2 tot 3 weken uit. In de praktijk wordt veelal tijdens of vlak na het planten slakkenkorrels gestrooid, als slakken en slakkenschade eenmaal worden waargenomen. Na het planten slakkenkorrels strooien is ongewenst, vanwege het risico van slakkenkorrels of sporen van korrels in het te oogsten product. Dit laatste wordt niet geaccepteerd op de veiling en betekent afkeuring van de partij.
In dit onderzoek wordt de akkeraardslak bestreden met Nemaslug®. Dit is een in klei geformuleerd product met de slakparasitaire nematode Phasmarhabditis hermaphrodita.
1.1 Doel
Het optimaliseren van de bestrijding van de akkeraardslak met het milieuvriendelijke product Nemaslug®: vervanging van slakkenkorrels tijdens de teelt waarbij geen slakken meer in de bol worden aangetroffen. Dit wordt op semi-praktijkschaal in bakken buiten uitgevoerd.
2
Bakkenproef
2.1 Doel
De bakkenproeven uitgevoerd in 2003 worden deels herhaald ter bevestiging van de reeds verkregen (positieve) resultaten in 2003. De nadruk wordt echter gelegd op preventief behandelen, enkele weken tot een maand vóór het planten van de ijsbergsla.
2.2 Objectomschrijving
Op basis van het onderzoek in 2003 is gekozen voor 100.000 nematoden (Nemaslug®) per m2 (tabel 1),
dit is omgerekend 1 x 109 individuen per ha. Als referentie is het slakkenkorrel middel Luxan Slakkenkorrels
Super gebruikt met een adviesdosering van 7 kg / ha (0,7 g per bak). Zowel een onbehandeld met en zonder slakken is meegenomen.
Tabel 1. Behandelingen, aantal slakken, doseringen en tijdstippen van toedienen.
Obj. Behandeling Dosering per bak (m2) op vier verschillende tijdstippen
28 april 21 mei 21 juni 7 juli
A Onbehandeld** 0 0 0 0
B Onbehandeld 0 0 0 0
C Nemaslug® 100.000 nem.* 100.000 nem. 0 0
D Luxan Slakkenkorrels Super 0,7 g 0,7 g 0 0
E Nemaslug® 0 100.000 nem. 100.000 nem. 0
F Luxan Slakkenkorrels Super 0 0,7 g 0 0
G Combinatie 0 0,7 g 100.000 nem. 0
H Nemaslug® 0 100.000 nem. 100.000 nem. 100.000 nem.
I Combinatie 0 0,7 g 100.000 nem. 100.000 nem.
J Nemaslug® 100.000 nem. 100.000 nem. 100.000 nem. 0 *Nematoden.
** Zonder slakken.
2.3 Proefgegevens
Registratienummer : AGV 4407
Proefjaar : 2004
Locatie : PPO-agv Lelystad
Proefschema : bijlage 1
Type proef : gewarde blokkenproef
Aantal objecten : 10
Aantal herhalingen : 4
Aantal bakken : 40
Bakgegevens : omrand met ijzeren platen, boven- en onderkant open
Bodemsoort : zavel
Afslibbaarheid : ± 25 %
Gewas : ijsbergsla (Latuca sativa)
Ras : Silvanas (Rijk’s Zwaan)
Resistenties : Bremia lactucae (valse meeldauw) resistentie tegen fysio’s 1-25 : groene slaluis (Nasanovia ribisnigri)
© Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. 8 Aantal planten per bak : 9
Oppervlak bakken : 1 m2
Soort naaktslak : de akkeraardslak Aantal slakken per bak : als praktijk Inzet slakken : 28 april
Eerste toepassing : 28 april Nemaslug®
: 29 april Luxan Slakkenkorrels Super Tweede toepassing : 21 mei
Plantdatum : 27 mei
Derde toepassing : 21 juni Vierde toepassing : 7 juli
Oogstmoment : 12 juli
2.4 Teeltmaatregelen
24 maart : uitzetten en bakken plaatsen 26 mei : 500 kg/ha KAS gestrooid
12 juli : oogst
2.5 Waarnemingen
• Dagelijks is de temperatuur gemeten 10 cm boven het maaiveld op het PPO-AGV Lelystad (tabel 2). • Dagelijkse is de neerslag in mm bepaald op het PPO-AGV Lelystad (tabel 2).
• Op 7 juni is het aantal door slakken aangevreten bladeren geteld van de gehele slaplant.
