D
e
P
erfecte
V
oorberei
Ding
D
e
P
erfecte
V
oorberei
Ding
Jaap Wessels Maurice PeetersNorbert Schotte
studentnummer: 204686912 juni 2014
Titel:' “De'Perfecte'Voorbereiding”:'het'spoor'naar'perfectie?' Subtitel:'' ' ' Een'praktijkonderzoek'naar'de'mogelijke'invloed'van'Concurrent'' Engineering'en'financiële'transparantie'binnen'VORM'Bouw'op'faalkosten' en'wantrouwen.' ' Plaats'en'datum:' ' ' Papendrecht,'12'juni'2014' ' Auteur:' ' ' ' N.C.'(Norbert)'Schotte' ' ' ' ' Stellingplantsoen'26' ' ' ' ' 2652'GW,'Berkel'en'Rodenrijs' '' ' ' 06'–'133'270'51' ' ' ' ' ncschott@avans.nl' ' ' ' ' n.schotte@live.nl' Opleiding:' ' ' Bouwtechnische'Bedrijfskunde'(BTB)' Studentnummer:'' ' 2046869' ' Afstudeerbedrijf, Bedrijfsnaam:' ' ' VORM'Bouw'B.V.' Adres:' ' ' ' Veerweg'165'' 3351'HC'Papendrecht' Tel:'' ' ' ' 078'–'642'13'00' Begeleider:' ' ' Ing.'J.J.'(Jaap)'Wessels'(werkvoorbereider)' Tel:' ' ' ' 06'–'422'182'21' Email:' ' ' ' j.wessels@vorm.nl' ' ' ' Onderwijsinstelling, Naam'Hogeschool:' ' Hogeschool'Avans' ' ' ' ' Academie'Bouw'&'Infra'(ABI)' Adres:' ' ' ' Prof.'Cobbenhagenlaan'13' 5037'DA'Tilburg' Tel:' ' ' ' (013)'595'81'00'
1ste'afstudeerbegeleider:' ' Drs.'Ing.'M.P.R.'(Maurice)'Peeters' 2e'afstudeerbegeleider:' ' J.G.'(Joop)'de'Zwart.'MSc.'Ma.' ' ' Versie:' ' ' ' 13' ' Datum'inleveren'scriptie:' ' 12'juni'2014'' '
Het'traditionele'bouwproces'wordt'gekenmerkt'door'de'woorden'inefficiënt,'ineffectief,'gefragmenteerd'en' wantrouwen.'De'bouwsector'geeft'aan'dat'de'voornaamste'oorzaken'van'faalkosten'zijn:'een'gebrekkige' (gegevens)uitwisseling'en'communicatie,'alsmede'te'weinig'aandacht'voor'de'uitvoerbaarheid'tijdens'de' ontwerpfase.'Daarnaast'zijn'de'betrokken'partijen'vooral'bezig'met'hun'eigen'doelstellingen'na'te'streven'en' er'wordt'onvoldoende'samengewerkt'vanuit'een'gezamenlijke'doelstelling.'Wantrouwen'is'diep'geworteld'in' de'bouwsector,'wat'ontstaan'is'door'financiële'intransparantie.'' ' VORM'Bouw'(vervolg:'VORM)'heeft'de'bakens'verzet'van'de'voorbereiding.'Er'is'een'pilotcproject'opgestart' met'als'naam'“De'Perfecte'Voorbereiding”.'Dit'is'een'combinatie'van'Concurrent'Engineering'en'financiële' transparantie.'VORM'heeft'het'vermoeden'dat'“De'Perfecte'Voorbereiding”'leidt'tot'een'reductie'in' faalkosten'en'tevens'vertrouwen'creëert'tussen'de'betrokken'partijen'door'financiële'transparantie' (eenieder'ziet'elkaars'puzzelstukjes).'' ' Dit'onderzoek'betreft'een'toetsend'onderzoek,'namelijk'het'toetsen'of'het'vermoeden'van'VORM'klopt.'De' hoofdvraag'van'dit'onderzoek'betreft:'“In'hoeverre'heeft'de#combinatie#van#Concurrent#Engineering#en# financiële#transparantie#(ofwel:#“De#Perfecte#Voorbereiding”)#invloed#op#de#voornaamste#oorzaken#van# faalkosten#en#wantrouwen?”# ' De'eindconclusie'van'het'onderzoek'is'dat'het'aannemelijk'is'dat'door'het'gebruik'van'de'combinatie' Concurrent'Engineering'en'financiële'transparantie'(ofwel:'“De'Perfecte'Voorbereiding”)'faalkosten'worden' gereduceerd'en'er'tevens'vertrouwen'wordt'gecreëerd'door'VORM'met'de'betrokken'partijen.'Deze' eindconclusie'is'tot'stand'gekomen'door'onderliggende'resultaten,'te'weten:'Ondanks'dat'het' gemeenschappelijk'doel'en'de'concrete'doelstellingen'niet'zijn'bepaald'door'het'team,'is'een'meerderheid' van'mening'de'doelstellingen'te'begrijpen'en'het'hiermee'eens'te'zijn.'Ook'een'ruime'meerderheid'geeft'te' kennen'dat'er'voldoende'aandacht'is'geweest'voor'de'uitvoerbaarheid'van'het'werk.'56%'van'de' respondenten'is'tevreden'met'de'gegevensuitwisseling'tussen'de'betrokken'partijen,'waardoor'aannemelijk' is'dat'“De'Perfecte'Voorbereiding”'hier'ook'een'positieve'invloed'op'heeft.'Met'betrekking'tot'de'financiële' transparantie'volgt'hier'een'citaat'van'een'partner:'“Belangrijk'dat'VORM'ook'de'kaarten'm.b.t.'de'begroting' heeft'opengegooid.'Dit'zorgt'voor'veel'duidelijkheid'en'verbetert'zeker'de'onderlinge'samenwerking'met' VORM'en'tussen'alle'partners.'Geen'geheimzinnig'gedoe,'maar'werken'met'elkaar'op'basis'van'wederzijds' vertrouwen”.' ' “De'Perfecte'Voorbereiding”'is'echter'nog'niet'perfect.'In'paragraaf'5.2'vindt'u'de'aanbevelingen'om'het' proces'verder'te'optimaliseren.'Daarnaast'worden'hier'aanbevelingen'gedaan'voor'vervolgstudies.'Tot'slot'is' er'een'draaiboek'opgesteld'waarin'de'verbeterpunten'van'het'pilotcproject'in'opgenomen'zijn.' '
Voor'u'ligt'mijn'afstudeerscriptie'waarmee'ik'een'periode'van'5000'studiecuren,'1500'reisuren'en'43'vakken' afsluit.'Dit'alles'om'mijn'diploma'HBO'Bouwtechnische'Bedrijfskunde'te'bemachtigen.'Echter'is'een'diploma' een'bewijs'van'wat'men'heeft'gedaan,'niet'van'hetgeen'dat'men'kan.'' ' Ik'ben'de'opleiding'begonnen'als'groentje,'onvolwassene'en'tevens'een'duale'student'bij'Dura'Vermeer.'Net' zoals'zoveel'bedrijven'probeerde'Dura'Vermeer'zich'te'profileren'als'zijnde'een'Lean'organisatie.'Hier'is'mijn' avontuur'begonnen,'al'wist'ik'dat'destijds'nog'niet.'In'mijn'eerste'studiejaar'volgde'ik'de'gebaande'paden'en' nam'ik'alles'wat'mijn'“meerdere”'zeiden'aan'voor'waarheid.'Dura'Vermeer'was'hét'bedrijf.' Na'het'massaontslag'bij'Dura'Vermeer,'waarbij'ik'één'van'de'omgevallen'pionnen'was,'ben'ik'de'opleiding' gaan'volgen'als'voltijd'student.'De'Dura'Vermeer'oogkleppen'gingen'af'en'er'ontstond'een'kritische'student' die'zijn'vraagtekens'zet'bij'meningen,'uitspraken'en'verslagen.'De'kritische'houding'heb'ik'met'name'te' danken'aan'een'docent,'namelijk'Joop'de'Zwart.'Zijn'lessen'filosofie'gaven'een'ander'licht'op'alledaagse' zaken'en'zijn'opmerkingen'in'verslagen'zoals'“is'dat'zo”'stimuleerde'mijn'kritische'blik.' ' Iedere'verstandige'student'doet'er'goed'aan'een'LinkedIn'profiel'te'hebben'en'lid'te'zin'van'groepen'waar' zijn/haar'interesse(s)'liggen.'Is'dat'zo?'Ja,'mijn'afstudeeronderzoek'zou'niet'plaatsgevonden'hebben'bij' VORM'als'ik'geen'open'motivatiebrief'op'de'Lean'Bouwen'groep'had'geplaatst'(met'dank'aan'Hans'de'Waay).' Ik'ben'terecht'gekomen'bij'het'efficiency'team'van'VORM.'Hallo'VORM,'hallo'nieuwe'collega’s,'hallo'nieuwe' kansen.'Deze'kans'heb'ik'met'beide'handen'vastgegrepen'en'gedurende'mijn'onderzoeksperiode'niet' losgelaten.'Bedankt'VORM'en'bedankt'collega’s.'In'het'bijzonder'wil'ik'Jaap'Wessels'bedanken'voor'zijn' begeleiding'en'Maurice'Verkerk'voor'het'meedenken.' ' Door'dit'onderzoek'voelde'ik'mij'als'een'kind'in'een'snoepwinkel,'een'kapitein'op'zee'of'een'leider'samen' met'zijn'team'op'weg'naar'perfectie.'Teamwork,'leiderschap,'Lean'en'het'werken'aan'een'maatschappelijk' probleem'zijn'onderwerpen'waarom'dit'onderzoek'een'waanzinnige'ervaring'is'geweest'voor'mij.'' Gelukkig'voor'VORM'ben'ik'inmiddels'een'beginnend'professional'en'voornamelijk'een'volwassene'met'een' kritische'blik.'“De'Perfecte'Voorbereiding”'is'namelijk'leuk'gesproken,'maar'u'voelt'het'al,'is'dat'ook'zo?' Samen'met'mijn'afstudeerbegeleider'Maurice'Peeters'hebben'wij'ons'constant'afgevraagd'of'dit'wel'zo' perfect'is.'Bedankt'daarvoor!'Daarnaast'wil'ik'hem'bedanken'voor'zijn'kritische'blik'(ook'al?)'op'mijn'verslag.' De'kritische'blik'van'Maurice'Peeters'en'de'ideeën'van'Joop'de'Zwart'hebben'mij'geholpen'het'verslag'op' niveau'te'brengen.'' ' ' Papendrecht,'12'juni'2014'' ' '
'
Inhoudsopgave,
COLOFON&...&1!
SAMENVATTING&...&2!
VOORWOORD&...&3!
1.!
INLEIDING&...&6!
1.1.!
AANLEIDING!...!6!
1.2.!
RELEVANTIE!VAN!HET!ONDERZOEK!...!11!
1.3.!
PROBLEEMSTELLING!...!12!
1.4.!
DOELSTELLING!...!12!
1.5.!
ONDERZOEKSVRAGEN!...!13!
1.6.!
ONDERZOEKSOPZET!...!13!
1.7.!
LEESWIJZER!...!14!
2.!
THEORETISCH&KADER&...&16!
2.1.!
CENTRALE!BEGRIPPEN!...!16!
2.1.1.!
Faalkosten-...-16!
2.1.2.!
Concurrent-Engineering-...-16!
2.1.3.!
Alternatieven-op-Concurrent-Engineering-...-17!
2.1.4.!
Plus/delta-evaluatiemethode-...-19!
2.2.!
TEAMEFFECTIVITEIT!...!19!
2.3.!
CONCLUSIE!...!20!
2.3.1.!
Relatie-tot-hoofdvraag-...-20!
2.4.!
KANTTEKENINGEN!...!21!
3.!
ONDERZOEKSMETHODE&...&22!
3.1.!
LITERATUURONDERZOEK!...!23!
3.2.!
CASESTUDY!...!23!
3.2.1.!
