ETE-AK-2011-HAV0-1-c

(1)

Correctievoorschrift HAVO

2011

tijdvak 1 vrijdag 13 mei 07.30 - 10.30 uur

Aardrijkskunde

Inzenden scores

Verwerk de scores van alle kandidaten in het bijgeleverde programma Wolf. Zend de gegevens uiterlijk woensdag 8 juni 2011 elektronisch naar het ETE.

(2)

Het correctievoorschrift bestaat uit: 1 Regels voor de beoordeling 2 Algemene regels

3 Vakspecifieke regels 4 Beoordelingsmodel

1 Regels voor de beoordeling

Het werk van de kandidaten wordt beoordeeld met inachtneming van de artikelen 30, 31 en 32 van het Landsbesluit v.w.o.-h.a.v.o.-v.s.b.o. d.d. 23-06-2008 (PB. 2008, no. 54). Voor de beoordeling zijn de volgende passages van bovenvermelde artikelen van het Landsbesluit van belang:

1 De directeur doet het gemaakte werk met een exemplaar van de opgaven, de beoordelingsnormen en het proces-verbaal van het examen toekomen aan de examinator. Deze kijkt het werk na en zendt het met zijn beoordeling aan de directeur. De examinator past de beoordelingsnormen en de regels voor het toekennen van scorepunten toe die zijn gegeven door het ETE (Examenbureau). 2 De directeur doet de van de examinator ontvangen stukken met een exemplaar van

de opgaven, de beoordelingsnormen, het proces-verbaal en de regels voor het bepalen van de score onverwijld aan de gecommitteerde toekomen.

3 De gecommitteerde beoordeelt het werk zo spoedig mogelijk en past de beoordelingsnormen en de regels voor het bepalen van de score toe die zijn gegeven door het ETE (Examenbureau).

4 De examinator en de gecommitteerde stellen in onderling overleg het aantal scorepunten voor het centraal examen vast.

5 Komen zij daarbij niet tot overeenstemming, dan wordt het aantal scorepunten bepaald op het rekenkundig gemiddelde van het door ieder van hen voorgestelde aantal scorepunten, zo nodig naar boven afgerond.

2 Algemene regels

Voor de beoordeling van het examenwerk zijn de volgende bepalingen van toepassing: 1 De examinator vermeldt op een lijst de namen en/of nummers van de kandidaten,

het aan iedere kandidaat voor iedere vraag toegekende aantal scorepunten en het totaal aantal scorepunten van iedere kandidaat.

2 Voor het antwoord op een vraag worden door de examinator en door de gecommitteerde scorepunten toegekend, in overeenstemming met het beoordelingsmodel. Scorepunten zijn de getallen 0, 1, 2, .., n, waarbij n het

maximaal te behalen aantal scorepunten voor een vraag is. Andere scorepunten die geen gehele getallen zijn, of een score minder dan 0 zijn niet geoorloofd.

3 Scorepunten worden toegekend met inachtneming van de volgende regels: 3.1indien een vraag volledig juist is beantwoord, wordt het maximaal te behalen

aantal scorepunten toegekend;

3.2indien een vraag gedeeltelijk juist is beantwoord, wordt een deel van de te behalen scorepunten toegekend, in overeenstemming met het

(3)

toegekend naar analogie of in de geest van het beoordelingsmodel;

3.4indien slechts een voorbeeld, reden, uitwerking, citaat of andersoortig antwoord gevraagd wordt, wordt uitsluitend het eerstgegeven antwoord beoordeeld; 3.5indien meer dan een voorbeeld, reden, uitwerking, citaat of andersoortig

antwoord gevraagd worden, worden uitsluitend de eerstgegeven antwoorden beoordeeld, tot maximaal het gevraagde aantal;

3.6indien in een antwoord een gevraagde verklaring of uitleg of afleiding of

berekening ontbreekt dan wel foutief is, worden 0 scorepunten toegekend tenzij in het beoordelingsmodel anders is aangegeven;

3.7indien in het beoordelingsmodel verschillende mogelijkheden zijn opgenomen, gescheiden door het teken /, gelden deze mogelijkheden als verschillende formuleringen van hetzelfde antwoord of onderdeel van dat antwoord;

3.8indien in het beoordelingsmodel een gedeelte van het antwoord tussen haakjes staat, behoeft dit gedeelte niet in het antwoord van de kandidaat voor te komen.

