ETE-AK-VWO-2016-1-c

(1)

Correctievoorschrift VWO

2016

tijdvak 1 vrijdag 27 mei 07.30 - 10.30 uur

aardrijkskunde

Inzenden scores

Verwerk de scores van alle kandidaten in het bijgeleverde programma Wolf. Zend de gegevens uiterlijk dinsdag 7 juni 2016 elektronisch naar het ETE.

(2)

Het correctievoorschrift bestaat uit: 1 Regels voor de beoordeling 2 Algemene regels

3 Vakspecifieke regels 4 Beoordelingsmodel

1 Regels voor de beoordeling

Het werk van de kandidaten wordt beoordeeld met inachtneming van de artikelen 30, 31 en 32 van het Landsbesluit v.w.o.-h.a.v.o.-v.s.b.o. d.d. 23-06-2008 (PB. 2008, no. 54). Voor de beoordeling zijn de volgende passages van bovenvermelde artikelen van het Landsbesluit van belang:

1 De directeur doet het gemaakte werk met een exemplaar van de opgaven, de beoordelingsnormen en het proces-verbaal van het examen toekomen aan de examinator. Deze kijkt het werk na en zendt het met zijn beoordeling aan de directeur. De examinator past de beoordelingsnormen en de regels voor het toekennen van scorepunten toe die zijn gegeven door het ETE (Examenbureau). 2 De directeur doet de van de examinator ontvangen stukken met een exemplaar van

de opgaven, de beoordelingsnormen, het proces-verbaal en de regels voor het bepalen van de score onverwijld aan de gecommitteerde toekomen.

3 De gecommitteerde beoordeelt het werk zo spoedig mogelijk en past de beoordelingsnormen en de regels voor het bepalen van de score toe die zijn gegeven door het ETE (Examenbureau).

4 De examinator en de gecommitteerde stellen in onderling overleg het aa ntal scorepunten voor het centraal examen vast.

5 Komen zij daarbij niet tot overeenstemming, dan wordt het aantal scorepunten bepaald op het rekenkundig gemiddelde van het door ieder van hen voorgestelde aantal scorepunten, zo nodig naar boven afgerond.

2 Algemene regels

Voor de beoordeling van het examenwerk zijn de volgende bepalingen van toepassing: 1 De examinator vermeldt op een lijst de namen en/of nummers van de kandidaten,

het aan iedere kandidaat voor iedere vraag toegekende aantal scorepunten en het totaal aantal scorepunten van iedere kandidaat.

2 Voor het antwoord op een vraag worden door de examinator en door de gecommitteerde scorepunten toegekend, in overeenstemming met het beoordelingsmodel. Scorepunten zijn de getallen 0, 1, 2, .., n, waarbi j n het

maximaal te behalen aantal scorepunten voor een vraag is. Andere scorepunten die geen gehele getallen zijn, of een score minder dan 0 zijn niet geoorloofd.

3 Scorepunten worden toegekend met inachtneming van de volgende regels: 3.1 indien een vraag volledig juist is beantwoord, wordt het maximaal te behalen

aantal scorepunten toegekend;

3.2 indien een vraag gedeeltelijk juist is beantwoord, wordt een deel van de te behalen scorepunten toegekend, in overeenstemming met het

beoordelingsmodel;

3.3 indien een antwoord op een open vraag niet in het beoordelingsmodel voorkomt en dit antwoord op grond van aantoonbare, vakinhoudelijke argumenten als

(3)

toegekend naar analogie of in de geest van het beoordelingsmodel;

3.4 indien slechts een voorbeeld, reden, uitwerking, citaat of andersoortig antwoord gevraagd wordt, wordt uitsluitend het eerstgegeven antwoord beoordeeld; 3.5 indien meer dan een voorbeeld, reden, uitwerking, citaat of andersoortig

antwoord gevraagd worden, worden uitsluitend de eerstgegeven antwoorden beoordeeld, tot maximaal het gevraagde aantal;

3.6 indien in een antwoord een gevraagde verklaring of uitleg of afleiding of

berekening ontbreekt dan wel foutief is, worden 0 scorepunten toegekend te nzij in het beoordelingsmodel anders is aangegeven;

3.7 indien in het beoordelingsmodel verschillende mogelijkheden zijn opgenomen, gescheiden door het teken /, gelden deze mogelijkheden als verschillende formuleringen van hetzelfde antwoord of onderdeel van dat antwoord;

3.8 indien in het beoordelingsmodel een gedeelte van het antwoord tussen haakjes staat, behoeft dit gedeelte niet in het antwoord van de kandidaat voor te komen.

