169 PEDAGOGISCHE STUDIËN 2004 (81) 169-170
Dat het thema “sleutelen aan gelijke onder-wijskansen” momenteel een ‘hot item’ is in Vlaanderen behoeft weinig verduidelijking. In het spoor van het midden 2002 goedge-keurde “Decreet betreffende gelijke onder-wijskansen I” zijn heel wat scholen voor basis- en secundair onderwijs druk in de weer met het concretiseren en het implementeren van een schooleigen gelijke-onderwijskan-senbeleid. Tegelijk moeten de Lokale Over-legplatforms (LOP’s) voortaan waken over de realisatie van optimale leer- en ontwikke-lingskansen voor alle kinderen of jongeren binnen een bepaalde regio, en aldus ook het inschrijvingsrecht van iedere leerling in de school naar keuze helpen vrijwaren. Bij “ge-gronde” weigering van een leerling zal het LOP daartoe mede toezien op de vlotte “doorverwijzing” van de leerling naar een andere school. Natuurlijk dient er op vlak van de daadwerkelijke realisering van gelijke onderwijskansen schoolintern en schoolover-stijgend nog heel wat leergeld betaald te wor-den, en dus is de belangstelling voor initiatie-ven die dit thema aansnijden zeer groot.
Ook het succes van de studiedag “Naar meer gelijke kansen in en door onderwijs” die het Vlaams Forum voor Onderwijsonder-zoek (VFO) op vrijdag 24 oktober 2003 in Gent organiseerde, is hieraan deels toe te schrijven. Van de ruim 220 deelnemers was meer dan de helft afkomstig uit scholen voor basis- en secundair onderwijs, uit diensten die ondersteunend werken naar scholen toe, uit organisaties die actief zijn rond kansen-groepen, etc. Onder de aanwezigen telden we voorts ook diverse beleidsmedewerkers, een delegatie van de Vlaamse Onderwijsraad, en een ruime vertegenwoordiging van de Com-missie Onderwijs van het Vlaams Parlement. Alhoewel VFO-studiedagen “wetenschappe-lijk” van insteek zijn, en dus in de eerste plaats bedoeld om te rapporteren over onder-zoeksaangelegenheden, vormde dit voor deze deelnemers geen belemmering. Blijkbaar is
er op dit ogenblik binnen de meest diverse onderwijsgeledingen inderdaad een grote honger naar informatie over de te verwachten maatschappelijke implicaties van beleidsini-tiatieven op gebied van gelijke onderwijskan-sen, een honger die ook echt ingelost werd bij de start en aan het einde van de studiedag. Paul Jungbluth van het Instituut voor Toege-paste Sociale Wetenschappen, Katholieke Universiteit Nijmegen, opende met een le-zing over “De ongelijke basisschool”, waarin hij aantoont dat leraren vooral bij kansarme leerlingen het niveau van het onderwijsaan-bod sterk laten zakken en aldus ook meewer-ken aan een toenemende segregatie in onder-wijs, waarbij zwakkere leerlingen ook in zwakker presterende scholen terechtkomen. Om deze ontwikkeling stop te zetten, roept hij het beleid op erover te waken dat alle jongeren het best mogelijke onderwijs aange-boden krijgen in alle scholen. Voorbij de pro-blematiek van witte en zwarte scholen, roept hij de schoolverantwoordelijken meteen ook op om verder te kijken dan de schooleigen belangen inzake rekrutering van leerlingen, om aldus in een ruimer kader mee te denken over het kunnen garanderen van een zo breed mogelijk palet aan onderwijsvoorzieningen binnen een stad of een regio; een oproep die duidelijk gesmaakt werd door het publiek, evenals de antwoorden die de twee centrale sprekers tijdens de slotronde van de studie-dag inbrachten op de vraag “Waaraan zullen we het succes van het gelijke onderwijs-kansenbeleid afmeten?” Ides Nicaise van het Hoger Instituut voor de Arbeid van de Katho-lieke Universiteit Leuven, onderstreepte het onaanvaardbaar te vinden als de ongelijkheid op vlak van leerwinst tussen leerlingen toe-genomen zou blijken te zijn aan het einde van de rit, dit omdat ongelijkere uitkomsten in onderwijs ook ongelijkere kansen in de sa-menleving met zich meebrengen. De effecten van de beleidsinspanningen moeten zich vol-gens Nicaise dan ook vertalen in een grotere
VFO-bulletin
Naar meer gelijke kansen in en door onderwijs: Verslag VFO-studiedag 24 oktober 2003
170 PEDAGOGISCHE STUDIËN
leerwinst voor GOK-leerlingen dan voor an-dere leerlingen. Een stellingname die geens-zins onderschreven werd door Jean Pierre Verhaeghe van de vakgroep Onderwijskunde van de Universiteit Gent. Hij gaat er met name van uit dat de beste aanpak om achter-standen weg te werken erin bestaat, te voor-zien in goed onderwijs, zodat het leerpoten-tieel in elke leerling optimaal kan worden aangesproken. Van goed onderwijs profiteren alle leerlingen, en de sterksten wellicht het meest. Dat de ongelijkheid aan het einde toe-neemt, is dan ook geen schande, tenminste als tegelijk kan vastgesteld worden dat ook de zwakkere leerlingen heel wat leerwinst uit de gebruikte aanpak putten.
Standpunten die uitnodigen tot discussie, en ongetwijfeld hun weerklank zullen heb-ben eens het nieuwe, Vlaamse gelijke-onder-wijskansenbeleid echt aan evaluatie toe zal zijn. De krijtlijnen zijn alvast duidelijk uitge-tekend…
Evaluatie van “aspecten” van kansen-(on)gelijkheid kwam ook tijdens deze studie-dag al uitgebreid aan bod tijdens de vier parallelsessies. Zo werd onder andere gerap-porteerd over het effect van schoolklimaat en van nieuwe leeromgevingen op kansengelijk-heid. Ook werd ingegaan op de doorstroming van ex-onthaalklassers in het secundair on-derwijs, en op de uitstroom naar het buiten-gewoon onderwijs. Meer methodologisch van insteek waren de bijdragen over indicato-ren voor sociale ongelijkheid en over selec-tievertekeningen bij het meten van onder-wijsongelijkheid. Kortom, een brede waaier van benaderingen die het denken in termen van het creëren van gelijkere kansen in en door onderwijs alvast flink wat inkleuring hebben gegeven. Al met al een interessante studiedag voor iedereen die echt begaan is met het sleutelen aan optimale onderwijskan-sen voor alle jongeren.
Teksten en presentaties van deze studiedag zijn terug te vinden op http://hier.is/nNED
Dirk Gombeir Coördinator nNED