• Op 12 juli zijn alle 9 planten geoogst, het bol- en plantgewicht gewogen en het aantal slakken geteld op het moment van een aanwezige verkoopbare bol.
2.6 Statistiek
De resultaten zijn in het ANOVA programma statistisch geanalyseerd met behulp van de F-toets (α = 0,05) gevolgd door een paarsgewijze Studenttoets volgens de PPAIR procedure. De LSD (Least Significant Difference) is zichtbaar gemaakt met letters, verschillende letters tussen de behandelingen geven een significant (P < 0,05) verschil weer.
2.7 Temperatuur en neerslag
Tabel 2. Gemiddelde neerslag in mm (plus mm beregend) en temperatuur in °C (meting 10 cm boven het maaiveld (kaal)) op het PPO-AGV in Lelystad van 1 april tot en met 13 juli, 2004.
Datum Neerslag Temperatuur Datum Neerslag Temperatuur
Min. Max. Min. Max.
1-apr 0 5 20 23-mei 5 6 15 2-apr 0 6 19 24-mei 0 (7) 7 19 3-apr 0 8 17 25-mei 0 (7) 7 17 4-apr 4 7 13 26-mei 0 6 18 5-apr 6 4 13 27-mei 0 (5) 7 17 6-apr 5 4 11 28-mei 0 2 21 7-apr 3 3 10 29-mei 0 (5) 4 26 8-apr 7 3 11 30-mei 5 11 26 9-apr 0 1 10 31-mei 10 9 18 10-apr 2 0 11 1-jun 0 7 23 11-apr 0 0 11 2-jun 5 11 15 12-apr 0 -1 14 3-jun 0 11 19 13-apr 0 2 14 4-jun 5 11 18 14-apr 0 -1 17 5-jun 1 12 16 15-apr 0 1 19 6-jun 0 8 22 16-apr 0 2 22 7-jun 0 (7) 10 27 17-apr 0 6 23 8-jun 0 11 31 18-apr 1 8 15 9-jun 0 14 25 19-apr 0 4 12 10-jun 1 14 25 20-apr 0 0 17 11-jun 0 12 22 21-apr 0 2 20 12-jun 4 12 19 22-apr 1 8 18 13-jun 0 9 20 23-apr 0 2 18 14-jun 0 8 24 24-apr 0 4 18 15-jun 0 13 24 25-apr 0 2 20 16-jun 0 12 21 26-apr 0 4 22 17-jun 0 11 20 27-apr 0 6 23 18-jun 3 12 22 28-apr 11 (10) 10 22 19-jun 1 9 18 29-apr 4 11 19 20-jun 3 7 18 30-apr 1 10 24 21-jun 7 (10) 5 18 1-mei 0 8 20 22-jun 0 7 23 2-mei 0 7 13 23-jun 23 13 21 3-mei 0 7 21 24-jun 12 11 16 4-mei 0 6 15 25-jun 5 10 18 5-mei 0 (10) 5 18 26-jun 0 6 22 6-mei 0 2 19 27-jun 4 13 23 7-mei 25 8 12 28-jun 0 11 21 8-mei 0 8 14 29-jun 0 9 22 9-mei 0 8 18 30-jun 0 13 25 10-mei 0 10 17 1-jul 6 11 20 11-mei 0 9 16 2-jul 3 11 19 12-mei 0 8 15 3-jul 28 10 19 13-mei 0 (5) 9 16 4-jul 1 11 19 14-mei 0 (5) 8 18 5-jul 1 10 21 15-mei 0 10 21 6-jul 0 7 23 16-mei 0 9 21 7-jul 2 (7) 8 23 17-mei 0 6 24 8-jul 9 13 24 18-mei 0 7 22 9-jul 3 13 20 19-mei 0 5 23 10-jul 1 12 20 20-mei 0 8 22 11-jul 2 11 19 21-mei 0 (20) 6 19 12-jul 2 12 17
© Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. 10
2.8 Resultaten
2.8.1 Percentage aangevreten bladeren
Elf dagen na het planten van de ijsbergsla waren maximaal twee behandelingen per bak uitgevoerd op respectievelijk 28/29 april en 21 mei (tabel 3), waardoor de analyse is uitgevoerd op gelijkgestelde objecten. In het onbehandeld object waarin geen slakken zijn toegediend zijn slakken en vreterij door slakken waargenomen. Zowel de eenmaal als tweemaal behandelen met 100.000 nematoden of 0,7 g Luxan Slakkenkorrels Super per m2 resulteerde in significant lagere percentage aangevreten bladeren dan
het onbehandeld object met slakken, terwijl geen statistisch verschil met een situatie zonder
geïntroduceerde slakken werd aangetoond. Eenmaal behandelen zes dagen voor het planten gaf een overeenkomstig percentage door slakken aangevreten bladeren ten opzichte van een extra behandeling 28 of 29 dagen voor het planten met zowel Nemaslug® als Luxan Slakkenkorrels Super. Eenmaal behandelen met 0,7 g/m2 Luxan Slakkenkorrels Super resulteerde in een significant lager percentage aangevreten
bladeren dan eenmaal 100.000 nematoden / m2 bij een toediening zes dagen voor het planten.
