ETE-AK-VWO-2015-1-c

(1)

Correctievoorschrift VWO

2015

tijdvak 1 vrijdag 22 mei 07.30 - 10.30 uur

aardrijkskunde

Inzenden scores

Verwerk de scores van alle kandidaten in het bijgeleverde programma Wolf. Zend de gegevens uiterlijk woensdag 3 juni 2015 elektronisch naar het ETE.

(2)

200701151-c 2 lees verder ►►►

Het correctievoorschrift bestaat uit: 1 Regels voor de beoordeling 2 Algemene regels

3 Vakspecifieke regels 4 Beoordelingsmodel

1 Regels voor de beoordeling

Het werk van de kandidaten wordt beoordeeld met inachtneming van de artikelen 30, 31 en 32 van het Landsbesluit v.w.o.-h.a.v.o.-v.s.b.o. d.d. 23-06-2008 (PB. 2008, no. 54). Voor de beoordeling zijn de volgende passages van bovenvermelde artikelen van het Landsbesluit van belang:

1 De directeur doet het gemaakte werk met een exemplaar van de opgaven, de beoordelingsnormen en het proces-verbaal van het examen toekomen aan de examinator. Deze kijkt het werk na en zendt het met zijn beoordeling aan de directeur. De examinator past de beoordelingsnormen en de regels voor het toekennen van scorepunten toe die zijn gegeven door het ETE (Examenbureau). 2 De directeur doet de van de examinator ontvangen stukken met een exemplaar van

de opgaven, de beoordelingsnormen, het proces-verbaal en de regels voor het bepalen van de score onverwijld aan de gecommitteerde toekomen.

3 De gecommitteerde beoordeelt het werk zo spoedig mogelijk en past de beoordelingsnormen en de regels voor het bepalen van de score toe die zijn gegeven door het ETE (Examenbureau).

4 De examinator en de gecommitteerde stellen in onderling overleg het aantal scorepunten voor het centraal examen vast.

5 Komen zij daarbij niet tot overeenstemming, dan wordt het aantal scorepunten bepaald op het rekenkundig gemiddelde van het door ieder van hen voorgestelde aantal scorepunten, zo nodig naar boven afgerond.

2 Algemene regels

Voor de beoordeling van het examenwerk zijn de volgende bepalingen van toepassing: 1 De examinator vermeldt op een lijst de namen en/of nummers van de kandidaten,

het aan iedere kandidaat voor iedere vraag toegekende aantal scorepunten en het totaal aantal scorepunten van iedere kandidaat.

2 Voor het antwoord op een vraag worden door de examinator en door de gecommitteerde scorepunten toegekend, in overeenstemming met het beoordelingsmodel. Scorepunten zijn de getallen 0, 1, 2, .., n, waarbij n h et

maximaal te behalen aantal scorepunten voor een vraag is. Andere scorepunten die geen gehele getallen zijn, of een score minder dan 0 zijn niet geoorloofd.

3 Scorepunten worden toegekend met inachtneming van de volgende regels: 3.1 indien een vraag volledig juist is beantwoord, wordt het maximaal te behalen

aantal scorepunten toegekend;

3.2 indien een vraag gedeeltelijk juist is beantwoord, wordt een deel van de te behalen scorepunten toegekend, in overeenstemming met het

beoordelingsmodel;

3.3 indien een antwoord op een open vraag niet in het beoordelingsmodel voorkomt en dit antwoord op grond van aantoonbare, vakinhoudelijke argumenten als juist of gedeeltelijk juist aangemerkt kan worden, moeten scorepunten worden

(3)

toegekend naar analogie of in de geest van het beoordelingsmodel;

3.4 indien slechts een voorbeeld, reden, uitwerking, citaat of andersoortig antwoord gevraagd wordt, wordt uitsluitend het eerstgegeven antwoord beoordeeld; 3.5 indien meer dan een voorbeeld, reden, uitwerking, citaat of andersoortig

antwoord gevraagd worden, worden uitsluitend de eerstgegeven antwoorden beoordeeld, tot maximaal het gevraagde aantal;

3.6 indien in een antwoord een gevraagde verklaring of uitleg of afl eiding of

berekening ontbreekt dan wel foutief is, worden 0 scorepunten toegekend tenzij in het beoordelingsmodel anders is aangegeven;

3.7 indien in het beoordelingsmodel verschillende mogelijkheden zijn opgenomen, gescheiden door het teken /, gelden deze mogelijkheden als verschillende formuleringen van hetzelfde antwoord of onderdeel van dat antwoord;

3.8 indien in het beoordelingsmodel een gedeelte van het antwoord tussen haakjes staat, behoeft dit gedeelte niet in het antwoord van de kandidaat voor te komen.