PilotEproject-...-23!
3.2.2.!
Observatie-...-24!
3.2.3.!
Enquête-...-24!
3.3.!
ONDERZOEKSPOPULATIE!...!25!
3.4.!
CONCLUSIE!...!26!
3.5.!
KANTTEKENINGEN!ONDERZOEKSMETHODE!...!26!
4.!
ONDERZOEKSRESULTATEN&...&28!
4.1.!
RESULTATEN!THEORETISCH!KADER!...!28!
4.2.!
FAALKOSTEN!...!29!
4.3.!
TEAMEFFECTIVITEIT!...!30!
4.4.!
ALGEMENE!RESULTATEN!...!30!
4.5.!
CONCLUSIE!...!33!
5.
!
CONCLUSIES&EN&AANBEVELINGEN&...&35!
5.1.
!
TOEKOMSTVISIE!“DE!PERFECTE!VOORBEREIDING”!...!38!
5.2.
!
AANBEVELINGEN!...!39!
5.2.1.
!
Vervolgonderzoek-...-40!
6.
!
DISCUSSIE&...&41!
7.!
LITERATUURLIJST&...&42!
8.!
BIJLAGEN&...&44!
I.!
LITERATUURSTUDIE!CONCURRENT!ENGINEERING!...!44!
II.
!
TRADITIONEEL!BOUWPROCES!...!44!
III.!
UITWERKING!MODEL!VAN!TEAMEFFECTIVITEIT!...!44!
IV.!
ONDERZOEKSMETHODEN!...!44!
a.!
Observatieformulier-...-44!
b.!
Valideringscriterium-...-44!
V.!
ENQUÊTE!...!44!
VI.!
DATAVERZAMELING!OBSERVATIES!...!44!
a.!
Ingevulde-observatieformulieren-...-44!
VII.
!
DRAAIBOEK!“DE!PERFECTE!VOORBEREIDING”!...!44!
VIII.
!
BEGROTINGSOPBOUW!INCL.!5%!KOSTENVERDELING!...!44!
IX.
!
TEAMPRESTATIE!...!44!
1. Inleiding,
1.1. Aanleiding,
De'bouw'kenmerkt'zich'als'een'sector'met'hoge'faalkosten.'Dit'is'niet'alleen'kenmerkend'voor'Nederland,'in' heel'de'wereld'kenmerkt'de'bouw'zich'op'dezelfde'wijze1.'In'de'Nederlandse'bouwsector'wordt'naar' schatting'jaarlijks'5'tot'35'procent'van'de'omzet'verspild'door'fouten'in'het'proces2.'Alleen'al'in'2013' betekende'dit'een'verspilling'tussen'de'€4.1'miljard'en'€28.7'miljard3.'Deze'fouten'worden'onder'andere' veroorzaakt'doordat'partijen'vooral'bezig'zijn'hun'eigen'doelstellingen'na'te'streven'en'er'onvoldoende' wordt'samengewerkt'vanuit'een'gezamenlijke'doelstelling2.' De'bouwsector'schrijft'de'oorzaak'van'faalkosten'grotendeels'toe'aan'gebrekkige'(gegevens)uitwisseling'en' communicatie'(21%),'alsmede'aan'te'weinig'aandacht'voor'uitvoerbaarheid'in'de'ontwerpfase'(20%)4.' Building'Holland5'bevestigd'dat'onvoldoende'communicatie'en'gegevensuitwisseling'met'andere' ketenschakels'de'belangrijkste'oorzaak'van'faalkosten'in'de'bouw'vormen'en'voegt'daaraan'toe'dat' wantrouwen'tussen'partijen'samenwerking'in'de'weg'staat.'De'fase'waarin'fouten'leiden'tot'hoge'faalkosten' is'de'ontwerpc'en'voorbereidingsfase6.'Het'begrip'faalkosten'wordt'toegelicht'in'paragraaf'2.1.1.'' ' Uit'vooronderzoek'bij'VORM'blijkt'dat'fouten'in'het'proces'tevens'ergernissen'met'zich'meebrengen,'aldus' medewerkers'van'VORM.'Voorbeeld'één:'het'onderwerp'afvalverwerking'wordt'geopperd'als'een'bron'voor' frustratie.'Dit'komt'doordat'afspraken'die'in'het'voorbereidingsproces'worden'gemaakt'met' directie/projectleiding'niet'aankomen'bij'de'werkvoorbereiding/uitvoering.'Volgens'contract'dient'de' onderaannemer'zijn'eigen'afval'mee'te'nemen.'Dit'is'niet'bekend'bij'de'uitvoerder'van'de'onderaannemer,' maar'wel'bij'de'uitvoerder'van'de'hoofdaannemer.'De'uitvoerder'zal'dan'als'politieagent'moeten'optreden' en'de'voorman'erop'moeten'wijzen'dat'hij'zijn'eigen'afval'meeneemt.'Dit'is'verspilde'moeite'en'komt'niet' ten'goede'van'de'sfeer'voor'beide'partijen.'In'Figuur'1c1'zijn'is'de'ontevredene'toestand'geschematiseerd.'' ' Figuur,1;1,Ontevreden,toestand, '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 1'Economisch'Instituut'voor'de'Bouw' 2'Deloitte'Real'Estate'Advisory'&'Nirov,'2011' 3'Centraal'Bureau'voor'de'Statistiek,'2014' 4'USP'Marketing'Consultancy'bv,'2010' 5'Building'Holland,'2014' 6'Bouwkennis,'2012/2013' Voorbereiding* Hoofdaannemer* Uitvoering* Hoofdaannemer* Werkvoorbereiding/ uitvoering* Onderaannemer* Direc9e/projectleider* Onderaannemer* Bestaande*contactlijn*Voorbeeld'twee:'de'werkvoorbereider'van'de'hoofdaannemer'heeft'contact'met'de'directie/projectleider' van'de'onderaannemer.'Hierbij'worden'er'bijvoorbeeld'afspraken'gemaakt'over'de'controletijd'van' tekeningen.'Hierna'vindt'er'een'interne'overdracht'plaats.'Hierna'heeft'de'werkvoorbereider'van'de' hoofdaannemer'contact'met'de'werkvoorbereider'van'de'onderaannemer.'Dan'blijkt'dat'de'interne' overdracht'en'communicatie'niet'goed'is.'De'werkvoorbereider'van'de'onderaannemer'is'namelijk'niet'op'de' hoogte'van'de'gemaakte'afspraken.'Dit'resulteert'in'ontevreden'betrokkenen,'aldus'medewerkers'van' VORM.''
Traditionele+bouwproces+
Het'traditionele'bouwproces'wordt'vaak'bestempeld'als'projectmatig'en'gefragmenteerd7.'Daarnaast' beschrijven'de'woorden'inefficiënt#en'ineffectief#het'traditionele'bouwproces'en'de'manier'waarop'de' verschillende'partijen'met'elkaar'samenwerken.'De'inefficiëntie'in'het'bouwproces'wordt'deels'veroorzaakt' doordat'de'partijen'na'elkaar'werken'in'plaats'van'met'elkaar.'De'schematische'weergave'in'Figuur'1c2'is' gebaseerd'op'de'‘overcthecwall'appoach’'van'Evbuomwana'en'Anumba8.'' ' ' Figuur,1;2,'Over;the;wall,approach', In'het'traditionele'proces'maakt'de'opdrachtgever'zijn'eisen'kenbaar'aan'de'architect.'De'architect'maakt'op' basis'van'deze'eisen'een'ontwerp,'waarna'de'constructeur'de'constructietekeningen'en'–berekeningen' maakt.'Dit'pakket'wordt'vervolgens'overgedragen'aan'de'hoofdaannemer.'Evbuymwana'en'Anumba8'geven' aan'dat'het'gevolg'een'versnippering'van'het'bouwproces'is'en'er'een'versnippering'van'de'gegevens'van' ontwerp'en'realisatie'plaatsvindt.'' ' De'‘overcthecwall'approach’8'heeft'in'de'autoc'en'vliegtuigindustrie'ooit'plaats'gemaakt'voor'sequentieel' engineering9'(ofwel:'Concurrent'Engineering).'In'tegenstelling'tot'de'bouwsector'staat'de'autoc'en' vliegtuigindustrie'niet'bekend'hoge'faalkosten,'maar'juist'om'haar'efficiëntie.'Concurrent'Engineering'wordt' verder'behandeld'in'paragraaf'2.1.2.' ' ' '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 7'Vrijhoef,'2010;'Baiden,'Price,'&'Dainty,'2006;'Bankvall,'Dubois,'&'Jahre,'2010.' 8'Evbuomwan'&'Anumba,'1996' 9'Durward,'Sobek,'Ward,'&'Liker,'1999' 1. 'In le id in g'Bijlage'II'Traditioneel'bouwproces10'biedt'een'overzicht'van'het'traditionele'bouwproces'in'relatie'tot'proces,' mensen'en'organisatie.'' ' Samengevat'zijn'de'voornaamste'oorzaken'van'faalkosten:' • Partijen'zijn'vooral'bezig'met'hun'eigen'doelstellingen'na'te'streven'en'er'wordt'onvoldoende' samengewerkt'vanuit'een'gezamenlijke'doelstelling11.' • Gebrekkige'(gegevens)uitwisseling'en'communicatie12.' • Te'weinig'aandacht'voor'uitvoerbaarheid'in'de'ontwerpfase13.'' ' Wantrouwen, “Aannemers'zijn'boeven,'ze'zijn'alleen'maar'uit'op'meerwerk.'Opdrachtgevers'zijn'niet'te'vertrouwen'en'zijn' wispelturig,'veranderen'continu,'weten'niet'wat'ze'willen.'Bouwpartijen'opereren'in'een'spanningsveld' tussen'eigen'belang'en'gezamenlijk'belang'en'er'geldt'de'moraal'‘wie'betaalt'die'bepaalt’.'Dat'schetst' ongeveer'de'wereld'waarin'we'leven/bouwen'en'waarin'huisvestingsprojecten'moeten'worden'gerealiseerd.' Wantrouwen'zit'diep'geworteld'in'de'cultuur'van'de'bouwsector”14. , Gesloten,begroting,en,houding, In'het'traditionele'voorbereidingsproces'heeft'de'hoofdaannemer'het'bouwwerk'volledig'begroot.'Deze' begroting'is'heilig'en'hier'wordt'niet'over'gecommuniceerd'naar'buiten.'' De'werkvoorbereider'heeft'een'bepaald'budget'voor'een'bouwonderdeel,'bijvoorbeeld'prefab'beton.'De' werkvoorbereider'gaat'de'markt'op'door'het'aanvragen'van'offertes.'Bij'een'offertecaanvraag'worden'er' diverse'stukken'verstuurd'naar'de'onderaannemer,'zoals'tekeningen'en'constructieberekeningen.'Eén'ding' wordt'echter'niet'verstuurd'en'dat'is'de'begroting.'In'de'regel'worden'er'bij'drie'partijen'een'offerte' aangevraagd.' Wanneer'de'werkvoorbereider'de'offertes'heeft'ontvangen'gaat'hij'ze'vergelijken,'ofwel'het'maken'van'een' offertevergelijk.'Vervolgens'krijgt'over'het'algemeen'de'partij'met'de'laagste'prijs'het'werk'gegund,'echter' draagt'dit'niet'bij'aan'de'kwaliteit15.' Door'aanbestedingen'gaan'adviseurs'en'aannemers'een'contract'aan'met'de'opdrachtgever,'de' onderaannemers'hebben'weer'een'contract'met'de'aannemer.'Deze'contracten'bestaan'uit'verplichtingen'en' verantwoordelijkheden'voor'de'partijen.'De'contracten'dienen'als'basis'voor'de'samenwerking'en'er'wordt' regelmatig'teruggevallen'op'de'contracten.'Hierdoor'ontstaat'er'een'zogenaamde'‘vingerwijs’'cultuur,' partijen'nemen'geen'verantwoordelijkheid'voor'het'totale'plaatje'en'schuiven'de'problemen'door'naar' andere'partijen.'Hierdoor'ontstaat'een'gebrek'aan'vertrouwen'en'verantwoordelijkheid16.' Door'het'vele'gebruik'van'onderaannemers'wordt'het'werken'op'contracten'op'de'voorgrond'gebracht'en'dit' komt'de'continuïteit'niet'ten'goede,'wat'essentieel'is'voor'efficiënt'werken17.