4 Het juiste antwoord op een meerkeuzevraag is de hoofdletter die behoort bij de juiste keuzemogelijkheid. Voor een juist antwoord op een meerkeuzevraag wordt het in het beoordelingsmodel vermelde aantal punten toegekend. Voor elk ander antwoord worden geen scorepunten toegekend. Indien meer dan een antwoord gegeven is, worden eveneens geen scorepunten toegekend.

5 Een fout mag in de uitwerking van een vraag maar een keer worden aangerekend, tenzij daardoor de vraag aanzienlijk vereenvoudigd wordt en/of tenzij in het beoordelingsmodel anders is vermeld.

6 Een zelfde fout in de beantwoording van verschillende vragen moet steeds opnieuw worden aangerekend, tenzij in het beoordelingsmodel anders is vermeld.

7 Indien de examinator of de gecommitteerde meent dat in een examen of in het beoordelingsmodel bij dat examen een fout of onvolkomenheid zit, beoordeelt hij het werk van de kandidaten alsof examen en beoordelingsmodel juist zijn. Hij dient de fout of onvolkomenheid wel mede te delen aan het ETE. Het is niet toegestaan zelfstandig af te wijken van het beoordelingsmodel. Met een eventuele fout wordt bij de definitieve normering van het examen door het ETE rekening gehouden.

8 Scorepunten worden toegekend op grond van het door de kandidaat gegeven antwoord op iedere vraag. Er worden geen scorepunten vooraf gegeven. 9 Het cijfer voor het centraal examen wordt als volgt verkregen.

Eerste en tweede corrector stellen de score voor iedere kandidaat vast. Deze score wordt meegedeeld aan de directeur.

De directeur stelt het cijfer voor het centraal examen vast op basis van de regels voor omzetting van score naar cijfer. Dit cijfer kan afgelezen worden uit

omzettingstabellen die beschikbaar worden gesteld door het ETE na de bepaling van de definitieve cesuur.

3 Vakspecifieke regels

Voor dit examen Aardrijkskunde Havo 2011 eerste tijdvak kunnen maximaal 67 scorepunten worden behaald. Het examen bestaat uit 44 vragen.

(4)

4 Beoordelingsmodel

Opgave 1 - Actieve aarde op IJsland

1 maximumscore 1

GB 76A / GB 76B

• De platen bewegen uit elkaar 1

• waardoor magma vanuit de aardmantel (via breuken) in de vorm van

lava uitstroomt over aardkorst. 1

effusief eruptietype

De aanwezigheid van een hotspot onder IJsland.

• jong 1

Uit de toelichting moet blijken:

• Als gevolg van het uit elkaar bewegen van de platen wordt er op IJsland steeds nieuw land gevormd en/of IJsland bestaat uit vulkanisch

gesteente. 1

• Gebied D 1

Uit de verduidelijking moet blijken dat:

• Lucht beweegt van een maximum naar een minimum en heeft daarbij op het noordelijk halfrond een afwijking naar rechts. Dit levert in de

gegeven situatie een noordwestelijke luchtstroming op. 1

• In het zuiden en westen van IJsland valt meer neerslag dan in het

noorden en oosten. 1

• IJsland heeft overwegend zuidwestelijke wind

waardoor het zuidwesten de loefzijde (stuwingneerslag) en het

noordoosten de lijzijde (regenschaduw) vormt. 1

(5)

Vraag Antwoord Scores

IJsland ligt in de invloed van de Noord-Atlantische drift, een relatief warme zeestroom, terwijl in Canada sprake is van een relatief koude zeestroom. Opmerking: Voor deze vraag kan alleen 0 of twee gescoord worden. De vergelijking moet volledig zijn voor het toekennen van de punten.

