28 2
ROEFSTATION VOOR DE GROENTEN- EN FRUITTEELT ONDER GLAS TE NAALDWIJKBIBLIOTHEEK
PROEFST ATION voor de GROENTEN- en
FRUITTEELT ondar GLAS te NAALDWIJK
Onderzoek naar de bemestende waarde van een te versnipperen tomategewas door W.A.C, Nederpel
j
I Intern Rapport nr. : 687 1975»/ S~5~ f2.bc/ 5" i 2. • * / - L I ' M / ' • "J-obc-INHOUD Inleiding Materiaal en methode » Analyseresultaten
Hoeveelheid voedingselement per plant
Hoeveelheid voedingselement per are
De bemestende waarde van een versnipperd tomategewas
Conclusie
Inleiding
Bij de beëindiging van een tomateteelt moet het oude gewas worden verwijderd alvorens met een nieuwe teelt kan worden aangevangen» Door de planten worden tijdens de teelt diverse voedingselementen • opgenomen, die met het uitrijden van het gewas buiten de kas wor den gebracht. Naast het traditionele uitrijden kan ook gewasver snippering worden toegepast. Dit laatste komt steeds meer voor. Door Schinkelshoek (197^) werd een kostenberekening gemaakt voor het uitrijden en versnipperen. Bij deze kostenvergelijking werd ook rekening gehouden met de bemestende waarde van een versnipperd gewas. Voor het verkrijgen van meer informatie omtrent de bemes tende waarde werd dit onderzoek uitgevoerd.
Materiaal en methode
Op 12 praktijkbedrijven werden bij beëindiging van de tomateteelt in augustus 197^ gewasmonsters verzameld. Het verzamelen geschied de door Schinkelshoek. Steeds werden twee planten per bedrijf voor onderzoek meegenomen. De monsters werden verkregen door de planten volgens praktijknorm op te rooien d.w.z. uit de grond te trekken. Elk monster bevatte dus naast het bovengrondse gewas : wortels, meer of minder potgrond en altijd sisaltouw. Alle monsters werden in deze afzonderlijke onderdelen verdeeld. Het bovengrondse gewas werd per bedrijf gedroogd bij 1Q5°C, gewogen, gemalen en geanaly seerd. Van de potgrond konden slechts 7 monsters volgens de 1:1-J volume extractie methode worden geanalyseerd, van de overige 3 monsters was niet voldoende materiaal voor analyse beschikbaar. Zowel van de wortels als van de touwtjes werden vanwege de geringe omvang van het materiaal 2 monsters samengesteld en chemisch on derzocht. De twee monsters wortels en monsters touw werden ver kregen door monsters van 6 afzonderlijke bedrijven bij elkaar te voegen.
Analyseresultaten
T1 a o 60 •P O Pi 0) u Ö CD > O +» +> CD Xt CQ H O) •P h O > (D 'd co cd S a> to CD CQ T3 Ö O bO ö CD > O X> •P CD Ö •H -Ö CD -P I—I cd XI CD O iH 'S EH CD CD -P -P CQ H -d-IN O O OO [>- vo Os O V-bO cd 9* •» w » 0» r> *• O os OJ KT o- vo IA -3r IN •d ö O O vo vo OJ W b£ O O bO •P O CD <D "C - O •P •P VO O r- Os O VO CQ r—1 •» •» w •» •• bO cd O iA O O O r- r OJ cd (A -d-cd CD bC CD •<& CD •p U h bO«H •<& P» O • h O CD CD •p O O cd rH CD CD CD -p •P Ö CQ ^1 CH h +> 1—1 O -P •P •P •H •H CD h ü O -O CQ «H bC CD •H •P O cd •p f> •H •H •H r-1 H > X H rH H \ - Ö > ÎS CQ CD -P S CD T+Vl \ \ H •H CD XS CQ r- \ & W s O r—1 Ö bO CD r<-\ <H h • • ' cd cd bO ft • O O CD r- P4 r-j i—1 r-j •ä P > O O bO O •P cd cd Œ •ä <D h JH cd bO •H :P? bO > > > > PQ ••05. n O O S i—1 rQ a S a e a CD CD -P -P VO O [>- VO O VO Os IA CQ i—l IA K\ OJ O O -d- O O r-to cd •» •» •• •• •• O OO os O O O O O O O O CD vo. ON W bC 5S W 73 O EH -P -P CD CD O O Os -d" O -4" IA OO IA CQ H -d- IA r~ O O O O r-bO cd •» 9» •• •» «• Vk cd v co O O O O O O O cd CD vo OS Hl b£ CD CD -p -P CQ H oo tA O CT\ O tA O IA O IA O OO -d- fOv OO CA -j- fA bO cd w 9* •» » «k •• O vo l>- r O OJ O O V CQ O CD oo i—1 Q) W b£ •P Q) •P fH O CD CD 5ï •P •P CQ H IN ON O ON o- VO -4" -4- IA vo IA OJ OJ IA fA fA OJ bO cd •» •» •» 9» 0» m •• cd xi tA vo r- O OJ V* O O v-cd CD b£ oo CQ » cd (D CD s •p •P tA O IT\ O OJ O IA OJ CD bO CQ bO OJ OO OO vo K\ O O tN OO •» •• 9* » •» •» O O cvi OJ O IA IA r- r- IA CD CQ O CD C\J OO IA IA w b£ Ti w Ö O u CD CD bO +> -P IA O -d- -4* CJ\ IA ON IA J-Ö CQ pH fA v~ tA •d- O- VO CD bO cd •». •» •• *• *• w* > cd OS -J- V" O Ol O O c-O cd CD IN m Hl bC "SR. CD •tfi. •P bO CD ^3 O Ö CQ O CH fH CD 14 •H O "Ö «H «H b[ CD £ -P O O C > CD CQ CD -P •p •H bO •Ö CQ CQ H Ö cd cd CD bO P. • P <D > O O bO u h cd bO 1—i FQ
«
O Ê5 P< W O S CO OIn deze tabel is het laagste en hoogste gehalte vermeld. Van het bovengrondse gewas worden dus slechts 2 van de 12 gevonden waar
den weergegeven. Bij de potgrond vertegenwoordigt het laagste en
hoogste gehalte 2 van de 7 gevonden waarden. Voor de wortels en
het touw worden de analyseresultaten van beide monsters vermeld. Deze waarden zijn als laagste en hoogste gehalte in de tabel op genomen. Uit de analyseresultaten van het bovengrondse gewas, de wortels, de potgrond en het touw is een gemiddeld gehalte bere kend. Dit gehalte is niet in de tabel opgenomen. Het gemiddelde gehalte werd gebruikt voor de vervaardiging van de tabellen 2 en 3.
Uit de tabel blijkt dat vooral bij het bovengrondse gewas en de potgrond aanzienlijke verschillen in gehalten werden gevonden. Gedeeltelijk kunnen deze verschillen worden verklaart uit het feit dat de monsters op diverse bedrijven werden verzameld. De vochttoestand van de potgrond is ongetwijfeld afhankelijk van de laatste watergift op het bedrijf. Ook de bemesting tijdens de teelt en de gewasverzorging (toppen, dieven en bladplukken) is van invloed op de gevonden waarden. Aan sommige planten hingen bij het oprooien nog veel groene vruchten, aan andere vrijwel niet. Dit is uiteraard van invloed op het percentage droge stof.
Hoeveelheid voedingselement per plant
Bjj het bovengrondse gewas, de wortels en het touw,kon de hoeveel heid voedingselement per plant worden berekend aan de hand van het analysecijfer en het gewicht in droge toestand. Bij de potgrond was de berekening van de hoeveelheid voedingselement gecompli ceerder. Uit de analyseresultaten, uitgedrukt in mval of mg per liter extract, kon de hoeveelheid voedingselement per potkluit
worden berekend. Dit werd gedaan aan de hand van de analysecijfers en de gewichtsverhouding grond : water bij de gevolgde 1 : 1-J
volume extractie methode.
In tabel 2 wordt een overzicht gegeven van de hoeveelheid voedings element per plant. Om aan te tonen dat er tussen de bedrijven aan zienlijke verschillen werden waargenomen, is in deze tabel naast de gemiddelde hoeveelheid voedingselement per plant ook de laag ste en hoogste waarde weergegeven.
