De ontsteekvertraging bij vonkerosief bewerken

De ontsteekvertraging bij vonkerosief bewerken

Citation for published version (APA):

Tournoij, J. W. M. (1975). De ontsteekvertraging bij vonkerosief bewerken. (TH Eindhoven. Afd.

Werktuigbouwkunde, Laboratorium voor mechanische technologie en werkplaatstechniek : WT rapporten; Vol. WT0375). Technische Hogeschool Eindhoven.

Document status and date: Gepubliceerd: 01/01/1975

Document Version:

Uitgevers PDF, ook bekend als Version of Record

Please check the document version of this publication:

• A submitted manuscript is the version of the article upon submission and before peer-review. There can be important differences between the submitted version and the official published version of record. People interested in the research are advised to contact the author for the final version of the publication, or visit the DOI to the publisher's website.

• The final author version and the galley proof are versions of the publication after peer review.

• The final published version features the final layout of the paper including the volume, issue and page numbers.

Link to publication

General rights

Copyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright owners and it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights. • Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research. • You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain

• You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal.

If the publication is distributed under the terms of Article 25fa of the Dutch Copyright Act, indicated by the “Taverne” license above, please follow below link for the End User Agreement:

www.tue.nl/taverne Take down policy

If you believe that this document breaches copyright please contact us at: openaccess@tue.nl

providing details and we will investigate your claim.

<.

,,,/' , /

Rapport nr. :o'~

75"

Rapport van de sectie: Fysische bewerkingen Titel: De ontsteekvertraging bij vonkerosief

bewerken

Auteur: J. W. M. Tournoy

. Sectieleider: Ir. C. J. Heuvelman

·Naast Ir. C. J. Heuvelman, onder wiens leiding deze II-stage

heeft plaatsgevonden, gaat mijn dank tevens uit naar Drs. N. Tc.)Uwen voor zijn medewerking betreffende het opsteUen van het computer-programma en naar de heer G. J. Theuws voor zijn hulp bij de opbouw van de proefopstelling en voor het in stand houden van een prettige sfeer binnen de sectie fysische bewerkingen .

Eindhoven, december 1975 J. W. M. Tournoy

..

-INHOUD:

1. Principe vonkerosie-proces 2. De ontsteekvertraging

2. 1 Doorslag in zuivere vloeistoHen 2. 2 Doorslag in vervuilde vloeistoffen 3. Doe! van het onderzoek

4. J?e proefopsteUing 5. Resultaten

6.

Conclusies

1

-1. Principe vonkerosie-proces

Een van de vele vormgevingsprocessen die de laatste jaren ontwikkeld zijn is het z. g. vonkerosie-proces. Aan de hand van fig. I zal het proces besproken worden. Het is een systeern wat bestaat uit een elektrode en een werkstuk. die gescheiden zijn door een vloeibaar dielektricurn. waaraan in de tijd gezien hoeveelheden energie worden aangeboden. De energiebron levert hierbij een spanning, rneestal in de vorm zoals getekend in fig. 2.

R energiebron fig. 1 elektrode werkstuk spanning ontsteekpuls gemiddelde puis spanning uf

=

momentane puIs spanning td

=

ontsteekvertragingstijd tp = pulsperiodetijd

tf = pulsduur

'-___

+-__

-I-_ _ _ _ _ t - - t - - - t i

=

generator pulsduur,.

to = pauzetyd

-.. t

t o

- L. .

-Verkleining afstand elektrode en werkstuk leidt op zeker moment tot een doorslag van het dielektricum.

Tijdens het ontsteken valt de spanning over de spleet terug tot een· waarde Uf, de brandspanning.

De energie die ontwikkeld wordt gedurende de tijd tf is dan gelijk aan:

p = tf

f

(uf. if)dt met o

if = U o -' Uf

R

Omdat de diameter van het plasma klein is, wordt deze hoeveelheid energie zeer plaatselijk ontwikkeld en omgezet in warmte.

Gevolg: Lokaal smelten en zelf verdampen van het materiaal, gevolgd door uitstoten ervan, zodat na de vonkoverslag op het werkstuk en de elektrode een krater achterblij£t.

Door nu dit proces meteen bepaalde frequentie te herhalen ontstaat dan een discontinue materiaalafname.

Een belangrijk kenmerk bij het vonkerosie is, dat de werking niet afhankelijk is van de mechanische eigenschappen van de bewerkte materialen.

Daarom. zal vonkerosie veel toepassing vinden bij het bewerken van b. v. ha rdmetaal.

