Levensbeschouwelijk onderzoek - Echtscheidingen

Van: Simone Luijks

Studentnummer: 2015723

Docent: Wesley Robbe

Datum: 07-05-2012

Voorwoord

Dit onderzoek maakt deel uit van het afstudeertraject van de Academie voor Pedagogisch Onderwijs aan de Avans Hogeschool te Breda. Dit onderzoek is specifiek gericht op het levensbeschouwelijke deel voor het diploma. Als dit onderzoek voldoende wordt afgerond, wordt er een akte van

bekwaamheid voor een leraar in het katholieke primair onderwijs toegevoegd aan het diploma. Het onderwerp van dit onderzoek is echtscheidingen. Er wordt gekeken vanuit verschillende

perspectieven, zoals levensbeschouwelijk, pedagogisch en maatschappelijk. De theorie wordt verweven met mijn mening.

Aan het tot stand komen van dit onderzoek werkten veel mensen mee. Daarbij is een woord van dank in hun richting hier op zijn plaats. Als eerste wil ik van basisschool de Borghoek mijn LIO- mentor, Sander van Kaam bedanken voor de vrijheid om de activiteiten uit te mogen voeren.

Natuurlijk wil ik de kinderen van groep 6/7 ook bedanken voor de medewerking aan mijn activiteiten. Daarnaast wil ik mijn begeleider vanuit de Pabo, Wesley Robbe, bedanken voor de vele uren die hij stak in het geven van feedback. Zonder zijn steun zou deze scriptie niet in deze vorm tot stand zijn gekomen.

Er rest mij niets anders, dan u veel leesplezier te wensen. Simone Luijks

1

Inhoudsopgave

1.1

Wie ben ik als leraar?

Blz. 2

1.2 Waar sta ik op het gebied van godsdienst/

Blz. 3

levensbeschouwing?

1.3

Een ervaring die mij raakt.

Blz. 3

2.

Onderzoek naar de betekenis van mijn ervaring vanuit

Blz. 4

verschillende perspectieven.

3.

Verdieping in het levensbeschouwelijke /godsdienstige

Blz.8

Perspectief.

4.

Conclusie.

Blz.10

5.

De lesactiviteiten.

Blz. 12

6.

Reflectie op professionele identiteit.

Blz.15

7.

Samenvatting

Blz.17

Literatuurlijst

Blz. 18

Bijlage

Blz.20

1. Een stuk uit de brief van Paulus aan de Korinthiërs 2. Verhaal van Thomas

3. Woordweb

2

1.1 Wie ben ik als leraar?

Iedereen moet zich fijn voelen in de klas.

Ik ben iemand die een goede band met de kinderen wil. Ik werk hard aan een veilig klimaat in de klas. Een veilig klimaat is voor mij, dat alle kinderen zich fijn voelen in de klas, kunnen zeggen wat ze voelen en zichzelf kunnen zijn. Ik hecht daarbij erg veel aan waarden en normen. Hoe ga je met elkaar om? Hoe help je elkaar? Hoe zorg je ervoor dat iedereen zich fijn voelt? Op deze vragen vind ik samen met de klas een antwoord. Dit komt vanuit de kinderen en ik stuur het op die manier zoals ik het graag wil.

Er is geen één leerling hetzelfde, iedere leerling heeft behoefte aan “onderwijs op maat.” Verder vind ik het belangrijk dat kinderen onderwijs op maat krijgen. Iedere leerling heeft een andere manier van leren, een eigen niveau en werkt op een eigen manier. Ik begeleid de kinderen daar graag bij. Het kan niet zo zijn dat leerlingen die boven het niveau van de klas uitsteken zich vervelen. Het kan ook niet zo zijn dat kinderen die onder het niveau van de klas zitten geen begeleiding krijgen. Iedere leerling heeft op zijn of haar manier onderwijs nodig. Natuurlijk kun je niet alle vierentwintig leerlingen in de klas apart lesgeven. Je kunt hier natuurlijk wel een tussenweg in vinden. Een aantal niveau groepen in de klas kan zeker een uitkomst bieden. Je kijkt wat leerlingen kunnen en speelt daar verder op in. Er zal dan een gedeelte toch wel klassikaal gegeven worden. Dat vind ik ook belangrijk om het gevoel van de klas te stimuleren. Maar er zal ook een gedeelte

individuele begeleiding krijgen. Op deze manier kunnen kinderen op hun eigen niveau aan de slag. Het moet namelijk wel uitdagend blijven om naar school te gaan.

Een goede organisatie is het halve werk.

Ik vind een goede organisatie in de klas erg belangrijk. Ik werk gestructureerd en breng dit ook over. Het is belangrijk dat het gezellig in de klas is. De klas mag gezellig aangekleed zijn maar wel op een gestructureerde manier. Op deze manier wordt het geen rotzooi in de klas en weet iedereen waar alles ligt of staat. Op deze manier creëer ik voor mijzelf en voor de leerlingen een manier van rust. Verder werk ik gestructureerd. Een aantal regels worden bij mij in de klas elke dag herhaald. Zo weten de kinderen mijn manier van werken. Een aantal van deze regels zijn bijvoorbeeld; je vinger opsteken als je iets wilt vragen of zeggen, je werk netjes inleveren in de juiste inleverbak, voor jezelf werken als de juf instructie geeft aan de andere groep of een leerling, enzovoorts.

Zo heb ik in de klas ook altijd een dag planning hangen. De kinderen weten dan waar ze aan toe zijn en welke vakken er op die dag komen. De kinderen hebben allemaal ook een eigen weektaak. Op deze manier kunnen de kinderen zien wat ze moeten maken, wat ze kunnen doen als ze klaar zijn en de speciale boodschap voor iedere leerling apart. Zo leren de kinderen ook zelfstandig aan het werk te gaan. Ik vind dat ook erg belangrijk.

Op school ben je niet alleen.

Ik vind het ook belangrijk dat je als leerkracht hulp kunt vragen aan andere leerkrachten. Daarom hecht ik veel waarde aan een team. Ik heb graag dat ik alle leerkrachten ken. Dus een heel groot team is niets voor mij. Ik hou van de knusse, gezellige sfeer op school.

3

1.2 Waar sta ik op het gebied van godsdienst/ levensbeschouwing?

Ik ben op dit moment niet heel veel bezig met het geloof. Ik ben gedoopt en heb mijn communie gedaan. Verder gingen we vroeger met het gezin wel eens naar de kerk. Dit doen we nu eigenlijk nooit meer. Ik kom ook nooit meer in de kerk, met uitzonderingen van begrafenissen of trouwerijen. Dit komt omdat ik niet alles geloof wat er in de kerk gezegd wordt. Verder vind ik de diensten in de kerk niet boeiend en kan mij dus ook niet vinden in wat er tijdens de dienst gezegd en gedaan wordt. Ik heb wel voor een katholiek diploma gekozen omdat in de omgeving waar ik woon veel scholen katholiek zijn. Veel scholen hechten dus veel waarde aan dat deel van het diploma. Ik heb daardoor wel wat met het geloof te maken. Ik heb zelf ook altijd op een katholieke school gezeten.

Ik vind het wel belangrijk om bezig te zijn met het katholieke geloof. Ik loop op een katholieke school stage. Ik heb de kinderbijbel gelezen en weet daaruit nog een aantal verhalen. Verder vind ik het ook belangrijk dat ik werk met de methode die op veel basisscholen gebruikt wordt voor

levensbeschouwing. Dit is namelijk de methode “Trefwoord.” Deze methode bestaat uit een verhaal voor iedere dag. De ene keer zijn het verhalen vanuit de Bijbel maar de andere keer gaan de verhalen over normen en waarden. Ik hecht zelf veel waarde aan wat de verhalen vertellen. Ik ben wel bewust bezig met deze verhalen. Ik lees de verhalen voor, bespreek deze met de kinderen en probeer de verhalen samen met de kinderen helemaal uit te pluizen.

1.3 Een ervaring die mij raakt.

Ik heb vorig jaar veel ingevallen op een stageschool. Ik stond ongeveer een maand voor de klas, drie dagen in de week. In die maand heb ik drie brieven gehad van kinderen waarin een verklaring stond van ouders die gescheiden waren. Ik vond het erg opvallend dat ik in zo een korte tijd al zoveel verklaringen kreeg.