4 Het juiste antwoord op een meerkeuzevraag is de hoofdletter die behoort bij de juiste keuzemogelijkheid. Voor een juist antwoord op een meerkeuzevraag wordt het in het beoordelingsmodel vermelde aantal punten toegekend. Voor elk ander antwoord worden geen scorepunten toegekend. Indien meer dan een antwoord gegeven is, worden eveneens geen scorepunten toegekend.

5 Een fout mag in de uitwerking van een vraag maar een keer worden aangerekend, tenzij daardoor de vraag aanzienlijk vereenvoudigd wordt en/of tenzij in het

beoordelingsmodel anders is vermeld.

6 Een zelfde fout in de beantwoording van verschillende vragen moet steeds opnieuw worden aangerekend, tenzij in het beoordelingsmodel anders is vermeld.

7 Indien de examinator of de gecommitteerde meent dat in een examen of in het beoordelingsmodel bij dat examen een fout of onvolkomenheid zit, beoordeelt hij het werk van de kandidaten alsof examen en beoordelingsmodel juist zijn. Hij dient de fout of onvolkomenheid wel mede te delen aan het ETE. Het is niet toeges taan zelfstandig af te wijken van het beoordelingsmodel. Met een eventuele fout wordt bij de definitieve normering van het examen door het ETE rekening gehouden.

8 Scorepunten worden toegekend op grond van het door de kandidaat gegeven antwoord op iedere vraag. Er worden geen scorepunten vooraf gegeven. 9 Het cijfer voor het centraal examen wordt als volgt verkregen.

Eerste en tweede corrector stellen de score voor iedere kandidaat vast. Deze score wordt meegedeeld aan de directeur.

De directeur stelt het cijfer voor het centraal examen vast op basis van de regels voor omzetting van score naar cijfer. Dit cijfer kan afgelezen worden uit

omzettingstabellen die beschikbaar worden gesteld door het ETE na de bepaling van de definitieve cesuur.

3 Vakspecifieke regels

Voor dit examen Aardrijkskunde VWO 2015 eerste tijdvak kunnen maximaal 68 scorepunten worden behaald. Het examen bestaat uit 36 vragen.

(4)

200701151-c 4 lees verder ►►►

4 Beoordelingsmodel

Opgave 1 Platentektoniek

1 maximumscore 1 Convectiestromen 2 maximumscore 1

Noord-Amerika, Europa en Azië (of: Eurazië)

3 maximumscore 3

• Oceanische korst bestaat uit basalt, continentale korst uit graniet. 1 • Oceanische korst heeft een grotere dichtheid dan continentale korst. 1 • Oceanische korst is (gemiddeld) jonger dan continentale korst. 1

Uit GB (53e:162A, 54e: 174A) blijkt dat zowel in Nigeria als in Libië een breukzone aanwezig is, zodat men niet kan stellen dat de ze breukzone volledig is verdwenen.

• Platen bewegen hier uit elkaar/ divergeren/ Hier is sea floor spreading. 1 • Deze plaatbeweging gaat doorgaans samen met effusief vulkanisme. 1 • Door effusief vulkanisme ontstaan doorgaans schildvulkanen. 1

• Een hotspot is een relatief warme plek in de mantel (en vormt een

mantelpluim/ vulkanisme). 1

• De bovenliggende plaat (korst) beweegt over de hotspot (waardoor zich

een rij van vulkanen kan vormen). 1

• De rij van (jonge naar oude) vulkanen toont aan dat de plaat beweegt over de (vaste) hotspot (en is een bewijs voor platentektoniek). 1