4 Het juiste antwoord op een meerkeuzevraag is de hoofdletter die behoort bij de juiste keuzemogelijkheid. Voor een juist antwoord op een meerkeuzevraag wordt het in het beoordelingsmodel vermelde aantal punten toegekend. Voor elk ander antwoord worden geen scorepunten toegekend. Indien meer dan een antwoord gegeven is, worden eveneens geen scorepunten toegekend.

5 Een fout mag in de uitwerking van een vraag maar een keer worden aangerekend, tenzij daardoor de vraag aanzienlijk vereenvoudigd wordt en/of tenzij in het

beoordelingsmodel anders is vermeld.

6 Een zelfde fout in de beantwoording van verschillende vragen moet steeds opnieuw worden aangerekend, tenzij in het beoordelingsmodel anders is vermeld.

7 Indien de examinator of de gecommitteerde meent dat in een examen of in het beoordelingsmodel bij dat examen een fout of onvolkomenheid zit, b eoordeelt hij het werk van de kandidaten alsof examen en beoordelingsmodel juist zijn. Hij dient de fout of onvolkomenheid wel mede te delen aan het ETE. Het is niet toegestaan zelfstandig af te wijken van het beoordelingsmodel. Met een eventuele fout word t bij de definitieve normering van het examen door het ETE rekening gehouden.

8 Scorepunten worden toegekend op grond van het door de kandidaat gegeven antwoord op iedere vraag. Er worden geen scorepunten vooraf gegeven. 9 Het cijfer voor het centraal examen wordt als volgt verkregen.

Eerste en tweede corrector stellen de score voor iedere kandidaat vast. Deze score wordt meegedeeld aan de directeur.

De directeur stelt het cijfer voor het centraal examen vast op basis van de regels voor omzetting van score naar cijfer. Dit cijfer kan afgelezen worden uit

omzettingstabellen die beschikbaar worden gesteld door het ETE na de bepaling van de definitieve cesuur.

3 Vakspecifieke regels

Voor dit examen Aardrijkskunde VWO 2016 eerste tijdvak kunnen maximaal 69 scorepunten worden behaald. Het examen bestaat uit 36 vragen.

(4)

Vraag Antwoord Scores

4 Beoordelingsmodel

Opgave 1 De hydrologie van Bangladesh

1 maximumscore 2

• Botsing van India/ Indisch-Australische plaat met Eurazië, 1

• met plooiing als gevolg. 1

• Verwering: afbraak van gesteente/ reliëf in het Himalayagebergte. 1 • Erosie: verweringsmateriaal wordt verplaatst naar lagergelegen

gebieden 1

• Sedimentatie: afzettingen van het verplaatste materiaal vormen een

delta/ Bangladesh. 1

In de zomer voeren de rivieren meer water als gevolg van smeltwater.

• Tijdens de zomermaanden (juni, juli en augustes). 1 • Zomer: aanlandige moesson zorgt voor veel regen. 1 • Wet van Buys Ballot: op het land heerst in de zomer een lage

drukgebied en op zee een hogedrukgebied: de lucht gaat van een maximum (de zee) naar een minimum (land). 1

• Voordeel: Rivieren zetten (door overstromingen) vruchtbaar slib af

(op de bodem of in de delta). 1

• Nadeel: oogsten gaan verloren/ landdegradatie. 1

• Oorzaak: Grote bevolkingsdruk leidt tot toenemende houtkap/ steeds

intensiever bodemgebruik. 1

• Gevolg: Snellere bodemerosie (met groter risico op overstromingen). 1 OF:

• Oorzaak: Grote bevolkingsdruk leidt tot ruimtegebrek. 1 • Gevolg: Men gaat wonen op plekken met een groot risico voor

overstromingen. 1

Bangladesh heeft weinig reliëf.

