FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg
Slagerijen
Charcuterieën
OVERLEGGIDS DEPARIS
REEKS SOBANE-STRATEGIE
FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg
Ernest Blerotstraat,1 - 1070 Brussel
www.werk.belgie.be
Sobane-strategie
Beheer van beroepsgebonden risico’s
De Sobane-strategie is een strategie voor risicobeheersing op vier niveaus
(Screening (Opsporing),OBservatie,ANalyse,Expertise)
De reeks publicaties “SOBANE – STRATEGIE Beheer van beroepsgebonden risico’s” heeft als doel deze strategie kenbaar
te maken en aan te tonen hoe de strategie kan worden toegepast op verschillende arbeidssituaties.
De overleggids DEPARIS is een gids voor de opsporing van risico’s (DEpistage PArticipatif de RISques) die tegemoet
komt aan de eisen van het opsporingsniveau van de strategie Sobane. De algemene gids Déparis is beschreven in de
voor-stellingsbrochure van de Sobane-strategie en van Deparis.
De Sobane-strategie en het geheel van de methodes werden ontwikkeld door de Unité Hygiène et Physiologie de Travail
van professor J.Malchaire van de Université catholique de Louvain, in het kader van het onderzoeksproject SOBANE,
geco-financierd door de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg en het Europees Sociaal Fonds.
Voor meer informatie: www.sobane.be
OVERLEGGIDS DEPARIS “SLAGERIJEN -
CHARCUTERIEËN”
Deze publicatie is de aanpassing van de gids voor participatieve
opspo-ring van risico’s voor de slagerijen - charcuterieën.
De map bevat:
• een voorstellingsfolder SOBANE, de “Algemene strategie voor
be-roepsgebonden risico’s”.
• een document voor de deelnemers aan de Déparis-vergadering, met
een uitnodigingsbrief en een lijst van aspecten die tijdens deze
verga-dering zullen behandeld worden.
• de overleggids Déparis, toegepast op slagerijen - charcuterieën: deze
gids bevat 18 tabellen die 18 facetten van de algemene arbeidssituatie
behandelen.
Voorafgaande opmerkingen
Om deze handleiding goed te begrijpen voor ze te gebruiken, is het
belangrijk om na te denken over de basisprincipes die aan de grondslag
van de SOBANE-strategie liggen en meer bepaald aan zijn eerste niveau,
de Déparis-overleggids. Met het oog daarop, wordt aangeraden om de
voorstellingsfolder SOBANE, de “Algemene strategie voor
beroeps-gebonden risico’s” beschikbaar in deze map te lezen. Meer info zijn
ook beschikbaar in het deel ‘basisprincipes’ van de tweede versie va de
introductiebrochure van de SOBANE-strategie en de Déparis
overleg-gids, beschikbaar op de website www.sobane.be
PROMOTOR VAN HET PROJECT
FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg
Algemene Directie Humanisering van de Arbeid
Ernest Blerotstraat 1 – 1070 Brussel
Het Europees Sociaal Fonds
investeert in uw toekomst
FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg
ALGEMENE STRATEGIE
VOOR HET BEHEER VAN
BEROEPSGEBONDEN
RISICO’S
SOBANE-STRATEGIE - BEHEER VAN BEROEPSGEBONDEN RISICO’S
De SOBANE-strategie is een strategie voor risicobeheersing op vier niveaus
(Screening (Opsporing), OBservatie, ANalyse, Expertise).
De reeks publicaties “SOBANE-STRATEGIE Beheer van beroepsgebonden risico’s” heeft
als doel deze strategie kenbaar te maken. Bovendien wordt aangetoond hoe de strategie
kan worden toegepast op verschillende arbeidssituaties.
De doelstelling van deze methodes bestaat erin om het tijdsgebruik en de inspanningen van
de ondernemingen te optimaliseren om de werkomstandigheden aanvaardbaar te maken,
zelfs bij complexe problemen. Zij bevorderen de ontwikkeling van een dynamisch plan van
risicobeheersing en van een overlegcultuur in ondernemingen.
De SOBANE-strategie en het geheel van de methodes werden ontwikkeld door de Unité
Hygiène et Physiologie du Travail van professor J. MALCHAIRE van de Université
catholi-que de Louvain in het kader van het onderzoeksproject SOBANE, gecofinancierd door de
Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg en het Europees
Sociaal Fonds.
De overleggids DEPARIS is een gids voor de opsporing van risico’s (dépistage participatif des
risques) die tegemoetkomt aan de eisen van het opsporingsniveau van de strategie SOBANE.
Het is een eenvoudige methode, die economisch is op het vlak van tijd en middelen. Deze
methode bevordert de ontwikkeling van een dynamisch plan voor risicobeheer en de
over-legcultuur in de onderneming.
Deze publicatie werd gerealiseerd door een onderzoeksteam dat bestond uit:
• L’Unité Hygiène et Physiologie du travail de l’UCL (Prof. J. Malchaire, A. Piette)
• Departement Onderzoek en Ontwikkeling van IDEWE (Prof. G. Moens)
• Externe Dienst voor Preventie en Bescherming CESI (S. Boodts, A. Schietecatte)
• Externe Dienst voor Preventie en Bescherming IDEWE (Prof. V. Hermans)
• Externe Dienst voor Preventie en Bescherming PROVIKMO (Dr. G. De Cooman,
I. Timmerman)
• Externe Dienst voor Preventie en Bescherming MENSURA (Dr. P. Carlier)
• Het departement Nouvelles Technologies et Formation van CIFoP (Mr. JF. Husson)
• Dienst voor preventie SEFMEP (P. Lorent, F. Gysens)
Voor meer informatie over de SOBANE-strategie: www.sobane.be
Deze publicatie is gratis te verkrijgen:
• Telefonisch op het nummer 02 233 42 11 • Door rechtstreekse bestelling op de
website van de FOD: www.werk.belgie.be
• Schriftelijk bij de: Cel Publicaties van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg
Ernest Blerotstraat 1 - 1070 Brussel Fax: 02 233 42 36
E-mail: publicaties@werk.belgie.be Deze publicatie is ook raadpleegbaar op de website van de FOD:
www.werk.belgie.be
Cette publication peut être également obtenue en français.
De redactie van deze brochure werd afgesloten op 15 november 2007
Productie: Algemene Directie Humanisering van de Arbeid Coördinatie: Directie van de communicatie
Wetenschappelijke supervisie: Alain Piette Omslag en lay-out: Sylvie Peeters Tekening: Serge Dehaes Druk: Cel Grafische Vormgeving Verspreiding: Cel Publicaties Verantwoordelijke uitgever:
FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg
Wettelijk depot: D/2007/1205/52 M/V
Met de termen “werknemer”, “werkgever”, “expert” en “adviseur” wordt in deze brochure verwezen naar personen van beide geslach-ten.
PROMOTOR VAN HET PROJECT
FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg Algemene Directie Humanisering van de Arbeid Ernest Blerotstraat 1 – 1070 Brussel
Deze voorstelling kwam tot stand met de steun van de Europese Unie Europees Sociaal Fonds
© FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg
Alle rechten voorbehouden voor alle landen. Niets uit deze uitgave mag geheel of gedeeltelijk worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of enige wijze, zonder de voorafgaande schriftelijke toestemming van de Directie van de communicatie van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg. Indien de verveelvoudiging van teksten uit deze brochure echter gebeurt voor informatieve of pedagogische en strikt niet-commerciële doeleinden is dit toegestaan met bronvermelding en, in voorkomend geval, met vermelding van de auteurs van de brochure.
Voor een goed begrip van de overleggids Déparis en vooraleer hem te gebruiken,
is het noodzakelijk zich te bezinnen over de basisprincipes die aan de grondslag liggen van de
SOBANE-strategie, en in het bijzonder het eerste niveau ervan, de opsporing.
Er moet aansluiting gevonden worden bij deze principes.