'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 10'Vliet,'2012' 11'Deloitte'Real'Estate'Advisory'&'Nirov,'2011' 12'Houten,'2014;'USP'Marketing'Consultancy'bv,'2010' 13'USP'Marketing'Consultancy'bv,'2010' 14'Kleijn,'Dols,'Hoepel,'&'Talstra,'2014' 15'Saad,'Jones,'&'James,'2001' 16'Baiden,'Price,'&'Dainty,'2006' 17'J.'Egan,'1998' 1. 'In le id in g'
Gebrekkige,communicatie, Uit'gesprek'met'deze'opdrachtgever'blijkt'dat'een'gebrek'aan'onderlinge'communicatie'leidt'tot'“domme”' fouten'op'de'bouw.'Citaat'van'de'opdrachtgever:'“De'loodgieter'komt'aan'op'de'bouw'om'riolering'te' monteren,'dan'blijkt'dat'de'vloer'al'is'aangebracht.'Hij'moest'dus'een'week'lang'onder'de'vloer'liggen'om'de' riolering'aan'te'brengen.'Dit'heeft'uiteindelijk'geleid'tot'een'vertraging'van'het'bouwproject'en'dat'voel'ik' weer'in'mijn'portemonnee”.'Naast'ontevreden'werknemers,'kunnen'fouten'in'het'proces'dus'tevens'leiden' tot'een'ontevreden'opdrachtgever.'
Pilot3project+VORM+
De'opdrachtgever'van'het'pilotcproject'heeft'geëist'dat'VORM'gebruik'maakt'van'Lean'methodieken.'De' reden'is'dat'VORM'zich'profileerde'als'zijnde'een'Lean'organisatie,'maar'dit'bij'voorgaande'projecten'niet' waar'heeft'kunnen'maken.' ' VORM'is'zich'ervan'bewust'dat'fouten'in'het'proces'kunnen'leiden'tot'faalkosten'en'ergernissen,'daarom'wil' VORM'het'anders'gaan'doen.'Dit'hebben'zij'middels'een'pilotcproject,'genaamd'“De'Perfecte'Voorbereiding”,' gedaan.'Het'proces'wordt'toegelicht'in'het'draaiboek'in'bijlage'VII.' Voor'dit'pilotcproject'heeft'VORM'acht'doelstellingen'geformuleerd:' • Maximale'klantwaarde'volgens'de'Lean'principes.' • Verspilling'voorkomen'door'optimale'samenwerking.' • Verkorten'van'de'doorlooptijd.' • Werkvoorbereiding'100%'gereed'voor'start'bouw.' • Bouwen'leuker'maken.' • Leren'van'elkaar.' • Verlagen'kostprijs'en'betere'kwaliteit'leveren.' • Onderhoudsvriendelijker'maken'van'het'gebouw.' ' Het'gemeenschappelijk'doel'voor'het'pilotcproject:'' Bij#de#laatste#sessie#is#alles#100%#afgestemd#tussen#alle#partijen,#waardoor#er#op#dit#project#0%#faalkosten#zijn.'# ' ' , , , Financiële,transparantie, In'dit'pilotcproject'speelt'samenwerking'met'andere'ketenpartners'een'belangrijke'rol.'Uit'een' vertrouwensonderzoek'van'Graydon18'blijkt'dat'wantrouwen'tussen'partijen'samenwerking'in'de'weg'staat.' Daarnaast'blijkt'dat'75%'van'de'respondenten'aangeeft'dat'openheid'en'financiële'transparantie'zorgt'voor' meer'vertrouwen'bij'hun'zakenrelaties.'Ook'blijkt'uit'onderzoek'van'Graydon18'dat'vertrouwen'bijdraagt'aan' een'goede'samenwerking.'Dit'is'niet'per'definitie'één'op'één'te'koppelen'aan'het'pilotcproject.'Er'zal'daarom' onderzocht'worden'of'financiële'transparantie'van'VORM'leidt'tot'wederzijds'vertrouwen'bij'de'betrokken' partijen'van'het'pilotcproject.' ' '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 18'Graydon,'2013' 1. 'In le id in g' “It’s'okay'to'spend'a'lot'of'time'arguing'about'which'route'to'take'to'San'Francisco' when'everyone'wants'to'end'up'there,'but'a'lot'of'time'gets'wasted'in'such' arguments'if'one'person'wants'to'go'to'San'Francisco'and'another'secretly'wants'to' go'to'San'Diego.”'–'Steve'Jobs'VORM'is'dit'pilotcproject'aangegaan'met'bekende'partners'en'heeft'geen'offertes'meer'aangevraagd.'In' plaats'daarvan'zijn'er'transparante'budgetten'(open'begroting'per'onderdeel)'toebedeeld'aan'de'betrokken' partners.'' Echter,'de'voornaamste'oorzaken'van'faalkosten'en'ergernissen'verdwijnen'niet'als'sneeuw'voor'de'zon'door' het'toebedelen'van'transparante'budgetten'aan'partners.'' Pluijmers19:'“Als'de'andere'partij'begrijpt'dat'we'op'een'bepaalde'manier'rekenen'en'daaraan'bepaalde' parameters'vastknopen,'begrijpen'we'ook'dat'zij'als'bedrijf'een'normale'gezonde'marge'moeten'maken,'daar' gaan'we'niet'over'onderhandelen.'Daarmee'verdwijnt'veel'kou'uit'de'lucht.'Vervolgens'gaat'het'gesprek'over' dingen'die'er'echt'toe'doen,'waaruit'voordeel'valt'te'halen.'Tijd'en'energie'worden'dan'besteed'aan'dingen' die'verschil'maken”.
'
Concurrent+Engineering+als+oplossing?+
Het'vermoeden'bestaat'dat'Concurrent'Engineering'als'zon'kan'fungeren'om'de'sneeuw'(de'voornaamste' oorzaken'van'faalkosten'en'ergernissen)'te'doen'smelten.'Uit'onderzoek'blijkt'dat'Concurrent'Engineering' resulteert'in'dynamiek,'waardecreatie'en'een'betere'samenwerking20.' ' Onderzoek'toont'tevens'aan'dat'Concurrent'Engineering'zal'moeten'resulteren'in'kostenbesparingen,' producten'die'precies'overeenkomen'met'de'behoeften'van'de'klant'en'een'hoge'productkwaliteit.'De' invoering'van'Concurrent'Engineering'kan'tevens'leiden'tot'een'verkorting'van'het' productontwikkelingsproces'met'maximaal'70'procent21.' ' Lawson'en'Karandikar22'hebben'onderzoek'gedaan'bij'70'Amerikaanse'bedrijven'naar'Concurrent' Engineering.'De'resultaten'van'dit'onderzoek'zijn'als'volgt:' • Ontwikkelingstijd'verkort'met'30c50%.' • Technische'veranderingen'tijdens'voorbereiding'verminderd'met'60c95%.' • Schrappen'en'herwerk'verminderd'met'75%.' • Defecten/fouten'verminderd'met'30c85%.' • Time'to'market'verminderd'20c90%.' • Storingspercentage'verminderd'met'60%.' • Algehele'kwaliteit'toegenomen'met'100c600%.' , Andere,sectoren, Zoals'in'de'eerste'alinea'wordt'aangegeven'staat'de'bouwsector'bekend'om'de'hoge'faalkosten.'In' tegenstelling'tot'de'bouwsector'staat'de'autoc'en'vliegtuigindustrie'niet'bekend'hoge'faalkosten,'maar'juist' om'haar'efficiëntie.'In'de'vliegtuigindustrie'(Boeing'en'McDonnel'Douglas),'autocindustrie'(Toyota,'GM'en' Ford)'en'de'elektronicacindustrie'(IBM,'HP'en'Texas'Instruments)'wordt'Concurrent'Engineering'toegepast.' Bij'een'eerste'project'van'GM'heeft'Concurrent'Engineering'geresulteerd'in'een'doorlooptijdverkorting'van' circa'30%23.'' '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 19'Aedes,'2009' 20'Arpa'Learn'Instituut' 21'Anumba,'Kamara,'&'CuttingcDecelle,'2007' 22'Lawson'&'Karandikar','1994' 23'S.W.F.Omta,'2000' 1. 'In le id in g'Gewenste+situatie+
Eén'van'de'belangrijkste'kenmerken'van'Concurrent'Engineering'is'het'gebruik'van'multifunctionele'teams,' dit'genereert'volgens'Valle'en'Va’zquezcBustelo24'de'volgende'voordelen:' • Verbeterde'communicatie'en'organisationeel'leren25.' • Creatievere'oplossingen,'betere'beslissingen,'meer'betrokkenheid26'en'verbeterde'productinnovatie' en'kwaliteit.' ' Voordelen'zijn'ook'te'zien'in'de'toename'van'de'technische'en'interpersoonlijke'vaardigheden'van'de' teamleden.'Daarnaast'is'er'een'grotere'bereidheid'om'te'experimenteren'en'ontstaat'er'meer'synergie.'De' teamleden'doen'naast'hun'eigen'technische'expertise'ook'kennis'op'over'andere'technische'gebieden27.'' ' In'Figuur'1c3'het'vermoeden'van'de'tevreden'toestand'schematisch'weergegeven.'U'ziet'dat'de'Concurrent' Engineering'sessie'het'middelpunt'van'de'contactlijnen'is.'Afspraken'zullen'tijdens'de'sessie'gemaakt' worden,'waardoor'alle'betrokkenen'op'de'hoogte'zijn'van'gemaakte'afspraken.'Daarnaast'kunnen'er'tijdens' de'sessie'direct'beslissingen'genomen'worden,'doordat'alle'beslissingsbevoegden'hierbij'aanwezig'zijn.' ' VORM'heeft'het'vermoeden'dat'Concurrent'Engineering'sessies'een'oplossing'zou'kunnen'bieden'voor' bovenstaande'problematiek,'doordat'de'betrokkenen'allemaal'aanwezig'zijn'en'met'elkaar'in'contact'worden' gebracht.'Hierdoor'is'eenieder'op'de'hoogte'van'gemaakte'afspraken.' ' Figuur,1;3,Vermoeden,tevreden,toestand, '1.2. Relevantie,van,het,onderzoek,
Theoretische+relevantie+
Uit'vooronderzoek'blijkt'dat'Concurrent'Engineering'leidt'tot'een'verkorting'van'de'productietijd,' kostenbesparingen,'een'hoge'productkwaliteit,'verbeterde'communicatie,'creatievere'oplossingen,'betere' beslissingen,'meer'betrokkenheid,'verbeterde'productinnovatie'en'producten'die'precies'overeenkomen'met' de'behoeften'van'de'klant.'' Door'vooronderzoek'is'het'vermoeden'dat'Concurrent'Engineering'een'positieve'invloed'heeft'op'de' voornaamste'oorzaken'van'faalkosten,'echter'is'dit'nog'niet'aannemelijk'gemaakt.' '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 24'Valle%&%Va%́zquezcBustelo','2009' 25'McKee','1992' 26'Donnellon,'1993' 27'Tammala','Chin','&'Ho','1997' Gewenste'contactlijn' Voorbereiding' Hoofdaannemer' Uitvoering' Hoofdaannemer' Werkvoorbereiding/ uitvoering' Onderaannemer' Direc>e/projectleider' Onderaannemer' Sessie' 1. 'In le id in g'' Onderzoek'toont'aan'dat'wantrouwen'samenwerking'in'de'weg'staat,'financiële'transparantie'zou'moeten' leiden'tot'vertrouwen'en'dat'vertrouwen'bijdraagt'aan'een'goede'samenwerking.'Echter'is'de'invloed'van' financiële'transparantie'(toebedelen'van'transparante'budgetten)'op'wantrouwen'in'de'bouw'nog'niet' onderzocht.''