ö CD £ S O •P -P a> rC to t—t <D -P h O <D EO Ctf £ a> bO a> IQ >Ö Ci O U 60 Ö <D > O & •P a> hO •H N ©
s
ctf P< 0 P< +> ö 0) S <D r-1 cd CQ 60 Ö •H •Ö a> o > 13 TS •H ö O O Xt u H 60 <D -p 0) O > Pi <0 O (D W •Ö OJ 0) "ctf EH • "Ö a> VO Ti •» VO IA fA OJ OO l>-*• r» »• «* •• w» *• •H U O co O OJ ON O OO 1 O S ctf IA [>- -d- J- IA OO IA <D ctf v- v-O £ a> 11 -p <D O O O tN. OO VO OO O J-Ö CQ V3 •» •» «« •» •* •» •» 0* O 60 U fA OO vo VO O O O vo 1 ON O ctf fA f>- ON vo r- vo V- -4* 60 O ctf fA r~ V IA tA +» o w £ tA P4 -P O <D CQ •ö O VO IA CO -d" fA O IA 60 h •» #» •» » •» •« Ctf ctf m OJ O VO O 00 1 tA Ctf ctf T- r-Hl • T3 <D •Ö T3 IN- JA OJ T- T" O fA -d~ fA CM *ri Jh V> »• #» •» *» •» s Ctf <D ctf CTv vo vo K>i O VO fA IA 00 *— K>i OJ fA IA C3 £ Jfu-JLH ,ru <D +> O as -4" tA V r- O ON C^- ON IN CQ •» *• «« •» •» •» •» g 60 O cd h T-O o- IN- -4" IA O -d- K\ IA ON fA IA O O ctf fA EH W £ O -p (D CQ *rJ ir\ OJ r-O r-O r-O 1>- v- l>- r-Or-O 60 » 9» •• «» •» •• w* •» Ctf ctf co IA IA -4* fA O KA -3- vo Ctf ctf r" v~ Kl 5s • •ö d) "Ö •n -=t IA IA VO O VO CO -d" c-•H u w w •» 0» •• •• S ctf ctf vo T- r* C^- vo ON 00 IA VO OJ (D ctf ctf OJ OJ fA OJ IA VO OJ O S fA OJ ca <1) 1—1 -P <D CD CQ -4- ON vo tr\ IA l>- OO -4" IA VO +> 60 •». V» •» «« 9» •> m m» fH O ctf ctf r- v- IA tN- fA fA vo C^- rA O«
O ctf ctf £ OJ KN -4" fA fA OJ <D •P <D CQ •Ö -3" IA tA VO VO fA -4* fA K\ IA 60 U •* *» «« » *« r> •» r» •• Ctf ctf IA V- ON IA IA IA O Ctf ctf > OJ r- IA OJ IA IA OJ • ti d) •ö IA OJ [>- oo OO -d- OJ O O O •H f-i -3- vo vo IA vo ON *- VO vo S ctf oo CV] v- C ON vo OJ -d" VO v-tQ <D ctf ^— •4" OO OO T- OJ IA Ctf s O Î3 IA O bO •P <D © O Cv. tA IA OJ ON co l>- [>- v-CQ -d" OO OJ VO oo ON ON fA OO r-<D 60 b IN- OJ OJ IA -d" O fA O -4" t-CQ O ctf ctf OJ VO r- OJ -d* OJ fA oo T5 Ö O ctf ctf V V fA o W > u © ~ 60 -p <D Ö CQ 'Ci IA O O s— IA o IA vo O OO a> 60 ÎH co ON ON OJ O r- O IA ON t» Ctf Ctf co VO -4* OJ OJ vo oo ON O Ctf Ctf IA CM V" PP Hl £ IA ""to"" bö fcö M to©
""W bó bb ct_j S 8 a 3 s 8 s O •P +» -p O CQ O •H a> •H > <D O CD 60 CQ 60 60 •H CQ O 3 U O 60 <0 U ctf 60 ri fi O S P4 M O S co O7.
Hoeveelheid voedingselement per
are-Voor de berekening van de hoeveelheid voedingselement per are moet het aantal planten per are bekend zijn. Op alle bedrijven
werd een plantaf stand van k3 cm op de rij aangetroffen; dit komt
overeen met 275 planten per are. Door vermenigvuldiging van de hoeveelheid voedingselement per plant met dit aantal werd de hoeveelheid voedingselement per are verkregen.
Tabel 3 çeeft de hoeveelheid voedingselement per are. Naast de gemiddelde hoeveelheid voedingselement per are is ook de laag
ste en hoogste waarde weergegeven. ' '
Uit de tabellen 2 en 3 blijkt, dat de hoeveelheid voedingsele ment in het bovengrondse gewas bijzonder groot is in vergelijking met die in de wortels, het touw en de potgrond. De vermelde laagste en hoogste waarde toont aan dat er tussen de bedrijven
grote verschillen kunnen worden aangetroffen. Dit is vooral duidelijk te constateren bij het bovengrondse gewas en uiteraard ook bij de potgrond. Op sommige bedrijven was de potkluit bij het oprekken nog volledig intact aanwezig, in andere gevallen werd slechts een klein beetje potgrond tussen de wortels aangetroffen.