Daarvoor is het aangewezen het gedeelte “Basisprincipes” van de algemene brochure
“Sobane-strategie en overleggids Déparis” aandachtig te lezen. Deze brochure is gratis
verkrijgbaar bij de Cel Publicaties van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg,
Ernest Blerotstraat 1 - 1070 Brussel. Tel.: 02 233 42 11, fax: 02 233 42 36,
e-mail: publicaties@werk.belgie.be
Deze brochure kan eveneens besteld of gedownload worden op de website www.sobane.be
Om de toegankelijkheid te vergemakkelijken, worden de basisprincipes
kort in herinnering gebracht in deze brochure.
1. Basisprincipes
De Welzijnswet vereist dat de werkgever de nodige maatregelen neemt om de veiligheid en de
gezondheid van de werknemers in alle aspecten aangaande het werk te bevorderen, door de
algemene principes van preventie aan te wenden:
a) Risico’s vermijden
b) Niet te vermijden risico’s evalueren
c) Risico’s aan de bron bestrijden
d) Het werk aanpassen aan de mens
e) …
i) De preventie plannen en het beleid inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering
van hun werk uitvoeren door middel van een systeemaanpak die onder meer de volgende
elementen integreert: de techniek, de arbeidsorganisatie, de levensomstandigheden op het
werk, de sociale betrekkingen en de omgevingsfactoren op het werk.
De SOBANE-strategie die hier wordt voorgesteld, reikt elementen aan zodat men op een zeer
efficiënte en realistische wijze aan deze eisen kan voldoen.
De strategie steunt op enkele fundamentele basisprincipes.
1.1
Preventie Primeert
De nadruk moet gelegd worden op de preventie
van risico’s en op de verbetering van alle fysieke
en sociale elementen van de werksituatie en niet
op de bescherming en het gezondheidstoezicht.
1.2
risicofactoren
en risico’s
Een risicofactor is een aspect van de
arbeidssitu-atie dat de eigenschap bezit op een negarbeidssitu-atieve
ma-nier te interfereren met de veiligheid, de
gezond-heid en het welzijn van de werknemer.
Het risico dat hieruit voortvloeit hangt af van de
graad van blootstelling aan deze risicofactor en de
omstandigheden waarin deze blootstelling
plaats-vindt. Het is dus de waarschijnlijkheid een risico
met een zekere ernst te ontwikkelen (G), rekening
houdend met de blootstelling (E) aan de risicofactor,
de omstandigheden (C) waarin deze blootstelling
plaatsvindt en de opleiding en motivatie (F) m.b.t. de
veiligheid, de gezondheid en het welzijn van de
werk-nemer die eraan wordt blootgesteld.
Dit kan als volgt worden samengevat: R = E x C x G x F
Het verminderen van het risico dient op een coherente manier te gebeuren, rekening houdend
met deze verschillende aspecten:
• E: door de werkorganisatie (vermindering aan de bron…),
• C: door collectieve beschermingsmiddelen,
• G: door persoonlijke beschermingsmiddelen
• F: door vorming
De Déparis-overleggids die in deze brochure wordt voorgesteld, tracht om deze 4 onderdelen
tegelijkertijd te behandelen.
1.3
comPlementariteit van
de BeschikBare comPetenties
De competenties op het vlak van veiligheid en gezondheid gaan in stijgende lijn van de
werk-nemer, over de hiërarchische lijn en de interne preventieadviseur, de arbeidsgeneesheren, de
externe preventieadviseurs, … tot de expert.
Nochtans vermindert tegelijkertijd de kennis van wat zich in werkelijkheid op de werkvloer
afspeelt.
Het is dus belangrijk de kennis van beide kennisdomeinen, in functie van de noden, op een
coherente manier samen te brengen.
1.4
de werknemer:
centrale figuur van de Preventie
Het doel van preventiemaatregelen is het bewaren of verbeteren van het welzijn van de
werk-nemer. Daarom is het aangewezen om geen belangrijke acties te ondernemen zonder kennis
van de arbeidssituatie die enkel de werknemer in detail kent. De werknemer is als dusdanig de
spilfiguur en niet enkel het object van de preventie.
1.5
oorsProng van de ProBlemen
De werknemer ‘beleeft’ zijn werksituatie als een geheel en niet als onafhankelijke en
afzonder-lijke feiten: lawaai heeft een invloed op relaties, de technische organisatie tussen de werkposten
heeft een invloed op de musculo-skeletale risico’s, de verdeling van verantwoordelijkheden
heeft een invloed op de inhoud van het werk.
Een coherente actie m.b.t. de werksituatie vereist een systematische en globale benadering van
deze situatie. Deze aanpak heeft het voordeel elk opkomend probleem in de juiste context
te kunnen plaatsen.
1.6
schatting vs meting
Bij risico-evaluatie primeert de kwantificatie van risico’s. Preventie vereist een andere aanpak:
men dient het waarom van bepaalde aspecten te begrijpen om zo te kunnen beslissen hoe ze
te wijzigen. De “globale arbeidssituatie” zal hierdoor verbeteren.
Metingen zijn duur, tijdrovend, moeilijk en vaak weinig representatief. Het is dus essentieel in
eerste instantie eenvoudige oplossingen te zoeken.
Preventie primeert dus boven risico-evaluatie.
1.7
kmo
De methodes die ontwikkeld worden in grote ondernemingen zijn niet toepasbaar in KMO’s.
In omgekeerde richting is dit wel het geval.
De methodes worden dan ook best ontwikkeld in functie van de middelen en competenties die
in de KMO’s beschikbaar zijn. KMO’s stellen 60% van de loontrekkenden tewerk.
2. soBane-strategie
voor risicobeheer
De SOBANE-strategie is trapsgewijs opgebouwd en omvat vier niveaus: Opsporing,
Observa-tie, Analyse en Expertise.
Het betreft hier een strategie die, al naargelang de noden, tools, methoden en middelen
aan-reikt. Op elk niveau wordt er gezocht naar oplossingen ter verbetering van de
arbeidsomstan-digheden. Onderzoek op een volgend niveau is slechts noodzakelijk indien blijkt dat na het
invoeren van de verbeteringen de situatie nog steeds onaanvaardbaar blijft.
Men start het onderzoek van een arbeidssituatie steeds met het Opsporingsniveau, ongeacht
de reden (klacht, ongeval, organisatorische verandering) van dit onderzoek. De aard van dit
probleem dat de aanzet is tot het onderzoek, wordt zo in de totale context geplaatst. Andere
aspecten die eveneens een invloed hebben op de gezondheid, de veiligheid en het welzijn
komen ook aan het licht. Er worden oplossingen gezocht voor het geheel van de
arbeidssitu-atie.
Het Observatie-, Analyse- en Expertiseniveau worden slechts
uitge-voerd indien men tijdens het
Opsporingsni-veau geen passende oplossing kon vinden
om tot een aanvaardbare situatie te komen.
De noodzaak om over te gaan tot een
vol-gend niveau hangt in grote mate af van de
complexiteit van de arbeidssituatie.
De middelen die worden aangewend
bij het zoeken naar oplossingen zijn
het goedkoopst bij de eerste 2
ni-veaus (Opsporing en Observatie).
Ze zijn duurder op het Analyse- en
Expertiseniveau maar worden met
kennis van zaken toegepast en
aange-past aan de situatie. De strategie heeft
het voordeel efficiënt, snel en
goed-koop te zijn.
De tussenkomst van verschillende
partijen wordt gekaderd in de
strate-gie. De mensen uit de onderneming
voeren zelf het Opsporings- en
Ob-servatieniveau uit. De hulp van
ex-ternen (preventieadviseur) wordt
ingeroepen voor het toepassen
van het Analyseniveau en
eventu-eel wordt er een beroep gedaan
op een expert voor het toepassen
3. niveau 1, oPsPoring:
déparis-overleggids
Hierbij wordt nagegaan hoe bepaalde technische, organisatorische en relationele aspecten van
de arbeidssituatie kunnen gewijzigd worden om beter te kunnen functioneren en om de
om-standigheden inzake veiligheid, gezondheid en welzijn voor alle partners van deze
arbeidssitu-atie te verbeteren.