(5)

• Verzilting. 1

• Zeespiegelstijging leidt tot een grotere kans op overstromingen

vanuit zee/ het infiltreren van zout in het grondwater. 1

• In droge periodes houdt India het aangevoerde rivierwater vast voor

eigen gebruik. 1

• In natte periodes is India in staat om het gevaar op overstromingen te verminderen/ vergroten door waterregulatie toe te passen. 1

Opgave 2 Frankrijk: cultuur en demografie

Amerikanisering/ diffusie/ globalisering/ acculturatie/ McDonaldisering/ nationalisme/ patriotisme/ chauvinisme/ integratie/ segregatie.

Per begrip met een juiste omschrijving: 1 scorepunt toekennen.

Twee juiste begrippen zonder omschrijving: maximaal 1 scorepunt toekennen .

• Oorzaak: Frankrijk had kolonies waar de Islam de belangrijkste

godsdienst is/ veel invloed heeft. 1 • Gevolg: Mensen uit deze landen migreerden naar Frankrijk (en

namen hun culturele kenmerken, zoals godsdienst, mee). 1

• Culturele dimensie: Elke verklaring die ingaat op de vaak ondergeschikte positie van de allochtone vrouw, rol van de

godsdienst/ kinderen zijn een zegen van god, de lagere leeftijd om te

trouwen. 1

• Sociaaleconomische dimensie: Elke verklaring die ingaat op de rol van de lagere opleiding, de slechtere positie op de arbeidsmarkt, het lagere inkomensniveau van de allochtonen. 1 • Cultureel OF sociaaleconomisch: relatief lage opleidingsniveau van de

allochtone vrouw is tevens correct.

Drie van de onderstaande waarden, voor samen 1 punt:

• vrijheid (van meningsuiting), tolerantie, democratie/ de mensenrechten/ gelijkheid of antwoorden die hier op duiden. 1 • vrijheid van meningsuiting/ persvrijheid. 1

(6)

• Tegenstanders: minder vluchtelingen toelaten, omdat tussen de

vluchtelingen ook terroristen meekomen. 1 • Voorstanders: de vluchtelingen zijn ook op de vlucht voor IS/ de

aanslagplegers zijn (ook) Europeanen/ Europa moet zich niet bang laten maken door terroristen/ Frankrijk bombardeert de IS ook, dat veroorzaakt ook een vluchtelingenstroom. 1

Voorbeelden van juiste antwoorden, voor elk 1 punt:

Westerse landen (met bevriende landen in rest van de wereld) gaan meer samenwerken om terrorisme te bestrijden, meer informatie-uitwisseling (Interpol/Europol), meer wapenleveranties, meer samenwerking in de opvang van vluchtelingen.

16 maximumscore 2 1 - E 2 - C 3 - A 4 - D 5 - B

5/4 juiste antwoorden: 2 punten 3/2 juiste antwoorden: 1 punt 1/0 juiste antwoorden: 0 punten

• Asielzoekers zijn relatief jong/ zijn in productieve leeftijdsklasse. 1 • Opname van deze groep in de bevolking leidt tot vergroening/

toename aandeel jongeren/ tegengaan verdere vergrijzing. 1

Opgave 3 Vulkanisme in de Middellandse Zee

• Jonge vulkaan: steil/ onbegroeid/ vulkanische activiteit 1 • Actieve vulkaan: rookpluimen/ as/ lava 1

Uit het antwoord moet blijken dat

• door de aardbeving een verhoogde druk in het magma (onder de

vulkaan) ontstond. 1

(7)

• Oorzaak: Als de korst naar elkaar toe beweegt, komt er eerst subductie, (zwaardere gedeelte van de zeebodem schuift naar beneden). 1 • Gevolg: Het proces van smelten en omhoogstijgen van magma duurt

langer. (Deze processen kosten tijd). 1

Zoutafzettingen worden gevormd als een zee verdampt.

Erosiegeulen in de Straat van Gibraltar/ Afzettingen die door stromend water zijn afgezet/ Diepe (erosie) geulen op de zeebodem, (veroorzaakt door stromend water).

• Oorzaak: Een ijstijd/ glaciaal. 1

• Gevolg: Tijdens een ijstijd is er sprake van een relatieve lage zeespiegel. 1

Opgave 4 Zuidoost-Azië: Alfabetisering in Indonesië

Twee van de volgende, voor elk 1 punt:

 Indonesië bestaat uit vele eilanden;

 Indonesië heeft veel reliëf;

 In de regio zijn zeestromen/moessonwinden (wat transport kan belemmeren).