Een paar weken geleden heb ik op tv een aflevering gezien van “EHBO, eerst helpt bij opvoeden.” In deze aflevering heb ik gezien dat ouders gingen scheiden. De kinderen wisten niet om te gaan met deze verandering. Dit kwam ook doordat vader niet wilde vertellen waarom hij wegging bij het gezin. Ik vind het erg om te zien dat kinderen zo lijden onder de beslissing van de ouders.

Ik heb in mijn directe omgeving weinig tot niets te maken met scheidingen. Mijn ouders zijn nu al vijfentwintig jaar getrouwd. Verder in de familie is niemand gescheiden, in de vriendenkring zijn alle ouders nog bij elkaar. Ik kan mij dus ook niet voorstellen waarom een getrouwd stel zou gaan scheiden. Ik heb ook het idee dat mensen nu veel minder vechten voor hun relatie dan vroeger. Ik kan dus niet helemaal bevatten waarom mensen gaan scheiden.

4

2. Onderzoek naar de betekenis van mijn ervaring vanuit

verschillende perspectieven.

Ik bekijk het eerst vanuit levensbeschouwelijk perspectief. Daarbij komt de vraag: “Wat is de rol van het geloof bij een scheiding?” Ik heb het hierbij over het katholieke geloof. Ik kies specifiek voor het katholieke geloof omdat ik gekozen heb voor de katholieke vorming en niet voor de algemeen levensbeschouwelijke vorming.

Voordat je kunt gaan scheiden moet je eerst getrouwd zijn. Volgens Christenen komt trouwen voort uit Goddelijke oorsprong. God stelde het eerste huwelijk tussen Adam en Eva in. Hij zag dat het niet goed was om Adam alleen te laten en gaf hem Eva. God had haar uit de rib van Adam gebouwd. Hiermee gaf God het beginsel van het Huwelijk aan. (Gen.2:18-25)

In de Bijbel staat verder: "Twee zijn beter dan één, omdat zij een goede beloning hebben bij hun

zwoegen. Want indien zij vallen, dan richt de een de ander weer op, maar wee de éne, die valt zonder dat een metgezel hem opricht. Ook indien er twee nederliggen zullen zij warm worden, maar hoe zal één alleen warm worden? Kan iemand er één overweldigen, twee zullen tegenover hem kunnen standhouden en een drievoudig snoer wordt niet spoedig verbroken”. (Pred.4:9-12.)

In mijn ogen betekent dit dat je elkaar goed moet helpen, op deze manier wordt het huwelijk alleen maar sterker. Je kunt rekenen op elkaar en hebt veel voor elkaar over.

Als je trouwt doe je ook een belofte, dat je elkaar steunt in voorspoed en tegenspoed. Je bent elkaar ook onvoorwaardelijk trouw in alle omstandigheden. En daarnaast sta je elkaar in alle dingen bij. (Gen.2:18). Dat is ook het doel van trouwen. Je bent bij elkaar om elkaar te steunen, te helpen en voor elkaar te zorgen. Dit doe je in goede tijden maar nog belangrijker in slechte tijden. God vraagt om dit ook om echt te doen. Met dit deel vanuit de Bijbel ben ik het volledig eens. Je moet elkaar helpen. Je hebt het beloofd. Naar mijn mening moet je dit ook niet te snel opgeven, wat misschien in deze tijd wel snel gebeurd. Naar mijn mening hechten tegenwoordig de mensen te weinig waarde aan deze belofte. Er zijn steeds meer mensen die het huwelijk opgeven. Vanuit het katholieke geloof wordt dit niet ondersteund.

De bedoeling van het huwelijk is zoals door God wordt gezegd een levenslange verbintenis tussen twee echtgenoten. Hierbij gaat het om elkaar in de liefde te helpen. Tijdens het huwelijksleven zullen niet alleen de sterke punten naar voren komen maar ook elkaars zwakheden. Het is niet goed om die onbespreekbaar te laten. Ik denk alleen wel dat dit vaak gebeurd. Er wordt tegenwoordig weinig gepraat over de zwakke punten. Naar de buitenwereld moet alles rozengeur en maneschijn zijn. Maar als zoals er gezegd wordt in de Bijbel, de mensen die van elkaar houden zullen ook steeds meer rekening met elkaar gaan houden, dit kan leiden tot veranderen in het leven. (1 Kor.13:6,7) Deze uitspraak vind ik passen bij mensen die vechten voor hun huwelijk en niet te snel opgeven. Het is nog zacht uitgedrukt als er wordt gezegd dat het katholieke geloof het scheiden niet

ondersteund. Er wordt zelfs gezegd dat God de echtscheiding haat. Zoals gelezen wordt in Mal.2:16

“..Want ik haat de echtscheiding zegt de Here...” Deze uitspraak is de enige die erg hard en bot tegen

5 scheidingen. Er wordt vanuit de boeken van Mozes vertelt hoe het zit. God heeft namelijk de mens al een vrouw en man gemaakt. Een man zal zijn vader en moeder verlaten om te trouwen. De man en zijn vrouw zijn dan verbonden met elkaar. God heeft de mensen samengebracht omdat geen mens mag scheiden. (Mattheus 19:4 - 6 Het Boek)

Dit zijn de antwoorden op de vraag of scheidingen toegestaan is onder bepaalde omstandigheden. In het oude testament staat dat het kan maar Jezus geeft duidelijk aan dat het niet Gods bedoeling is. Mocht er toch een scheiding plaats vinden, dan zal de weg van God in de eerste plaats op verzoening en herstel gericht zijn. Er staat namelijk: “Doch hun die getrouwd zijn beveel ik niet, maar de Here,

dat een vrouw haar man niet mag verlaten, is dit toch gebeurd, dan moet zij ongehuwd blijven of zich met haar man verzoenen.” . (Kor.7:10,11) Andersom geldt dit uiteraard ook. God probeert eerst

ervoor te zorgen dat het huwelijk wordt gered. Maar loopt het toch op scheiden uit en wilt men daarna opnieuw trouwen wordt dit gezien als het plegen van overspel.

“9 Luister goed, Ik zeg u: Iemand die zijn vrouw verlaat en daarna opnieuw trouwt, pleegt overspel. Tenzij zijn eerste vrouw gemeenschap met een andere man heeft gehad." (Mattheus 19:9 Het Boek)

Er wordt gezegd als een vrouw vreemd is gegaan met een andere man dan mag die man die bedrogen is wel scheiden en opnieuw trouwen. Dit vind ik tegenstrijdig met wat er eerder wordt gezegd. Op deze manier lijkt het net of vreemdgaan de oplossing is om te scheiden en vervolgens te hertrouwen.

Om door te gaan op het hertrouwen, is er in de loop van der jaren veel veranderd. In de renaissance wordt er gezegd door Erasmus wanneer de huwelijksband door overspel wordt verbroken mag de benadeelde partij opnieuw trouwen. Dit was de enige uitzondering destijds om te kunnen scheiden. Deze uitzonderingsregel wordt door Luther en Calvijn overgenomen. Sindsdien maakt het deel uit van de kerkelijke partij. Ik ben het er niet mee eens dat mensen alleen mogen hertrouwen wanneer je “slachtoffer” bent van overspel. Het kan ook zo zijn dat een partner overlijdt door een ernstige ziekte of verkeersongeval. Ik vind dat de weduwe dan opnieuw mag trouwen. Het enige wat ik heb kunnen vinden hierover staat vermeld bij de zeven sacramenten. Sacramenten zijn noodzakelijke heilsmiddelen door Christus ingesteld en aan de kerk toevertrouwd. Onder deze zeven sacramenten verstaan we onder andere het doopsel, vormsel en priesterschap. Deze vormen zijn onuitwisbare merktekens, je ontvangt deze voor eens en altijd. Ze kunnen niet herhaald worden. Het huwelijk is een quasi onuitwisbaar merkteken. Het huwelijk is namelijk alleen onuitwisbaar zolang beide partners in leven zijn. Komt een van de huwelijkspartners te overlijden, dan kan de achterblijvende partner hertrouwen en zo het sacrament van het huwelijk voor een tweede keer ontvangen. Er wordt niet duidelijk gesproken of God het hier mee eens is.

Je kunt het onderwerp scheiden ook vanuit een andere perspectief bekijken. Ik bekijk het vanuit het maatschappelijk perspectief. Dan komt daarbij de volgende vraag: “Wat is de waarde in de huidige maatschappij met betrekking tot de belofte die je maakt bij het trouwen? “

De belofte die men doet bij het trouwen is:” Om elkaar tot steun te zijn in voor en tegenspoed, dus

onvoorwaardelijk trouw in alle omstandigheden. De één zal de ander helpen en bijstaan in alle dingen.” (Gen.2:18).