Dit moet gebeuren door personen van het bedrijf die de arbeidssituatie perfect kennen, zelfs
al hebben zij geen of slechts een oppervlakkige opleiding rond problemen van veiligheid,
fysio-logie of ergonomie. Dit zijn dus de werknemers zelf, hun rechtstreekse technische omkadering,
perifere diensten (uitrusting, informatica …) of een interne preventieadviseur met de
werkne-mers in grotere ondernemingen.
Een werkgroep bestaande uit enkele sleutelpersonen en hun professionele omkadering (met
deelname van een preventieadviseur indien mogelijk) denkt na over de belangrijkste aspecten
van de arbeidssituatie, zoekt naar onmiddellijke acties ter verbetering en preventie en
om-schrijft de aspecten die meer in detail onderzocht dienen te worden.
De sleutelpersonen zijn twee of drie personen van de groep die een grondige ervaring hebben
van de verschillende arbeidsomstandigheden. Ze hebben dus een zekere anciënniteit en zijn
representatief, d.w.z. als dusdanig erkend door hun collega’s en eerder spreekbuis van de groep
dan handelend in eigen naam.
Er wordt in de dienst een coördinator aangeduid. Deze zal de Opsporing in goede banen
leiden en de onmiddellijk toe te passen maatregelen coördineren. Hij zal eveneens het vervolg
van de studie (niveau 2, Observatie) opvolgen.voor de punten die moeten uitgediept worden.
De Déparis-overleggids kan gehanteerd worden om de discussie van de groep te
organise-ren. De gids en de gebruiksvoorwaarden worden omschreven in het eerste nummer van de
brochures van de SOBANE-strategie, gepubliceerd door de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en
Sociaal Overleg.
Het document “Uitnodiging” als bijlage dient bezorgd te worden aan alle toekomstige
deelne-mers om hen de doelstellingen van de Déparis-vergadering kenbaar te maken, om hen hun rol
uit te leggen en om hen te helpen tijdens deze vergadering de verschillende aspecten van hun
werk aan te kaarten.
déparis-methode voor verschillende sectoren
De Déparis-gids, aan dit dossier toegevoegd, werd aangepast aan de hoofdactiviteit van
uw sector. Het is mogelijk dat een andere Déparis-gids ook nuttig kan zijn voor bepaalde
complementaire werksituaties in uw onderneming. Voorbeelden hiervan zijn: de
Déparis-gids voor cafetaria’s kan gebruikt worden voor uw keukenpersoneel, de Déparis-gids over de
ter-tiaire sector voor uw administratief personeel en de gids ‘Technici die tussenbeide komen
in geval van pannes’ voor uw technisch bewakingspersoneel.
De volgende gidsen zijn beschikbaar op het website
www.sobane.be
:
1. Bakkerijen
2. Banksector
3. Beschutte werkplaatsen
4. Bouwsector
5. Cafetaria’s
6. Call Centres
7. Drukkerijen
8. Elektriciteitsbedrijven
9. Garages
10. Gezondheidszorgen
11. Hout sector
12. Industriële klimtechnieken
13. Kamermeisjes
14. Kinderdagverblijven
15. Laboratoria scheikunde en biologie
16. Logistiek
17. Onderwijs
• De Déparis overleggids:
1. Omschrijving van de gids
2. Gids: Infrastructuur onderwijsinstelling
3. Gids: Directie – Educatief personeel (middelbaar onderwijs)
4. Gids: Directie – Educatief personeel (kleuter- en lager onderwijs)
5. Gids: Educatief personeel – Leerlingen (middelbaar onderwijs)
• De stagiair checklijsten:
1. Algemene checklijst
2. Checklijst bouwsector
3. Checklijst houtsector
4. Checklijst gezondheidszorgensector
18. Rusthuizen
19. Schoonheidssalons
20. Schoonmaak
21. Sport-en recreatiedomeinen
22. Supermarkten
23. Technici die tussenbeide komen in geval van pannes
24. Tertiaire sector
25. Telethuiswerk
• Checklist voor thuis
26. Thuiszorgsector
• Evaluatiechecklist bij de cliënten
27. Tuiniers
fod werkgelegenheid, arbeid en sociaal overleg
ernest Blerotstraat 1 - 1070 Brussel
DOCUMENT OM DEEL TE NEMEN AAN DEPARIS
U wordt uitgenodigd deel te nemen
aan een Déparis-vergadering
WAAROVER GAAT HET?
De reglementering verplicht dat er een risicoanalyse wordt uitgevoerd voor alle werksituaties en dat er een
actieplan wordt opgesteld om geleidelijk de beste toestand van welzijn te bereiken voor alle partners van deze
werksituaties (met specifieke opdracht voor werknemers, personeel, directie).
w
Het is mogelijk dat de preventieadviseur zelfstandig de problemen m.b.t. bijvoorbeeld de brandveiligheid
oplost.
w
Het is onmogelijk dat de preventieadviseur zelfstandig de arbeidsomstandigheden m.b.t. UW welzijn kan
oplossen.
w
UW welzijn kan enkel en alleen samen met u aangepakt worden.
Een Déparis (Participatieve Opsporing van Risico’s)-vergadering bestaat uit enkele personen die de werksituatie
goed kennen (personeel, directie, technische diensten…). Tijdens de vergadering komen alle aspecten van de
ar-beidssituatie aan bod. Hiervoor werd een leidraad opgesteld om de vergadering te leiden. Deze leidraad omvat
alle technische, organisatorische en relationele aspecten die maken dat de dagelijkse arbeidsomstandigheden in
uw werksituatie min of meer gemakkelijk, efficiënt en aangenaam zijn.
Het doel ervan is niet het vaststellen of kwantificeren van tekortkomingen, moeilijkheden, problemen maar wel
op te sporen wat men op korte, middellange of lange termijn kan ondernemen zodat het werk op een nog meer
efficiënte en aangename manier kan uitgevoerd worden.
Tijdens de vergadering kunnen ook aspecten op het vlak van organisatie besproken worden en kan er bekeken
worden of er veranderingen nodig zijn.
Voor andere aspecten zullen bijkomende studies aangewezen zijn.
De directie verbindt er zich toe een actieplan op te stellen om een zo goed mogelijk gevolg te kunnen geven aan
hetgeen besproken werd.
WAT WORDT ER VAN U VERWACHT?
In het verleden werden reeds studies en enquêtes uitgevoerd of aanvragen geformuleerd. Deze werden
mis-schien niet allemaal gevolgd door concrete acties.
Tijdens de Déparis-vergadering begint men vanaf nul en herziet men op een georganiseerde en systematische
manier ALLE aspecten van de arbeidsomstandigheden.
Er wordt verwacht dat u met een positieve en constructieve ingesteldheid aan de vergadering deelneemt.
• Indien u deel uitmaakt van de directie en de hiërarchische lijn, gaat het er niet om u te wijzen op
tekortko-mingen, maar wordt er bekeken wat men kan doen om de arbeidsomstandigheden te verbeteren rekening
houdend met de andere verplichtingen m.b.t. het werk.
• Indien u een afgevaardigde bent van de technische dienst, aankoopdienst, … zal er met u bekeken worden
wat de beste manier is om de vragen m.b.t. de arbeidsomstandigheden op te lossen.
• Indien u een afgevaardigde bent van het personeel, volstaat het dat u de problemen aankaart, de
moeilijkhe-den die u en uw collega’s ondervinmoeilijkhe-den beschrijft en in hun naam zoekt naar de beste manier om de situatie
te verbeteren.
WAT WEERHOUDT U?
De onderneming, de instelling, heeft ervoor gekozen om de Déparis-overleggids te gebruiken als tool om risico’s
op te sporen. De directie heeft zich geëngageerd om de resultaten van de vergaderingen en de voorstellen tot
verbetering in overweging te nemen.