• Plooiingsgebergte (tussen het huidige Zuid-Amerika en westen van Afrika). 1 • Door het botsen (convergeren) van continentale platen ontstaat

plooiingsgebergte. 1

(5)

Vraag Antwoord Scores

• De thermische equator wordt (deels) beïnvloed door de land-zee verdeling (omdat land sneller opwarmt en sneller afkoelt dan

zeewater). 1

• In de situatie van bron 2 zou aardoppervlak, waar nu water is, land zijn en andersom (zodat de thermische equator een andere ligging zou

hebben). 1

De situatie zoals in bron 2 zou invloed hebben op de volgende mondiale klimaatfactoren:

• Windsystemen veranderen, door andere verdeling van hoge- en

lagedrukgebieden. 1

• Zeestromen veranderen, door andere stroming van (koude- en warme)

zeestromen. 1

Opgave 2 De Dakar rally

• De snelheid van de Bedoeïnen is laag, terwijl de snelheid van de deelnemers aan de rally hoog is (contrast in snelheid van

voortbewegen). 1

• De Bedoeïnen zijn meer traditioneel, terwijl de deelnemers aan de rally modern zijn (contrast in cultuur/leefstijl/technologie). 1

Vier van onderstaande klimaten: Cf, Cw, BS, BW, EF/EH

Opmerking: Beoordeel alleen de eerste vier genoteerde klimaten.

• De Sahara woestijn is vooral ontstaan vanwege een overheersend hogedrukgebied (subtropisch maximum waarin relatief weinig neerslag

valt). 1

Dit hogedrukgebied wordt veroorzaakt door de geografische

breedteligging. 1

• De Atacama woestijn is vooral ontstaan vanwege de ligging aan d e

lijzijde (of regenschaduw) van gebergte. 1

(6)

200701151-c 6 lees verder ►►►

• Lokaal: meerdere antwoorden mogelijk, zoals aantasting flora en (of)

fauna/verstoffing/erosie/vervuiling/uitputting 1

• Mondiaal: de verbranding van fossiele brandstoffen leidt tot een

versterking van het broeikaseffect. 1

Fundamentalisme

Drie van de volgende noemen voor elk 1 punt:

 Door de jaren neemt de populariteit van de race wereldwijd steeds toe.

 De taken voor de organisatie van de Dakar rally worden overgenomen door de Amaury Sport Organization (ASO, die ook de organisatie van de Tour de France, Parijs-Nice en de Vuelta a España voorziet).

 Voor autofabrikanten biedt het ruwe terrein van de Dakar rally een perfecte manier om aan te tonen hoe goed hun nieuwste modellen presteren in de ruigste omstandigheden.

 Het toelaten van het gebruik van een GPS (global positioning system) voor de routebepaling.

 190 landen volgen dagelijks het nieuws over de race, met een bereik van meer dan 1 miljard mensen.

Opgave 3 De Pest

Voorbeelden van een juist antwoord:

 Bevolkingsregisters waren in die tijd onnauwkeurig.

 Bevolkingsregisters zijn verloren gegaan.

 Incorrecte/ geen diagnostisering van Pestgevallen.

De nieuwe wereld was / de Amerika’s waren nog niet ‘ontdekt’ (en konden niet besmet raken vanuit Europa).

Twee van de volgende voor elk 1 punt:

 Toename van sanitaire voorzieningen (scheiding drink- en afvalwater).

 Toename/ verbetering van medische zorg.

 Verbeterde huisvesting.

 Verbeterde arbeidsomstandigheden.

(7)

• Oorzaak: In steeds kortere tijd worden steeds grotere afstanden overbrugd (of antwoorden die duiden op een ‘kleiner’ wordende

wereld). 1

• Gevolg: De kleiner wordende wereld leidt tot snellere verspreiding van

verschijnselen, zoals ziekten. 1

Voorbeelden van juiste antwoorden (twee van de volgende): oceanen/zeeën, bergen, woestijnen, rivieren, klimaten.