Tabel 3. Gemiddeld percentage door slakken aangevreten bladeren 11 dagen na planten op 7 juni, 2003. Obj. Behandeling Aantal
herhalingen
Dosering per m2 en tijdstip van
de behandelingen Na 11 dagen 28 april 21 mei A Onbehandeld* 4 0 0 8,6 AB B Onbehandeld 4 0 0 27,8 C
CJ Nemaslug® 8 100.000 nem. 100.000 nem. 13,3 B
D Luxan Slakkenkorrels Super 4 0,7 g 0,7 g 9,0 AB
EH Nemaslug® 8 0 100.000 nem. 13,8 B
FGI Luxan Slakkenkorrels Super 12 0 0,7 g 6,2 A
* Zonder slakken.
2.8.2 Eindbeoordeling 46 dagen na planten: opbrengst
De bollen in een onbehandelde situatie zonder slakken waren significant zwaarder dan in de onbehandelde bakken met geïntroduceerde slakken (tabel 4). Twee behandelingen met 0,7 g/m2 Luxan Slakkenkorrels
Super 28 dagen en 6 dagen voor het planten van de sla resulteerde in een significant hoger versgewicht van de bol dan het onbehandeld object B met slakken. Toepassing van driemaal nematoden vanaf 19 mei resulteerde in significant zwaardere planten in vergelijking met de onbehandelde planten met slakken.
Tabel 4. Gemiddeld versgewicht (g) per plant en per bol, 12 juli 2004.
Obj. Behandeling Dosering per bak (m2) en tijdstip behandelingen Plant Bol
28 april 19 mei 21 juni 7 juli
A Onbehandeld* 0 0 0 0 1009 ABC 700 BC
B Onbehandeld 0 0 0 0 933 A 639 A
C Nemaslug® 100.000 nem. 100.000 nem. 0 0 953 AB 655 AB
D Luxan Slakkenk. S 0,7 g 0,7 g 0 0 1031 C 721 C
E Nemaslug® 0 100.000 nem. 100.000 nem. 0 949 AB 646 AB
F Luxan Slakkenk. S 0 0,7 g 0 0 967 ABC 659 AB
G Combinatie 0 0,7 g 100.000 nem. 0 965 ABC 673 ABC
H Nemaslug® 0 100.000 nem. 100.000 nem. 100.000 nem. 1012 BC 677 ABC I Combinatie 0 0,7 g 100.000 nem. 100.000 nem. 960 ABC 664 AB J Nemaslug® 100.000 nem. 100.000 nem. 100.000 nem. 0 944 AB 655 AB
Plantdatum 27 mei, oogstdatum 12 juli. * Zonder slakken.
2.8.3 Eindbeoordeling 46 dagen na planten: telling slakken in sla
In de totale plant (bol + omblad) werden significant minder slakken waargenomen in de behandelingen met tweemaal 100.000 nematoden / m2 (19 mei) en bij de start van de bolontwikkeling (21 juni) en een
gecombineerde behandeling met 0,7 g/m2 slakkenkorrels toegediend 6 dagen voor het planten van de sla
gevolgd door tweemaal 100.000 nematoden / m2 ten opzichte van het onbehandeld object B met slakken
(tabel 5). In het omblad werd eveneens significant minder slakken aangetroffen bij behandeling met driemaal 100.000 nematoden/m2 (toegediend 29 en 6 dagen voor het planten en bij de start van de bolontwikkeling)
dan het onbehandeld object B. In het onbehandeld object A waaraan geen slakken waren toegediend werden evenwel slakken in de bol en het omblad gevonden, doch niet betrouwbaar meer of minder dan in de overige objecten. Toepassing van nematoden en / of slakkenkorrels gaven geen verschil met de onbehandelde veldjes in aantal slakken in de planten op 12 juli.