Het is dus het aangewezen moment om de ganse arbeidssituatie te herzien en geleidelijk aan de
arbeidsom-standigheden te verbeteren. De ervaring heeft aangetoond dat iedereen zich hierin kan terugvinden: kwaliteit,
persoonlijk en professioneel welbevinden, aangenamer en efficiënter werk, betere arbeidsverhoudingen….
WENST U MEER TE WETEN?
Op de website
www.sobane.be
kan u de basisprincipes van de SOBANE-strategie en de Déparis-overleggids
raadplegen, evenals alle tools die werden ontwikkeld om deze strategie in uw onderneming of instelling te
im-plementeren.
LIJST VAN ASPECTEN DIE BEHANDELD WORDEN TIJDENS DE VERGADERING
Slagerijen - Charcuterieën
1. WERKZONES
Wie kan wat concreet doen en wanneer ?
• Werkzones
• Muren, deuren ...
• Vloeren, trappen ...
• Doorgangswegen
• Snijtafels
• Toegangswegen tot de werkzones
• Interne opslag
• Hindernissen
• Personeelsvoorzieningen
• Lavabo’s
• Nooduitgangen
2. ORGANISATIE VAN HET WERK
Wie kan wat concreet doen en wanneer ?
• Organisatie van het werk
• Werkomstandigheden
• Bevoorrading van de werkposten
• Onafhankelijkheid van de onderlinge werkposten
• Interactie en communicatie
• Communicatiemiddelen
3. KOELCELLEN
Wie kan wat concreet doen en wanneer ?
• Ruimte
• Uitrusting
• PBM
• Communicatie
4. MATERIAAL, MACHINES EN GEREEDSCHAP
Wie kan wat concreet doen en wanneer ?
• Machines
• Messen
• Materiaal
• Vormen en afmetingen
• Opleiding van de werknemers
5. BEDIENINGSMIDDELEN EN SIGNALEN
Wie kan wat concreet doen en wanneer ?
• Signalen en bedieningsmiddelen
• Plaatsing
• Kenmerken
6. HYGIËNE
Wie kan wat concreet doen en wanneer ?
• Volledige naleving van de HACCP-regels
• Reiniging en ontsmetting
• Personeel
• Ongedierte
7. ARBEIDSONGEVALLEN
Wie kan wat concreet doen en wanneer ?
• Werkkleding en persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM)
• Vallen, struikelen
• Vallende of wegspringende voorwerpen
• Mechanische risico’s
• Procedures in geval van nood
• Arbeidsongevallenanalyses
• EHBO
8. ELEKTRISCHE RISICO’S EN BRANDGEVAAR
Wie kan wat concreet doen en wanneer ?
Elektrische risico’s
• Algemene elektrische installatie
• Materiaal en uitrusting
Risico’s te wijten aan de gasinstallatie
Brandgevaar en explosies
• Ontstekingsbronnen
• Bestrijdingsmiddelen
• Compartimentering van lokalen, trappen
• Interne interventieploeg
• Richtlijnen in geval van brand
• Signalisatie
9. WERKHOUDINGEN
Wie kan wat concreet doen en wanneer ?
• Werkhoudingen
• Werkhoogtes
• Zittend of staand/zittend werk
• Staand werk
• Hulpmiddelen
10. KRACHTINSPANNINGEN
EN GOEDERENBEHANDELING
Wie kan wat concreet doen en wanneer ?
• Bewegingen en krachtinspanningen
• Inspanningen van de handen en vingers
• Lasten
• Mechanische hulpmiddelen
• Opleiding
• Vermoeidheid aan het einde van de werkdag
11. VERLICHTING
Wie kan wat concreet doen en wanneer ?
• Verlichting van de lokalen en het uit te voeren werk
• Schaduwinval op het werk
• Weerkaatsing of verblinding
• Homogene verlichting
• Zicht naar buiten
• Verlichtingsarmaturen
12. THERMISCHE OMGEVINGSFACTOREN,
LAWAAI EN TRILLINGEN
Wie kan wat concreet doen en wanneer ?
• Temperatuur
• Vochtigheid
• Tocht
• Koude-, warmte- of vochtigheidsbronnen
• Werkkleding
• Dranken
• De mogelijkheid om een gesprek te voeren
• PBM
• Machines of installaties
• Indeling van de werkposten
• Communicatiemiddelen
13. LUCHTHYGIËNE
Wie kan wat concreet doen en wanneer ?
• Risico’s
• Etikettering
• Voorraden
• Procedures
• Opleiding
• Ventilatie
• Afval
• Signalisatie
• Personeel met een verhoogd risico
• Vaccinaties
14. AUTONOMIE EN INDIVIDUELE
VERANTWOORDELIJKHEDEN
Wie kan wat concreet doen en wanneer ?
• Opdrachten en verwachtingen
• Graad van eigen initiatieven
• Autonomie
• Vrijheid van communicatie
• Aandachtsniveau
• Beslissingen
• Verantwoordelijkheden
• Fouten
15. INHOUD VAN HET WERK
Wie kan wat concreet doen en wanneer ?
• Werkinteresse
• Bekwaamheden
• Informatie en opleiding
16. TIJDSDRUK
Wie kan wat concreet doen en wanneer ?
• Uurroosters en werkschema
• Werkritme
• Autonomie van de groep
• Onderbrekingen tijdens het werk
• Pauzes
17. ARBEIDSVERHOUDINGEN TUSSEN
WERKNEMERS EN HIËRARCHISCHE LIJN
Wie kan wat concreet doen en wanneer ?
• Communicatie tijdens het werk
• Verdeling van het werk
• Onderlinge hulp van de werknemers
• Overleg op het werk
• Hiërarchische lijn
• Samenwerking met de hiërarchische lijn
• Adviezen en kritieken van de werknemers
• Evaluaties
18. PSYCHOSOCIALE OMGEVING
Wie kan wat concreet doen en wanneer ?
• Promoties
• Discriminatie
• Tewerkstelling
• Lonen
• Ondernemingsraad en het CPBW
• Psychosociale problemen
• Werksfeer
FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg
Ernest Blerotstraat 1 - 1070 Brussel
www.werk.belgie.be
Het Europees Sociaal Fonds
investeert in uw toekomst
FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg
Slagerijen
Charcuterieën
2
SOBANE-STRATEGIE - BEHEER VAN BEROEPSGEBONDEN RISICO’S
De SOBANE-strategie is een strategie voor risicobeheersing op vier niveaus
(Screening (Opsporing), OBservatie, ANalyse, Expertise).
De reeks publicaties “SOBANE-STRATEGIE Beheer van beroepsgebonden risico’s” heeft
als doel deze strategie kenbaar te maken. Bovendien wordt aangetoond hoe de strategie
kan worden toegepast op verschillende arbeidssituaties.
De doelstelling van deze methodes bestaat erin om het tijdsgebruik en de inspanningen van
de ondernemingen te optimaliseren om de werkomstandigheden aanvaardbaar te maken,
zelfs bij complexe problemen. Zij bevorderen de ontwikkeling van een dynamisch plan van
risicobeheersing en van een overlegcultuur in ondernemingen.
De SOBANE-strategie en het geheel van de methodes werden ontwikkeld door de Unité
Hygiène et Physiologie du Travail van professor J. MALCHAIRE van de Université
catho-lique de Louvain in het kader van het onderzoeksproject SOBANE, gecofinancierd door
de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg en het Europees
Sociaal Fonds.
De overleggids DEPARIS is een gids voor de opsporing van risico’s (dépistage participatif
des risques) die tegemoetkomt aan de eisen van het opsporingsniveau van de strategie
SOBANE. Het is een eenvoudige methode, die economisch is op het vlak van tijd en
mid-delen. Deze methode bevordert de ontwikkeling van een dynamisch plan voor
risicobe-heer en de overlegcultuur in de onderneming.