6 Op de site van het centraal bureau van statistieken is te lezen dat er 32 544 stellen zijn gescheiden in 2010. Dat betekend dus dat al deze stellen zich niet aan de trouwbelofte hebben gehouden. Ik heb hieronder een tabel met het aantal echtscheidingen vanaf 1900.

Je kunt zien dat er in 1900 nog maar 600 getrouwde stellen scheiden. Vijfentwintig jaar later is dat aantal al bijna vier keer zoveel. In 1950 scheiden al weer wat meer mensen. Zo ongeveer 6500 stellen gaan dan scheiden. Maar als je kijkt in 1975 scheiden er tegenover de eerdere jaren enorm veel mensen. In 2000 wordt dit alleen nog maar meer. Deze trend vervolgt zich in 2000 en zo verder. Ik vind het erg opvallen dat in 1975 enorm veel mensen scheiden. Er is iets tussen 1950 en 1975 dat zorgt dat mensen eerder scheiden. Één van de redenen van de toename van echtscheidingen kan zijn ontkerkelijking. Vanaf 1965 vond ontkerkelijking plaats. Het aantal leden van de kerk liep behoorlijk af. Zo was in 1960 nog ongeveer 45% van de bevolking Rooms Katholiek. Maar in 1965 was ongeveer nog 30% van de bevolking Rooms Katholiek. Dus een hele snelle daling van het aantal Rooms Katholieke mensen in Nederland. Deze daling zet zich voort, zo was in 1980 ongeveer 27% van de bevolking Rooms Katholiek. Je kunt ook zien dat in die tijd het aantal scheidingen omhoog gaat.

Ik kan mij wel voorstellen dat het aantal gelovige mensen minder wordt. Als ik kijk naar mijn eigen leven, gingen wij vroeger nog wel eens naar de kerk. Maar dit gebeurt nu zelden of nooit meer. In mijn omgeving gaan alleen nog maar de oudere mensen naar de kerk. Maar zelfs deze mensen zijn niet meer zo gelovig als vroeger. Ik vind alleen niet dat het hoeft te betekenen dat je alles wat er gevraagd wordt van uit het geloof niet meer hoeft op te volgen. Je kunt nog steeds met elkaar trouwen en bij elkaar blijven. Je bent immers in de kerk getrouwd en hebt eeuwige trouw beloofd. Dus vind ik dat het niet nodig dat het aantal scheidingen zo fors oploopt.

Als gevolg van de ontkerkelijking ontstaat er individualisme. Dit betekent dat de belangen van het individu het meest belangrijk zijn als motivatie voor het gedrag. Het ontstaan van individualisme wordt ongeveer tegelijkertijd met de ontkerkelijking populair. Dit komt ook door het vrij aanbod van communicatiemateriaal. Op deze manier kunnen alle nieuwe ideeën, leefstijlen, gewoontes en gedachtes gedeeld worden. Voor die tijd werd alles verteld via de kerk, dat was één van de enige communicatiemiddelen. Iedereen luisterde naar wat er in de kerk verteld werd. Alles werd dus via de woorden van God verteld. Na de ontkerkelijking gingen steeds meer mensen hun eigen weg. Ze hoefden niet meer te luisteren naar de woorden uit de Bijbel. Er waren ook andere wegen om informatie te krijgen. Daardoor is de manier vanuit de kerk niet meer het belangrijkste.

De conclusie die ik hier uit haal is dat de mensen niet meer naar de kerk gaan en daardoor niet de verhalen, regels en verzoeken van God opvolgen. Als ze wel naar de kerk waren gegaan hadden ze gemerkt dat scheiden volgens het geloof echt niet kan. Dan zouden er ook minder huwelijken op een scheiding uitlopen.

Jaar Aantal echtscheidingen

1900 600 1925 2200 1950 6500 1975 20100 2000 34700 2008 32200 2009 30800 2010 32544

7 Als laatste bekijk ik het onderwerp vanuit pedagogisch perspectief. Daarbij komt direct bij mij de vraag op: “Wat zijn de gevolgen voor de kinderen als de ouders gaan scheiden of gescheiden zijn? “ Op de site van het centraal bureau van statistieken is te lezen dat er 32 544 stellen zijn gescheiden in 2010. Daarbij zijn 19 628 huwelijk met kinderen. Dat is ongeveer 60% van de scheidingen waarbij kinderen in het spel zijn.

Ik wil vooral de invalshoek vanuit de kinderen bekijken omdat ik als leerkracht meer met de kinderen te maken heb dan met de ouders. In het filmpje “KIES voor het kind” vertellen kinderen over wat zij mee maken tijdens de scheiding van hun ouders. KIES staat voor Kinderen In Echtscheiding Situatie. Het is een organisatie waarbij kinderen terecht kunnen als ze moeite hebben met de scheiding van de ouders. KIES helpt deze kinderen omgaan met de situatie. Ik heb een aantal opmerkelijke zinnen uit het filmpje gehaald. Zo vertelt één van de kinderen dat haar ouders gescheiden zijn en de ouders kunnen niet goed met elkaar om gaan. Ze ziet bij andere kinderen waarvan de ouders ook gescheiden zijn, dat zij wel goed met elkaar om kunnen gaan. Ik vind het erg om te horen dat een kind aan haar ouders ziet dat ze niet goed met elkaar om gaan. Ze is dus op een manier betrokken bij de ruzies van de ouders. Er is een meisje dat vertelt dat ze het wel jammer vindt dat papa en mama gescheiden zijn maar ze ziet ook de positieve kant. Ze vertelt dat ze anders nooit de leuke vriend van mama had ontmoet en de leuke vriendin van papa. Ik ben wel blij om te zien dat kinderen er gelukkig ook op een positieve manier tegen aan kijken. Gelukkig zien kinderen vaak de positieve kanten van een verhaal. Zo zegt ook een kind dat het wel fijn is dat papa en mama niet meer iedere dag ruzie maken. Maar aan de andere kant wordt ook benoemd dat de kinderen papa missen als ze bij mama zijn en mama missen als ze bij papa zijn. Dit vind ik een logisch gevolg want je bent niet meer als gezin bij elkaar. De kinderen zullen altijd één van de twee ouders moeten missen.

Zoals je bij de kinderen ziet zijn er negatieve maar ook positieve reacties. Voor sommige kinderen is het fijn dat de ouders uit elkaar zijn. Er is meer rust in huis en er is veel minder ruzie in huis. Maar er verandert veel in het leven van de kinderen. Ze zien hun ouders niet elke dag meer, ze moeten verhuizen, wonen in verschillende huizen en niets is meer vanzelfsprekend.

In alle boeken, artikelen en tijdschriften die ik lees over scheiden staat er duidelijk dat de kinderen een gestructureerde en goede begeleiding moeten krijgen tijdens het proces. Ouders kunnen hierbij geholpen worden. Deze hulp moeten ze wel zelf aanvragen bij huisarts of andere zorginstellingen. Als ouders geen rekening houden met de gevoelens van hun kinderen dan kunnen er vervelende

situaties rondom de kinderen ontstaan. SIRE wilt dat de kinderen goed worden behandeld tijdens een scheiding. SIRE is een organisatie die reclame campagnes maakt. Ze hebben ook de reclame campagne gemaakt over scheiden. Met de belangrijkste boodschap: ‘Wat je zegt in een scheiding kan kinderen voor altijd tekenen!’

Kortom alle kinderen gaan anders om met een scheiding. Voor de ene is het een opluchting voor de ander is het een dieptepunt. Maar het belangrijkste is dat ouders ervoor zorgen dat kinderen een goede begeleiding krijgen tijdens het scheidingproces van de ouders.

8

3. Verdieping in het levensbeschouwelijke/godsdienstige

perspectief:

Ik heb een stuk uit een brief van de brieven van Paulus aan de Korinthiërs gelezen. Ik heb opgezocht wat er nu bedoeld wordt met Korinthiërs. Korinthe is een gemeente in Griekenland. Dus de inwoners van deze stad zijn dan de Korinthiërs.

Het stuk heet de gehuwde en ongehuwde staat. Dit heeft weer te maken met het trouwen en niet getrouwd zijn. Paulus schrijft een brief vanuit God. Hij geeft zijn mening over trouwen en

ongetrouwd blijven. Hierbij gebruikt hij ook woorden van uit God.