De breedte van de vonkspleet (dit is de afstand tussen werkstuk en elektrode) kan varieren tussen 10 en 500 ~m en wordt na keuze van de instelling van de machine verder constant gehouden door een

servo-mechanisme. .

Zoals reeds beschreven steunt het werkingsprincipe op een vonkdoorslag in de werkspleet. Op onderstaande foto 1 is het werkstuk en elektrode te zien.

-Het toevoeren van een aantal pulsen met een bepaalde tussentijd is

noodzakelijk omdat anders een continue energie-uitwlsseling in de spleet

zou ontstaan. .

Men spreekt dan van bogen, waardoor het bewerkingsproces aanzienlijk aan nauwkeurigheid zou inboeten.

2. De ontsteek-vertraging. _,

~:.!_ P22!,:;}~g_~~

.z..u.}J'.e!:.

J'}<:=~~t2!f~l!.·

De hoeveelheid warmte die door de veldemissiestroom wordt ontwikkeld is van dien aard om lokaal in het dielektricum een dampbelletje te' vormen. Gevolg hiervan is een" sterke veldverhoging zodat hierin een gasontlading

plaatsvindt. . .

Deze ontlading geeft ter plaatse een grote warmte-ontwikkeling, waardoor de dampbel snel zal uitgroeien.

De ontsteekvertraging is dan bij benadering de tijd die nodig is om. een · gasbel te vormen en zal afhankelijk zijn van de thermische eigenschappen

van de vloeistof, de veldsterkte. het elektrodeniateriaal en de

oppervlakte-ge~telheid., hiervan.

~:.~_P22:~!~g_~~_~~~~~~=_!t~~i~~~ff~~

Is het dielektricum vervuild dan zu.llen de metaaldeeltjes de

elektrodenaf-stand ter plaatse aanzienlijk verkleinen. .

Over de resterende afstand zal dan een velverhoging ontstaan.

Omdat aan de aanwezige polen van een metaaldeeltje een 3 maal hogere veldsterkte heerst dan de gemiddelde waarde, geven deze aanleiding tot grotere emissiestromen tussen deeltje en wand of tussen deeltjes onderHng. Resu.1taat is dan dat de voor een doorslag vereiste ~nergiedichtheid binnen

kortere tijd bereikt wordt. '

". Een andere oorzaak voor doorslag in vervuUde vloeistof moet gezocht 'worden in het feit dat zich, ter plaatse van een veldconcentratie aan het , oppervlak, m.etaaldeeltjes ophopen.

Bij het vonkproces zullen tal van faktoren de ontlading beihvloeden. · Wann-eer we ervan uitgaan dat een thermisch proces bepalend is voor

doors-lag, dan zullen we de faktoren die de ontsteekvertraging .bepalen

moeten zoeken in: '

&. Thermische eigenschappen van de vloeistof .:

b. Vloeisto!snelheid tussen elektrode en werkstuk c. Pulsvormen

d. Vervuiling van de vloeistof

· 3. Doel van het onderzoek.

.

,

.'

· 'Omdat de ontsteekvertraging o. a. bepaald is door vloeistofsnelheid en puls-' vorm, zijn in dit onderzoek experimenten verriCht teneinde de invloed van

deze procesvariabelen te kunnen beoordelen.

.-Om een duidelijk beeld te krijgen zijn deze experimenten in drie delen . gesplitst, te weten:

Deel I :

!x:.~1.?~j._ .Y!~~!.~t2!=::=t1:.~ij._

21'_

j.~_ ~E:!=!~t:;.Is.~~t:.t':!l$i::g

Hierbij' zijn ais parameters genomen: a. elektrodenalstand b. voorpuls

Met constante waarden voor pulsduur, pauzetijd, pulsstroom. en vervuilingsgraad.

Dee! II _{~~~1.?.7~_ .P.!'-.?~~~~~_}

_{.?.P_}

_{.?_e_}

_{.?!1~:~~~~~~'_:.t!~$!~g.} met als parameter de vloeistofsnelheid.

Met constante waarden voor: a. elektrodenafstand b. pulsduur

c. voorpuls

d.

vervuilingsgraad Deel III _{: !.t!.~l'?~,?_'p~.?~_e!f,j'?_}

_{2P_}

_{3-:_}

_{2E-!~~~~~~~ ~t!.!'-$.!l1}

_g

met als parameter de pauzetijd.

Met constante waarden voor: a. elektrodenaistarid b. vloeistofsnelheiGi c. voorpuls

d., ,'vervuUings graad

De invloeden zlJn grafisch uitgezet' waarbij elke kromme of rechte ge-"baseerd is op minimaal 3 meetpunten.