Praktische+relevantie+
VORM'heeft'bij'voorgaande'projecten'bij'de'opdrachtgever'aangegeven'“Lean'te'zijn”.'Dit'heeft'zij'echter' niet'waar'kunnen'maken'en'is'voornemens'middels'dit'pilotcproject'aan'te'tonen'dat'zij'wel'degelijk'“Lean' is”.'Daarnaast'daalt'de'tevredenheid'van'de'medewerkers'vanwege'fouten'in'het'voorbereidingsproces.'' U'kunt'VORM'zien'als'een'trein'op'weg'naar'het'meest'efficiënte'spoor'om'bij'het'eindstation'te'arriveren.' Het'eindstation'is'tevreden'opdrachtgevers,'medewerkers'en'klanten.'VORM'bevindt'zich'nu'nog'op'een' inefficiënt'spoor,'namelijk'het'traditionele'bouwproces'dat'op'weg'is'naar'faalkosten,'ergernissen'en' wantrouwen.'Door'het'pilotcproject'rijdt'VORM'nu'op'een'nieuw'spoor,'waarvan'onduidelijk'is'of'het'efficiënt' is'en'wat'het'eindstation'gaat'worden.'' ' Dit'onderzoek'zal'toetsen'of'het'nieuwe'spoor'een'efficiënt'spoor'is'dat'op'weg'is'om'faalkosten'te' reduceren,'ergernissen'te'voorkomen',vertrouwen'te'creëren'en'tevredenheid'oplevert.' '1.3. Probleemstelling,
Aan'de'hand'van'paragraaf'1.1'is'voor'het'onderzoek'de'volgende'probleemstelling'gedefinieerd:' ' '1.4. Doelstelling,
Steunend'op'voorgaande'paragrafen'zijn'er'voor'dit'onderzoek'de'volgende'doelstellingen'geformuleerd:'Bedrijfsdoelstelling+
Onderzoeksdoelstelling+
' ' ' “Het'traditionele'voorbereidingsproces'in'de'bouw'leidt'tot'faalkosten,'wantrouwen'en' ergernissen'bij'de'betrokken'partijen.'De'voornaamste'oorzaken'hiervan'zijn:' gebrekkige#(gegevens)uitwisseling#en#communicatie,#te#weinig#aandacht#voor#de#uitvoerbaarheid# tijdens#de#ontwerpfase,#elke#partij#streeft#zijn#eigen#doelstellingen#na'en#er#wordt#onvoldoende# samengewerkt#vanuit#een#gezamenlijke#doelstelling#en'het#hanteren#van#een#gesloten#begroting#en# houding.' “Het#uitbrengen#van#een#advies#aan#de#directie#van#VORM#ter#verbetering#van#het# voorbereidingsproces,#door#het#toetsen#van#“De#Perfect#Voorbereiding”#op#het#model#van# teameffectiviteit.# “Het#onderzoeken#of#“De#Perfecte#Voorbereiding”#een#mogelijke#positief#effect#heeft#op#faalkosten# en#wantrouwen,#door#het#verkrijgen#van#inzichten#in#de#meningen#van#betrokken#partijen”# 1. 'In le id in g'1.5. Onderzoeksvragen,
Aan'de'hand'van'de'aanleiding,'probleemstelling'en'bovenstaande'doelstellingen'is'er'een'hoofdvraag' geformuleerd.'Om'de'hoofdvraag'te'kunnen'beantwoorden'zijn'er'negen'deelvragen'opgesteld.''Hoofdvraag+
In'hoeverre'heeft'de'combinatie'van'Concurrent'Engineering'en'financiële'transparantie'(ofwel:'“De'Perfecte' Voorbereiding”)'invloed'op'de'voornaamste'oorzaken'van'faalkosten'en'wantrouwen?'Deelvragen+
Om'de'hoofdvraag'te'kunnen'beantwoorden'zijn'er'acht'deelvragen'opgesteld.'' 1) Wat'is'Concurrent'Engineering?' 2) Wat'is'de'definitie'van'faalkosten?' 3) Wat'is'er'bekend'over'teamfunctioneren?' 4) Waar'worden'de'Concurrent'Engineering'sessies'op'getoetst?' 5) Hoe'wordt'het'pilotcproject'ervaren'door'de'betrokken'partijen?' '1.6. Onderzoeksopzet,
De'hoofdvraag'is'te'complex'om'direct'te'beantwoorden.'Er'bestaat'een'vermoeden,'echter'zal'dit' vermoeden'bekrachtigd'moeten'worden'middels'dit'onderzoek.'De'onderzoeksopzet'is'schematisch' weergegeven'in'Figuur'1c4'(pagina'14).' Het'onderzoek'bestaat'uit'vier'fases:' ' Fase'1.'Literatuuronderzoek' Het'onderzoek'is'gestart'met'een'literatuurstudie,'het'theoretisch'kader'(hoofdstuk'2).'Het'theoretisch'kader' dient'ervoor'om'een'theoretische'basis'te'vormen.'Het'traditionele'voorbereidingsproces'zal'toegelicht' worden,'alsmede'diverse'centrale'begrippen'uit'het'onderzoek.'Daarnaast'zullen'er'enkele'alternatieven'op' Concurrent'Engineering'worden'toegelicht.' Het'gebruik'van'een'multifunctioneel'team'is'één'van'de'belangrijkste'kenmerken'van'Concurrent' Engineering.'In'het'theoretisch'kader'is'daarom'onderzoek'gedaan'naar'teamfunctioneren.'' ' Fase'2.'Casestudy'' VORM'heeft'een'pilotcproject'met'een'nieuw'voorbereidingsproces'ingezet.'De'onderzoeker'lift'mee'met' deze'trein'om'de'prestaties'ervan'te'observeren.'Middels'literatuuronderzoek'over'teamfunctioneren'zijn'er' beoordelingscriteria'opgesteld'om'te'observeren'en'zijn'er'enquêtevragen'opgesteld.' De'gebruikte'onderzoekstechniek'(observatie)'zal'op'de'tussenstops'(na'iedere'sessie)'geëvalueerd'worden.' Bij'aankomst'op'de'eindbestemming'zal'de'rit'(het'pilotcproject)'geëvalueerd'worden'middels'een'enquête.'' ' Fase'3.'Evaluatie' Het'derde'onderdeel'van'het'onderzoek'bestaat'uit'het'evalueren'van'de'verzamelde'informatie.'De' resultaten'worden'getoetst'op'hun'invloed'op'de'voornaamste'oorzaken'van'faalkosten.'' ' Fase'4.'Conclusie' Het'onderzoek'sluit'af'met'een'conclusie'met'hierbij'aanbevelingen'richting'de'directie'van'VORM.'In'de' conclusie'wordt'er'teruggekoppeld'naar'de'hoofdvraag'van'het'onderzoek.' 1. 'In le id in g'' Figuur,1;4,Onderzoeksopzet, '
1.7. Leeswijzer,
De'opbouw'van'het'rapport'is'als'volgt.'Na'hoofdstuk'1'is'dit'rapport'verdeeld'in'5'hoofdstukken.'' ' Hoofdstuk'2.'Theoretisch'kader' In'dit'hoofdstuk'wordt'het'traditionele'voorbereidingsproces'en'de'centrale'begrippen'over'het'onderwerp' behandeld.'Het'doel'van'het'theoretisch'kader'is'het'bieden'van'een'theoretische'basis,'waarbij'uitleg'wordt' gegeven'over'diverse'(wellicht'onbekende)'begrippen.'Het'theoretisch'kader'eindigt'met'een'terugkoppeling' naar'de'hoofdvraag.' ' Hoofdstuk'3.'Onderzoeksmethode' Hoofdstuk'3'zal'u'een'antwoord'verschaffen'op'de'vraag'hoe#dit'onderzoek'is'verricht'en'wat#er'wordt' onderzocht.'De'gemaakte'keuzes'met'betrekking'tot'onderzoekstechnieken'en'–methoden'worden'in'dit' hoofdstuk'toegelicht.'' ' Hoofdstuk'4.'Onderzoeksresultaten' Het'gebruik'van'de'in'het'voorgaande'hoofdstuk'benoemde'onderzoekstechnieken'en'–methoden,'resulteert' in'onderzoeksresultaten.'De'resultaten'zijn'verwerkt'in'hoofdstuk'4.' ' Hoofdvraag)onderzoek) Hee#$“De$Perfecte$Voorbereiding”$een$ posi6ef$effect$op$de$voornaamste$ oorzaken$van$faalkosten?$ Pilot?project$ VORM$ Literatuurstudie$ (fase$1)$ Onderzoekstechnieken$(fase$2)$ 1. Observa6e:$ ?$Teameffec6viteit$ ?$Plus/delta$evalua6e$ 2. Enquête$ Concurrent$Engineering$$ Sessies$(fase$2)$ Se ssie $6 $ Se ssie $5 $ Se ssie $4 $ Se ssie $3 $ Se ssie $2 $ Se ssie $1 $ Reflec6e$ 1. Observa6e$ Reflec6e$ 2.$Enquête$ Evalua6e$onderzoek$ (fase$3)$ Terugkoppeling$ naar$hoofdvraag$ (fase$4)$ Tussen6jdse$evalua6e$ 1. 'In le id in g'Hoofdstuk'5.'Conclusies'en'aanbevelingen' Het'belangrijkste'deel'van'het'onderzoek'voor'vele'lezers'van'onderzoeksverslagen'zijn'de'conclusies'en' aanbevelingen.'De'conclusies'en'aanbevelingen'van'dit'onderzoek'kunt'u'vinden'in'hoofdstuk'5.'' ' Hoofdstuk'6.'Discussie' Tot'slot'worden'er'kanttekeningen'geplaatst'over'de'eventuele'beperkingen'van'de'uitvoering'van'het' onderzoek'en'worden'er'mogelijke'verklaringen'gegeven'voor'de'(on)verwachte'resultaten.'' 1. 'In le id in g'
2. Theoretisch,kader,
Om'de'leesbaarheid'van'dit'rapport'te'bevorderen'is'het'van'belang'dat'de'centrale'begrippen'uitgelegd' worden.'In'hoofdstuk'1'zijn'diverse'begrippen'benoemd,'zoals'Concurrent'Engineering,'Lean'plannen,' plus/delta'evaluatiemethode'en'teamfunctioneren.'' Het'doel'van'het'onderzoek'is'het'meten'van'de'invloed'van'“De'Perfecte'Voorbereiding”'op'de'voornaamste' oorzaken'van'faalkosten.'Het'begrip'faalkosten#is'echter'een'zogenaamd'containerbegrip'en'wordt'daarom'in' paragraaf'2.1.1'toegelicht.' ' Een'uitgebreide'literatuurstudie'naar'Concurrent'Engineering'vindt'u'in'bijlage'I.' '2.1. Centrale,begrippen,
2.1.1. Faalkosten,
De'literatuur'kent'een'ruim'aanbod'aan'definities'voor'het'begrip'‘faalkosten’,'echter'ontbreekt'het'aan' overeenstemming'binnen'de'bouwnijverheid'over'een'onweerlegbare'definitie.'' In'dit'onderzoek'wordt'de'definitie'van'SBR28'gehanteerd,'namelijk:'“Alle'kosten'die'ten'behoeve'van'het' eindproduct'zijn'gemaakt,'ontstaan'door'vermijdbaar'tekortschieten”.' '2.1.2. Concurrent,Engineering,
Concurrent'Engineering'is'het'gelijktijdig'in'een'ruimte'engineeren.'Veelal'worden'hier'de'knooppunten' behandeld,'waarbij'veel'engineeringskennis'bij'elkaar'komt.'Er'wordt'rekening'gehouden'met'alle'aspecten' van'de'productlevenscyclus.' De'doelen'van'Concurrent'engineering'zijn'als'volgt29:' • Verkorting'van'het'ontwikkelingsproces,'dus'kortere'timectocmarket.' • Verhoging'van'de'kwaliteit.' • Verlaging'van'de'kosten'van'het'ontwikkelproces'en'de'kosten'over'de'gehele'productlevenscyclus.' ' Concurrent'Engineering'wordt'gekenmerkt'door'het'coördineren'van'de'communicatie'van'en'door'alle' teamleden.'Hierdoor'wordt'alle'kennis'en'kunde'gelijktijdig'in'stelling'gebracht.'Een'voorwaarde'van' Concurrent'Engineering'is'om'fysiek'met'elkaar'in'één'ruimte'te'werken.'Concurrent'Engineering'wordt'vaak' verward'met'vergaderen,'terwijl'dit'verre'van'juist'is.'De'essentie'van'Concurrent'Engineering'is'om'direct' besluiten'te'nemen,'door'te'voeren,'terug'te'koppelen'en'definitief'te'maken29.'' ' Voordelen,Concurrent,Engineering, De'voordelen'van'Concurrent'Engineering'vloeien'voort'uit'het'feit'dat'het'is'gericht'op'de'ontwerpfase.'Deze' fase'bepaalt'en'beïnvloedt'grotendeels'de'totale'kosten'van'een'product/project.'' Door'alle'levenscyclus'kwesties'vooraf'te'bespreken'met'alle'partijen'en'ervoor'te'zorgen'dat'het'ontwerp' 'rightcfirstctime''is,'zal'dit'moeten'resulteren'in'kostenbesparingen,'een'hoge'productkwaliteit'en'producten' '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 28'Wichers'&'Fleuren' 29'Arpa'Learn'instituut'die'precies'overeenkomen'met'de'klantbehoefte.'De'invoering'van'Concurrent'Engineering'kan'tevens'leiden' tot'een'verkorting'van'het'productontwikkelingsproces'met'maximaal'70'procent30.'