Tabel 5. Gemiddeld aantal slakken in het omblad, in de bol en gehele plant, 12 juli 2004.
Obj. Behandeling Dosering per m2 en tijdstip behandelingen Omblad Bol Plant
28 april 19 mei 21 juni 7 juli
A Onbehandeld* 0 0 0 0 0,92 ABC 0,17 1,08 AB
B Onbehandeld 0 0 0 0 1,22 C 0,53 1,75 B
C Nemaslug® 100.000 ne. 100.000 ne. 0 0 1,14 BC 0,58 1,72 B D Luxan Slakkenk. S 0,7 g 0,7 g 0 0 0,36 ABC 0,19 0,56 AB E Nemaslug® 0 100.000 ne. 100.000 ne. 0 0,11 A 0,17 0,28 A F Luxan Slakkenk. S 0 0,7 g 0 0 0,78 ABC 0,25 1,03 AB G Combinatie 0 0,7 g 100.000 ne. 0 0,33 ABC 0,19 0,53 AB H Nemaslug® 0 100.000 ne. 100.000 ne. 100.000 ne. 0,42 ABC 0,58 1,00 AB I Combinatie 0 0,7 g 100.000 ne. 100.000 ne. 0,25 AB 0,11 0,36 A J Nemaslug® 100.000 ne. 100.000 ne. 100.000 ne. 0 0,28 AB 0,25 0,53 AB
* Zonder slakken.
In het omblad en in de gehele plant werden geen slakken zwaarder dan 0,1 g aangetroffen in de
behandeling met tweemaal 100.000 nematoden/m2 toegediend 6 dagen voor het planten en start van de
bolvorming (tabel 6). Daarnaast gaven driemaal behandelen met 100.000 nematoden 6 dagen voor het planten, bij start bolvorming en 5 dagen voor de oogst en eenmaal behandelen met 0,7 g/m2
slakkenkorrels 6 dagen voor het planten gevolgd door100.000 nematoden / m2 toegediend bij de start van
de bolvorming ook minder slakken zwaarder dan 0,1 g in de gehele plant.
Tabel 6. Gemiddeld aantal slakken zwaarder dan 0,1 g per bak (9 planten) in het omblad, in de bol en gehele plant, 12 juli 2004.
Obj. Behandeling Dosering per m2 en tijdstip behandelingen Omblad Bol Plant
28 april 19 mei 21 juni 7 juli
A Onbehandeld* 0 0 0 0 2,3 C 0,3 2,5 B
B Onbehandeld 0 0 0 0 2,0 BC 0,5 2,5 B
C Nemaslug® 100.000 ne. 100.000 ne. 0 0 1,0 ABC 0,8 1,8 AB D Luxan Slakkenk. S 0,7 g 0,7 g 0 0 0,3 AB 0,3 0,5 AB E Nemaslug® 0 100.000 ne. 100.000 ne. 0 0,0 A 0,3 0,3 A
F Luxan Slakkenk. S 0 0,7 g 0 0 2,0 BC 0,5 2,5 B
G Combinatie 0 0,7 g 100.000 ne. 0 0,3 AB 0,0 0,3 A H Nemaslug® 0 100.000 ne. 100.000 ne. 100.000 ne. 0,3 AB 0,0 0,3 A I Combinatie 0 0,7 g 100.000 ne. 100.000 ne. 0,8 ABC 0,3 1,0 AB J Nemaslug® 100.000 ne. 100.000 ne. 100.000 ne. 0 0,5 ABC 0,0 0,5 AB
F-probability 0,178 0,784 0,118
LSD (α < 0,05) 1,98 0,93 2,18
© Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. 12
2.9 Conclusie en discussie
2.9.1 Aangetaste bladeren
Op het moment van deze beoordeling waren maximaal twee behandelingen uitgevoerd, 29 (nematoden) of 28 (slakkenkorrels) april en 6 dagen voor het planten van de sla behandeld. In de onbehandelde bakken waaraan geen slakken zijn toegediend, wordt wel schade waargenomen. Er waren slakken in de grond aanwezig op het moment dat de proef werd gestart. Nemaslug® in een dosering van 100.000 nematoden / m2 of 0,7 g / m2 Luxan Slakkenkorrels Super één en tweemaal voor het planten toegediend toont geen
verschil in schade ten opzichte van de situatie waarin geen slakken zijn geïntroduceerd.