Ik begrijp het grootste gedeelte van het verhaal wel. Het komt er volgens mij op neer, dat Paulus liever heeft dat je niet trouwt dan dat je wel trouwt. Dit komt door de verschillende uitspraken die hij doet. Hij zegt namelijk dat hij liever ziet dat alle mensen zoals hem zijn. Maar God heeft iedereen een eigen gave gegeven. De één is de ander niet. Paulus zegt over weduwen en weduwnaars dat het goed is voor hen om alleen te blijven. Paulus is dus alleen en niet getrouwd en hij vindt dat iedereen net als hem moet leven. God vind dat Paulus helemaal niet kan bepalen hoe jij leeft. Hij geeft zelf aan de God iedereen een eigen gaven heeft gegeven dus iedereen denkt op een andere manier. Iedereen bepaalt ook op zijn manier of hij wel of niet wilt trouwen.

Verder zegt hij nog: “Hebt u een vrouw belooft met haar te trouwen, verbreek die belofte niet; bent u

niet gebonden aan een vrouw, zoek er dan ook geen. Het is weliswaar niet zo dat u door te trouwen zondigt en ook wanneer een meisje trouwt zondigt ze niet, maar het huwelijk wordt een zware belasting die u graag zou besparen.” Kortom trouw maar niet want het is echt een zware last. In deze

uitspraak kan ik me niet echt vinden. Je trouwt toch omdat je van elkaar houdt en het leven wilt delen.

Een uitspraak van Paulus is dat iemand die trouwt goed handelt maar iemand die niet trouwt nog beter handelt. Deze uitspraak wordt ook nog eens op een andere manier herhaald, namelijk dat iemand gelukkig is wanneer hij of zij ongetrouwd blijft. Dat is de mening van Paulus en hij meent ook dat hij de Geest van God bezit. Dit zijn nogal harde uitspraken over trouwen. Paulus geeft hierbij duidelijk aan dat je beter niet kunt trouwen. Ik vind dat erg vreemd want trouwen lijkt mij juist iets heel moois waarbij mensen erg gelukkig zijn in de liefde.

Paulus onderbouwt wel waarom je beter niet kunt trouwen. Hij zegt dat een ongetrouwde man zorg draagt voor de zaak van de Heer en wil de Heer behagen. Een getrouwde man draagt zorg voor de aardse zaken maar wil zijn vrouw behagen. De aandacht van de getrouwde man is dus verdeeld. Dit geldt eveneens voor de vrouw. Niet alle aandacht gaat dan uit naar God wanneer men getrouwd is. In de hierboven genoemde uitspraken staat dus eigenlijk dat je beter maar niet kunt trouwen. Op deze manier interpreteer ik het in ieder geval. Er staat weinig tot niets positiefs in over trouwen. Het wordt gezien als een last en je handelt beter om dan niet te trouwen. Dit betekend echter ook dat je geen seks mag hebben voor het huwelijk. Om dit tegen te gaan wordt het volgende gezegd in de brief; “Maar om ontucht te vermijden moet iedere man zijn eigen vrouw hebben en iedere vrouw

haar eigen man. En een man moet zijn vrouw geven wat haar toekomst, evenals een vrouw haar man. Een vrouw heeft niet zelf de zeggenschap over haar lichaam, maar haar man; en ook een man

9

heeft niet zelf de zeggenschap over zijn lichaam, maar zijn vrouw.” Hieruit haal ik dat je beter maar

kunt trouwen om ontucht te voorkomen. Het is niet zo dat het aangemoedigd wordt om te trouwen uit bijvoorbeeld liefde.

Als je dan eenmaal getrouwd bent dan heeft Paulus het ook nog over het niet scheiden. Hij geeft aan in een gebod dat een vrouw niet mag scheiden van een man en dat een man zijn vrouw ook niet mag wegsturen. Er mag dus absoluut geen scheiding komen. Is er al een scheiding blijft de vrouw of man alleen. Er kan en mag niet opnieuw getrouwd worden. De enige manier om weer getrouwd te zijn is verzoening.

Er wordt ook gezegd dat een vrouw gebonden is aan haar man zolang hij leeft. Maar wanneer hij sterft is zij vrij om te trouwen met wie ze wilt. Maar het moet wel een huwelijk zijn dat verbonden is met de Heer. Hierbij kan ik niet goed opmaken dat iemand opnieuw mag trouwen als een partner is gestorven. Er staat wel dat je opnieuw mag trouwen alleen als het huwelijk verbonden is met de Heer. Betekent dit dat je voor de kerk opnieuw mag trouwen? Of moet je trouwen met de Heer? Dus eigenlijk alleen blijven en zorgen voor de zaak van de Heer en de Heer behagen zoals een

ongetrouwd persoon ook doet? Dit is voor mij niet helemaal duidelijk uit de brief van Paulus. Mijn mening is in ieder geval dat die persoon zeker mag hertrouwen. Zoals Paulus in het eerste stukje beschrijft.

Het verhaal roept bij mij alleen maar negatieve tijd op. Het geeft mij het gevoel dat je beter maar niet kunt trouwen en alleen moet blijven. Paulus heeft weinig tot geen positieve woorden over het huwelijk. Hij spreekt meer lof uit voor degene die alleen en ongehuwd blijven. Ik kan mij hier

helemaal niet in vinden. Ik vind het wel belangrijk dat je goed moet nadenken of je gaat trouwen. En als je eenmaal gaat trouwen je daar ook voor honderd procent voor gaan.

Voor mijn gevoel is Paulus veel negatiever dan andere woorden uit de Bijbel over trouwen. Zo heb ik het ook over gehad, dat volgens Christenen trouwen voorkomt uit Goddelijke oorsprong (Gen.2:18-25), ” Om elkaar tot steun te zijn in voor en tegenspoed, dus onvoorwaardelijk trouw in alle

omstandigheden. De één zal de ander helpen en bijstaan in alle dingen.” (Gen.2:18) en “Partners die van elkaar houden zullen ook in die zin, steeds meer rekening met elkaar gaan houden en dus veranderen.” (1 Kor.13:6,7). Deze uitspraken zijn allemaal een stuk positiever over het huwelijk.

10

4.Conclusie

Ik wil het antwoord vinden op de vraag: Waarom trouwen mensen als ze toch gaan scheiden? Ik heb met drie verschillende perspectieven gekeken naar deze vraag.

Zo heb ik via het levensbeschouwelijk perspectief gekeken welke rol het geloof speelt tijdens een huwelijk. Ik heb hierbij verschillende uitspraken uit de Bijbel gepakt. Eerst gekeken hoe God staat tegen over trouwen en daarna hoe Hij staat tegen over scheiden. Ik heb gezien dat de mening van Christenen over scheiden wel is bijgesteld in de loop der jaren. In het begin namen ze de woorden van God aan want hij haatte scheiden. Later werd er wel iets meer begrip voor getoond. Maar zeker niet goed gekeurd.

Vervolgens ben ik naar het maatschappelijk perspectief gaan kijken. Daarbij wilde ik weten wat de waarde is in de huidige maatschappij met betrekking tot de belofte die je maakt bij het trouwen. Hierbij heb ik statistieken bekeken over het aantal scheidingen in de twintigste eeuw. Daarbij was opvallend dat tussen 1950 en 1975 het aantal scheidingen enorm toenam. Dit kwam door de ontkerkelijking en individualisering. Er werd niet meer naar de kerk geluisterd en door andere communicatiemiddelen kon iedereen doen en laten waar hij zin in had.

Als laatste heb ik gekeken naar het pedagogisch perspectief. Dit ook vooral omdat ik als leerkracht geraakt wordt met de verhalen die kinderen hebben als de ouders gaan scheiden. Daarbij kwam de vraag kijken; Wat zijn de gevolgen voor de kinderen als ouders gaan scheiden? Ik heb hierbij echt gekeken vanuit de kinderen. Ik heb opgezocht wat kinderen zeggen over scheiden. Uiteindelijk kwam ik tot de conclusie dat het voor de kinderen een ingrijpende bedoeling is. Deze ingrijpende bedoeling wordt soms positief maar vaak erg negatief ervaren. Kinderen moeten echt goed begeleid worden tijdens een scheiding.