Crossfunctioneel+team++
In'deze'paragraaf'wordt'het'soort'team'besproken'welke'de'meeste'raakvlakken'heeft'met'Concurrent' Engineering,'namelijk'de'crossfunctionele'teams.'Meer'over'crossfunctionele'teams'en'Concurrent' Engineering'vindt'u'in'bijlage'I.' ' Crossfunctionele'teams'zijn'teams'opgebouwd'uit'werknemers'van'hetzelfde'niveau'in'de'hiërarchie'van'de' organisatie,'maar'van'verschillende'werkgebieden,'die'samen'een'taak'volbrengen.'Medewerkers'in' crossfunctionele'teams'zijn'buitengewoon'geschikt'om'informatie'uit'te'wisselen,'nieuwe'ideeën'te' ontwikkelen,'problemen'op'te'lossen'en'ingewikkelde'projecten'te'coördineren31.'' ' Een'aandachtspunt'bij'crossfunctionele'teams'is'het'management.'Het'management'mag'beslist'niet' onderschat'worden.'De'aanloopfases'zijn'vaak'erg'tijdrovend,'omdat'de'leden'moeten'leren'omgaan'met' diversiteit'en'complexiteit.'Daarnaast'kost'het'tijd'om'vertrouwen'en'teamwerk'op'te'bouwen,'vooral'als'de' ervaring,'achtergrond'en'visie'van'de'teamleden'erg'verschillen.'De'projectleider'dient'dus'te'beschikken' over'uitmuntende'‘people'skills’.'Ook'is'voldoende'deskundigheid'en'gevoel'voor'de'machtsverhoudingen' van'belang31.'' '2.1.3. Alternatieven,op,Concurrent,Engineering,
Volgens'Arpa32'zijn'er'drie'projectmatige'Lean'methodieken'die'als'alternatief'op'Concurrent'Engineering' gezien'kunnen'worden:'Lean'plannen,'Lean'engineering'en'Lean'tenderen.' Lean'Plannen'is'in'het'pilotcproject'geïntegreerd'en'zal'hierdoor'niet'als'alternatief'worden'aangemerkt,'maar' als'aanvulling.'Lean+Engineering+
Lean'Engineering'is'een'methode'om'met'de'deelnemers'aan'een'engineeringsopgave'te'gaan'plannen'en' realiseren.'Lean'Engineering'is'gericht'op'het'afstemmen'van'alle'te'maken'documenten'en'werkzaamheden' in'een'ontwerp.'Denk'hierbij'aan'het'ontwerp'van'een'gebouw'of'complexe'besluitvormingsprocessen.' ' Volgens'Arpa32'doorloopt'men'zes'stappen'met'een'Lean'Engineeringsproject.' 1) Het'kernteam'bepaalt'de'doelstellingen'en'mijlpalen'voor'de'engineeringsplanning.' 2) Voorbereiding'met'alle'partners'(wat'zijn'knelpunten,'wat'is'nog'onduidelijk'voordat'er'gepland'en' geplakt'kan'worden).'Alle'partners'gaan'informatie'verzamelen'aan'de'hand'van'een'vast'format.'' 3) Inhoudelijke'afstemming'van'alle'te'maken'documenten'en'te'verrichten'werkzaamheden.' Knelpunten'worden'benoemd'en'opgelost.'' 4) De'planning'wordt'samen'met'alle'partners'gemaakt.'Alle'problemen'worden'getackeld.'Aan'het' einde'van'de'dag'is'er'een'door'de'aanwezige'geaccepteerde'planning.'' 5) Tijdens'engineering'wordt'dagelijks'de'gang'van'zaken'besproken.' '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 30'Anumba,'Kamara,'&'CuttingcDecelle,'2007' 31'Robbins'&'Judge,'2011' 32'Arpa'Learn'Instituut,'2013' 2. 'Th eo re tis ch 'ka de r'6) Plus/delta'momenten'gedurende'het'gehele'project:'er'wordt'met'regelmaat'aan'het'team'gevraagd' wat'er'goed'gaat'(plus)'en'wat'er'beter'kan'(delta).''
Lean+Tenderen+
Lean'Tenderen'is'een'methodiek'om'gezamenlijk,'als'samenwerkende'partijen,'tot'een'optimale'aanbieding' voor'een'project'te'komen.'Door'klantwaarde'bovenaan'te'zetten,'Lean'Engineering'en'Lean'Plannen'kan'een' team'in'een'vroege'fase'een'voorstel'maken'met'een'hoge'scoringskans.'Het'doel'is'onnodige'verspilling'uit' de'aanbieding'te'houden.'De'tender'kenmerkt'zich'door'een'korte'doorlooptijd,'lage'kosten'en'hoge' kwaliteit.'Lean+plannen+
Bij'‘Lean'Plannen’'zijn'alle'partijen'vanaf'het'begin'betrokken'bij'de'planning.'Elke'partij'plant'in'samenspraak' met'de'partners'zijn'werkzaamheden'in.'Doordat'alle'expertise'bij'elkaar'aanwezig'is'en'er'interactie' plaatsvindt,'worden'mogelijke'conflicten'en'knelpunten'in'een'vroeg'stadium'gesignaleerd.'In'de' uitvoeringsfase'evalueren'de'uitvoerders'de'opgestelde'planning'dagelijks.'Mochten'de'uitvoerders'een' probleem'voorzien'of'er'doet'zich'een'probleem'voor'kunnen'zij'hier'snel'op'schakelen.' , Het'voorbeeld'dat'de'opdrachtgever'aandroeg,'namelijk'de'loodgieter'die'na'de'vloerenlegger'de'riolering' wilt'monteren,'is'een'fout'die'middels'Lean'Plannen'voorkomen'kan'worden.'Volgens'Arpa33'wordt'met'Lean' Plannen'het'project'sneller,'goedkoper'en'kwalitatief'beter.' ' Voordelen,op,korte,termijn Met'‘Lean'Plannen’'wordt'het'project'sneller,'goedkoper'en'kwalitatief'beter.'De'voordelen'ten'opzichte'van' de'traditionele'manier'van'plannen'zijn33:•
De'tijdsduur'van'de'planningsfase'gaat'terug'naar'één'of'enkele'dagen.•
Tijdens'de'uitvoering'doen'zich'aanzienlijk'minder'onduidelijkheden'en'conflicten'voor.•
Na'het'plannen'zijn'er'geen'grote'onopgeloste'problemen'meer.•
Problemen'tijdens'de'uitvoering'worden'sneller'opgelost.•
Er'is'veel'aandacht'voor'de'overgangen'tussen'verschillende'bouwactiviteiten'en'deze'overgangen' worden'goed'georganiseerd.•
Sterke'vermindering'van'benodigde'voorraden'en'buffer.•
Aanzienlijke'verkorting'van'de'doorlooptijd'van'het'project'en'dus'een'eerdere'oplevering. , Voordelen,op,lange,termijn Op'langere'termijn'heeft'‘Lean'Plannen’'ook'voordelen.'‘Lean'Plannen’'biedt'namelijk'de'basis'voor'een' langdurige'samenwerking'met'vaste'partners.'Er'kan'bijvoorbeeld'een'team'ontstaan'die'zich'specialiseert'in' utiliteitsbouw,'of'juist'in'woningbouw.'Door'langdurige'partnerschappen'raakt'het'team'steeds'beter'op' elkaar'ingespeeld.'Er'zijn'intussen'bouwteams'die'erin'zijn'geslaagd'binnen'vijf'jaar'de'doorlooptijd'van'hun' projecten'met'60%'te'verkorten33.' ' '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 33'Arpa'Learn'Instituut' 2. 'Th eo re tis ch 'ka de r'Nadelen,Lean,plannen Nadelen'van'Lean'plannen'kunnen'zijn:' • Veel'fysieke'ruimte'nodig.' • Niet'overzichtelijk'doordat'er'meerdere'grote'posters'naast'elkaar'hangen'met'postcits.'De' koppeling'tussen'activiteiten'is'hierdoor'niet'altijd'duidelijk.' '
2.1.4. Plus/delta,evaluatiemethode,
Stap'6'van'Lean'engineering'volgens'Arpa33'is'het'uitvoeren'van'plus/delta'momenten'gedurende'het'gehele' project.'Er'wordt'met'regelmaat'aan'het'team'gevraagd'wat'er'goed'gaat'(plus)'en'wat'er'beter'kan'(delta).'' ' De'plus/delta'methode'is'een'eenvoudige,'formatieve'evaluatie'dat'snel'en'makkelijk'te'gebruiken'is'en'het' biedt'ideeën'voor'verbeteringen34.'Een'toelichting'op'het'gebruik'van'de'methode'in'het'pilotcproject'vindt'u' in'bijlage'IV.' '2.2. Teameffectiviteit,
De'sessies'zullen'geobserveerd'worden'op'meerdere'aspecten'uit'het'model'van'teameffectiviteit'van' Robbins'en'Judge35.'Meer'over'de'wijze'van'observeren'vindt'u'in'hoofdstuk'3.'Recente'onderzoeken'hebben' de'‘enorme'waslijst'van'kenmerken’'tot'een'relatief'eenvoudig'model'kunnen'rangschikken'(bijlage'III).'Dit' model'vat'de'kennis'samen'over'de'factoren'die'teams'effectief'maken.'' Het'model'is'volledig'toegelicht'in'bijlage'III.'Deze'paragraaf'bespreekt'drie'aspecten'uit'het'model,'namelijk' leiderschap,'gemeenschappelijk'overkoepelend'doel'en'concrete'doelstellingen.' , Leiderschap, De'projectleider'dient'te'beschikken'over'uitstekende'‘people'skills’'om'een'crossfunctioneel'team'te'sturen.' Onder'‘people'skills’'wordt'verstaan:' • Inspireren.' • Uitdagen.' • Structureren.' ' Gemeenschappelijk,overkoepelend,doel, Een'gemeenschappelijk'doel'is'als'een'sterrenhemel'waar'een'zeekapitein'zich'op'oriënteert'–'zo’n'doel'geeft' richting'en'houvast'onder'alle'omstandigheden35.' Het'is'van'belang'dat'leden'van'een'team'veel'tijd'en'energie'steken'om'overeenstemming'te'bereiken'over' een'overkoepelend'doel,'waar'zij'zich'individueel'en'collectief'achter'scharen.'' ' Concrete,doelstellingen, Het'gemeenschappelijk'doel'wordt'door'succesvolle'teams'vertaald'in'SMARTcdoelstellingen.'Goede' communicatie'is'mogelijk'en'het'team'blijft'naar'de'gewenste'resultaten'toewerken'dankzij'concrete' doelen35.' ' '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 34'University'of'Central'Oklahoma' 35'Robbins'&'Judge,'2011' 2. 'Th eo re tis ch 'ka de r'2.3. Conclusie,