• «ö O tJ -3- IA OJ vo O tA O -d-IA 1 •d-•rl FH »» V* •» 0" 0» r» •• 1 S cö <D cö -4* OJ <r-V r- r" r-V" V VO O -d-r- OJ 1 V* •4" O £ >ö d> ö O -P O vo CTN 03 tJ •4" OO O OJ OJ ON T" •» »« •» *> 0* *•> 1 0» u bO u OO V£> IA KA -3" O V~ V to O 3 cö CTv -4" OJ -d" -4- -4" IA -p O 3 cö T" r -O W 5s P4 W P4 © -P O) ra •Ö s— tA IN O v- CN- O KA V 60 •» 0» •• •• •» r> 1 «• £tf c3 -4" T~ O r- O r- O OJ 1 -4" ctf «J 1-3 £ • a> •d *ö I>- l>- IN- ON OO O OJ ON IA OJ •H »» •» «» *» •• 0» 0» w •• S cö <D cö cö cö OJ v~ V" tA O O D- O Ol O ? <D SS •P <1) ps 03 ti O O O o\ OO O O O vo O-O bO fn 0* m» 0* 0» 0* •• •» F) O 3 O 3 cö cö NA CM OJ O O O V" OJ *-W_ 5s Q) -P <D ra K\ -4" -4" CO OO O cr\ OO tA ON bO fn #» m» «» •» •» •• 0* •• ' cö fri 3 OJ r* IA O O -4- O r-Cu 1-3 > VU • »0 a> •Ö *0 IA IA -d" VO OO l>- ON VO OO r-•H »» •* •» •» 0» •» •» m •» •» a CÖ o- O O D- r- O t>- r- r- VO a> cö r-e> £ <D (0 •P O H W *ö IA IA -4" OO v- O tA OO . IA <s> ta H 0* •» ' •» «» •» •* m •» •p O S cö O- O O ON OJ OJ <7N V- OJ vo O S cö V O W £ O -p 0) ra »ö O -4- -4" -4- IA •4- -3- IA IA vo bO «• •» •* •» •• 0» •» •* w CÖ n< cö frf f>- O O IA v- ON VO r- r IA 10 ni (u • «ö 0) >ö •ö tN- OO vo OO JA O OO OJ ON •H S R o IA -d* V IA OO co OO tA V— •H S ra cd IA fA OJ tA OJ IA IN -4" tQ <D ra cd T- OJ OJ IA V tti CD > OJ OJ 3 O O • bO -P <D ra 'Ö -4" ON r- O I>-[>- OO O ON C^-O) bO U IA I>- vo IA o OJ IA VO tA -d-W O 3 cd O- t>- -d" tA ON IA ON OJ 'Ö ö O 3 cd r- tA tA IA Ol r\ W_ > tA u O bO -p 4) ö ra "Ö IA IA a\ IA IN. O ON C>- -4" ON <D to fH tA OJ TT- VO v~ oo O vo tA -4" i> CÖ CÖ OJ -d" K- OO VO V OJ IA O cö cö IA pq ^1 £ bO bO b0 bO bO bO bO M bO bO M M O +> -P -P M ra rCj O O •H O •rl > £ a> O a> b0 ra bO bO Ö •rl ra O CC h O bO O U u CÖ bO H
«
O «Si» O tQ _ ODoor de gemiddelde hoeveelheden aan bestanddelen van het boven grondse gewas, de wortels, het touw en de potgrond bij elkaar op te tellen werd de in tabel vermelde totale hoeveelheid voedings element per are verkregen. Opgemerkt dient te worden dat hier ten dele ongelijksoortige grootheden bjj elkaar zijn opgeteld. De organische stof in een versleten tomategewas is iets anders dan de organische stof uit potgrond. Ook de beschikbaarheid van de voedingselementen zal verschillen. Alleen van de potgrond weten we dat de hoeveelheid stikstof, foef car:, kalium en magnesium direkt beschikbaar is. Bij de analyse van dit materiaal is name lijk de in water oplosbare hoeveelheid bepaald. De beschikbaarheid van de hoeveelheid voedingselement in de plant (bovengronds en wortels) en het touw is afhankelijk van de mineralisatiesnelheid. Hetgeen hierboven is opgemerkt ten aanzien van de organische stof en de stikstof, fosfor, kalium en magnesium geldt in nog sterkere mate voor calcium. Van de potgrond was alleen het koolzure kalk-gehalte bekend.
