Braille_Economie_HAVO_2017_TV1_aanpassingen

AANPASSINGEN EXAMENS 2017 TIJDVAK 1 HAVO ECONOMIE

Algemeen:

 Bijlage vervalt. De bronnen in de bijlage zijn bij de vragen opgenomen en worden afgesloten met "einde bron ...".

 Bij dit examen hoort een tekeningenband.

 Meerkeuzevragen worden aangegeven met 'meerkeuze' achter het vraagnummer.  Geen punten gebruikt in duizendtallen.

 Aanpassingen in het correctievoorschrift (vraag 3) zijn achterin geplaatst. EXAMENOPGAVEN

titelblad

 Zin aangepast: Bij dit examen hoort een bijlage. = Bij dit examen hoort een tekeningenband.

 Zin aangepast: Voor elk vraagnummer staat ... = Achter elk vraagnummer staat ...  Onder deze zin is tekst toegevoegd:

Let op: de meeste vragen zijn open vragen. Als een vraag een meerkeuzevraag is, dan wordt dat aangegeven met 'meerkeuze' achter het vraagnummer.

blz. 2

 Tekst boven vraag 1: verwijzing naar bron 1 aangepast: (zie bron 1) = (zie bron 1 hieronder)

 Onder deze zin is bron 1 in bijlage blz. 2 toegevoegd. Grafiek = tekening 1. Tekst is aangepast:

bron 1: Verwachte kosten en opbrengsten per avond van La Mama (zie tekening 1) Legenda bij de grafiek in tekening 1:

GTK = gemiddelde totale kosten P = verkoopprijs

GO = gemiddelde opbrengst P = GO = prijs-afzetlijn

MO = marginale opbrengsten MK = marginale kosten

einde bron 1

 Afbeelding vervalt. Alleen tekst is opgenomen:

Standpunt Georgio: Ik wil dat La Mama in ieder geval elke avond break-even draait en ook zoveel mogelijk klanten trekt.

Standpunt Teresia: We moeten meteen vanaf het begin streven naar maximale totale omzet per avond.

 Vraag 2: tekst aangepast: Vraag 2: 1 punt

Gebruik het standpunt van Georgio en bron 1.

Bereken de omzet per avond bij de bedrijfsdoelstelling van Georgio.

 Vraag 3 (meerkeuzevraag i.p.v. open vraag): tekst + correctievoorschrift aangepast (bron 2 in bijlage blz. 3 vervalt):

Vraag 3 meerkeuze: 2 punten

Gebruik het standpunt van Teresia en bron 1.

Welke berekening geeft de bedrijfsdoelstelling van Teresia juist weer? A Q = 60, P = 60, 60 * 60 = € 3600

B Q = 50, P = 70, 50 * (70 - 40) = € 1500 C Q = 50, P = 70, 50 * (70 - 20) = € 2500 D Q = 60, P = 60, 60 * (60 - 35) = € 1500

blz. 3

 Vraag 4: tekst vervalt: bij de vragen 4 en 5.  Vraag 5: tekst toegevoegd: Gebruik bron 1.

 Tekst boven vraag 6: verwijzing naar bron 3 aangepast (nummering aangepast i.v.m. vervallen bron 2): (bron 3) = (zie bron 2 hieronder). En laatste zin vervalt: In een schema ... financieringsvormen onder elkaar.

 Onder deze tekst is bron 3 in bijlage blz. 3 toegevoegd: bron 2: Financiering door middel van crowdfunding

Crowdfunding is een manier om een investeringsproject te financieren, waarbij veel mensen elk een klein bedrag kunnen beleggen.

Crowdfunding is laagdrempelig, met direct contact tussen belegger en ondernemer, en kan plaatsvinden zonder financiële tussenpersonen.

De kredietnemer betaalt aan de kredietverlener een vergoeding die afhankelijk is van het succes van het investeringsproject.

einde bron 2

Vraag 6: 2 punten Gebruik bron 2.

Neem onderstaande twee aspecten over en kies bij ieder aspect de juiste financieringsvorm: hypothecaire lening of crowdfunding.

1. eisen die kredietverlener stelt aan kredietnemer zijn het hoogst bij: ... 2. risico voor kredietverlener bij wanbetaling is het hoogst bij: ...

blz. 4

 Afbeelding vervalt.