Daarna ben ik nog dieper ingegaan op het levensbeschouwelijk perspectief met een brief van Paulus naar de Korinthiërs. Wat ik uit de brief kon opmaken was dat Paulus het liever niet heeft dat je trouwt. Je kunt beter ongehuwd blijven want dan heb je geen last en handel je beter dan dat je getrouwd bent. Dit komt voor mij erg negatief over. Ik hecht hier liever ook niet te veel waarde aan. De volgende stap is nu om ervoor te zorgen dat kinderen ook een aantal lessen krijgen met het onderwerp scheiden. Deze lessenreeks zit er als volgt uit:

Les 1: Begrijpend lezen: Dagboek van Thomas

Beschrijving van de les: er wordt een verhaal voorgelezen over Thomas. Dat jongetje houdt een dagboek bij over scheiding. Met de klas gaan we het onderwerp uit het dagboek van Thomas zoeken. Daarbij gaan we een woordveld maken. Er komt dus een woordveld over scheiding. Daarna maken we de vragen bij het verhaal.

Les 2: Woordenschat & Lied

Beschrijving van de les: we herhalen het woordveld van de vorige les. Ik heb er een aantal moeilijke woorden bijgezet. We gaan kijken wat deze woorden betekenen. Er is nu een liedje dat bij scheiden hoort. We bespreken samen het liedje. Wat hoor je? Wat zie je in de clip? Wat vind je ervan?

11 Les 3: Tekenen: Eigen gevoel bij scheiden.

Beschrijving van de les: door de informatie van de vorige lessen weten de kinderen meer over scheiden. Ik wil de kinderen een tekening met een verhaal of een verhaal met een tekening laten maken over het onderwerp. De kinderen mogen helemaal zelf weten hoe ze het maken. We bespreken een aantal werkstukjes.

Les 4: Lezen: Verhaal heen en weer.

Beschrijving van de les: de kinderen lezen om beurten voor uit het boek “Heen en Weer” van Marja Baselier. We bespreken het boek en wat we nu geleerd hebben over scheiden.

12

5. De lesactiviteiten

Ik heb vier activiteiten rondom het thema echtscheidingen gegeven. Deze lessen heb ik in de combinatieklas groep 6/7 gegeven. De kinderen zijn negen, tien of elf jaar oud. Er zijn in de klas ook negen kinderen waarvan de ouders gescheiden zijn. Dat is ongeveer één derde deel van de klas. In andere klassen is dat aantal hetzelfde of zelfs hoger.

Tijdens de eerste les heb ik verteld waarom ik deze lessenreeks ga geven. Verder heb ik ook verteld dat de informatie uit de komende lessen niet met andere kinderen in andere klassen besproken hoeft te worden. Voor iedere les heb ik dat nogmaals herhaald. Na iedere les heb ik gevraagd waarom dit niet met andere kinderen besproken mocht worden. De kinderen gaven direct aan dat veel kinderen het uit vertrouwen vertellen. Dat het voor de kinderen ook niet leuk is dat iedereen het weet. Het fijn is dat het binnen de klas blijft want dan durft iedereen ook alles te zeggen. De

vertrouwensband tussen de kinderen was dus enorm groot. Ik vond dat erg fijn om te merken. Op deze manier kregen we open en eerlijke gesprekken. De kinderen waren betrokken en reageerde aardig, meelevend en lief naar elkaar. Dit was tijdens alle lessen goed te merken.

Les 1. Begrijpend lezen: dagboek van Thomas

In de eerste les wilde ik de kinderen kennis laten maken met het onderwerp echtscheidingen. De ervaringen met echtscheidingen verschilt enorm. Er zijn kinderen die er dagelijks mee te maken hebben, er zijn kinderen waar het in de familie voor komt maar er zijn ook kinderen die er helemaal niets mee te maken hebben. Ik ben begonnen met een verhaal voor te lezen over Thomas. Dit verhaal is ook te lezen in de bijlage van het onderzoek. In het verhaal hield Thomas een dagboek bij over zijn thuissituatie. In het verhaal was te lezen dat papa en mama onenigheid hadden tijdens het eten. Toen ik het verhaal voorgelezen had, heb ik aan de kinderen gevraagd wat zij denken dat het onderwerp is van het verhaal. Dit hebben ze in groepjes van vier personen overlegd. Ik heb van te voren natuurlijk niet aan de kinderen verteld dat het onderwerp van het verhaal over

echtscheidingen ging. Het antwoord van drie groepjes was ruzie, twee andere groepjes hadden het over een gezin, en één groepje dacht dat het over scheiden ging. Het laatste groepje had het goed maar de andere antwoorden klopten natuurlijk ook. We hebben daarna nog twee vragen over het verhaal besproken. Eén van de vragen was of bij iemand thuis ook wel eens ruzie word of werd gemaakt. Ik heb dit gevraagd omdat ik de les persoonlijk wilde maken. De kinderen waren tijdens het vertellen heel aandachtig aan het luisteren. Ze waren open naar elkaar. Een aantal kinderen

vertelden dat papa en mama wel eens op het punt hebben gestaan om uit elkaar te gaan maar dat het gelukkig weer goed kwam. Bij veel kinderen zag je dan de opluchting op het gezicht. Ik vond het heel mooi om te zien dat de kinderen zo betrokken waren. Vervolgens hebben we een woordweb gemaakt rondom het woord scheiden. Het woordweb zit in de bijlage van het onderzoek. Uiteindelijk heb ik de les kort samengevat en heb ik verteld wat we in de volgende les gingen doen.

Als ik het verhaal van Thomas bekijk met de brieven van Paulus aan de Korinthiërs zou je kunnen zeggen dat Paulus gelijk heeft. Een uitspraak van Paulus is namelijk dat iemand die trouwt goed handelt maar iemand die niet trouwt nog beter handelt. De ouders van Thomas hadden misschien beter gehandeld als ze niet waren getrouwd. Dan hadden ze ook niet zoveel ruzie gemaakt in het bijzijn van de kinderen. De ouders van Thomas zijn toch getrouwd en zullen zich aan de woorden van de Bijbel kunnen houden. Daar wordt namelijk gezegd: ” Om elkaar tot steun te zijn in voor en

13

tegenspoed, dus onvoorwaardelijk trouw in alle omstandigheden. De één zal de ander helpen en bijstaan in alle dingen”(Gen.2:18-25). De ouders van Thomas zouden elkaar moeten helpen. Verder

geeft Gen.2:18 aan dat partners die van elkaar houden, rekening zullen houden met elkaar en dus veranderen. Helaas gebeurt dat niet bij de ouders van Thomas. Zij houden geen rekening met elkaar en helpen elkaar ook niet.

Les 2. Woordenschat over echtscheidingen en een lied.

Tijdens de tweede les ben ik begonnen met het herhalen van de vorige les. Daarbij heb ik het

gemaakte woordweb laten zien. Daarnaast heb ik vier woorden toegevoegd. Dat waren de woorden; alimentatiegeld, co-ouderschap, omgangsregeling en nieuws-samengesteld gezin. De kinderen heb ik eerst het woord laten voorlezen. Daarna mochten ze in groepjes gaan brainstormen wat het zou betekenen. Ik hoorde soms kinderen zeggen; van dat woord heb ik wel eens gehoord maar ik weet niet zo goed wat het betekent. Een aantal kinderen pakte ook een woordenboek erbij. Een ander groepje ging kijken welke delen van de woorden ze herkenden en probeerden zo het woord te ontcijferen. Na een aantal minuten hebben we de woorden besproken. De kinderen waarvan de ouders gescheiden zijn, hebben ook verteld wat de woorden voor de thuissituatie inhoudt. De andere kinderen stelden daar vragen over. Nu werden de woorden ook in een praktijksituatie gebracht. Dit maakte het voor veel kinderen een stuk duidelijker. Het tweede deel van de les hebben we een videoclip gekeken. Bij deze videoclip heb ik vooral vragen gesteld over gevoelens. Hoe voelt het meisje zich in de clip? Hoe zou jij je voelen? De kinderen met de gescheiden ouders konden hun gevoelens heel goed vertellen. Maar andere kinderen dachten ook goed na hoe zij zich zouden voelen. Ik merkte aan de reacties van de kinderen dat ze het erg zouden vinden als de ouders gaan scheiden of gescheiden zijn. Maar sommige kinderen zeiden ook direct dat ze het wel fijn vinden want dan is geen ruzie meer in huis. Het voordeel van twee vakanties, twee keer je verjaardag vieren, twee keer Sinterklaas vieren, etc. vonden de kinderen niet heel erg belangrijk. Het was wel leuk maar ze hadden dan toch liever dat de ouders bij elkaar blijven.

