Komkommers telen én stroomopwekken: Elkas in Wageningen draait en levert energie

nfc.next

Vrijdag 27 juni 2OO8

IJetgebogenglaslaatlichtlloo4maarreflecteertdlezonnewamtenaarzonnepanelenrFotoLeovanvelzen, _r

Kornkorn(ners telen

dnstroo(n opwekken

Komkoffimtffiers &elen

dffi s#rs&see

@ffisrywkkffifin

Elkas in wageningen draaiten levert energie

:;n'

_{De tuinbouw verstookt}

jaarlijks heel wat aardgas en is

niet bepaald energiezuinig.

;;,.

De experimentele Elkas is

de eerste

kas ter wereld die

zelf z onne-energie o p vangt.

WAGENTNGEN. Op het dak van de Wageningse Elkas wordt druk ge-klust. Gisteren werden de houdertjes gemonteerd, vandaag gaan daar de zonnepanelen in. Maandag stelt mi-nister Verburg van Landbouw, Na-tuur en Voedselkwaliteit (LNV) ze of-ficieel in iverking.

De Elkas is de eerste kas ter wereld die elektriciteit opweht. Het dak is bekleed met een speciale folie die het zonlicht filtert. Zichtbaar licht wordt vrijwel ongehinderd doorgelaten. De zonnewarmte (het nabij infrarode deel van het spectrum) wordt opge-vangen in een rij zonnecellen op het dak, Dat levert elektriciteit op voor ei-gen gebruik en teruglevering aan het openbare net.

,,Wil je hem zien draaien!" vraagt fysicus Piet Sonneveld van de Wage-ningen Universiteit en het Research-centrum Glastuinbouw. Hlj zet zijn leesbril op, morrelt in de eiekrrici-teitskast en daar zet het hele gevaarte, vloeroppervlak 100 vierkante meter, zich kalm in treweging. Sonneveld: ,,Voor het invangen van zonne-ener-gie is een noord-zuid orientatie opti-maal. Maar in de praktijk ligt niet el-ke tuinderskas perfect noord-zuid. Door onze proefl<as om zijn eigen as te laten draaien, kunnen we onder-zoeken voor welke posities van de kas het nog de moeite loont om zonnepa-nelen te plaatsen."

Jaarlijks verstookt de Nederlandse tuinbouw lO tot 12 procent van het Nederlandse aardgas. ,,Dat willen we graag verminderen", zegt Sonneveld. ,,Bovendien wordt de zonne-energie

Tuinderals stroomboer

r V e e l tu i n d e r s z i j n n u a l 's t r o o m -b o e r ' . S t e e d s m e e r g r o t e tu i n b o u w -b e d r i j v e n h e b b e n , n e t a l s z i e k e n h u i -zen, kantoren en andere grootver-bruikers, een eigen, meestalop aard gas gestoo kte warmtekracht-centrale die met een hoog rende-ment stroom en warmte produceert. r V o l g e n s h e t C B S h a d d e N e d e r -l a n d s e g l a s t u i n b o u w _{i n 2 0 0 6 e e n} o p g e s t e l d v e r m o g e n v a n 1 , 8 g i g a -watt. De warmtekrachtcentrales in de glastuinbouw produceerden te-zamen 4,3 miljard kWh. Daarvan werd 2,6 miljard kWh teruggeleverd a a n h e t o p e n b a r e n e t . D e t o t a l e N e -d e r l a n -d s e e l e k t r i c i t e i t s p r o d u c t i e i n 2 0 0 6 b e d r o e g 9 9 m i l j a r d k W h .

in de kas slecht benut. Als de zon schijnt, wordt het al snel bloedwarm en die overtollige warmte gaat via de open ramen weer naar buiten. Daar-mee gaat jaarlijks per vierkante meter kas zo'n 30 kuub aardgasequivalen-ten verloren. Wij willen vraag en aan-bod van energie beter op elkaar af-stemmen." "

De modernste kassen hebben al warmtewisselaars. Warmte die over-dag te veel is, wordt's nachts benut, overtollige zomerwarmte wordt in een grondwaterlaag (aquifer) opge-slagen voor gebruik in de winter, R.estwarmte gaat fiaat de buren. ,,Maar als de buren straks zelf ook zo'n systeem hebben, werkt dat niet meer", zegt Sonneveld. ,,Voor de tweede generatie energieleverende kassen zoeken wij de oplossing in le-verirrg van hoogwaard ige ene rgie,zo-als elektriciteit."

Onder een dak vol zonnepanelen staan de planten te veel in het donker. Zelfs onder zogenoemde transparan-te zonnecellen kun je geen komkom-mers of tomaten telen. De oplossing werd gevonden door de

zonnewarm-te zonnewarm-te concentferen.

Na wat stoeien met opgeblazen fo-lie, tunnels en paraboolspiegels ko-zen de Wageningse onderzoekers voor een dakconstructie van koud ge-hard, gebogen gias, bespannen met een folie die het zichtbare licht, onge-veer 45 procent van het spectrum, doorlaat. Dit is het groeilicht, waarop de planten gedijen. De zonnewarmte - dat is de stralingsenergie uit het nabij infrarode deel van het spectrum -wordt gereflecteerd naar een rij zon-nepanelen.

Deze stralingsenergie wordt dertig maal geconcentreerd. De zonnepane-len hangen precies in het brandpunt. Door deze concentratiefactor onder-scheppen zij hooguit een dertigste deel van het zichtbare licht. Met een speciaal computerprogramma, het Rqj trdcing-ptograrnma, is de vorm van de reflector geoptimaliseerd. In de loop van de dag en in de loop van het seizoen verandert de positie van het brandpunt van de gereflecteerde stralingsenergie. De zonnepanelen volgen de zon. Een mechanische arm stuuft ze aan. Ze zljn zo geprogram-meerd dat ze altljd precies in het brandpunt blijven.

Sonneveld schat dat de Elkas een piekvermogen heeft van zo'n 4}Watt energie per vierkante meter zonnepa-neel. Bij bewolkt weer brengen de zonnecellen weinig op, maar dan is er ook minder behoefte aan koeling. De jaaropbrengst is circa 20 kilowattuur per vierkante meter zonnepaneel aan stroom, plus 100 kilowarruur aan warmte. ,,onze extfa investering be-draagt grofweg 150 tot 250 euro per vierkante meter kas. De afschrijvings-termijn is zeven tot tien jaar, voor zonne-energie tamelijk kort. Om het rendabel te maken voor de tuinder moet de prijs nog wel omlaag. Je hunt ook mooie combinaties mahen met drijvende kassen, die met de zon [tee-draaien."

..6& Lees meer over de Elkas via t # n r c n e x t . n l / l i n k s

l

I