 Vraag 7: tekst aangepast (bron 1 in bijlage blz. 4 toegevoegd: schema = tekst). Vraag 7: 2 punten

In onderstaande tekst is het oorzaak-gevolgschema omschreven. Maak de tekst compleet. Conjuncturele ontwikkeling: maatschappelijke onrust leidt tot ..a.. leidt tot ..b.. leidt tot ..c.. leidt tot een lager nationaal inkomen.

Structurele ontwikkeling: maatschappelijke onrust leidt tot..d.. leidt tot een daling van de particuliere investeringen leidt tot ..c.. en ..e.. leidt tot een lager nationaal inkomen. Doe het als volgt:

enz.

 Vraag 8: tekst aangepast (schema = tekst): Vraag 8: 2 punten

Veelgebruikte herverdelingsmaatregelen zijn het verhogen van het minimumloon en het verhogen van het hoogste tarief van de inkomstenbelasting.

Neem onderstaande twee herverdelingsmaatregelen over en geef per

herverdelingsmaatregel aan of deze effect heeft op het primair inkomen, het secundair inkomen of op beide.

1. verhogen minimumloon: ...

2. verhogen hoogste tarief inkomstenbelasting: ...

blz. 5

 Tekst boven vraag 9: verwijzing naar bron 2 vervalt (bron 2 in bijlage blz. 4 vervalt).  Zin aangepast: Op basis van jouw aantekeningen (bron 2) schrijf je een artikel. = Op

basis van dit interview schrijf je een artikel.

 Vraag 9: tekst vervalt: Gebruik bron 2. En tekst aangepast: "drie" toegevoegd bij "volgende aspecten" = volgende drie aspecten.

Vraag 9: 3 punten

Schrijf in ongeveer 80 woorden het vervolg van het artikel. In het artikel moeten de volgende drie aspecten aan de orde komen:

blz. 6

 Tekst boven vraag 11: zin toegevoegd aan het eind + bron 1 in bijlage blz. 5 = tabel 1. In onderstaande tabel 1 staan de koersen gegeven.

begin tabel

tabel 1: koers US dollar in Turkse lira en koers euro in US dollar (1 mei - 1 september 2013)

Kolom 1: datum

Kolom 2: koers van de US dollar in Turkse lira Kolom 3: koers van de euro in US dollar 1 mei; 1,79; 1,29 1 juni; 1,90; 1,29 1 juli; 1,94; 1,28 1 augustus; 1,95; 1,33 1 september; 2,05; 1,32 einde tabel

 Vraag 11: tekst aangepast: Gebruik bron 1. = Gebruik tabel 1.  Vraag 13: tekst aangepast (bron 2 in bijlage blz. 6 vervalt = tekst): Vraag 13: 2 punten

Hieronder staan vier situaties over de valuta-interventie van de Turkse Centrale Bank op 1 september 2013.

1. Het aanbod van dollars stijgt, waardoor de koers van de dollar in lira daalt. 2. Het aanbod van lira's stijgt, waardoor de koers van de lira in dollar daalt. 3. Het aanbod van dollars daalt, waardoor de koers van de dollar in lira stijgt. 4. Het aanbod van lira's daalt, waardoor de koers van de lira in dollar stijgt. Welke situatie geeft de ingreep van de TCB juist weer? Noteer het nummer.

blz. 7

 Tekst boven vraag 14 aangepast: "twee" toegevoegd bij "onderstaande belangen" = onderstaande twee belangen.

 Vraag 14: tekst aangepast (bron 1 in bijlage blz. 7 vervalt = tekst): Vraag 14: 1 punt

Gebruik onderstaande twee zinnen over de loon-prijsspiraal en bovenstaande tekst. Maak de zinnen compleet.

Loon-prijsspiraal:

Hoge lonen leiden via het belang van ..a.. tot hoge inflatie. Hoge inflatie leidt via het belang van ..b.. tot hoge lonen.

Welk belang moet worden ingevuld bij a en welk belang moet worden ingevuld bij b? Neem de letters over en zet het juiste antwoord erachter.

 Tekst boven vraag 16 is bij vraag 16 opgenomen + tekst aangepast (bron 2 in bijlage blz. 7 vervalt = tekst):

Vraag 16: 2 punten

Iedere maand wordt er een 'eurozone-deflatie-index' gepubliceerd. In deze graadmeter worden eurolanden gescoord op het deflatierisico. Een score van -10 betekent het hoogste deflatierisico.

De deflatie-index van de eurozone is -6 in juli 2014 en -6 in augustus 2014. De deflatie-index van Nederland is -8 in juli 2014 en -6 in augustus 2014.