Deze publicatie werd gerealiseerd door een onderzoeksteam dat bestond uit:
• L’Unité Hygiène et Physiologie du travail de l’UCL (Prof. J. Malchaire, A. Piette)
• Departement Onderzoek en Ontwikkeling van IDEWE (Prof. G. Moens)
• Externe Dienst voor Preventie en Bescherming CESI (S. Boodts, A. Schietecatte)
• Externe Dienst voor Preventie en Bescherming IDEWE (Prof. V. Hermans)
• Externe Dienst voor Preventie en Bescherming PROVIKMO (Dr. G. De Cooman,
I. Timmerman)
• Externe Dienst voor Preventie en Bescherming MENSURA (Dr. P. Carlier)
• Het departement Nouvelles Technologies et Formation van CIFoP (Mr. JF. Husson)
• Dienst voor preventie SEFMEP (P. Lorent, F. Gysens)
Voor meer informatie over de SOBANE-strategie: www.sobane.be
Deze publicatie is gratis te verkrijgen:
• Telefonisch op het nummer 02 233 42 11 • Door rechtstreekse bestelling op de
website van de FOD: www.werk.belgie.be
• Schriftelijk bij de: Cel Publicaties van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg
Ernest Blerotstraat 1 - 1070 Brussel Fax: 02 233 42 36
E-mail: publicaties@werk.belgie.be Deze publicatie is ook raadpleegbaar op de website van de FOD:
www.werk.belgie.be
Cette publication peut être également obtenue en français.
De redactie van deze brochure werd afgesloten op 15 juni 2013
Productie: Algemene Directie Humanisering van de Arbeid Coördinatie: Directie van de communicatie
Wetenschappelijke supervisie: Alain Piette Omslag en lay-out: Sylvie Peeters Tekening: Serge Dehaes Druk: Boone-Roosens Verspreiding: Cel Publicaties Verantwoordelijke uitgever:
FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg
M/V
Met de termen «werknemer» en «werkgever», wordt in deze bro-chure verwezen naar personen van beide geslachten.
PROMOTOR VAN HET PROJECT
FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg Algemene Directie Humanisering van de Arbeid Ernest Blerotstraat 1 – 1070 Brussel
Het Europees Sociaal Fonds investeert in uw toekomst
© FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg
Alle rechten voorbehouden voor alle landen. Niets uit deze uitgave mag geheel of gedeeltelijk worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of enige wijze, zonder de voorafgaande schriftelijke toestemming van de Directie van de communicatie van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg. Indien de verveelvoudiging van teksten uit deze brochure echter gebeurt voor informatieve of pedagogische en strikt niet-commerciële doeleinden is dit toegestaan met bronvermelding en, in voorkomend geval, met vermelding van de auteurs van de brochure.
3
Handleiding
1. Informatie door de directie over de nagestreefde doelstellingen en de afspraak rekening
te houden met de resultaten van de vergaderingen en de uitgevoerde studies.
2. Akkoord van het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk.
3. Afbakenen van een kleine groep werkposten die samen een “arbeidssituatie” vormen.
4. Aanduiden van een coördinator door de directie met akkoord van de werknemers.
5. Voorbereiding van de coördinator: hij past de methode eventueel aan de te onderzoeken
arbeidssituatie aan door termen te veranderen, door bepaalde overbodige aspecten weg
te laten of te wijzigen of door bijkomende aspecten toe te voegen.
6. Samenstelling van een werkgroep die enerzijds bestaat uit “sleutelwerknemers” van de te
onderzoeken arbeidssituatie, aangeduid door hun collega’s en hun vertegenwoordigers, en
anderzijds uit werknemers van de technische omkadering, aangeduid door de directie. De
werkgroep bestaat minstens uit 1 man en 1 vrouw indien het een gemengde groep betreft.
7. Het document “Uitnodiging” wordt aan de leden van de werkgroep overhandigd om hen
te informeren over de doelstellingen van de Déparis-vergadering en om hun taak toe te
lichten.
8. Vergadering van de werkgroep in een rustig lokaal dicht bij de werkposten.
9. Duidelijke toelichting door de coördinator over het doel van de vergadering en de te
volgen procedure.
10. Doorlopen van elke rubriek aan de hand van de te bespreken punten, zonder te lang stil
te staan bij het zoeken naar een score, maar wel door te concentreren op:
• Wat er kan worden gedaan om de situatie te verbeteren, door wie en wanneer
• De aspecten waarvoor een beroep gedaan moet worden op een preventieadviseur
11. Na de vergadering maakt de coördinator een synthese met vermelding van:
• De lijst van de meer in detail te bestuderen punten en hun prioriteit
• De lijst van geplande oplossingen met bepaling van wie wat doet en wanneer
• De besproken rubrieken met gedetailleerde informatie over de resultaten van de
ver-gadering
12. Voorstellen van de resultaten, herzieningen, toevoegingen ... aan de deelnemers.
13. Afronden van de synthese.
14. Voorstellen van de synthese aan de directie en aan de overlegorganen.
15. Vervolg van de studie voor de niet-opgeloste problemen, domein per domein, door
ge-bruik te maken van de methodes van niveau 2, Observatie, van de SOBANE-strategie.
.
Onderstaande tekst kan helpen om het doel van de
vergade-ring te verduidelijken.
“In de loop van de vergadering worden alle aspecten overlopen die het werk al of niet
gemak-kelijker, doeltreffender en aangenamer kunnen maken. Het betreft zowel technische als
organi-satorische aspecten als zaken die te maken hebben met arbeidsverhoudingen.
De doelstelling is niet te weten of het werk gemakkelijk of aangenaam is voor 20%, 50% of
100%. Het is wel de bedoeling om te achterhalen wat men concreet, onmiddellijk, binnen 3
maanden en op langere termijn kan ondernemen om het werk aangenamer en efficiënter te
maken. Het kan gaan over technische aanpassingen en nieuwe arbeidstechnieken maar ook
over een betere communicatie, een reorganisatie van uurroosters of over specifieke
opleidin-gen.
Voor sommige aspecten zou men moeten kunnen zeggen wat er dient te veranderen en hoe
dit concreet dient te gebeuren. Voor andere aspecten zullen bijkomende studies moeten
wor-den uitgevoerd.
De directie engageert zich ertoe een actieplan op te stellen met als doel zo goed mogelijk
gevolg te geven aan hetgeen besproken zal worden.”
4
1. WERKZ
ONES
Te bespr
ek
en
Wie
kan
wat
concr
eet
doen en
wanneer
?
W
erkzones
• Gemid delde grootte en niemand is afgezonder
d
•
Voldoende ruimte r
ond de w
erkposten v
oor de doorgang van personen en pr
oducten
Mur
en,
deur
en ...
• Duurzaam materiaal, glad, afwasbaar , water dicht, bestand tegen v er rottingVloer
en,
tra
ppen ...