Traditionele,bouwproces, Uit'vooronderzoek'blijkt'dat'het'traditionele'bouwproces'gekenmerkt'wordt'door'de'woorden' gefragmenteerd'en'inefficiënt,'alsmede'dat'het'leidt'tot'faalkosten,'wantrouwen'en'ergernissen.'Het' theoretisch'kader,'alsook'de'aanleiding'hebben'toegelicht'waarom'een'verandering'nodig'is.' ' Concurrent,Engineering, Concurrent'Engineering'wordt'gekenmerkt'door'het'coördineren'van'de'communicatie'van'en'door'alle' teamleden.'Hierdoor'ontstaat'het'vermoeden'dat'Concurrent'Engineering'een'positieve'invloed'heeft'op'een' gebrekkige'(gegevens)uitwisseling'en'communicatie.' Het'doel'van'Concurrent'Engineering'komt'deels'overeen'met'de'doelstellingen'van'“De'Perfecte' Voorbereiding”,'namelijk:'verkorting'van'de'doorlooptijd,'verhoging'van'de'kwaliteit'en'verlaging'van'de' kosten'van'het'ontwikkelproces.' ' Wantrouwen,in,de,bouwsector, Door'het'onderzoek'van'Graydon36'is'het'vermoeden'dat'VORM'door'het'toebedelen'van'transparante' budgetten'een'stap'genomen'heeft'in'het'creëren'van'vertrouwen.'Echter'is'er'nog'niet'onderzocht'of' financiële'transparantie'in'de'bouw'leidt'tot'wederzijds'vertrouwen.'Hoofdstuk'3'licht'toe'hoe'dit'onderzocht' wordt.' ' Gemeenschappelijk,doel,en,concrete,doelstellingen, Stap'één'volgens'Arpa'bij'een'Lean'engineeringsproject'is'het'formuleren'van'doelstellingen'en'mijlpalen'met' het'kernteam.'Uit'het'model'van'teameffectiviteit'blijkt'dat,'naast'het'formuleren'van'concrete' doelstellingen,'tevens'het'formuleren'van'een'gemeenschappelijk'overkoepelend'doel'de'prestatie'positief' beïnvloed.'Elisa'Fredericks37'beweert'dat'alle'leden'de'doelstellingen'vanaf'het'begin'van'een'project'moeten' begrijpen.' ' Leiderschap, Het'model'van'teameffectiviteit'geeft'aan'dat'de'projectleider'dient'te'beschikken'over'uitstekende'‘people' skills’.'Ditzelfde'wordt'gezegd'over'de'projectleider'van'crossfunctionele'teams:'“een'sterke'leider'met' uitstekende'communicatieve'vaardigheden”.'Hoofdstuk'3'beschrijft'hoe'de'dit'onderdeel'onderzocht'wordt.' '2.3.1. Relatie,tot,hoofdvraag,
In#hoeverre#heeft#de#combinatie#van#Concurrent#Engineering#en#financiële#transparantie#(ofwel:#“De#Perfecte# Voorbereiding”)#invloed#op#de#voornaamste#oorzaken#van#faalkosten#en#wantrouwen?# # Door'het'verrichten'van'vooronderzoek'wordt'er'in'dit'onderzoek'uitgegaan'van'de'volgende'oorzaken'van' faalkosten'en'wantrouwen:' • Gebrekkige'(gegevens)uitwisseling'en'communicatie.' • Te'weinig'aandacht'voor'de'uitvoerbaarheid'tijdens'de'ontwerpfase.' '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 36'
Graydon,'2013'
37'Fredericks,'2005' 2. 'Th eo re tis ch 'ka de r'• Elke'partij'streeft'zijn'eigen'doelstellingen'na'en'er'onvoldoende'wordt'samengewerkt'vanuit'een' gezamenlijke'doelstelling.'' • Het'hanteren'van'een'gesloten'begroting'en'houding.' ' Uit'onderzoek'blijkt'dat'de'nadruk'van'Concurrent'Engineering'ligt'op'onderlinge'communicatie.'Hierdoor'is' het'vermoeden'dat'Concurrent'Engineering'een'positieve'invloed'heeft'op'de'oorzaak'‘gebrekkige' (gegevens)uitwisseling'en'communicatie’.'' Er'is'echter'niet'onderzocht'of'Concurrent'Engineering'een'positieve'invloed'heeft'op'gebrekkige' (gegevens)uitwisseling.'Er'zal'middels'het'pilotcproject'onderzocht'worden'of'dit'het'geval'is.'' ' Er'is'in'de'geraadpleegde'literatuur'niets'waargenomen'omtrent'de'aandacht'voor'uitvoerbaarheid'tijdens'de' ontwerpfase.'VORM'heeft'het'vermoeden'dat'Concurrent'Engineering'daar'een'positieve'invloed'op'heeft.' Hoofdstuk'3'licht'toe'hoe'dit'vermoeden'onderzocht'wordt.' ' Zowel'bij'Lean'engineering,'dan'wel'effectieve'crossfunctionele'teams'wordt'het'formuleren'van' doelstellingen'met'het'team'benoemd'als'belangrijk'aspect'om'effectief'te'zijn.'Uit'onderzoek'blijkt'tevens' dat'het'van'belang'is'dat'het'team'de'doelstellingen'vanaf'het'begin'begrijpt'en'het'ermee'eens'is.'Bij' Concurrent'Engineering'wordt'dit'niet'benoemd.'Er'zal'onderzocht'moeten'worden'of'de'betrokken'partijen' van'het'pilotcproject'de'doelstellingen'begrijpen'en'het'hiermee'eens'zijn.'In'hoofdstuk'3'leest'u'hoe'dit' onderzocht'zal'worden.' ' U'heeft'kunnen'lezen'dat'een'gesloten'begroting'en'houding'leidt'tot'wantrouwen.'Daarnaast'blijken'veel' mensen'aan'te'geven'dat'openheid'en'financiële'transparantie'zorgt'voor'meer'vertrouwen'bij'hun' zakenrelaties.'Ook'blijkt'uit'onderzoek'dat'vertrouwen'bijdraagt'aan'een'goede'samenwerking.' De'invloed'van'financiële'transparantie'in'de'bouw'op'wederzijds'vertrouwen'is'niet'bekend.'Er'zal'middels' het'pilotcproject'onderzocht'worden'of'dit'het'geval'is.'' '
2.4. Kanttekeningen,
Faalkosten+
Ongeacht'het'feit'dat'SBR'het'begrip'‘faalkosten’#heeft'gedefinieerd,'is'dit'nog'niet'breed'omarmd'in'de' bouwsector.'Er'heerst'nog'veel'onduidelijkheid'over'faalkosten.'Niet'alleen'de'definitie,'maar'ook'het' percentage.'Er'wordt'in'de'bouw'vaak'10%'van'de'omzet'gehanteerd'als'zijnde'‘faalkosten’,'echter'hoe'kan'er' een'unaniem'percentage'zijn'voor'faalkosten'als'er'geen'breed'geaccepteerde'definitie'is?' In'dit'onderzoek'wordt'de'definitie'van'het'SBR'gehanteerd.'Daarnaast'wordt'er'in'dit'onderzoek,'zoals'in'de' aanleiding'wordt'vermeld,'uitgegaan'van'5'tot'35%'aan'faalkosten.'Model+van+teameffectiviteit+
Ondanks'het'feit'dat'het'model'van'teameffectiviteit'een'relatief'eenvoudig'model'is,'zijn'er'wel' kanttekeningen'bij'te'plaatsen.' Teams'verschillen'wat'betreft'vorm'en'structuur.'Het'model'is'een'poging'tot'generalisatie'van'allerlei' soorten'teams.'Enige'soepelheid'wordt'aangeraden'bij'het'toepassen'van'de'voorstellingen'van'het'model.' Het'betreft'geen'statisch'model,'maar'het'is'een'richtlijn.'' ' ' 2. 'Th eo re tis ch 'ka de r'3. Onderzoeksmethode,
Het'theoretisch'kader'heeft'uitgesproken'dat'het'vermoeden'is'dat'“De'Perfecte'Voorbereiding”'een' positieve'invloed'heeft'op'de'voornaamste'oorzaken'van'faalkosten'en'wantrouwen.'Daarnaast'wordt'er' door'het'verrichten'van'vooronderzoek'aangenomen'dat'faalkosten'grotendeels'worden'veroorzaakt'in'de' ontwerpc'en'voorbereidingsfase.'Ook'is'er'beschreven'dat'het'traditionele'bouwproces'leidt'wantrouwen.'Dit' is'het'zogenaamde'inefficiënte'spoor,'zoals'beschreven'in'paragraaf'1.2.'' ' Dit'hoofdstuk'zal'beschrijven'hoe'er'onderzocht'wordt'of'VORM'zich'nu'wél'op'het'juiste'spoor'bevindt,' namelijk'het'spoor'dat'leidt'tot'faalkostenreductie,'het'creëren'van'vertrouwen'en'het'voorkomen'van' ergernissen.'' ' De'onderzoeksstrategie'is'schematisch'weergegeven'in'Figuur'3c1'en'laat'zien'dat'er'twee' onderzoekstechnieken'zijn'toegepast,'namelijk'‘observatie’'en'‘enquêteren’.' In'paragrafen'3.2.2'en'3.2.3'wordt'de'keuze'voor'deze'onderzoekstechnieken'toegelicht.' ' De'onderzoekstechniek'‘observatie’'is'steeds'geëvalueerd'na'een'Concurrent'Engineering'sessie.'Er'is'door' voortschrijdend'inzicht'een'wijziging'te'zien'in'de'observatieformulieren'(bijlage'IV.a).'' ' ' ' Figuur,3;1,Onderzoeksstrategie, ' Concurrent)Engineering)) Sessies) Se ssie )1 ) Se ssie )2 ) Se ssie )3 ) Se ssie )4 ) Se ssie )5 ) Se ssie )6 ) Reflec7e) 1. Observa7e) Reflec7e) 2.)Enquête) Evalua7e)onderzoek) (Hoofdstuk)4.) Onderzoeksresultaten)) 1. Observa7e:)teameffec7viteit)en)plus/delta)evalua7e) 2. Enquête:) L (gegevens)uitwisseling)en)communica7e)L>)faalkosten) L Aandacht)voor)uitvoerbaarheid)L>)faalkosten) L Financiële)construc7e)L>)vertrouwen) L Teampresta7e) L Group)efficacy) L Teamcohesie) L Model)van)teameffec7viteit) L Persoonlijke)ervaring) ) Tussen7jdse)evalua7e) Onderzoekstechnieken)(fase)2)) 1. Observa7e:) L)Teameffec7viteit) L)Plus/delta)evalua7e) 2. Enquête)3.1. Literatuuronderzoek,