. De ontsteekvertraging die gevonden wordt bij de diverse procesvariabelen :is de· gemiddelde waarde uit 4096 pulsen. , "

. Als werkstuk is geko~en een ringvormige schijf van gelegeerd gereedschapstaal met binnt:lUdiameter 30 mm en buitendiameter 40 mm.

De elektroden was een kopere massieve cylinder met als diameter 40 mm • .<ziefoto 1)

4. De proefopstelling.

De p~oeven zijn uitgevoerd op de Nassovia!Krupp vonkerosiemachine met daarbij aanwezig een hoeveelheid randapparatuur (zie bijlage 1 ioto 2). Steeds werd de ontateekvertraging ala afhankelijke variabele geregistreerd. De ontwikkelde pulsen zijn rechthoekig en de stroom per puIs steeds 30A. De vonkerosiemachine

---De el:.ektrodenafstand werd wegens het op dat moment niet geheel stabiel zijn yan het elektro-hydraulisch servosysteem met de hand uitgevoerd.

Om "de afstand tus,sen elektrode en werkstuk nul te maken werd gebruik gemaakt van een voltmeter. Door deze voltmeter over wel'kstuk en elek-trode aan te sluiten werd met de hand de elekelek-trode naar beneden bewogen en weI zodanig dat de wijzer van de voltmeter de. nulstand aangaf. Door nu een millimess (Mahr) aan te brengen op de instelbare werkkop van de vonkerosie-machine werden de elektrodena£standen ingesteld:'

'Ook deze instelling geschiedde met de hand.

!?:_$.7p.~!!-~?:

Hiermee zijn stromen in te stellen van maximaal 60 A. .

Bij het uitvoeren van de experimenten is steeds gebruik gemaakt van". een hoogspanningsgenerator van 320 (V). We! is bij enige experimenten de voorpulstijd veranderd (zie deel 1).

,Het dielektricum

'Het terpentina is bij alle experimenten alszwak verontreinigd beschouwd. Dit houdt in dat de vervuilingsgraad

o.

08 vol.

%

metaaldeeltjes bedraagt • . !.t~$l-~!::,c:t!= _~~~s_t.7:~v:.!~~~g~~~

Omdat de ontsteekvertraging zeer gevoelig is voor verandering van proces-grootheden wordt deze nauwkeurig geregistreerd.

---

5

-De ontsteekvertraging wordt voor maximaal 4096 pulsen vastgelegd in een kerngeheugen. Via een omzetting van analoog naar digitaal wordt deze in!ormatie uitgelezen op een ponsband.

Er is nu bij dit onderzoek tevens een computerprogramma geschreven wat de mogelijkheid biedt om deze ponsbanden door een computer te laten verwerken (zie bijlage).

De computer-output Levert nu de gemiddelde ontsteekvertraging van . maximaal 4096 opeenvolgende pulsen.

Tevens wordt de standaard-aiwijking berekend.

Om nu een voldoend aantal pulsen vast te leggen wordt hierb.ij tevens gebruik gemaakt van een osc,illoscoop.

!t_ejte!~~8. _~,g_e~~!~!_s!l_e!~~~<!

Instelling vloelstofsnelheid tussen werkstuk en elektrode is geschied m. b. v. een flowmeter (Type NO 7203 R 1039 A2).

Op deze flowmeter is een schaal verdeling aangebracht wat overeenkomt met een bepaalde hoeveelheid uitstromend medium.

Alvorens van een vloeistofsnelheid te kunnen 'spreken zal men de

flow-meter dienen te ijken (zie bijlage 2). .

De vloeistofsnelheid blijkt afuankelijk te zijn van a. afstand elektrode en werkstuk

b. doorstroomoppervlak

Bepaling vloeisto!snelheid geschiedt als voIgt:

.. -r..{Du ._

+

Di). h Doorstroom opp. = 2 . EIektrode

1

h

eis tofinlaat Werkstuk

Omdat bij bepaaIde schaalinstelling van de flowmeter de volumestroom bekend is (zie ijkgrafiek), voIgt bij bekende hoogte h de vloeistofsnelheid.

- 0

-5. Resultaten

Op de volgehde 3 pagina's zijn de waarden van de diverse proces-variabelen genoteerd.

Ook staan de gemiddelde ontsteekvertraging alsmede de standaard-afwijking vermeld .

. De verrichte metingen worden hierna grafisch uitgezet (zie pag. 10 e.

v.).