De derde en vierde les heb ik toch een beetje veranderd. In de planning stond dat de kinderen in de derde les een tekening met een verhaal of een poster zouden maken bij het onderwerp. Dit heb ik verplaatst naar de laatste les. De vierde les zou in eerste instantie een voorleesles worden met ervaringen van de kinderen. Ik heb deze les naar de derde les verplaatst en daar een les met interviews van gemaakt. Dit heb ik gedaan omdat ik merkte dat kinderen graag hun verhaal kwijt wilden, andere kinderen stelde veel vragen over de situatie. De kinderen waren dus enorm nieuwsgierig naar elkaars situatie. Ik vond het belangrijk om daar ook aandacht aan te besteden. Les 3. Interview met kinderen van gescheiden ouders.

Voor de derde les heb ik aan verschillende kinderen gevraagd of zij geïnterviewd wilden worden. Deze kinderen hadden allemaal ouders die gescheiden zijn. De kinderen waren enthousiast en wilden graag vertellen. Zo had ik vier kinderen die geïnterviewd werden. De andere kinderen gingen eerst een aantal vragen bedenken. Dit deden ze in tweetallen. Vervolgens mocht elk tweetal een vraag stellen. Als één van de kinderen geen antwoord wilde geven op de vraag dan hoefde dat ook niet. Maar de kinderen waren open en vertelden duidelijk wat ze meegemaakt hadden. Er waren vragen over hoe het leven er nu uit zag, over de situatie bij papa en situaties bij mama, over hoe ze het te horen kregen, wat ze moeilijk vinden aan de scheiding, wat ze juist leuk vinden aan de scheiding. De kinderen vertelden honderd uit. De andere kinderen waren ook geboeid door de verhalen.

14 Dit kwam natuurlijk ook omdat zij zulke goede vragen stelden. Dat hebben we van te voren samen besproken. De kinderen hadden genoeg informatie over scheiden uit de voorgaande lessen en informatie over manieren van interviewen waardoor het een informatieve, persoonlijke, boeiende en vertrouwde les werd.

Als de ouders van de kinderen getrouwd zijn voor de kerk zullen ze waarschijnlijk de volgende belofte hebben gedaan :” Om elkaar tot steun te zijn in voor en tegenspoed, dus onvoorwaardelijk trouw in

alle omstandigheden. De één zal de ander helpen en bijstaan in alle dingen.” (Gen.2:18). Helaas is

deze belofte niet meer van toepassing als de ouders gaan scheiden. De een zal de ander niet meer helpen en ook niet bijstaan in alle dingen. Bij deze dingen denk ik vooral ook aan de opvoeding van de kinderen. De kinderen komen vaak in een moeilijke situatie. In de interviews geven de kinderen ook aan het soms lastig te vinden dat de ouders gescheiden zijn.

In de brieven van Paulus aan de Korinthiërs staat dat een vrouw niet mag scheiden van een man en dat een man zijn vrouw niet mag wegsturen. Verder vertelt Paulus ook nog het volgende in zijn brief: “Hebt u een vrouw belooft met haar te trouwen, verbreek die belofte niet; bent u niet gebonden aan

een vrouw, zoek er dan ook geen. Het is weliswaar niet zo dat u door te trouwen zondigt en ook wanneer een meisje trouwt zondigt ze niet, maar het huwelijk wordt een zware belasting die u graag zou besparen”. Het belangrijkste stuk vind ik dat het huwelijk een zware belasting is. Voor de

kinderen waarvan de ouders gescheiden zijn is het huwelijk ook een zware belasting. Vaak willen ze voor de kinderen nog wel bij elkaar blijven maar dat is soms ook de enige reden. Dan is het huwelijk inderdaad een zware belasting, zeker omdat er dan geen liefde voor elkaar is. Ik vind dat zonder liefde er ook geen huwelijk kan zijn. Je trouwt met elkaar omdat je van elkaar houdt en alles wilt delen. Het zou dan misschien beter zijn dat de ouders niet waren getrouwd want dan was de zware belasting, waar Paulus het over heeft, er ook niet geweest.

Les 4. Tekenen van het eigen gevoel bij scheiden.

De laatste les heb ik de kinderen de opdracht gekregen om de informatie, het gevoel en wat ze hebben geleerd de afgelopen lessen te verwerken. Het verwerken konden ze doen door middel van een tekst, een tekening, stripverhaal, poster, etc. De kinderen mochten het alleen maken, in tweetallen of in groepjes. Op deze manier heb ik ze veel vrijheid gegeven om de

verwerkingsopdracht te maken. De kinderen hebben er mooie werken van gemaakt. De resultaten van de kinderen zijn te vinden in de bijlage. Met deze vrijheid konden ze heel goed omgaan. Ik hoorde groepjes ook nog napraten over de lessen. Sommige kinderen spraken nog vol verbazing over situaties die ze gehoord hadden, andere kinderen spraken over dat ze hoopten dat hun ouders nooit uit elkaar gingen. De kinderen waren ook allemaal erg enthousiast en hard aan het werk. Ik kon daaraan merken dat de kinderen geraakt waren door het onderwerp. Daar was ik heel erg blij mee want het was mijn bedoeling dat kinderen gingen nadenken over het leven. Dat ze in aanraking kwamen met andere thuissituaties. En ik wilde ook heel graag dat kinderen vertrouwen kregen om het durven te vertellen. De sfeer in de klas was ook geweldig tijdens de lessen. Erg fijn om te zien dat de klas toch zo goed verbonden is met elkaar. Er is een mooie vertrouwensband in de klas.

Reactie van mijn mentor: 'Lessen over echtscheidingen hebben veel impact gehad bij de leerlingen. Simone heeft ervoor gezorgd dat het onderwerp bespreekbaar is geworden. Kinderen durfden openhartig over hun eigen gevoelens te praten. Het is een prestatie als dat lukt. Simone,

complimenten voor de lessen en dit is een goede basis om deze activiteiten in de toekomst in een eigen klas uit te voeren.' Sander van Kaam.

15

6. Reflectie op professionele identiteit

Tijdens dit onderzoek ben ik veel bezig geweest met theorie verzamelen en dit later aan de praktijk te koppelen. De theorie van de Bijbelse teksten was soms lastig om te lezen. Je moest dan wel een paar keer nadenken over wat er stond. Ik heb gekeken wat er voor mij mee bedoeld werd. Op deze manier heb ik een persoonlijke wending aan het verhaal gegeven. Ik heb ook gekeken of ik het eens was met de teksten uit de Bijbel. Dit bleek niet altijd zo te zijn. Sommige teksten waren niet meer van deze tijd. Zoals gezegd wordt in Mal.2:16 “..Want ik haat de echtscheiding zegt de Here...” Daar zijn mensen het tegenwoordig totaal niet mee eens. Maar er waren ook stukken tekst die mij op een positieve manier aanspraken. Een voorbeeld daarvan is: “Partners die van elkaar houden zullen ook in

die zin, steeds meer rekening met elkaar gaan houden en dus veranderen.” (1 Kor.13:6,7). Deze

uitspraak laat zien dat je wel voor een huwelijk kan gaan en dat in stand kan houden.

Waar ik verder tijdens dit onderzoek achter kwam is dat maatschappij heel erg veranderd. Vijftig jaar geleden was het zo dat mensen amper gingen scheiden. Een aantal jaren later kwam de

ontkerkelijking en mensen hoefden niet meer naar de kerk te luisteren. Ze maakten hun eigen plan waardoor het individualisme ontstond. Je kon toen gelijk merken dat mensen aan zichzelf gingen denken en het huwelijk minder belangrijk vonden. Er kwamen op dat moment ook veel meer scheidingen. Ik wist eerst niet dat de ontkerkelijking en het individualisme zo een grote invloed had op het huwelijk. Dit individualisme is de afgelopen jaren alleen meer sterker geworden. Hierdoor is het aantal scheidingen ook enorm toegenomen. Ik vind dat jammer om te zien. Je mag wel eens minder aan jezelf denken en ook iets meer rekening houden met anderen. Dit schijnt in deze tijd erg moeilijk te zijn.