• Uit bron 1 blijkt dat niet alle landen gevallen van de Pest

diagnosticeren en/of rapporteren (aan de WHO). 1

• Een mogelijke verklaring is dat de Verenigde Staten gevallen van Pest wel rapporteert (aan de WHO) en Canada niet (zodat een bijzonder kaartbeeld ontstaat vanwege de lange rechte grens). 1

Opgave 4 Cruisetoerisme in het Caribisch gebied

Schaalvergroting

Twee van de volgende noemen voor elk 1 punt:

 Voldoende diepte van vaargeul

 Voldoende ruimte voor bijvoorbeeld aanmeren/ loodsen

 Rustig vaarwater (gunstige maritieme omstandigheden)

 Landschappelijke elementen (voor bijvoorbeeld uitzicht)

• Een liberale markt betekent vrije handel (door het minimaliseren van

overheidsinvloed). 1

• Uit bron 1 blijkt dat de Franse overheid een belangrijk aandeel (33%) heeft in cruiseschipbouwer STX (zodat er geen sprake is van een

(8)

200701151-c 8 lees verder ►►►

Drie van de volgende vier voor elk een punt:

 Afhankelijkheid van bijvoorbeeld internationaal kapitaal / buitenlandse investeringen.

 Seizoensgevoeligheid, leidt bijvoorbeeld tot seizoenswerkloosheid of inefficiënt gebruik van middelen (door schommelingen in

bezettingsgraad).

 Eenzijdigheid, leidt bijvoorbeeld door conjunctuurschommelingen tot kwetsbaarheid.

 Daling van de koopkracht door prijsstijgingen.

Uit het antwoord dient te blijken dat het zwakke bestuur / de corruptie van Haïti (soft state) kan leiden tot bepaalde ‘privileges’ in bijvoorbeeld de bedrijfsvoering van Royal Caribbean.

• Globalisten zien vooral voordelen (voor toeristen en/of bedrijven) zoals economische groei, veiligheid, comfort, veilig voedsel, ‘merchandise’. 1 • Anti-globalisten zien vooral nadelen zoals exclusiviteit / uitsluiting van

de lokale bevolking in werkgelegenheid en handel, de impact op milieu

e.d. 1

• Anders-globalisten zien beiden, maar willen nadelen ombuigen naar voordelen zoals lokale bevolking betrekken, duurzaam ondernemen 1

Het noemen van een duidelijk argument:

• voor, bijvoorbeeld in termen van werkgelegenheid/inkomen 1 • tegen, bijvoorbeeld in termen van respect, wederopbouw, veiligheid 1

Twee van de volgende noemen voor elk 1 punt: • Tropische stormen / orkanen

• Aardbevingen • Tsunami’s • Vulkanisme

(9)

Opgave 5 Chinese invloeden in Zuidoost-Azië

• Vooral de Han hebben contact met de regio Zuidoost-Azië. 1 • Historisch argument: De regio’s van de Han (vooral in de kustregio’s)

hebben van vroeger af meer contacten via zee (ook goed:

argumentatie omtrent nabijheid/afstand). 1

• Demografisch argument: De Han hebben een (overgrote) meerderheid

in de Chinese bevolking. 1

De bevolking van Singapore bestaat voor 77 procent uit Chinezen (zowel in GB 53 als in 54).

Voor het toekennen van de score dienen beide elementen genoemd te zijn.

Volgens de theorie zal communisme/socialisme / Chinese invloed zich verspreiden in de omringende landen, zoals bij omvallende dominostenen.

Paracel eilanden

• Oorzaak: De Chinese immigranten in Vietnam zijn opgegaan in de cultuur van Vietnam (en hebben zodoende de meeste Chinese

kenmerken en gebruiken losgelaten). 1

• Gevolg: Tijdens de anti-Chinese protestacties zijn tevens niet-Chinese eigendommen beschadigd die (per vergissing) werden aangezien voor

eigendommen van Chinezen. 1

Voorbeelden van juiste antwoorden:

• Politieke maatregelen: migratieregulering, grenscontrole, militarisering 1 • Economische maatregelen: handelsbeperkingen, boycot 1

• Voordelen voor Vietnam van verdere integratie van ASEAN, zoals

politieke en/of economische samenwerking. 1

• Nadelen voor Vietnam van verdere integratie van ASEAN, zoals verlies nationale machten, meer beperkingen en/of regulering. 1