~ Conc1usies

Deel I: Allereerst is te zien ciat bij gelijkblijvende vloeistofsnelheid _ (zie pag. 10) een vergroting van de elektrode-afstand een verhoging van

de ontsteekvertraging voIgt. ,

Ook zien we dat een langere voorpuls (40 us i. p. v.20, us) Ieidt tot een verkorting van de ontsteekvertraging bij gelijkblijvende

vloei-stofsnelheid.

-Dit effekt wordt belangrijker naar mate de elektrode-afstand ge.rin,ger wordt en de vloeistofsnelh~id hoger. (elektrode-afstand

5

um

Ibij vloeistofsnelheid 5 m/sec.j .

1

Opm. : Verwachting is dat wanneer de voorpuls bijv. 30 us . bedraagt dat dan de ontstane kromme, bij een bepaalde elektrode-afstand, in het gearceerde gebied komt te liggen.

Deel II:

{zie page 11)

Uit deze grafieken blijkt dat er, althans voor korte- pauzetijden, een lineair verband te voorschijn komt tussen pauzetijd en ontsteek-vertraging.

(zie

Een verhoging van vioeistofsnelheid geeft een verhoging van ont-steekvertraging (snel wegspoelen metaaideeltjes), bij gelijkblijvencie

pauzetijd. \ '

i

I

I

Yerhoging van vloeistofsnelheid van 1 m/sec . i naar 3 Jm/sec • : leidt bijvoorbeeld bij gelijkblijvende pauzetijd I tot een viervoudige

'ver~roting ,van de ontsteekvertraging.

Verder is uit deze grafiek te zien dat de meetpunten door de getekende lijnen vrijwel allen op deze lijnen liggen zodat de aanname van lineair verband tussen ontsteekvertraging en pauze-tijd met de vloeistofsnelheid als parameter redelijk betrouwbaar is. Men mag hier echter zeker niet uit afleiden dat dit ook voor

grotere pauzetijden zal gelden.

Deel III: Ook hier blijkt lineair verband tussen ontsteekvertraging en pauze-pag. 12) tijd met als parameter de pulsduur vrij aannemelijk,

Verhoging pulsduur bij gelijkblijvende pauzetijd geeft een

ver-laging van de ontsteekvertraging i '

I

Vergroting van pulsduur van 50 u s : naar 100 u S ~evert een verkleining van de ontsteekvertraglng· met een faktor van ongeveer

2/3 (bij gelijkblijvende pauzetijd). i

Ook geldt dit "'oor een vergroting van de pulsduur van 100 us..

!

naar 200 us. . _ !

NatuurlijK mag men hier wederom niet aannemen dat de lineariteit voor hogere pauzetijden blijft gelden.

_ bd._

Nabeschouwing

In eerste instantie was de opdracht van deze II-stage een proefopstel-ling te verwezenlijken zoals getekend op bijlage 3.

Door L. F. Vossen (WF rapport nr. 0323) is namelijk met eenzelfde proefstelling onderzoek verricht naar de ontsteekvertraging met als elektrodenmateriaal koper. Hierbij werd de vervuiling van het dielek-tricum als parameter meegenomen.

Nadat deze proefopstelling was opgebouwd bleek echter dat bij bet instellen van een elektrodenafstand grote onnauwkeurigheden 'optraden. Het werkstuk is bierbij namelijk is een glazen bak geplaatst wat de stabiliteit niet ten goede komt.

De aanwezigheid van deze gesloten glazen bak diende om ~de vervuiling van bet dielektricum tijdens bet vonken te meten.

Om nu toch een vrij nauwkeurige elektrodenafstand in te stellen, werd de glazen bak verwijderd en het werkstuk op de originele stabiele

spanplaat gemonteerd. Hierbij kwam de vervuilingsgraad als parameter te vervallen.

WeI is bij alle metingen de vervuiHngsgraad als een con stante waarde meegenomen.

De aanname dielektricum zwak verontreinigd met 0.08 vol.

%

metaal-deeltjes mag als redelijk betrouwbaar worden genomen. .

o. 0

/

~LeKivode~n(sioh~ E.Le.I<-l" ode.n.a..('stll h C rUtnJ

.

\J Lee l!to/$l?eLhe,cL l!ei::J uLQeu.{

or

sneLhe.,cL

un

:tec.:J

0 0·1.5 0.5 lO::}S

₀

_lo.lS!

_0.5'

~o.~S

₀

_o.~

_s-l

'.0

_1.5

₀

IO::g'; 1,0

!