Voor het beroep leerkracht ben je ook enorm veel bezig met de pedagogische kant. Een

echtscheiding heeft natuurlijk veel invloed op een gezin met kinderen. De kinderen krijgen ineens een totaal andere thuissituatie. Ik heb eerst vanuit de theorie gekeken wat het zegt over de gevolgen voor de kinderen. Daarbij kwam ik vooral bij de stichting KIES, wat staat voor Kinderen In

Echtscheiding Situatie, terecht. Daarna ben ik lessen gaan geven met het thema echtscheidingen in de klas. Ik kwam daarbij veel dichter bij het gevoel van de kinderen. Doordat ik een veilig klimaat in de klas had opgebouwd, vertelden de kinderen heel veel dingen open en eerlijk. Ik heb al eerder verteld dat ik een veilig klimaat in de klas erg belangrijk vind. De kinderen moeten zich fijn voelen, kunnen praten en een vertrouwde omgeving hebben. Ik denk als ik dit klimaat niet met de kinderen had gecreëerd, er ook niet zo open en eerlijk gesproken werd. Ik heb ook met de kinderen een afspraak gemaakt om het veilige klimaat nog extra kracht te geven. De afspraak was dat de

informatie en gesprekken tijdens de lessen in de klas blijven en niet met andere kinderen besproken werden. Ik vond het erg fijn om te merken dat bijna iedereen betrokken was bij de lessen. De kinderen waren oprecht geïnteresseerd in het onderwerp. Dit komt natuurlijk omdat kinderen er vaak zelf mee te maken hebben. Als het thuis niet gebeurt dan komt het wel in de directe omgeving voor. Het gaat kinderen ook aan het nadenken zetten. Sommigen zijn enorm blij dat de ouders nog bij elkaar zijn als ze horen dat het soms wel eens veel moeilijker gaat. Ik ben blij dat sommige kinderen dat ook gingen beseffen. Voor de kinderen waarvan de ouders wel gescheiden waren leek het soms wel eens een opluchting dat ze konden vertellen hoe het allemaal zat. Je merkte aan die kinderen ook dat ze graag hun verhaal deden in de klas. Ze vonden het ook fijn als andere kinderen vragen stelden over de situatie. Dat is toch een teken dat iedereen betrokken was.

16 Ik heb gemerkt door het onderwerp scheiden bespreekbaar te maken in de klas, kinderen daar erg blij mee zijn. Ze kunnen hun verhaal kwijt en er is begrip voor. In de toekomst ga ik ook zeker letten op kinderen waarvan de ouders gescheiden zijn. Zeker als de kinderen het traject mee maken vind ik het belangrijk om er te zijn als leerkracht. Als is het maar om een luisterend oor te bieden. Ik heb wel gemerkt dat kinderen het behoorlijk bezig houdt. Daarom vind ik het ook belangrijk om daar in de toekomst alert op te zijn.

Ik heb gekozen voor de katholieke richting. Ik heb dit natuurlijk met een reden gedaan. Eerder heb ik al verteld dat er veel scholen in de omgeving katholieke scholen zijn. De kans dat ik ooit op een katholieke school komt te werken is daardoor groot. Ik vind het belangrijk dat ik wel wat af weet van het katholieke geloof. Met de feesten zoals Kerstmis, Pasen, Hemelvaart, etc. vind ik belangrijk om te weten welk verhaal daarbij hoort. Vaak werk je op katholieke scholen ook met de methode

“Trefwoord.” Daarin worden Bijbelse verhalen verteld. Ik vind het belangrijk dat ik wel wat van die verhalen af weet. Verder wordt in die methode ook veel gewerkt met verhalen uit de

belevingswereld van de kinderen. Dan wordt er ingespeeld op allerlei zaken die met gevoel te maken hebben. Ik vind het ook belangrijk om daar te tijd voor te nemen en met de kinderen over te spreken. Kortom levensbeschouwing richting speelt een grote rol in het leven van een leerkracht. De

katholieke richting met de Bijbel verhalen is een onderdeel. Maar ik hecht vooral veel waarden aan de verhalen over het dagelijks leven. Daar wordt ook veel aandacht aan besteed. Daarbij speelt het praten over gevoelens en ervaring in het leven een grote rol. Door te zorgen voor een veilig klimaat in de klas, kun je veel bespreekbaar maken.

17

7. Samenvatting

Het onderzoek is specifiek gericht op het levensbeschouwelijke deel voor het diploma. Er wordt dan een akte van bekwaamheid voor een leraar in het katholieke primair onderwijs toegevoegd aan het diploma.

Vanuit de Academie voor Pedagogisch Onderwijs werd gevraagd om een onderzoek te schrijven waarbij het van belang is dat je er bewust wordt van de keuzes die je maakt. Het zijn keuzes die je persoonlijk waardevol vindt. Kortom het vormen van de professionele identiteit. Om deze identiteit te vormen heb ik kritisch en open gedacht. Ik heb mijn ervaring in een bredere context bekeken; het micro niveau voor de klas, het meso niveau voor de school en het macro niveau voor de

maatschappij.

Ik heb voor het onderzoek een onderwerp gekozen dat mij raakt. Dit is het onderwerp

echtscheidingen. Steeds meer ouders van kinderen gaan scheiden. Ik heb er thuis niet mee te maken maar daarentegen heb ik er op school heel veel mee te maken. De vraag die ik heb onderzocht is: Waarom trouwen mensen als ze toch gaan scheiden? Deze vraag heb ik vanuit drie verschillende perspectieven bekeken. De theorie heb ik verweven met mijn mening.

Eerst heb ik het vanuit het levensbeschouwelijk perspectief bekeken. In de Bijbel wordt amper gesproken over scheiden. Als je trouwt, blijf je getrouwd en dan ben je er voor elkaar in voor- en tegenspoed. Ik vind dit ook eigenlijk meer dan normaal. Je trouwt niet voor niets met elkaar. In de brieven van Paulus aan de Korinthiërs wordt gezegd dat je beter niet kunt trouwen. Trouwen wordt gezien als een zware last. Maar als je dan toch trouwt mag je niet scheiden. Dat je beter niet kunt trouwen is in sommige gevallen misschien wel waar maar als de liefde wilt delen wil je toch trouwen. Vervolgens heb ik vanuit maatschappelijk perspectief gekeken. Van 1950 tot 1975 neemt het aantal scheidingen enorm toe. Dit heeft waarschijnlijk te maken hebben met de ontkerkelijking en het individualisme. De mensen hoefden niet meer naar de kerk te luisteren en deden graag wat ze zelf wilden. Daardoor was de belofte die je maakt bij het trouwen ook minder van belang.

Het laatste perspectief was de pedagogische invalshoek. Echtscheiding hebben een enorme impact op het leven de kinderen. De stichting KIES helpt kinderen in de zware periode. In de klas merk je aan de reacties van de kinderen dat scheiden van de ouders een grote invloed heeft op het leven. De kinderen vertelden openhartig over de situatie en andere kinderen luisterden aandachtig. Ze stelden vragen aan elkaar om meer informatie te krijgen over verschillende situaties. Ik merkte dat er behoefte was om te praten over echtscheidingen. Ik heb ook bewust de keuzes gemaakt om de lessenreeks aan te passen en de kinderen nog meer persoonlijke verhalen te laten vertellen.

Het belangrijkste voor mijn professionele identiteit vind ik dat er gepraat kan worden over gevoelens en ervaringen in het leven. Door te zorgen voor een veilig klimaat in de klas, kun je veel bespreekbaar maken. Dit kan gaan over de grote verandering door een echtscheiding maar natuurlijk ook allerlei andere belangrijke dingen in het leven van de kinderen.

18

Literatuurlijst

Boeken: Bijbel

Spruijt, A. & Kormos, H. (2010). Handboek scheiden en de kinderen: voor de beroepskracht die met

scheidingskinderen te maken heeft. Loghum: Bohn Stafleu.

Driesen, L. (2002). Kinderen en echtscheiding: lees- en werkboek voor echtscheidingskinderen, ouders

en begeleiders. Antwerpen: Garant.

Baseler, M. (2011). Heen en weer : als je ouders apart wonen. Vianan: The House of Books. De Schepper, J. (2006). Wat christenen geloven. Lannoo Uitgeverij.

Morris. H. & Clark. M. (1987). The Bible Has the Answer. Master Books. Artikelen op internet:

Koekkoek, H.G. (2010). Archippus boeken ‘Echtscheiding en hertrouwen.’ Gevonden op 19 oktober 2011 op http://www.archippus.nl/component/content/article/51-algemeen/23-echtscheiding-en-hertrouwen

Becker, J., de Hart, J. & Arnst, L. (2006). Sociaal en Cultureel Planbureau ‘Godsdienstige

Veranderingen in Nederland.’ Gevonden op 19 oktober 2011 op

http://www.scp.nl/dsresource?objectid=20604&type=org

Schnabel, P. (2004). Sociaal en Cultureel Planbureau ‘Individualisering en Sociale Integratie.’ Gevonden op 26 oktober 2011 op http://www.scp.nl/dsresource?objectid=20887&type=org Internetsites:

Kwintessens, Gevonden op 31 oktober 2011 op http://www.trefwoord.nl/

Stichting Beroepskwaliteit Leraren en ander onderwijspersoneel (SBL), Lerarenweb.nl. Gevonden op 2 oktober 2006 op http://www.lerarenweb.nl.