Is het deflatierisico in Nederland toegenomen, afgenomen of gelijk gebleven, vergeleken met de eurozone? Verklaar het antwoord.

 Vraag 17: tekst aangepast (bron 3 in bijlage blz. 8 vervalt): Vraag 17: 2 punten

Beschrijf hoe de ECB haar rentebeleid inzet om het deflatierisico in de eurozone te bestrijden. Beschrijf daarbij achtereenvolgens welke invloed het rentebeleid heeft op de bestedingen en het prijspeil in de eurozone.

 Vraag 18: tekst aangepast: Vraag 18: 2 punten

Beschrijf hoe de ECB haar rentebeleid inzet om de werkloosheid in de eurozone te bestrijden. Beschrijf daarbij achtereenvolgens welke invloed het rentebeleid heeft op de wisselkoers van de euro, de concurrentiepositie van de eurozone, het saldo van export en import, de bestedingen en de werkloosheid in de eurozone.

blz. 8

 Afbeelding vervalt. Alleen tekst is opgenomen.

Standpunt vakbond: Een gelijkblijvend loon is niet acceptabel voor de werknemers. Als gevolg van prijsverlaging is de afzet met 20% gestegen, terwijl de totale kosten met 10% zijn gedaald.

Standpunt directie: Maar als gevolg van forse concurrentie zijn de totale opbrengsten ook met 10% gedaald en hebben we slechts break-even gedraaid, net als vorig jaar.

blz. 9

 Tekst boven vraag 22: verwijzing naar bron 1 aangepast: (bron 1) = (zie onderstaande tabel 2).

 Onder deze tekst is bron 1 in bijlage blz. 8 toegevoegd = tabel 2: begin tabel

tabel 2: consequenties voor directie en vakbond van keuzemogelijkheden ten aanzien van een nieuwe cao

Kolom 1: situatie

Kolom 2: consequentie voor de directie (werkgever) Kolom 3: consequentie voor de vakbond (werknemers)

directie en vakbond geven allebei toe (binden allebei in); enigszins gunstig; enigszins gunstig

directie geeft toe en vakbond houdt vast aan hoge eisen; zeer ongunstig; zeer gunstig directie houdt vast aan een laag bod en vakbond geeft toe; zeer gunstig; zeer ongunstig directie houdt vast aan een laag bod en vakbond houdt vast aan hoge eisen; enigszins ongunstig; enigszins ongunstig.

einde tabel

 Vraag 22: tekst aangepast: Gebruik bron 1. = Gebruik tabel 2. blz. 10

 Tekst boven vraag 23: verwijzing naar bron 1 aangepast: De gegevens staan vermeld in bron 1. = De gegevens staan vermeld in bron 3 en tabellen 3 en 4 (zie hieronder).  Onder deze tekst is bron 1 in bijlage blz. 9 toegevoegd:

bron 3: enkele resultaten uit het onderzoeksrapport van FAM

- Bij de introductie van de e-bike op de Nederlandse fietsenmarkt schafte met name de 'oudere' consument een e-bike aan voor recreatieve doeleinden. Tegenwoordig wordt de e-bike ook steeds meer gebruikt door werkenden en scholieren.

- Met name die laatste twee groepen gebruikers sluiten een verzekering voor hun e-bike af.

einde bron 3 begin tabel

tabel 3: gegevens over de totale fietsenmarkt Kolom 1: niet benoemd

Kolom 2: 2013

Kolom 3: 2014 verwacht

afzet nieuwe fietsen (* 1.000); 1.035; 1.008 - waarvan e-bikes (* 1.000); 175; 192 einde tabel

begin tabel

tabel 4: gegevens van verzekeringmaatschappij FAM Kolom 1: niet benoemd

Kolom 2: 2013

Kolom 3: 2014 verwacht

gemiddelde verzekerde waarde van een e-bike; € 1.200; € 1.300 premie per polis (incl. 21% assurantiebelasting); € 125,84; ... - waarvan opslag voor bedrijfskosten en winst; € 20; ... einde tabel

 Vraag 23: tekst aangepast: Gebruik bron 1. = Gebruik bron 3 en tabellen 3 en 4.  Vraag 24: tekst aangepast: Gebruik bron 1. = Gebruik bron 3 en tabellen 3 en 4. AANPASSINGEN IN CORRECTIEVOORSCHRIFT

vraag 3 (maximumscore 2) 2 pt A