I.S

. I

!

i60

I

•

.PulSd.

uU~

tM.(eLJ

_h:::>

60

₆₀

₆₀

_lbo

_~

₁₆₀

_i

₆₀

₆₀

_Go

_bO

_{. Go}

Gol

_be

~'O

-

.

:

PLI

U1.ctLi

d

tA.l!eiJ

_{bo 60}

₆₀

_bO

_f::c

_k;

\

_!&o

!

₁₆₀

_Go

₆₀

_6Cl

_Go

_:b::>

6ot

₆

01

₆₀

" .... ""._r·.·S-. .. "' .... '{N'H',....,.., ... . . - ...

-

....

_--

.

" ' -I

Pulrrlroo't'n..

_rAJ

₃₀

_"30

_'30

_'10

_'$0

_so

_>0

₃₀

₃₀

_'10

_~o

_'10

_'10

₁₀

_'10

_1.0

-_

...

_-

.. . ... ",. ~,,~ """''''''''''-~-..

-

---

..

--

-'...- ~,-- ~

Uoo

_{.' ... " ... , .... ""_""'-"<-... _ _ _}

r

PlitS C!J r.e<J

J.iJ

'lto

Ii

Ij>w' . . .

~

0 2..0

"" •• _ _ _ ...

2..0

" _ 'to ~ • _ _

"0 '10

~ <j

0

. . - - _

<10

• _ _

2..0

... , .. ~ . . _~ ... _ , . . . .

U>

'2-0

~ ... _ _

~o

~_;

t21

... ~ _ _ _

"10

'/0 40

...

G(:1h

,JJeL,le.

:

. . . .

C>;{{~e.K.~":~"

tlU"<'r:J

7

~"s~r'1.~I/V ":2~.!£!~

_0 ..

~f~:.iL'_I,IO'IS .2~~

~.

00, a "uklne

Z

~

1/17

JZ:21~

__

~~if~eekOettr'l!lIn.SJrW{il

(;.1(;,

l~b :.~ 4R8. ~,.~.~ ~I,I~ .mQ~_ n,,~,~ 11:~'

... _ ..

~._. "l..:.~b l~.f!:

1&.11

!O~lalgere9jslreerJ<

Pnlm.

r-Zl

17

4oql,i,onVIV

'/olfl

4013

~

floc

/101 b"

<jcqf7Vi

I/o

I~~

1i.e

SLiLia.

t

tZ.

n. .

;Dee.L

.:r

1ZI

=

Ie

.9e.rin!J

Cl..an.tCll

gere 9lS1l7?erde.. Pui9:?,

E.Lt:tc.fradeYLafslanJ. J~ lltm:J fLeHlrOt/eaa.f',rlohl .c-WIn:1

U La(!lrl.afJ'fLe.Lhed

tPLlrecl

_{UI.Ol?/!ioff'ntt h~Jd.lkIIt!cJ}

0

1.0

f.

S-

_.2.0 2.1:, _{0 1.0} I, S-

t.o

2..f:, 0 1.0

I.S

t.o

LIe

~.1.. 0 1.0 J •

r;

2.

.0 <I.() ~.2.

6.0

I

60

60

f'

J.t

L

S d..L1

u'"

LUrec.:l

60

60 60

60

6O

66

bO

6

₀

60

bO

Go

r:o

Go

Go

be 60

60

₆₀

60

60

60

PI.l

u~c:ljjd.

r

ure~'J

_bO

₆₀

₆₀

₆₀

₆₀

₆₀

₆₀

₆₀

_{60 60}

_:60

₆₀

_{60 60}

_bo

₆₀

₆₀

_60!

₆₀

₆₀

_{60 60}

_be

....

--

....

-

..

-

... ~ ... ~-..

-

-

'V"'_._ ....

..

,.~~~ .. ~ _r"'~ .. _·~.,.

-

-PIJI

rd yoa

m..

L

AJ

_"30

30

30 '30

_3<'

_"30

₁₀

_SO

10

₁₀

11'30

10-

₁₀

"30

10 10 10 30

10

'So

50

30

'So

\JoorPLtlS

Lurcc1

bij'310V

_:to

~()

_2.0

_2.0

_.2.0

_L/O

_LJo

₄₀

llo

_</0

_tl....O

_2.0

_'2.0

20

_'2.0

₂₀

_.flo

40

1f()

₄₀

_'10

_'10

'10

-Qeht,dcleLJe..

iL'o~

2.1.~

_3Cjr{c

V

/

4,/b

_f.i·1I

7

;'.12.