• Analfabetisme vergroot kans op werkloosheid en armoede. 1 • Arme groepen zijn meer geneigd te ontbossen voor zelfvoorziening

of om aan geld te komen. / Alfabetisering vergroot de kennis over

ecosystemen/ landdegradatie 1

Nation building.

Uit het antwoord moet blijken dat:

• in dichtbevolkte gebieden het analfabetisme (over het algemeen)

lager/of andersom is. 1

(8)

Argument voor: De Human Development Index (HDI) wordt direct

beïnvloed door de alfabetiseringsgraad. 1 Argument tegen: De Human Development Index (HDI) is niet alleen

afhankelijk van de alfabetiseringsgraad, maar is ook afhankelijk van de levensverwachting/ gezondheidszorg en het inkomen. 1

Voorbeelden van een juiste uitleg zijn:

• Economische activiteiten, worden (als gevolg van een verschil in loonniveau) vanuit Singapore verplaatst naar Indonesië/

investeringen in hotels, 1

• waardoor de werkgelegenheid/ welvaart in deze gebieden toeneemt. 1 OF:

• In het welvarende Singapore is veel vraag naar grondstoffen/

halffabricaten, 1

• waardoor er kansen zijn voor Indonesië om deze te leveren. 1 OF:

• Arbeidsmigratie vanuit Indonesië naar Singapore, 1

• met geldzendingen als gevolg 1

Gezien het aantal inwoners van Singapore, toerisme vanuit Singapore naar Indonesië niet goed rekenen.

Opgave 5 Toerisme in Zuidoost-Azië en het Caribisch gebied

Voorbeelden van juiste kenmerken (bij beide kenmerken 2 voorbeelden noemen): • Fysisch-geografisch: niet vervuilde zee/ mooie stranden/ warm

aantrekkelijk klimaat, veel zon, mooie natuur. 1 • Sociaal-geografisch: rijke cultuur/ variatie/ dans/ muziek/ eten,

historische monumenten/ vriendelijke mensen, mooie hotels/ koloniale banden met Europa/ lage kosten (goedkoop). 1 Opmerking: Indien de begrippen fysisch-geografisch en sociaal-geografisch onjuist zijn gebruikt, wordt geen punt toegekend.

bomaanslagen (bijvoorbeeld bij hotels en discotheek in Bali in o.a. 2002 en 2008)/ interne opstanden/ etnische spanningen.

(9)

• China en India, 1

• Uit de bron blijkt dat de toeristenstroom uit deze landen (in de

periode 2007 – 2011) elk jaar is gestegen. 1 • Demografisch: grote bevolkingsaantallen. 1 • Economisch: snelle economische groei/ stijging welvaart: meer

mensen die op vakantie gaan/ neemt het aantal toeristen toe. 1

• Cuba zal meer bezoekers uit de VS ontvangen. 1 • De twee landen onderhouden weer politieke en andere banden./ 1

Het Amerikaanse embargo zal hoogstwaarschijnlijk worden opgeheven.

Juiste nadelen zijn, twee van de volgende, voor elk 1 punt:

 Afhankelijkheid van buitenlandse kapitaal/ wegvloeien van de winsten;

 Eenzijdigheid wanneer er geen andere bronnen van inkomsten zijn/ kwetsbare economie;

 Ecologische kwetsbaarheid (als gevolg van toegenomen verkeer);

 Toename bevolkingsdruk/ ruimtegebrek/ vervuiling/ ontbossing. Opmerking: Afhankelijkheid en Eenzijdigheid als alleenstaand begrip ook goed rekenen.

Voorbeelden van juiste argumenten zijn, twee van de volgende, voor elk 1 punt:

 Door afname van de relatieve afstanden/ schaalvergroting van

transport/ goedkopere vliegtarieven is er een toename van mobiliteit.

 Door de verbetering van telecommunicatie kan er meer reclame gemaakt worden, mensen krijgen meer informatie over de gebieden.

 Door een toenemend aantal verbindingen ontstaan meer mogelijkheden.

Opmerking: Vraag en antwoord komen niet overeen! Als een leerling 1 argument noemt worden 2 punten toegekend.

Welvaart in de ASEAN landen is toegenomen, waardoor meer mensen op reis gaan.