Voorgaand'hoofdstuk,'het'theoretisch'kader,'is'tot'stand'gekomen'door'middel'van'literatuuronderzoek.'Het' literatuuronderzoek'heeft'plaats'gevonden'middels'de'Big6TM'zoekmethode.'Deze'methode'is'ontwikkeld' door'onder'andere'Berkowitz38.'De'centrale'begrippen'Concurrent'Engineering,#plus/delta'evaluatietool'en' financiële'transparantie'zijn'hierbij'verhelderd.'Daarnaast'is'er'een'studie'verricht'naar'het'traditionele' voorbereidingsproces'en'naar'het'begrip'teamfunctioneren.' '3.2. Casestudy,
Casestudy'is'onderzoek'bij'slechts'één'onderzoekseenheid,'zoals'een'onderzoek'binnen'een'organisatie.' Aangezien'dit'een'onderzoek'betreft'bij'VORM,'kan'dit'onderzoek'een'casestudy'genoemd'worden.'Voor'de' casestudy#is'er'gebruik'gemaakt'van'een'tweetal'technieken,'te'weten:'‘Observatie’#en'‘enquêteren’.# In'paragrafen'3.2.2'en'3.2.3'wordt'de'keuze'voor'deze'onderzoekstechnieken'toegelicht.' #3.2.1. Pilot;project,
Financiële+transparantie+
VORM'heeft'op'basis'van'de'stukken'voor'de'omgevingsaanvraag'een'marktconforme'raming'gemaakt'van'de' bouwkosten.'Daarnaast'heeft'zij'een'grove'demarcatielijst'opgezet,'waarin'de'werkzaamheden'worden' toegewezen'aan'alle'partners.' ' De'eerste'Concurrent'Engineering'sessie'staat'in'het'teken'van'details'en'tekeningen'inkleuren'door'de' partijen'(bepalen'van'de'demarcatie).'Aan'de'hand'van'de'ingekleurde'details'en'tekeningen'(de'demarcatie)' worden'er'door'VORM'budgetten'opgesteld.'De'calculator'bepaald'middels'de'definitieve'demarcatie'een' budget'per'partner.'Dit'budget,'inclusief'de'demarcatie,'wordt'toebedeeld'aan'de'partners.'Een'uitleg'van' het'gehele'proces'vindt'u'in'het'draaiboek'(bijlage'VII).'Door'VORM'wordt'5%'van'elk'budget'afgehaald,'dus' ook'van'haar'eigen'budget.'VORM'is'voornemens'faalkosten'te'reduceren'door'“De'Perfecte'Voorbereiding”,' vandaar'dat'er'5%'van'elk'budget'afgaat.'De'begrotingsopbouw'inclusief'de'5%'budgetverdeling'is' geschematiseerd'in'bijlage'(VIII).''Plus/delta+evaluatie+
De'plus/delta'evaluatiemethode'is'een'evaluatietool'die'ingezet'zou'moeten'worden'door'het'team.'De' evaluatiemethode'is'dus'niet'gebruikt'door'de'onderzoeker,'maar'is'wel'beoordeeld'op'vier'aspecten.'Dit' omdat'de'plus/delta'evaluatietool'een'goede'evaluatiemethode'is'om'een'dergelijk'proces'met'de'betrokken' partijen'te'evalueren.'De'plus/delta'evaluatie'is'beoordeeld'op'de'volgende'aspecten:' • Introductie/uitleg.' • Begrip.' • Inbreng.' • Structuur.' Bijkomend'voordeel'is'dat'VORM'zich'wil'manifesteren'als'een'lerende'organisatie.'De'plus/delta' evaluatietool'is'een'uitstekende'“Lean'tool”'om'dit'te'bewerkstelligen.' Meer'informatie'over'de'plus/delta'methode'is'te'vinden'in'bijlage'IV.' '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 38'
Berkowitz'&'Eisenberg,'1990'
3.' On de rzo ek sm eth od e'3.2.2. Observatie,
Er'zijn'voor'dit'onderzoek'vijf'sessies'geobserveerd.'Om'een'eenduidige'interpretatie'te'waarborgen'zijn'de' sessies'gestructureerd'geobserveerd'middels'een'observatieformulier'(bijlage'IV.a)'en'is'er'gebruik'gemaakt' van'een'valideringscriterium'(bijlage'IV.b).'Daarnaast'zijn'de'risico’s'van'observeren'(bijlage'IV)'in'acht' genomen'tijdens'het'observeren'om'subjectiviteit'zoveel'als'mogelijk'te'vermijden.'Daarnaast'wordt' subjectiviteit'getracht'te'reduceren'door'tevens'een'enquête'af'te'nemen'(paragraaf'3.2.3).'' ' De'reden'dat'de'sessies'worden'geobserveerd:' • VORM'is'met'het'pilotcproject'op'een'nieuw'spoor'gaan'rijden,'echter'is'het'nog'niet'bekend'of'dit' het'juiste'spoor'betreft.'Door'het'pilotcproject'te'observeren'is'er'de'mogelijkheid'om' verbeterpunten'direct'door'te'voeren'in'het'proces'en'daarnaast'op'te'nemen'in'het'draaiboek' (bijlage'VII).' • Er'kan'door'middel'van'observeren'onderzocht'worden'of'“De'Perfecte'Voorbereiding”'een'positieve' invloed'heeft'op'de'doelstellingen'‘leren'van'elkaar’'en'‘bouwen'leuker'maken’.' ' Er'is'in'het'theoretisch'kader'een'kanttekening'geplaats'omtrent'het'model'van'teameffectiviteit.'Dit'is' namelijk'geen'star'voorschrift,'maar'een'richtlijn'die'met'enige'soepelheid'toegepast'moet'worden.'' Het'model'van'teameffectiviteit'zal'aangepast'worden'door'het'gebruik'van'het'model'als' observatieformulier.' ' Drie'nadelen'van'observeren'zijn:' • Kost'relatief'veel'tijd.' • Er'wordt'geen'inzicht'verkregen'in'achterliggende'motivaties,'gedachten'en'ideeën'van'degene'die' men'observeert.' • Subjectiviteit'is'een'risico'bij'kwalitatief'onderzoek'door'observatie.'' '3.2.3. Enquête,
Het'grote'voordeel'van'een'enquête'is'dat'het'relatief'weinig'tijd'en'geld'kost.'Een'ander'voordeel'is'dat'het' wat'anoniemer'is'dan'mondelinge'interviews,'waardoor'de'respondenten'mogelijk'wat'minder'sociaal' wenselijk'zullen'reageren39.'Om'zoveel'mogelijk'respons'te'krijgen'is'er'tijdens'“De'Perfecte'Voorbereiding”'' aangegeven'dat'er'een'enquête'volgt.'' ' In'dit'onderzoek'worden'de'betrokken'partijen'van''“De'Perfecte'Voorbereiding”'geënquêteerd.'De'enquête' kunt'u'inzien'in'bijlage'V.'De'enquête'richt'zich'op'vier'onderwerpen,'te'weten:' • Faalkosten.' • Model'van'teameffectiviteit.' • Persoonlijke'ervaring.'Faalkosten+
Zoals'in'voorgaande'hoofdstukken'benoemd'zijn'‘gebrekkige'(gegevens)uitwisseling'en'communicatie’,' alsmede#‘te'weinig'aandacht'voor'de'uitvoerbaarheid'tijdens'ontwerpfase’'twee'van'de'drie'voornaamste' oorzaken'van'faalkosten.'' '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 39'Baarda,'2009' 3.' On de rzo ek sm eth od e'In'het'theoretisch'kader'is'beschreven'dat'het'vermoeden'is'dat'Concurrent'Engineering'een'positieve' invloed'heeft'op'bovenstaande'oorzaken.'Echter'kon'dit'niet'bekrachtigd'worden.'In'dit'onderzoek'worden'er' een'tweetal'vragen'gesteld'aan'de'respondenten'omtrent'deze'twee'oorzaken'van'faalkosten,'namelijk:' • Wat'is'uw'ervaring'met'de'gegevensuitwisseling'tussen'de'betrokken'partijen?' • Was'er'in'de'voorbereiding'voldoende'aandacht'voor'de'uitvoerbaarheid'van'het'werk?' ' Een'andere'oorzaak'van'faalkosten'is'dat'elke'partij'zijn'eigen'doelstellingen'nastreeft'en'er'onvoldoende' wordt'samengewerkt'vanuit'een'gezamenlijke'doelstelling.' Uit'het'theoretisch'kader'blijkt'dat'het'formuleren'van'een'gemeenschappelijk'doel'en'concrete' doelstellingen'door'het'kernteam'de'prestatie'van'het'team'bevordert.'Er'is'een'stelling'opgenomen'in'de' enquête'om'te'verifiëren'of'de'doelstellingen'bekend'zijn,'maar'ook'of'ze'het'ermee'eens'zijn.'De'stelling' betreft:' • U'begrijpt'en'bent'het'eens'met'de'doelstellingen'van'"De'Perfecte'Voorbereiding".' ' U'heeft'kunnen'lezen'in'voorgaande'hoofdstukken'dat'het'traditionele'voorbereidingsproces'tot'faalkosten,' wantrouwen'en'ergernissen'leid.'Er'is'de'betrokken'partijen'gevraagd'hoe'zij'“De'Perfecte'Voorbereiding”' beoordelen'ten'opzichte'van'(traditionele)'voorbereidingsprocessen'in'samenwerking'met'VORM.'De' betrokkenen'hebben'eerdere'projecten'samengewerkt'en'zij'kunnen'hierdoor'de'vergelijking'maken.'De' vraag'betreft:' • Hoe'beoordeelt'u'“De'Perfecte'Voorbereiding”'in'vergelijking'met'voorgaande'(traditionele)' voorbereidingsprocessen'in'samenwerking'met'VORM?'