_9.13

31.1

b

Sb.O

:;

'2.31

2lS 5':13>

f1.1~ 3!:'~

5'c.S

o

n.t

!~cel<vl!Ytra.c;,in~

[ulet...1

11..C;·~

510/

3.0

-... l - .. .. . .... -_._--

[,,{I' ..

V

_~

S-ln'nc-

Ql1Y,LClfwijJ.(in~

/

_/

Ohi.deeK

"e ...

l"'('J!E,Hh~rM.fl(1

, (9)

JL~I~

_~1·sr

_1.'1

6

~.Ib _)Cj·~a

41J3

uS

'l.ql

_t.ol

_'1.6)3

_{~q.18 1.10}

_1.61

_{'L.ILI 11,/1:,}

_t&.,b

s.,a

--- . .._---_.,,---,--- .. ~ •...

f/4ol~

._-AOl1l

0.1

ge('e~i!/r~(}rclll

fi,J'Sl'II'F.

17

~

_l7

4o,h

"OJ"

4oc>/

_'3915

_32./5

~CJlb

31~o

_2CJi¥

_35'01

\ , ,

. \

'.

'

'Res u

Licde.n

.Deed

:IT

0. .::

Te.

gering

o.an.LaL

Bere9islre.erde.

puL:;e.n

PutSd..LLUr

5'

Or.u.sec"1

Pa.uzetUd..

Cl1s-ec-:J

~o LlO

80

ISO !LOO

lLe 1(.1..\'0 J.c

h Clf

stan.L

r,utn

J

10

10 \0 \0 \0

U

Loels:-lof

S'nelh<!.ld.

r

In/sec]

1.5'

1.5

1.5

1.5

I.S

-

[ - . . ,

VcorPLJI~ Iu!ecJ

hij '32.0

rv'J

\0

10

)0

10

\0

- '

~-~-

..

- -

-

-P

LJ lSi"

t

v

0 (:) 'M.

r.A ')

30

~o

DO

30

30

Ceo

'/'n I

t

l

c\

eL

J e.

.

,1

o h..1r e.e.K' IIQ.y.{.r aC;Hoa cura: \.10

I.&>.;>

S'

.1

1

,

."

~'51

~-La.~ dal.L

r

d

a

f

\,)'Ij t<

ih

~

oh·tdce.1'f ve:rh ..

q g in9

[M~et:l

1.0e

I .11

I.~I

3

J_'j

_b.J&

ACJh{al

:1Cre.:I

ir.{ree:rcle ('«ken

f·]

4c:l

b

<{ot~

4011

tJOCjI

!

4o~~

'PLllScLu.u~

loo[u.sec.j

Pa..u?.e-l

jj

d.

r

A.H· ec:J

l.o

YO 80

\5"0 ~DC

to

10

10 Ie \0

f.1; IS

1.5'

1.5'

~t

10

\0

10

\0

10 ...;,.,.."

30

'30 30

30

'30

oSI

1.02, l.b~ 3.~b ~ .'3~ 01~ O.~J

_\.If.!

\.~3 :3 .11

Llo~b ~olO ~Ob~

~o9~~~c~61

PULSd..LLIJ.Y'

.Loot'use,'J

Po.u 'let

i·.L

[lLt~c:l

.i.e <:.\0

Qo

If'O ~oO

10 10 )0

\0

10

/.1)

1.5'

I.;

I.;

1.;-\0

10 10 \0

10

30

30

30

30

3<::>

o.l~

_o'bS

1.\1

.t.o5 3.2.'2.

~.I~ O:~b

0.';12-

I.eo

l.bb

4c33

qCSl ctOtjb

~o:lb

4~b

1?

~suL{o..{en..

I,: ';1 .. ~~:. -, , .. , ' .. -~ ---~ i • ! , • ... : . 'I i .. J. . J ;- . , ; I I, 1

i .

; _ _ _ . i . i i.··· .--... ; .. ! i ·1 t ." ! .-a-., -:- .... ~ ... 'r' ~ '-, ~ " . "to .. ;.'." . " . _ - . ; ... '

1+

:J.. I J\~j

!

1.0' -,' _{, .'}

-

._---.J. .. ' j • • . . ' -~ • • '1 100

,.

VLaei.siofsneLh.

~r'Ys:J

v

Laeistof.sne.lh.

u[Itl/!>J

1_ - - -

vLoet

£lor..soel~~_~, [~/rl

I , _ '

-,

I

I

I

I .J 1

8.ew{rode.nofstnhi 1.0[urnJ

Pul'id.uu( soD . .Hl

UaOI"PULS lotAA.SJJ3..2.ctV] PULS£"lYOOm :3 orA) ~Oo

15 10

i

~ . \

.

p

ulsd.uur-

2. CO

I:

All.sc:c:J

. -: - f'

uL

SciULlI'" 1. 0 0

r..

use,

J ~o

r.

ufec.] ·.lo.[M..tnJ I .!:

r

Ih Is:! \ 0. tu..t::l. 320V 30[~J "

.