• In g oede staat,met een lichte hellingsgraad (1,5%),
ste
vig,
antisliplaag
•
Bekleding bestand tegen schokk
en, vallende messen ... • Gecontr oleer d, onmid dellijk hersteld, r egelmatig v ernieuwd • Efficiënt waterafv oersysteem:
geen stilstaand water
- Voldoende sif ons, afger onde plinttegels - W ater dichte v oegen,
bestand tegen stralen poets
water
Doorgangs
w
egen
(v oor personen en v oer tuigen) • Voldoende br eed, duidelijk afgebakend met lijnen
• Niet belemmer d door v oorw erpen, dozen, zakk en, buizen ... • Niet belemmer d door bakk en, hangbakk en en karkassen
Snijtaf
els
• Goed geplaatst • Aangepast (afmetingen ...), stabiel, in g oede staat • Duurzaam, vlak, glad materiaal, afwasbaar , water dicht, bestand tegen v er rotting - Gecontr oleer d, onmid dellijk hersteld en r egelmatig v er vangen • In de hoogte v erstelbaar - Of op een g oede gemid delde hoogte , met v oldoende gr ote r oosters voor kleine slagers
Toegangs
w
egen tot de w
erkzones
• Gemakk elijk, r echtstr eeks toegank elijk en v oldoende br eed ( > 80 cm)Interne opslag:
pr oducten, bakjes … •Beperkt tot het minim
um
•
Goed gelegen,
dicht bij de betr
okk en w erkzones
Hindernissen:
voldoende or de en netheid • Voldoende en gemakk elijk toegank elijk e opslagruimten • Ongebruikte v oorw erpen w or den v erwijder dPersoneelsv
oorzieningen
• Douches, toiletten, v estiair es, r efters … • Voldoende gr oot, comf or tabel en g oed uitgerustLa
vabo’
s
• Voldoende , g oed gelegen • Goed uitgerust: neutrale zeep , pa pier en w egw erpdoekjesNooduitgangen
• Vrij en g oed zichtbaar •Met de juiste pictogrammen aangeduid
•
Noodv
erlichting
Meer in detail te bestuder
en aspecten
5
2. OR
GANIS
ATIE V
AN HE
T WERK
Te bespr
ek
en
Wie
kan
wat
concr
eet
doen en
wanneer
?
Organisatie van het w
erk
• Duidelijk en toer eik end, duidelijk e w erkinstructies • Laat toe om v eilig te w erk en •Goede planning in tijd en ruimte
• W erkpr ocedur es: duidelijk en gek end • Beperkte arbeidsduur en r
egelmatig pauzes om op te warmen
W
erk
omstandigheden
• Plaatsen, ger eedscha p, materiaal, v oor raden, on voorziene omstandigheden, externe opdrachten, tijd ... •Laten toe om de normale w
erkpr
ocedur
es toe te passen en kwaliteits
w erk uit te v oer en
Be
voor
rading van de w
erkposten
• Buff er voor raad is niet te groot en niet te klein
Onafhank
elijkheid van de naburige w
erkposten
• Niet te gr oot, niet te kleinInteractie en comm
unicatie
tussen w erknemers van v erschillende werkposten tijdens het w
erk: gemakk elijk en aangenaam
Comm
unicatiemid
delen
• Stem, telef oon, parlof oon ... gepast en aangenaamMeer in detail te bestuder
en aspecten
6
3. K
OEL
CELLEN
Te bespr
ek
en
Wie
kan
wat
concr
eet
doen en
wanneer
?
Ruimte
• Kan altijd van binnenuit w
or
den geopend,
zelfs als de deur op slot is of van buitenaf geblokk
eer
d is
•
Permanente v
ermelding van de temperatuur buiten en binnen
•
Luchtsnelheid beperkt tot 1 m/s
•
Noodv
erlichting
•
Geen ophoping van ijs of rijm
Uitrusting
• Uitrusting hanteerbaar met handschoenen of wanten • Metalen handvatten en stangen bekleed met thermisch isolatiemateriaalPBM
• Er wor
dt beschermende kleding gedragen ongeacht de duur van het v
erblijf in de k
oelcel bij een temperatuur van
< 4°C
•
Er w
or
den handschoenen gedragen bij een temperatuur van < 10°C
• W arme drank en beschikbaar • Hydrater ende crème v
oor lippen en gezicht om klo
ven te v
ermijden
•
Geen contact van de naakte huid met v
oorw
erpen met een temperatuur van < 7°C
, v
ooral geen metalen,
ijs en
heel vluchtige vloeistoff
en
Comm
unicatiemid
delen naar buiten toe
•
Bij onpasselijkheid,
pr
oblemen ...
Meer in detail te bestuder
en aspecten
7
4. MA
TERIAAL
, MA
CHINES EN HANDGEREEDSCHAP
Te bespr
ek
en
Wie
kan
wat
concr
eet
doen en
wanneer
?
Machines
• CE-mark ering • Noodstopsysteem (drukknoppen, kabels ...) • Bescherming tegen on verwachte opstar t •Bescherming van de risicozones (lemmeten,
cilinders ...): ka ppen, r oosters ... • Bescherming van be w
egende delen door vaste of v
erplaatsbar e be veiligingen • Regelmatig pr ev
entief technisch onderhoud door gekwalificeer
d personeel • Lemmeten en v er vangstukk en onmid dellijk beschikbaar •
Goed geplaatste machines:
toegang, hoogte , stabiliteit, ruimte , hindernis • Vaste , gek
ende en nageleefde gebruikspr
ocedur
es:
•
Permanent gebruik van de v
eiligheidsmid
delen
•
Cor
recte montage v
oor elk gebruik
• Voor de r einiging: uitschak elen, demonter en, r einigen, ontsmetten ... • Bij incidenten
Messen
• Volledig assortiment van kwaliteitsv
olle messen aangepast aan de tak
en • Houders, v ormen, r ondingen, lengtes, br eedtes ... • Comf or tabele handvatten, g oede grip (v orm, dikte , ge wicht) • Altijd gecontr oleer d, g
oed geslepen en gescherpt:
slijpstenen beschikbaar
•
Niet-gebruikte messen en slijpstenen opgeborgen in messenblokk
en, r ekk en of laden • Def ecte messen w or den onmid dellijk v erwijder d en v er vangen •
Gebruik van aangepaste handschoenen v
oor specifiek
e tak
en
•
Uitsluitend gebruikt om te snijden
•
Ander
e tak
en w
or
den niet uitge
voer
d met een mes in de hand
Materiaal:
bakk
en
...
•
Voldoende en aangepast aan de uit te v
oer
en taak
•
In g
oede staat en r
egelmatig technisch onderhoud
• Verwijder d in ge val van pr oblemen (beschadigde k oor den, barsten, algemene slijtage ...) • Ger einigd en geor dend v
olgens de noden op gemakk
elijk ber
eikbar
e plaatsen r
ond de w
erkposten
Vormen en afmetingen
• Gemakkelijk en v
eilig vast te houden en te hanter
en zonder handen of armen te belasten
•
Rechte of gebogen handvatten,
te lang of te k or t, te dik of te dun, te ruw of te glad • Geen onder
delen die kunnen kw
etsen,
niet te zwaar
; geen trillingen
•
Aangepast aan linkshandigen
Opleiding van de w
erknemers
•
Ov
er het v
eilige en efficiënte gebruik van het materiaal en de machines
•
Ov
er het gebruik van de messen:
• K euze , hantering, snijrichting, w erkpositie ... • Scherpen, slijpen • Ov er de r
einiging van de machines:
demonter
en,
monter
en
Meer in detail te bestuder
en aspecten
8
5. BEDIENINGSMIDDELEN EN SIGNALEN
Te bespr
ek
en
Wie
kan
wat
concr
eet
doen en
wanneer
?
Signalen
(schermen, lampen ...)en bedieningsmid
delen
• Drukknoppen, hendels, pedalen ... in g oede staatPlaatsing
• Dicht bij en tegenover de w
erknemer
, niet te hoog,
niet te laag
•
Goed gerangschikt op het bedieningspaneel (aantal en kleur
en van de drukknoppen, lampen ...) • Noodstopsystemen gemakk elijk ber eikbaar
K
enmerk
en
• Respecter en van de ster eotypes:mobiele wijzer van links naar r
echts,
gr
oen = aanzetten … r
ood = uitzetten,
richting van de bediening …
• Aangepast geluidsniv eau of lichtintensiteit • Gr ootte: v
orm en afmetingen (drukknoppen,
contr
olelampen ...)
Meer in detail te bestuder
en aspecten
9
6. HY
GIËNE
Te bespr
ek
en
Wie
kan
wat
concr
eet
doen en
wanneer
?