¾ Behandeling met 100.000 nematoden of 0,7 g Luxan Slakkenkorrels Super per m2 zes dagen voor het
planten van de ijsbergsla verlagen betrouwbaar het percentage bladeren met vraat en hebben hiermee een duidelijk effect op het vraatgedrag van de slakken.
¾ Een dubbele behandeling met 100.000 nematoden of 0,7 g Luxan Slakkenkorrels Super per m2, vier
weken en zes dagen voor het planten van de ijsbergsla toegediend, geeft geen beter bestrijdingseffect dan de éénmalige behandeling zes dagen voor het planten.
¾ Luxan Slakkenkorrels Super presteert beter dan de nematoden, de éénmalige behandeling met 0,7 g slakkenkorrels per m2 geeft een betrouwbaar lager percentage bladeren met vraat dan de toepassing
met 100.000 nematoden per m2.
2.9.2 Gewicht van de planten
Overeenkomend de resultaten met betrekking tot het aantal slakken in de plant resulteert de opbrengst voor alle gebruikte varianten en momenten van toediening in een hoger versgewicht van de bollen ten opzichte van de onbehandelde veldjes met slakken. Tweemaal toepassen van slakkenkorrels voor het planten heeft op twee behandelingen na een betrouwbaar beter effect dan eenmalig korrels met al dan niet een aanvullende behandeling. Toepassing van 3 maal 100.000 nematoden / m2 vanaf 6 dagen voor het
planten geeft een hoger plantgewicht ten opzichte van onbehandelde planten.
2.9.3 Slakken in de bollen
Het doel, voorkomen van slakken in de verkoopbare bol, wordt in deze bakkenproef niet bereikt met Nemaslug® (100.000 nematoden per m2) of 0,7 g Luxan Slakkenkorrels Super per m2 of een combinatie
van beide. In de bakken waaraan geen slakken toegediend werden, zijn echter wel slakken in de plant waargenomen. Er bevond zich dus een populatie slakken reeds in de grond voorafgaand aan de proef. Een betrouwbare verlaging van het aantal slakken in de totale plant wordt verkregen bij toediening van tweemaal 100.000 nematoden, zes dagen voor het planten (21 mei) van de sla en bij de start van de bolontwikkeling (21 juni), en een gecombineerde behandeling van 0,7 g Luxan Slakkenkorrels Super per m2 zes dagen voor
het planten en tweemaal 100.000 nematoden per m2 (start bolontwikkeling en vijf dagen voor de oogst).
Over het algemeen geven alle toegepaste varianten aan behandelingen en momenten van toediening lagere aantallen slakken in de bol en/of het omblad. Ondanks de aanwezigheid van slakken in de plant bij alle uitgevoerde behandelingen, waren de aantallen slakken in de geoogste planten lager dan in de
onbehandelde bakken waarin geen slakken geïntroduceerd, behalve bij tweemaal toedienen van 100.000 nematoden/m2 voor het planten.
2.9.4 Algemeen bestrijdingseffect
¾ Bestrijding met één- of tweemaal 100.000 nematoden per m2 Nemaslug® is vergelijkbaar met één- of
tweemaal 0,7 g per m2 Luxan Slakkenkorrels Super en verlaagt in deze proef de schade met meer dan
50 procent ten opzichte van onbehandeld met toegediende slakken. Beide middelen resulteren in deze proef in evenveel schade ten opzichte van de veldjes waaraan geen slakken zijn toegediend, maar wel slakken in voorkwamen.
¾ Er bevond zich een natuurlijk aantal slakken in de bodem waar de proef is uitgevoerd! Er was geen betrouwbaar verschil in aantallen slakken per plant tussen dit onbehandelde object zonder toegediende slakken ten opzichte van alle behandelingen.
¾ Nemaslug® kan tijdens de teelt toegediend worden en het uiterlijke toepassingstijdstip voor Luxan Slakkenkorrels Super is het moment van planten.
Bijlage 1. Proefveldschema bakkenproef 4 (2004)
↓
NoordHerh. 1 Herh. 2 Herh. 3 Herh. 4
1 J 11 A 21 D 31 I 2 F 12 G 22 C 32 B 3 I 13 H 23 G 33 J 4 C 14 E 24 F 34 H 5 B 15 I 25 E 35 A 6 D 16 J 26 B 36 D 7 A 17 F 27 H 37 G 8 G 18 D 28 J 38 C 9 H 19 C 29 A 39 E 10 E 20 B 30 I 40 F