Tabel k Totale hoeveelheid voedingselement per are
Boven grondse gewas
Wortels Touw Potgrond Totaal
Vers gewicht kg 50 7 7,3 2,7 41,4 558
Droog gewicht kg 58 0,3 1,7 21,5 82
Org. stof kg b6 o,J* 1,7 11,2 59
N g 1311 7,6 3,9 11,6 133^ P g 258 1,8 0,8 1,0 262 K g 2383 10,7 0,0 16,3 2^10 Ca g 2280 7,9 7,2 0,05 2295 Mg g 388 1,6 0,9 2b,k 413 S g 732 1,8 1,5 - 735 Cl g 1^19 6,1 2,2 , 41 1^69
10.
De bemestende waarde van een versnipperd tomategewas
De voorafgaande berekeningen ten aanzien van de hoeveelheid voedingselement hebben aangetoond, dat vooral het bovengrondse gewas van belang is. De bijdrage die geleverd wordt door de wortels, het touw en de potgrond kan bijna worden verwaarloosd. Om enig idee te krijgen van de bemestende waarde van het ver snipperde gewas is de totale hoeveelheid voedingselement per are vergeleken met stalmest* Er werd voor deze vergelijking uit gegaan van grupstalmest (vers, nat materiaal).
Tabel 5 geeft de gemiddelde samenstelling van grupstalmest onder Nederlandse omstandigheden (zie : Kolenbrander en De La Lande Cremer, 1967)»
Tabel 5 Samenstelling van grupstalmest
r
78,5%
21,5%
1^,0%
8 0,9 ton/m^ 12,5 0,5^%
0,3^%
0,15 % P 0,37%
0,31 % K 0,*f1%
0,29 % Ca 0,17%
0,10 % Mg 0,12%
0,05 % S 0,20%
Vocht Droge stof Organische stof | pH ! Volume gewicht jj C/N-verhouding NI
P2°5 | k2o ! CaO S MgO t S0_ f 3 ! ClAan de hand van de bovengenoemde samenstelling kon worden na gegaan hoeveel stalmest gegeven moet worden om eenzelfde hoe veelheid van de verschillende voedingselementen te verkrijgen. In tabel 6 is een overzicht gegeven van de vereiste hoeveelheden.
11
Tabel 6 Het versnipperde tomategewas per are en de vergelijkbare
hoeveelheid stalmest
De aanwezige Vergelijkbare
hoeveelheid bij hoeveelheid
gewasversnip stalmest in
pering per are verse toestand
jj Droge stof 82 kg 381 kg Organische stof 59 kg 421 kg N 1334 g 24
7
kg P 262 g 17^ kg K 2410 g 777 kg Ca 2295 g 791 kg | Mg 415 g 415 kg S < 735 g 1470 kg | Cl ? 1469 g 734 kgUit de bovenstaande tabel blijkt dat in vergelijking tot gewas versnippering 421. kg stalmest per axe moet worden gegeven voor het verkrijgen van eenzelfde hoeveelheid organische stof. Toe passing van stalmest in de praktijk is vooral gericht op ver rijking van de grond met organische stof. Uitgaande van de hoeveelheid organische stof kan worden gesteld dat het ver snipperde gewas met een stalmestgift van + 400 tot 450 kg per are kan worden vergeleken. Uit de tabel blijkt verder dat in het versnipperde gewas in vergelijking met 400 à 450 kg stalmest, aanzienlijk minder stikstof en fosfor aanwezig is. De hoeveel heid magnesium is ongeveer gelijk en de hoeveelheid kalium en chloor is beduidend groter.
Conclusie
De hoeveelheid organische stof die aan de grond wordt toegediend bij gewasversnippering is in het algemeen niet te verwaarlozen, doch verschilde sterk per bedrijf. Vergelijking van gewasversnip pering met stalmest toonde aan dat gemiddeld 4-00 à ^50 kg stal mest per are moet worden gegeven om eenzelfde hoeveelheid or ganische stof te verkrijgen. Ten opzichte van genoemde stal-mestgift zal bij gewasversnippering minder stikstof en fosfor worden toegediend, de hoeveelheid magnesium is gelijk en de hoeveelheid kalium is aanzienlijk groter.
Literatuur
Kolenbrander, G.J. & L.C.N. De La Lande Cremer, 1967« Stalmest en gier, waarde en mogelijkheden. Veenman & Zn., Wageningen, Instituut voor Bodemvruchtbaarheid, Groningen, 1967» 188 pp.
Schinkelshoek, W.G., 197*f. Het versnipperen van afgedragen tomate-gewas. Proefstn. Groenten-Fruitt. Glas, Naaldwijk. Intern Eapp» 197^«