Volledige nale
ving van de HA
CCP-r
egels
Reiniging en ontsmetting
• Dagelijks van de werk
opper
vlakk
en,
machines,
toestellen en het handger
eedscha
p
•
Regelmatig van de vloer
en, m ur en, plaf onds, afzuigka ppen,
filters van het v
entilatiesysteem • Vaste , gek ende , ge waar deer de en ge volgde pr ocedur es •
Aangepast systeem om de messen,
bakk en ... snel te r einigen en te ontsmetten in ge val van pr oblemen (abces ...) •
Reiniging en ontsmetting van de messenblokk
en, r ekk en of laden • Systeem v
oorzien op de vloer om afval
water af te v
oer
en
•
Bestrijding van schimmels en bacteriën
• Onmid dellijk e r einiging van op de gr ond ge vallen pr oducten of afval, v ooral bloed, v et ... •
Altijd door de laarzenbak gaan,
zelfs in noodge vallen • Afval- en poets water v erwijder d v olgens de r eglementair e normen
Personeel
• Persoonlijk e h ygiëne (har en, baar den, nagels, juw elen, w onden ...) • Handen grondig wassen na elk vr
eemd contact (wc , v oorw erp , zakdoek …) •
Dragen van schone kleding,
ka pje … • Bij w onden • Onmid dellijk schoonmak en en ontsmetten • Elk e w
onde beschermen met een water
dicht v
erband
•
Handschoenen bij w
onden aan de handen
•
Van de w
erkvloer v
erwijder
en bij medisch advies (besmettelijk
e ziektes, diar ree , huidziektes ...) • Opleiding o ver de h ygiëner egels
Ongedier
te
•Systematische bestrijding van knaagdier
en,
insecten,
dier
en …
Meer in detail te bestuder
en aspecten
10
7. ARBEIDSONGEV
ALLEN
Te bespr
ek
en
Wie
kan
wat
concr
eet
doen en
wanneer
?
W
erkkleding en persoonlijk
e beschermingsmid
delen (PBM)
• Aangepast, beschikbaar , gebruikt: hinder , comf or t, aangepaste maten: • Goed onderhouden,juist opgeborgen wanneer niet gebruikt …
•
Aangepaste handschoenen tegen snijw
onden w
or
den gebruikt (maliënk
older…) • Beschermingska ppen v oor de onderarmen • Veiligheidsschoenen (antislip , v erste vigde tippen) • Aangepaste en cor
rect gebruikte schor
ten of o verg ooiers (maliënk older…)
Vallen,
struik
elen:
staat van de vloer
, or de , netheid …
Vallende of w
egspringende v
oorw
erpen
•Veiligheid van de handelingen,
opberging van de hulpmid
delen en het materiaal …
•
Veilig opbergen in de hoogte
Mechanische risico’
s:
• Botsing, aandrijving, v erplettering, vastklemming, sneden …Pr
ocedur
es in ge
val van nood
•
Duidelijk,
gek
end en toegepast
•
Lijst van noodn
ummers
Arbeidsonge
vallenanal
yses
• Systematisch, v olledig, bruikbaarEHBO:
lichte snijw onden of ander e w onden • EHBO-lokalen, hulpv erleners ... • Complete en aangepaste v erband dozen (arbeidsgeneesheer) •Goed gelegen en aangepast
Meer in detail te bestuder
en aspecten
11
8. ELEKTRISCHE RISIC
O’
S EN BRANDGEV
AAR
Te bespr
ek
en
Wie
kan
wat
concr
eet
doen en
wanneer
?
Elektrische risico’
s
Algemene elektrische installatie
• Differ entieelschak elaars, zek eringen, aar ding, signalisatie , bescherming
Materiaal en uitrusting:
• Draden,kabels, v erlengstukk en, aar dgeleiding ... • Aansluitingen, aar ding, onderhoud, isolatie , batterijen ... • Aansluiting en r
egelmatig onderhoud door een gekwalificeer
d elektricien • Vochtigheidsisolatie
Risico’
s te wijten aan de g
asinstallatie
• Ontstekingsbr on bevindt zich aan buitenzijde (aar
dgas of gasflessen)
•
Be
veiliging tegen gaslekk
en
•
Bescherming van de leidingen tegen machinale schade
•
Onderhoud en contr
ole door een be
voegd persoon
Brandg
evaar en e
xplosies
Ontstekingsbr
onnen
• Naakte vlam, warmtebr onnen of br onnen die v onken doen ontstaan (statische elektriciteit ...),
signalisatie
Bestrijdingsmid
delen
•
Detectie en automatische blussing,
haspels,
brandkranen,
signalisatie
•
Voldoende en g
oed geplaatste brandblusa
pparaten
Compar
timentering van lokalen,
tra
ppen
• Technische k ok ers, brandw er ende deur en (staat, belemmering), dichtmaken van openingen (kabels,
leidingen …) …
Interne inter
ventieploeg:
opgeleid, beschikbaarRichtlijnen in ge
val van brand
• Evacuatieplannen, alarmmelding, waarschuwingssignaal, e vacuatie w egen en nooduitgangen, v erzamelpunten, brand -oef eningen …
Signalisatie
• Opslagplaatsen, bestrijdingsmid delen, nooduitgangen, plattegr ond per v er dieping ...Meer in detail te bestuder
en aspecten
12
9. WERKHOUDINGEN
Te bespr
ek
en
Wie
kan
wat
concr
eet
doen en
wanneer
?
W
erkhoudingen:
comf or tabel • Rechte rug:niet gebogen of gedraaid
• Hoofd r echt: niet gebogen, gestr ekt of gedraaid • Ontspannen schouders: niet opgetr okk en •
Armen langs het lichaam:
niet gespr
eid of opgehe
ven
•
Normale positie van de handen:
niet gebogen of gestr
ekt • Beide v oeten op de gr ond of op een v oetsteun • Zo niet kniebeschermers, schuimrubber en kussens ... beschikbaar • Ongunstige houdingen w or den niet fr
equent of langdurig aangenomen
W
erkhoogtes:
taf
els,
machines …kunnen in deze ideale positie geplaatst w
or den
Zittend of staand/zittend w
erk
• Bij v oork eur • Degelijk e, stabiele en comf or tabele stoelen • Steun voor de onderarmen op het w
erk
opper
vlak v
oor bepaalde tak
en
•
Voldoende vrije beenruimte onder het w
erk opper vlak
Staand w
erk
•Geen hinder bij het be
w egen • Comf or tabele steun v
oor de dijen en/of armen op opper
vlakk en, ingesteld op g oede hoogte
Hulpmid
delen
• Tra pjes … beschikbaar v oor w erk en in de hoogte • Stabiel, ste vig, gemakk elijk en v eilig te gebruik en (vallen)Meer in detail te bestuder
en aspecten
13
10. KRA
CHTINSP
ANNINGEN EN GOEDERENBEHANDELING
Te bespr
ek
en
Wie
kan
wat
concr
eet
doen en
wanneer
?
Be
w
egingen en krachtinspanningen
•Niet bruusk of zwaar
• Zonder snelle of r epetitie ve v erplaatsingen • Aangepaste w erktechniek en (spuitzakk en …)
Inspanningen van de handen en de vingers
• Matig,geen v
er
draaiing van de polsen
•
Nooit slagbe
w
egingen met de handpalm
• Geen o ver dr ev en drukkrachten
Lasten en opslagruimtes
• Niet te zware karkassen en kwar tier en v oor man uele behandeling • Licht en uitgebalanceer d • Comf or
tabel vast te grijpen:
g
oede handvatten,
geen snijdende randen,
niet glad,
niet te warm of te k
oud …
•
Op de juiste hoogte:
vastnemen en neerleggen op riemhoogte
•
Geen v
er
draaiing of buiging van de r
omp • Enk el gedragen o ver k or te afstanden
Mechanische hulpmid
delen:
aangepast •Mechanisch systeem om karkassen en kwar
tier
en op te hangen
•
Netw
erk van rails of specifiek
e wagentjes om karkassen en kwar
tier en te v erplaatsen • W agentjes om te duw en in plaats van te tr ekk en v oor zwar e of onstabiele lasten • Gemakk elijk te v erplaatsen (handvatten,
wielen) op een vlakk
e ondergr ond • Drijfriemen, transpor tbanden … v oor fr equente transpor ten • Goede kwaliteit, g oed geplaatst, een
voudig en snel in gebruik
Opleiding:
opleiding g oeder enhantering, aangepast aan de w erkpostVermoeidheid aan het einde van de w
erkdag:
aan
vaar
dbaar
Meer in detail te bestuder
en aspecten
14
11. VERLICHTING
Te bespr
ek
en
Wie
kan
wat
concr
eet
doen en
wanneer
?