Opgave 2 - De grote groene muur in Afrika

20 - 30° breedte (maximale afwijking 3°)

• In woestijngebieden overheerst hoge luchtdruk 1

• met een dalende luchtbeweging. 1

Eén van de volgende: Tuareg, Fulani, Dinka, Nuer

Op het moment dat het milieu niet meer kan voorzien in hun bestaan, trekken de volkeren verder, zodat het milieu zich kan herstellen. Alle antwoorden die duiden op een duurzaam gebruik van hun leefomgeving.

• Geen of nauwelijks 1

• Nomaden zijn grotendeels zelfvoorzienend en dragen dus niet bij aan

het BNP 1

• demografisch: door de bevolkingsgroei is er steeds meer ruimte nodig om hun leefwijze vast te houden (er is steeds minder ruimte

beschikbaar) / door de migratie naar de stad. 1 • sociaal-cultureel: nomaden geven hun traditionele levenswijze op

onder invloed van culturen van buitenaf / verhoging van sociale status door het opgeven van deze leefwijze. 1 • politiek: vastleggen en handhaven van grenzen en/of gedwongen

vestiging / geringe politieke invloed door de kleine omvang van de

(6)

• bijdrage leveren aan het tegengaan van klimaatveranderingen - globaal • tegengaan uitbreiding woestijnen – regionaal

Voor het noemen van beide milieuproblemen maximaal 1 punt. Het benoemen van de juiste schaalniveaus van de milieuproblemen maximaal 1 punt.

volgens GB 195C tussen de neerslaglijnen 250 en 500 mm (Dakar-Khartoum)

Voorkomen van aantasting van de aanplant door houtkap/ vormen van landbouw/veeteelt en/of voorkomen van problemen met betrekking tot landonteigening.

• Afname van vluchtelingenstromen in deze zone als gevolg van

heersende of dreigende hongersnoden. 1 • Hongersnoden komen minder frequent voor door behoud van

landbouwgrond. 1

• Door de grote (politieke, economische, etnische en culturele) tegenstellingen zijn er uiteenlopende belangen

en is samenwerking moeizaam en tijdrovend. 1 • Een groot aantal landen (die soms in conflict met elkaar zijn) zodat

afstemming veel tijd kost. 1

Opgave 3 - Globalisering

Triade

Er is sprake van arbeidsintensieve bedrijven die gebaat zijn bij lage lonen.

• India of Singapore 1

(7)

Uit de redenering moet blijken dat in het land waar outsourcing plaatsvindt: • slechts een klein deel van de economie gemoderniseerd wordt terwijl 1 • daarnaast de traditionele sector blijft bestaan. 1

• Periferielanden exporteren vooral grondstoffen en brandstoffen 1 • Centrumlanden hebben vooral gemengde economieën en/of exporteren

industriële producten. 1

(Dit duidt op een internationale arbeidsverdeling.)

Brazilië, Rusland, India, China, Mexico, Indonesië, Turkije Alle landen moeten genoemd worden om een punt toe te kennen.

• toename van werkgelegenheid 1

• positief effect op de handels- en betalingsbalans/ spin-off effecten naar andere sectoren/ verkleinen afhankelijkheid of een antwoord dat duidt op een voordeel van importsubstitutie 1

• Importsubstitutie gaat vaak samen met protectionisme. 1 • Dit belemmert een vrije wereldhandel. 1

Twee van de volgende maatregelen: • economische zones creëren

• aanpassing arbeids- en milieuwetgeving • subsidies

• belastingklimaat • aanleg infrastructuur

• (of antwoorden die hierop duiden)

per juiste maatregel 1

Twee van de volgende nadelige gevolgen: • afroming winsten naar buitenland • vergroten van de afhankelijkheid • aantasting milieu