Bijlage 1

Meetopstelling.

.to

- .. -~~"----!-.--~ .. - }. f-·--- 1"-"-:-jO " 1 .' t ., ._._. __ • L •. _ :.._~,.~". "

1./

Fl-io-191.5

J.\J.M.'aurno/

~

kbRI\FiEK

FLQ\"/METER.

N~

"1L03

R

ID3':l

AL

\1LaEIS-rO F

:-rrPfN-TtNA

J.o 1> 0

---j,..

..

• t- . "t--,· r f

.

.

.

. J.

: 4!' .', ~ !-I'

e;

!=: c: Ii /-', \JI t-IOOGSPANN. GtNERATO~ ( !;OD V O.6A LA AG 5 PA N,\!. G t NF.J? A!o R 1 r--.-...,-. So V f-IO A 1 , ( , .. . ," ~ ? , 1" '., vom<ERoS/EMACH1NE. .< :

L

RfGISTRAilE tit ~ SiARTPt.'l5 SCHEMA PRO£:FOPSTfI.t.L1NG', _" ,

'.

.

' UI'1..EZEN: 't;::I 1-" c...r. f...l ~ (}q y>, ~;' w .• ' " \.N

. ~ ~ i" ~." . <-: . .

W SKI C J H J W M I ~ ALL 0

• • • • • = • •

= • • • • • • •

tSEGIN"COMMENT'trSBEn#VONKER,GEM aEP ONTSTV£RTR~A.ol002.1ICJH/JWM

• , . '75092'0 'flLE'PS,INPUT#OUTPUTJ ;INTEGER~ATt~NN~REMCHARS#W#W~' · 'POINTERtCURCHAR~ IREAL'tA~RAY'8u"Ot9~9l} 'iNTEGER"PROCEOUkE' REHEP' ·IF·REMCHARS·EQ~'O 'THEN"SEGIN"SOOLEAH' 8J " . . ,. aaaREAOCPB#6000.-eurc*J)J . ' . . 'IF'S.C9'll .

ITHtN"BEGIN'REHEP'·-ll CLQSE(PB)J pe'UNITNQI-12 ~ENO! 'ELSE"B£GIN'CURCHAR'.'POINTER'CBUfCvl)1 • t t R£MCHAR~'.R~AL'B.t41&201); REH£P'-REHEP 'END' . · 'END'" 'LLSE';SEGiN'REHEP,aREALCCURCHAR,l)} • t . CURCHARI.CUR~HAR+l} nEHCHARSlaREMCHARS-l 'END' REHEP' . nEADC1NPVt,l,wW'-NN#ATF)}ri,aOi 'THRU'HW'DO' 'BEGIN" • "iNTEGER'A#S,C#O#K#hITYS · ·REAL'S'SX#SX2'~'XG£M' • SOOLEAN' TAPEr; "'£ ". .

-~ .. : .",:,.,' :.-. ,'--~ .. 000100 003100 003100 003100 "003'00 . 003100 ... -... 003'00 ... .. . .'.- 003'00 . _. ·OO.HOO 2 . . 004100 3' 3 .. -.. "".' .. ~," 004 i 00 . - ' ; ' . : 004100 . 004'00 ' .. ''':'".,, . 004'00 . ' ... - .' ,., 004'00 - J "

.>.--

c 004aoo 2 004100 2.: .. 003100 2 ."~" ':. :., 003100 . . . :. '" 003'00 OOUOO 003100 0031₀₀ 006100 • 'LAS£LiAAA,BSSJ .-~.e ·PROCEOURE'L.£ESCPP#f'PP)1 '... 'INTEGER'PPI 006'00 , 006100 '" -. ...• 006'00 (0611)0 006'00 006100 007'00 007'00 001'00 OOTtOO 007100 .:~:" . • LABEL' PPP}

~:~.'.,.:

..

~-

.- ""'.. '!

BEGIN· ~ LASEL ~ HI1I'bN"Hd

, .. 'h-.;_, >, MMM'PPJ=REHEPJ . --,.

~,r~:.~ '," ! . . ~, .. . : I; ~ Pf'! £QI.: 0 t THEN: 'BEUIN' TF .liITF'+ 1J .

