6 Kleio7
De republiek in een tijd van vorsten
Politieke, religieuze en economische (voor)geschiedenis
van de Republiek 1477-1702 en haar internationale context
Begin-jaar 1477 1555 POLItIEk Particularisme n centralisme Habsburg: vorsten willen centralisatie karel V benoemt landvoogd + 3 centrale raden i i i ↓ *1555 Filips II *1566 Smeekschrift Beeldenstorm * 1567 komst Alva OPSTAND tegen Filips II, o.l.v. Willem van Oranje * 1576 Pacificatie
van Gent
* 1579 Unie van
Atrecht; Unie van Utrecht * 1580 Oranje vogelvrij * 1581 Plakkaat van Verlatinghe na Anjou+Leicester: * 1588 REPUBLIEK DER 7 VERENIGDE NEDERLANDEN EcONOmIE Vrijhandel n handelsbarrières Vlaamse en Brabantse steden bloeien in handelsnetwerk In Holland komt commerciële landbouw op Moedernegotie levert graan i belastingen handelsblokkades plan 10e Penning gggVERZET Economische groei, boerenvrijheidg schaalvergroting landbouw (=contrast met ENG: grootgrondbezit, en met FR: adel gericht op traditionele landbouw) Gewestelijke tolbarrières maar: Holland+Zeeland = eenheidsmarkt 1585 Val Antwerpeng Holland met Amsterdam centrum wereldhandel RELIGIE Godsdienstvrijheid n staatsgodsdienst REFORMATIE kath.nprot. Humanisme (Erasmus) Vorsten (Karel V) onderdrukken andersdenkenden 1555 (Duitse Rijk:) Godsdienstvrede van Augsburg Calvinisme groeit Willem van Oranje bepleit tolerantie. Dit botst met macht van orthodox-protestanten; beide toch samen in de strijd tegen Filips
Unie van Utrecht:
geloofsvrijheid; praktijk = gewetensvrijheid voor allen, maar eredienst alleen toegestaan aan calvinisten, dus niet aan katholieken, lutheranen, doopsgezinden, joden Ondertussen in Frankrijk 1e ideeën absolutisme Vervolging protestanten Strijd tussen katholieken en protestanten (=hugenoten) 1572 Bloedbruiloft, maar Hendrik van Navarra ontkomt burgeroorlog tot 1598 Ondertussen in Engeland Rol Parlement 1536 Anglicaanse Kerk staatskerk (Hendrik VIII) bij toerbeurt vervolging protestanten en katholieken Onrust tussen katholieken en protestanten Elizabeth I schept rust en orde g
Einde ketter-vervolgingen, ondanks druk uit Rome en Spanje
ENG. handelt o.a. op de Levant Belofte regionale autonomieg
Kleio7 7
De republiek in een tijd van vorsten
Politieke, religieuze en economische (voor)geschiedenis
van de Republiek 1477-1702 en haar internationale context
Begin-jaar1588 1648 1702 POLItIEk * 1588 ondergang Armada tegen de Republiek en ENG (Elizabeth) - prins maurits; - landsadvocaat Oldenbarnevelt
Deductie van Vrancken
legde soevereiniteit bij de Staten.
REP. = statenbond, maar Holland domineert * 1609-1621 12-jarig Bestand: machtsstrijd Maurits n Oldenbarnevelt (deze wordt in 1619 onthoofd) * 1625-47 prins Frederik Hendrik (Stedendwinger) verovert de a.s. Generaliteitslanden * 1648 Vrede van Münster (Willem II 1647-1650) 1e Stadhouderloze Tijdperk 1650-1672 staatsgezinden n prinsgezinden. raadspensionaris Johan de Witt is op hand van regenten * 1672 RAMPJAAR; REP overeind door waterlinie, Willem III en michiel de Ruyter - Willem III smeedt coalities tegen FR v.a. 1688 personele unie met ENG (- 2e Stadhouderloze Tijdperk 1702-1747) EcONOmIE ECONOMISCHE GROEI Handelsbloei: Wisselbank en Beurs Amsterdam VOC: handels-nederzettingen (net als bij East India
Company van ENG)
WIC: kaapvaart en ∆-handel
Hugo de Groot:
Mare Liberum =
vrije zee
REP krijgt hinder van mercantilisme van FR (importheffingen) en ENG (1651 Act of
Navigation)
Handel loopt terug schulden g minder geld voor landsverdediging RELIGIE Orthodox-protestanten overhand Arminianen n Gomaristen Oldenbarnevelt: Scherpe Resolutie 1618 Synode van Dordrecht Tolerant klimaat relatieve gewetensvrijheid Descartes Spinoza Ondertussen in Engeland 1596 drievoudig verbond ENG + FR + REP n SP East India Company Band Stuart-Oranje: huwelijk Willem II ymary Burgeroorlog (1642-1649) karel I onthoofd cromwell Lord Protector 1660 karel II, afhankelijk van Parlement 1672 aanval op REP met FR 1688 Glorious Revolution: William III & mary n Jacobus II Bill of Rights Parl. monarchie Ondertussen in Frankrijk drievoudig ver-bond ENG + FR + REP n SP 1598 Hendrik IV: Edict v. Nantes 1618-1648 Dertigjarige oor-log in Dl.: FR steunt prot., SP. steunt kath. v.a. 1661: Lodewijk XIV regeert volgens regels van het absolutisme i + begeert de Zuidelijke Nederlanden 1672 aanval op REP met ENG
coalitieoorlogen: FR hegemonie voorkomen door Willem III
© Jan van Oudheusden
Dit schema is ook te vinden op www.vgnkleio.nl/kleio.