Verlichting van de lokalen en het uit te v
oer
en w
erk
•
Voldoende om details waar te nemen,
maar ook niet te o
ver vloedig
Geen schaduwin
val
Geen w
eerkaatsing of v
erblinding
• Op de taf els,op metalen of glazen opper
vlakk
en ...
•
Vooral door de zon of door dir
ect in lichtbr onnen te kijk en • Ramen met g or dijnen of zonne w ering
Homogene v
erlichting
• Van werkzones en doorgangen (tra
ppen …)
Zicht naar buiten:
natuurlijk e v erlichting door pr oper e ramen
Verlichtingsarmatur
en
• Pr oper , r egelmatig ger einigd • Defecte lampen of buizen w
or
den zo snel mogelijk v
er
vangen
Meer in detail te bestuder
en aspecten
15
12. THERMISCHE O
M
GEVINGSF
A
CT
OREN, LA
W
AAI EN TRILLINGEN
Te bespr
ek
en
Wie
kan
wat
concr
eet
doen en
wanneer
?
Temperatuur
• Nale ving van de HA CCP-temperatuurgr enzen in o ver eenstemming met de pr oductenVochtigheid:
niet te dr
oog,
niet te v
ochtig
Geen tocht:
door ramen en deur
en
K
oude-,
warmte- of v
ochtigheidsbr
onnen
• W ater , stoom,warmte van de machines,
zon …
•
Aangezogen aan de br
on en naar buiten afge
voer d
W
erkkleding
• Aangepaste en comf or tabele schor tDrank
en:
beschikbaar bij te k oud of te warm w eerDe mogelijkheid om een gespr
ek te v
oer
en:
op minstens 1 m afstandPBM:
oor
dopjes,
helm … beschikbaar en gebruikt indien nodig
Machines of installaties
• Niet te lawaaierig
•
Niet te zwaar en trilvrij
• Goed onderhouden, ingeka pseld
Ligging van de w
erkposten
• Zo v er mogelijk v erwijder d van geluidsbr onnenComm
unicatiemid
delen
• Houden r ekening met het omge
vingsla
waai
Meer in detail te bestuder
en aspecten
16
13. L
UCHTHY
GIËNE
Te bespr
ek
en
Wie
kan
wat
concr
eet
doen en
wanneer
?
Risico’
s:
giftige , bijtende , ontvlambar e, biologische pr oducten • Beschikbar e documentatie o ver de risico’ sEtik
ettering:
aangepaste en g oed geëtik etteer de r ecipiëntenVoor
raden
•Beperkt tot het strikte minim
um
•
In aangepaste
, geïsoleer
de en aangeduide ruimtes - kasten,
v er w eg van v oedingsmid delen, op slot
Pr
ocedur
es:
duidelijk en ger especteer d • Voor gebruik: duidelijk en ger especteer d (mengsels, doseringen) •Bij incidenten (omvallen,
spatten ...)
Opleiding
• Ov er de gebruikspr ocedur es • Ov er de ademhalings- en huidrisico’ sVentilatie
• Voldoende luchtver
versing en ontv
ochtiging
•
Algemene v
entilatie van de lokalen met frisse lucht,
aangenaam om in te ademen,
r
eukloos en gefilter
d (stof)
Afval
• Op een gecontroleer de manier gesor teer d en v erwijder d v
olgens een gek
ende pr ocedur e • In v oldoende , aangepaste en g oed geplaatste r
ecipiënten (afvalemmers) die kunnen geopend w
or
den met de v
oet
Signalisatie
• Aangepast en gerespecteer
d
Personeel met een v
erhoogd risico:
v
rouw en, zwanger e vr ouw en of vr ouw en die borstv oeding ge ven ... gezondheidstoezichtVaccinaties
in or deMeer in detail te bestuder
en aspecten
17
14. A
UT
ONO
MIE EN INDIVIDUELE VERANTW
OORDELIJKHEDEN
Te bespr
ek
en
Wie
kan
wat
concr
eet
doen en
wanneer
?
Opdrachten en v
erwachtingen:
goed gedefinieer d en geen tegenstrijdighedenGraad van eigen initiatie
ven
•
Ieder
een kan zijn w
erkwijze aanpassen zonder het w
erk van de gr
oep te v
erstor
en
Autonomie
• Iedereen kan zijn w
erkpost v
erlaten en een k
or
te pauze nemen (toilet,
drink
en) zonder het w
erk te v
erstor
en
Vrijheid van comm
unicatie
•
Ieder
een kan contact opnemen met de interne (onderhoud,
aank
oop
, kwaliteit …) of externe diensten indien hij
dit nodig acht
Aandachtsniv
eau:
mid delmatig, afhank elijk van •De ernst van de te nemen acties
• De on voorziene aar d van de gebeur tenissen
Beslissingen
• Aantal k euzes is beperkt • Er is inf ormatie beschikbaar •Zijn niet te moeilijk om te nemen
• De v er eiste r eactiesnelheid is normaal
Verantw
oor
delijkheden
• Ieder een k ent zijn v erantw oor delijkheden en aan vaar dt die • Niet te zwaar , niet te lichtFouten
• Ieder een cor rigeer t zelf zijn e ventuele f outenMeer in detail te bestuder
en aspecten
18
15. INHOUD V
AN HE
T WERK
Te bespr
ek
en
Wie
kan
wat
concr
eet
doen en
wanneer
?
W
erkinter
esse:
boeiend en afwisselend • Voorber eidende tak en, kwaliteitscontr ole , herstelling, onderhoud ...Bekwaamheden
• Ieders w erk is in o vereenstemming met zijn functie en pr
of
essionele bekwaamheid
•
Ieder
een heeft de mogelijkheid om zijn bekwaamheden te ben
utten en te ontwikk elen
Inf
ormatie en opleiding:
• Voor ieder een (jonge , tijdelijk e, ouder e w erknemers) •Voldoende tijd om te ler
en: aangepast peterscha psysteem • Specifiek v oor ieders w erk • Ov er de w erkpr ocedur es en de risico’ s • Ov
er het gebruik van de machines en messen:
handleidingen, risico’ s, beschermingen • Ov er de PBM en gebruiksomstandigheden • Bij aanw er
ving en periodiek herhaald
Meer in detail te bestuder
en aspecten
19
16. TIJDSDRUK
Te bespr
ek
en
Wie
kan
wat
concr
eet
doen en
wanneer
?
Uur
roosters en w
erkschema
• Voldoende op v oorhand bek end • Laten toe de w erkdag te organiser en zoals ge w enst •Flexibel binnen afgelijnde marges
W
erkritme:
niet abnormaal • Vastgelegde pr ocedur e om werkachterstand snel in te halen
Autonomie van de gr
oep:
men organiseer t zelf • Uur roosters en vakanties • Verdeling van de tak
en, pauzes, r otaties • W egw erk en van de w erkachterstand • Ov erur en • Noodsituaties •
Dal- en piekmomenten (deeltijdse te
w
erkstelling …)
•
Aan
vullend extra w
erk of last min
ute
Onderbr
ekingen tijdens het w
erk
• W einig on voorziene omstandighedenPauzes
• Fr equent en k or t • Georganiseer d naargelang w erkbelasting, ingespannen houdingen, r epetitief karakter , mentale inspanning • Goed verwarmd pauzelokaal met warme drank
en