".':..".",." '"," .... " -~ . - . 'I"TAPEF'THEN"GOTO'MMH'ELSt' . . . 'If,rf'GTRtATf'tHEN''GOTO·SSij·

.'.

'ELSE'tGOTO'HHH I , 'END" . :;;" . 'ELSE"IF'PP'EQL'Z6'THEN' 'BEGIN'KhO;' " , . 'GOTO'PPP '.$.

\

4 . 'thD' ! . . · . tELS£"IF'P?'EQL'3Z'THEN'PP.·0 . ·ELSE~'Ir~pp'EOL'l~OR:PP.2·OR~PP.4'OR:?pa7~OR:pPD8~THEN"GOTO!NNN ttLSE·tlf'PP*EQL·19'OR'Pp a21'UR'PPDZZ'OR'ppaZS'THEN'PPlapp·16

001'00 007100 007'000 007'00 0071000 0071000 0071000 0071₀₀₁ 0071001 007&001 0011001 007'001 .. • t . . • .. • . • • f . . . • I ~. E~S£ . . / lBEGI~' . "~ITE'OUT?UT~<!~"fOUTHELO •• A •• "~Il'" ••• _S •• "' 13~ft ••• _C_-"'13," •• _.O_liI"'I3,"_ •• •• N.·"~15>'Ald,C#D'N)~ " _ _ _ -."r"-:"" __ •• " . '

---" ·0071001 001'002 007100Z 007'003

-

~ -~: -.. - -_.,

--

.~-~ --- .~ 'END' LEES; . . 001'003 'Sxaa_{SX2'-0ITr'-OJN1-1J 3 006'000}

"RITE(OuTPUT#<"fYSa~J __ vO~~ER~ •• GEM BEl' ONTSTYERTR# __ A.61002.1~" 0061000

1~/fthN.·"~I5" •• __ ATr.·"'i3>#NN'ATF)J • _ 006'000

. TAPEf ... 'TRu['J . ,.-. 006'001

A.·sa-ci-o,·jS51 _ . . 006'001

LEES(A#AAA)J LEES C9~AAA HI.£ES'C~AAAHI.EES(O'AAA U ., •.. ..,.. 0061001

'If'I\liI4'THEN' ' . - '.' 0061001 XI:otcA.l0.~); 10-' )"10.01 ~.,' • - , 0061001 TFI-UITAPEFI:o'fAI.SE'J '. . . . . ~-. 0061002 'IF' X' GTR' 9999' Ti'iEl'f' . -'..":,':~ < • .'./. 0061002 'BEGINt' I : : ' . ; : " ' : • • ~. 0061002 WRIT£(OUTPUT#C/,"X.-ft ,E1Jt31" ••• _N=ft#15>#X'N)I· , . 0061002 'GDTO'AAA 0061003 !ENO:J' . . . h·'~·.-~·:~ 006'003 N,al;+USX'=Sx.xJSx2P=SX2.X*XPGOTQ'AAA' 3 ... ". . 0061003

XGEI1· ... SUIUS ,a(SX2-SX-SX!N)I(N-l)J . . .. -. 0061003

- B68' WRITE(DUTPUTI<!/~~XG~M.s",r12.2#"~._.STANDOEV.(S).-"# 0061004 . F12,P'XGE!'t,SlJ . '. . . ~-. 006*004 'If'N'NEQ'NN'TnEN'wRITECOuTPUTleX8,"N.''",I'>#N)1 006io05 'IF!~!N(Q~H"~THEN:"RITE'OUTPUTtSpACE(4)1) 006'006 {". . :END~ . 0061006 ' . ~ t:ND ~ _ ....~ 2 . . ' " : . 006 t 006

···~

•••• a ••••••

==.~

•••

:.a==~

••

:=.a.=a==.=~.=

••••

=.~.a.=

••••

2 • •

a •• Da=.a.== •••

~:

•••

=.:~~===

••••••••••

= ••• & • • • • 3~~

Ma£~ or ERRORS uETtCT£O .. 0000.

MB£R or SEGMENTS" 007. TOTAL SEGMENT stZE .. 000301 WORDS- CORE ESTIMATE. 004210 HORus.

DGRAN SiZE .. 00007~ CARDS. 000504 SYNTACTIC ITEMS, 000018 DISK SEGMENTS.

DGRAH f1L.E NAME. HSK/CJHJ"M/MALLO' .

MPI~ATI0N TIME p 4.342 SECONDS ELAP~EOJ 1.~64 SECONDS PROCESSING} 1.586 SECONDS I/O.