Teameffectiviteit+
Om'de'kans'op'subjectiviteit'te'verkleinen'zijn'de'observatiecriteria,'welke'gebaseerd'zijn'op'het'model'van' teameffectiviteit,'tevens'geënquêteerd.'In'bijlage'III'is'het'‘originele’'model'van'teameffectiviteit'te'zien.' In'bijlage'IV.a.'is'te'zien'welke'aspecten'uit'het'model'van'teameffectiviteit'zijn'geobserveerd.' Daarnaast'is'zijn'er'vragen'in'de'enquête'opgenomen,'die'gebaseerd'zijn'op'de'“Team'Effectiveness'Survey”' van'MIT40.'Persoonlijke+ervaring+
De'ervaring'tot'dusver'van'de'betrokken'partijen'met'betrekking'tot'“De'Perfecte'Voorbereiding”'wordt' gemeten'middels'de'volgende'vraag:'“Hoe'heeft'u'tot'dusver'“De'Perfecte'Voorbereiding”'ervaren?”.'Dit' wordt'gemeten'op'een'vijfcpunts'Likertschaal'lopend'van'1'='“erg'slecht”'tot'5'='“erg'goed”.' '3.3. Onderzoekspopulatie,
Het'team'dat'betrokken'is'bij'de'Concurrent'Engineering'sessies'bestaat'uit'ca.'60'personen.'VORM'heeft' enkel'onderaannemers'gekozen'en'geen'leveranciers.'Hierdoor'ontstaat'er'een'groep'van'20'partners'naast' interne'personen'van'VORM.''Zowel'interne'personen'(VORM'medewerkers),'als'externe'personen'maken' deel'uit'van'de'observatie'en'enquête.'Het'team'bestaat'uit:' '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 40'MIT'c'Massachusetts'Institute'of'Technology' 3.' On de rzo ek sm eth od e',
Intern+
• Projectonafhankelijke'bedrijfsleider'(fungeert'als'procesbegeleider).' • Bedrijfsleider.' ' ' • Werkvoorbereider.' • Calculator.' • Uitvoerder.' • Inkoopmanager.'Extern+
• Opdrachtgever:'' Tablis'Wonen.' ' ' ' • Opdrachtgever:'' VORM'ontwikkeling.' ' • Architect:' Lugten'Malschaert'Architecten.' • Constructeur:'' VOCON'Engineering.' ' ' ' ' • 20'partners.' '3.4. Conclusie,
De'Concurrent'Engineering'sessies'worden'geobserveerd'middels'het'model'van'teameffectiviteit.'De'reden' hiervoor'is'om'verbeterpunten'uit'het'proces'te'destilleren'en'direct'door'te'kunnen'voeren.'Daarnaast' worden'deze'verbeteringen'opgenomen'in'het'draaiboek'(bijlage'VII).' ' Naast'het'observeren'van'de'sessies'wordt'er'na'afloop'van'de'sessies'een'enquête'verstuurd.'De'vragen' richten'zich'op'drie'aspecten,'namelijk'faalkosten,'model'van'teameffectiviteit'en'persoonlijke'ervaring.'' ' De'resultaten'van'de'observatie'en'enquête'vindt'u'in'bijlagen'VIV'en'V.'In'hoofdstuk'4'zijn'de'belangrijkste' resultaten'opgenomen.' '3.5. Kanttekeningen,onderzoeksmethode,
Zoals'vermeld'gaat'observeren'gepaard'met'diverse'risico’s.'Daarbij'is'het'gebruik'van'observatie'als' onderzoeksmethode'niet'objectief,'maar'subjectief.'Dit'is'in'het'onderzoek'zoveel'mogelijk'geprobeerd'te' vermijden'door'de'risico’s'van'observeren'in'acht'te'nemen'en'door'het'gebruik'van'een'enquête.' ' Een'groot'risico'bij'het'gebruik'van'een'web'survey'(online'enquête)'is'de'lage'respons.'Dit'is'in'het' onderzoek'geprobeerd'te'vermijden'door'vanaf'dag'één'het'doel'van'het'onderzoek'onder'de'aandacht'te' brengen'bij'de'betrokken'partijen.'Daarnaast'is'er'sprake'van'een'enquête'waarbij'de'afnemer'en' respondenten'elkaar'kennen.'Hierdoor'bestaat'de'kans'dat'de'respondenten'eerder'geneigd'zijn'te'reageren,' maar'ook'om'sociaal'wenselijk'te'reageren.'Dit'is'getracht'tegen'te'gaan'door'een'anonieme'enquête'te' gebruiken.' ' De'onderlinge'verstandhoudingen'tussen'VORM'en'de'betrokken'partijen'kunnen'op'voorhand'anders'zijn' dan'bij'andere'organisaties.'Dit'onderzoek'kan'dus'niet'voor'de'volledige'100%'gegeneraliseerd'worden.'' 3.' On de rzo ek sm eth od e'Omwille'de'onderzoekstijd'is'ervoor'gekozen'de'enquête'af'te'nemen'voor'de'laatste'Concurrent'Engineering' sessie.'De'laatste'sessie'bestaat'uit'het'ondertekenen'van'de'contracten'door'de'betrokken'partners.'Er'is'in' de'enquête'geen'vraag'opgenomen'omtrent'de'financiële'constructie'van'VORM,'omdat'de'contracten'nog' ondertekend'moesten'worden.'' Er'is'voor'de'betrokken'mogelijkheid'de'mogelijkheid'om'algemene'zaken,'waaronder'de'financiële' constructie,'te'benoemen'in'de'geformuleerde'open'vragen.'De'open'vragen'zijn'bijvoorbeeld:' • Wat'zijn'de'voorc'en'nadelen'van'“De'Perfecte'Voorbereiding?' • Hoe'heeft'u'tot'dusver'“De'Perfecte'Voorbereiding”'ervaren?' • Wilt'u'nog'iets'kwijt'wat'van'invloed'kan'zijn'voor'het'proces?' ' In'paragraaf'3.3'is'de'onderzoekspopulatie'weergegeven.'De'projectonafhankelijke'bedrijfsleider,'die'zou' moeten'fungeren'als'procesleider,'is'alleen'in'de'eerste'sessie'aanwezig'geweest.' ' 3.' On de rzo ek sm eth od e'
4. Onderzoeksresultaten,
Voorgaande'hoofdstukken'hebben'duidelijk'gemaakt'waarom,'wat'en'hoe'er'onderzocht'wordt.'Voor'dit' onderzoek'zijn'er'drie'type'onderzoekstechnieken'toegepast,'namelijk'literatuurstudie,'observatie#en'een' enquête.#Dit'hoofdstuk'gaat'in'op'de'resultaten'hiervan.' ' In'hoofdstuk'3'is'aangegeven'dat'de'respons'bij'het'gebruik'van'een'enquête'een'risico'is.'Van'de'45' betrokkenen'hebben'in'totaal'28'personen'de'enquête'ingevuld.'Eén'hiervan'heeft'de'enquête'niet'volledig' ingevuld.'' ' Allereerst'start'dit'hoofdstuk'in'paragraaf'4.1'met'de'resultaten'van'de'literatuurstudie.'Dit'wordt'gevolgd' door'de'paragrafen'faalkosten,'teameffectiviteit,'algemene'resultaten'en'de'conclusie.' ' De'resultaten'van'de'observatie'en'enquête'zijn'verwerkt'in'bijlage'VI'(observatie)'en'bijlage'V'(enquête).' ' Om'voor'u'het'leesgemak'te'bevorderen'zijn'de'citaten'in'dit'hoofdstuk'opgenomen'in'een'kader,'waarbij:' Groen'kader'' ='positief' Blauw'' ' ='neutraal' Rood'' ' ='Opbouwende'kritiek' '4.1. Resultaten,theoretisch,kader,
Traditioneel+bouwproces+
Het'traditionele'bouwproces'wordt'vaak'bestempeld'als'projectmatig'en'gefragmenteerd41.'Daarnaast' beschrijven'de'woorden'inefficiënt#en'ineffectief#het'traditionele'bouwproces'en'de'manier'waarop'de' verschillende'partijen'met'elkaar'samenwerken.' Het'traditionele'bouwproces'leidt'tot'faalkosten,'wantrouwen'en'ergernissen.'De'voornaamste'oorzaken' hiervan'zijn:' • Gebrekkige'(gegevens)uitwisseling'en'communicatie.' • Te'weinig'aandacht'voor'de'uitvoerbaarheid'tijdens'de'ontwerpfase.' • Elke'partij'streeft'zijn'eigen'doelstellingen'na'en'er'wordt'onvoldoende'samengewerkt'vanuit'een' gezamenlijke'doelstelling.' • Het'hanteren'van'een'gesloten'begroting'en'houding.'Concurrent+Engineering+
De'nadruk'van'Concurrent'Engineering'ligt'op'onderlinge'communicatie,'waardoor'er'het'vermoeden'bestaat' dat'Concurrent'Engineering'een'positieve'invloed'heeft'op'de'oorzaak'gebrekkige#(gegevens)uitwisseling#en# communicatie.' ' Er'is'in'de'geraadpleegde'literatuur'niets'waargenomen'omtrent'de'aandacht'voor'uitvoerbaarheid'tijdens'de' ontwerpfase.'Het'vermoeden'bestaat'dat'Concurrent'Engineering'daar'een'positieve'invloed'op'heeft.' '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 41'Vrijhoef,'2010;'Baiden,'Price,'&'Dainty,'2006;'Bankvall,'Dubois,'&'Jahre,'2010.'Wantrouwen+
Het'theoretisch'kader'heeft'beschreven'dat'een'gesloten'begroting'en'houding'leidt'tot'wantrouwen.' Daarnaast'blijken'veel'mensen'aan'te'geven'dat'openheid'en'financiële'transparantie'zorgt'voor'meer' vertrouwen'bij'hun'zakenrelaties.'Het'vermoeden'is'dat'de'financiële'transparante'van'VORM'het'onderlinge' vertrouwen'vergroot.''Teamprestatie+
Het'formuleren'van'een'gemeenschappelijk'overkoepelend'doel,'concrete'doelstellingen'en'mijlpalen'met' het'kernteam'heeft'een'positief'effect'op'de'teamprestatie.'De'betrokkenen'dienen'de'doelstellingen'vanaf' het'begin'van'een'project'te'begrijpen.'Leiderschap+
Een'sterke'leider'met'uitstekende'communicatieve'vaardigheden'is'nodig'voor'een'effectief'team.'De'leider' dient'te'beschikken'over'uitstekende'people#skills,#zoals:' • Inspireren.' • Uitdagen.' • Structureren.' '4.2. Faalkosten,
De'voornaamste'oorzaken'van'faalkosten'zijn:'' • Elke'partij'streeft'zijn'eigen'doelstellingen'na'en'er'wordt'onvoldoende'samengewerkt'vanuit'een' gezamenlijke'doelstelling.' • Te'weinig'aandacht'voor'de'uitvoerbaarheid'tijdens'de'ontwerpfase.' • Gebrekkige'(gegevens)uitwisseling'en'communicatie.'Doelstellingen+
In'het'pilotcproject'is'het'gemeenschappelijk'doel'niet'bepaald'door'het'team.'Desalniettemin'geeft'55%'van' de'respondenten'aan'de'doelstellingen'te'begrijpen'en'het'hiermee'eens'te'zijn.'18%'is'het'geheel'eens'en' 22%'is'neutraal'(niet'oneens,'niet'eens).'5%'heeft'geen'idee'wat'de'doelstellingen'zijn. '+
Aandacht+voor+uitvoerbaarheid+
Tijdens'de'Concurrent'Engineering'sessies'is'er'veel'aandacht'geweest'voor'de'uitvoerbaarheid.'Dit'is'terug'te' zien'in'de'enquête.'Op'de'vraag'of'er'voldoende'aandacht'voor'de'uitvoerbaarheid'van'het'werk'is'geweest' antwoord'37%'neutraal,'59%'is'het'eens'en'4%'is'het'geheel'eens.'' “Door'Vorm'zijn'de'doelstellingen'nu'duidelijker'gecommuniceerd”'–'Opdrachtgever,'Tablis'Wonen' ' “De'doelstelling,'samenwerking'en'houding'is'positief.'We'hebben'alleen'nog'veel'te'optimaliseren”' –'Medewerker'VORM' ' 4. 'O nd er zo ek sre su lta te n'Gegevensuitwisseling+
De'betrokkenen'van'“De'Perfecte'Voorbereiding”'is'gevraagd'of'ze'tevreden'zijn'met'de'gegevensuitwisseling' tussen'de'betrokken'partijen.'7%'is'ontevreden,'37%'is'neutraal'en'55%'is'tevreden.'' ' ' '4.3. Teameffectiviteit,
In'Tabel'1'ziet'u'de'resultaten'met'betrekking'tot'het'onderwerp'teameffectiviteit.#Met'name'de'aspecten' respect#voor#elkaar#en'leuke#sfeer#springen'eruit.'Leiderschap#en#structuur,#voldoende#evaluaties#en#heldere# besluitvorming#springen'er'tevens'uit,'echter'minder'positief.'In'paragraaf'4.4'worden'deze'aspecten' uitgebreid'behandeld.' Alle'resultaten'van'de'enquête'met'betrekking'tot'het#model#van#teameffectiviteit'kunt'u'vinden'in'bijlage'V.' ' Tabel,1,Resultaat,enquête,teameffectiviteit, Zoals'beschreven'in'de'aanleiding'(paragraaf'1.1)'heeft'VORM'‘bouwen'leuker'maken’'en'‘leren'van'elkaar’' als'doelstellingen'geformuleerd.'De'betrokkenen'hebben'het'beeld'van'de'observatie'over'de'aspecten'‘sfeer’# en'‘leren'van'elkaar’'bevestigd.'63%'van'de'respondenten'is'van'mening'dat'er'veel'wordt'geleerd'van'elkaar' tijdens'de'sessies.'Bijna'89%'van'de'respondenten'vond'de'sfeer'tijdens'de'sessies'leuk.' '4.4. Algemene,resultaten,
Tijdens'de'sessies'zijn'er'diverse'onderdelen'geobserveerd'en'beoordeeld'in'een'beoordelingstabel.'De' verzameling'informatie'door'het'observeren'is'te'vinden'in'bijlage'VI.'Deze'paragraaf'behandeld'gaat'in'op' diverse'algemene'resultaten.' Adequate(hulpmiddelen 0% 7.5% 48% 37% 7.5% Leiderschap(en(structuur 0% 15% 41% 44% 0% Groepsomvang 0% 4% 29% 63% 4% Veel(vertoon(van(creativiteit 0% 11% 59% 26% 4% Voldoende(evaluaties 0% 15% 30% 51% 4% Bijdrage(volledig(erkend/benut 0% 0% 44% 48% 8% Heldere(besluitvorming 4% 19% 33% 44% 0% Respect(voor(elkaar 0% 0% 7% 82% 11% Leuke(sfeer 0% 4% 7% 67% 22% Veel(geleerd(van(elkaar 0% 15% 22% 63% 0% Sessies(zijn(productief 0% 4% 41% 37% 18% Totaal 0% 9% 33% 51% 7% Geheel1oneens/zeer1ontevreden 1ontevredenOneens/ Neutraal tevredenEens/ zeer1tevredenGeheel1eens/