• moderne slavernij • weinig spin-off

(8)

• Vanuit de politieke dimensie: instabiele regeringen/ corruptie/ conflicten 1 • Vanuit de sociaal-culturele dimensie: laag opleidingsniveau/ matig

arbeidsethos/ analfabetisme 1

Opgave 4 - Hazardmanagement in het Caribisch gebied

Kick-’em-Jenny werd gevormd onder het wateroppervlak en is nog steeds niet zichtbaar.

• De Atlantische plaat schuift onder de Caribische plaat (subductie). 1

Doordat Hawaï zich op een grote afstand/ in een andere oceaan bevindt wordt het moeilijker om te reageren op lokale situaties in het Caribisch gebied.

• Economische dimensie: weinig geld beschikbaar; belangenverschillen tussen de verschillende eilanden die leiden tot de discussie over de

mate waarin elk land moet bijdragen 1 • Sociaal-culturele dimensie: verscheidenheid tussen de eilanden op het

gebied van taal, religie, opleidingsniveau 1

Overbelasting van de infrastructuur (voorbeelden hiervan)/ paniek/ plundering/ congestie/ een antwoord dat hierop duidt

• Puerto Rico 1

• Puerto ligt dicht bij een subductiezone en/of Puerto Rico ligt onbeschut tegen de gevolgen van seismische activiteit in de Atlantische Oceaan,

in tegenstelling tot Aruba. 1

• Positief: De toerist waant zich veilig in tsunamigevoelige gebieden. 1 • Negatief: De toerist kan voor andere bestemmingen kiezen indien hij/zij

(9)

Opgave - 5 Venezuela

• positief, 1

• de waarde van de uitvoer is groter dan de waarde van de invoer. 1 (uitvoer ≥23 miljard, invoer ≥11 miljard euro)

Uit de redenering moet blijken dat

Chavez een eerlijke verdeling van de welvaart beloofde in een land met grote inkomensongelijkheid.

• Voordeel: Er wordt een vergelijking gemaakt op basis van

verschillende indicatoren, hetgeen een nauwkeuriger beeld geeft van de mate van ontwikkeling van een land. 1 • Nadeel: Er zijn veel meer indicatoren die bij de vergelijking betrokken

kunnen worden. 1

• Een groot deel van de inkomsten van Venezuela is afkomstig uit olie-export. Bij een daling van de waarde, zal het BNP absoluut en per

inwoner dalen. Zodoende daalt het HDI-cijfer van Venezuela. 1

• Het zuiden wordt gekenmerkt door een hoge neerslag en een hoge temperatuur, waardoor er sprake is van een grote mate van

uitspoeling. De bovenste bodemlaag bevat hierdoor weinig

voedingsstoffen en is onvruchtbaar. 1 • In de Llanos is er door de geringere neerslag minder uitspoeling, terwijl

riviersedimenten de bodemvruchtbaarheid vergroten. 1

Twee van de volgende voorbeelden: • kunstmest

• betere gewassen • irrigatiewerken • insectenbestrijding

• andere antwoorden die duiden op toepassing van de

wetenschappelijke kennis in de landbouw of andere antwoorden die duiden op toepassing van de wetenschap in de landbouw die geen gevolgen hebben voor de werkgelegenheid

(10)

herverdeling van de landbouwgrond

5 Bronvermeldingen

bron 1 www.knmi.nl/kd/daggegevens/weerkaarten/index.cgi?year= 2010&month =4&day=17&hour=18#hiero

bron 2 en 3 Telegraaf donderdag 17 juni 2010 bron 4 http://chrisharrison.net

bron 5 http://www.internetworldstats.com/stats.htm bron 6 http://antillen.nu/content/view/2271/160/

bron 7 http://www.scielo.org.mx bron 8 http://www.fao.org