Huwelijk, wat zegt de Bijbel, christelijk-huwelijk.nl. Gevonden op 7 oktober 2011 op http://www.christelijk-huwelijk.nl/huwelijk1.html

De officiële website van de Rooms- Katholieke Kerk in Nederland, rkk.nl. Gevonden op 26 oktober 2011 op http://www.rkk.nl/abc/detail_objectID1626.html

Centraal bureau van statistiek, statline.cbs.nl. Gevonden op 7 oktober 2011 op http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?VW=T&DM=SLNL&PA=60060ned&LA=NL

19 Centraal bureau van statistiek, statline.cbs.nl. Gevonden op 19 oktober 2011 op

http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/default.aspx?DM=SLNL&PA=37556&D1=187-191&D2=1%2c26%2c51%2c76%2c101%2c109-111&VW=T

Online encyclopedie, ecyclo.nl. Gevonden op 26 oktober 2011 op http://www.encyclo.nl/begrip/individualisme

KIES voor het kind, kiesinfo.com. Gevonden op 19 oktober 2011 op http://www.kiesinfo.com/nl/index.php

Echtscheidingen, opvoedadvies.nl. Gevonden op 19 oktober 2011 op http://www.opvoedadvies.nl/scheiding.htm

Beeldmateriaal

Kies voor het kind. (2011). KIES voor het kind. Gevonden op 19 oktober 2011, op http://www.youtube.com/watch?v=-hSyNlxcjuI

Lagerwaard. (2010). Liedje echtscheiding. Gevonden op 31 oktober 2011, op http://www.youtube.com/watch?v=P9NfhZgdp2w

20

21 1. Een stuk uit een brief van Paulus aan de Korinthiërs.

1 Korinthiërs 7:1-40: De gehuwde en de ongehuwde staat 1 Dan nu de punten waarover u mij geschreven hebt.

U zegt dat het goed is dat een man geen gemeenschap met een vrouw heeft. 2 Maar om ontucht te vermijden moet iedere man zijn eigen vrouw hebben en iedere vrouw haar eigen man. 3 En een man moet zijn vrouw geven wat haar toekomt, evenals een vrouw haar man. 4 Een vrouw heeft niet zelf de zeggenschap over haar lichaam, maar haar man; en ook een man heeft niet zelf de zeggenschap over zijn lichaam, maar zijn vrouw. 5 Weiger elkaar de gemeenschap niet, of het moest zijn dat u er wederzijds mee instemt u enige tijd aan het gebed te wijden. Kom daarna echter weer samen; anders zal Satan uw gebrek aan zelfbeheersing gebruiken om u te

verleiden. 6 Ik zeg u dit niet om u iets op te leggen, maar om u tegemoet te komen. 7 Ik zou liever zien dat alle mensen waren zoals ik, maar iedereen heeft van God zijn eigen gave gekregen, de een deze, de ander die.

8 Wat de weduwen en weduwnaars betreft, zeg ik dat het goed voor hen zou zijn alleen te blijven, zoals ik. 9 Maar wanneer ze dat niet kunnen opbrengen, moeten ze trouwen, want het is beter te trouwen dan te branden van begeerte.

10 Degenen die getrouwd zijn geef ik, nee, niet ik – de Heer geeft hun het volgende gebod: een vrouw mag niet scheiden van haar man 11 (is ze al gescheiden, dan moet ze dat blijven of zich met haar man verzoenen), en een man mag zijn vrouw niet wegsturen.

12 Verder geef ik zelf nog – niet de Heer – het volgende voorschrift: wanneer een broeder een ongelovige vrouw heeft die bij hem wil blijven, mag hij niet van haar scheiden. 13 Dit geldt ook voor een zuster: wanneer ze een ongelovige man heeft die bij haar wil blijven, mag ze niet van hem scheiden. 14 Want de ongelovige man behoort dankzij zijn vrouw God toe en de ongelovige vrouw dankzij haar man eveneens. Zou dat niet zo zijn, dan zouden uw kinderen onrein zijn. Maar nu zijn ze geheiligd. 15 Maar als de ongelovige partij wil scheiden, moet dat maar gebeuren; in dat geval is de broeder of zuster niet gebonden. Bedenk echter dat u door God geroepen bent om in vrede te leven. 16 Wie weet, u zou uw man toch kunnen redden? En wie weet, u kunt uw vrouw toch redden?

17 In het algemeen: laat ieder in de positie blijven die de Heer hem heeft gegeven, blijven wat hij was toen God hem riep. Dat schrijf ik voor aan alle gemeenten. 18 Iemand die besneden was toen God hem riep, moet het niet ongedaan laten maken. Iemand die onbesneden was toen God hem riep, moet zich niet laten besnijden. 19 Het is volkomen onbelangrijk of men wel of niet besneden is, belangrijk is dat men de geboden van God in acht neemt. 20 Laat ieder blijven wat hij was toen hij geroepen werd. 21 Wanneer u als slaaf geroepen bent, moet u dat niets kunnen schelen (hoewel u de kans om vrij te worden zeker moet benutten). 22 Want een slaaf die door de Heer geroepen is, is een vrijgelatene van de Heer, zoals degene die als vrij man geroepen is een slaaf van Christus is. 23 U bent gekocht en betaald, dus wees geen slaven van mensen. 24 Laat, broeders en zusters, ieder voor God blijven wat hij was toen hij geroepen werd.

25 Voor de ongehuwden heb ik geen voorschrift van de Heer, dus ik geef mijn eigen mening, als iemand die door de barmhartigheid van de Heer betrouwbaar is. 26 Ik meen dat het vanwege de huidige beproevingen voor een mens goed is te blijven wat hij is. 27 Hebt u een vrouw beloofd met haar te trouwen, verbreek die belofte dan niet; bent u niet gebonden aan een vrouw, zoek er dan ook geen. 28 Het is weliswaar niet zo dat u door te trouwen zondigt, en ook wanneer een meisje trouwt zondigt ze niet, maar het huwelijk wordt een zware belasting die ik u graag zou besparen.

29 Wat ik bedoel, broeders en zusters, is dat er maar weinig tijd rest. Laat daarom ieder die een vrouw heeft zo leven dat het hem niet in beslag neemt, 30 ieder die verdriet heeft zo dat hij er niet door wordt beheerst, ieder die vreugde voelt zo dat hij er niet in opgaat, ieder die bezit verwerft alsof het niet zijn eigendom is, 31 ieder die in deze wereld leeft alsof ze voor hem niet meer van belang is. Want de wereld die wij kennen gaat ten onder. 32 Ik zou willen dat u geen zorgen hebt.

22 Een ongetrouwde man draagt zorg voor de zaak van de Heer en wil de Heer behagen. 33 Een getrouwde man draagt zorg voor aardse zaken en wil zijn vrouw behagen, 34 dus zijn aandacht is verdeeld. Een ongetrouwde vrouw en een meisje dat nog niet getrouwd is, dragen zorg voor de zaak van de Heer, en wel zo dat ze God met heel hun lichaam en geest zijn toegewijd. Maar een getrouwde vrouw draagt zorg voor aardse zaken en wil haar man behagen. 35 Ik zeg dit in uw eigen belang, niet om u aan banden te leggen, maar om u tot onberispelijk gedrag en

onverminderde toewijding aan de Heer te brengen.

36 Maar wanneer iemand bang is zich tegenover zijn toekomstige vrouw te misdragen, omdat zijn verlangen naar haar te groot wordt, laat hij dan gevolg geven aan zijn wens met haar te trouwen. Dat dient dan te gebeuren. Het is geen zonde.37 Iemand echter die uit overtuiging, dus zonder dwang en uit vrije wil, voor zichzelf besloten heeft niet met haar te trouwen, handelt uitstekend. 38 Dus iemand die met haar trouwt handelt goed, maar iemand die niet met haar trouwt handelt beter.

39 Een vrouw is gebonden aan haar man zolang hij leeft, maar wanneer hij is gestorven, is ze vrij om te trouwen met wie ze wil, mits het een huwelijk is in verbondenheid met de Heer. 40 Maar ze is gelukkiger wanneer ze ongetrouwd blijft. Dat is althans mijn mening, en ik meen dat ook ik de Geest van God bezit.

23 2. Verhaal van thomas

24 3. Woordweb

27 Les 4: Werken van de kinderen