3. De bezoekers van het museum
3.7. Zoek de verschillen
Ook al zijn deze musea allemaal archeologisch musea of hebben ze een archeologische afdeling, toch verschilde ze in veel opzichten ook van elkaar. Er zijn bijvoorbeeld verschillen in de collectie,
tentoonstellingen, educatieve programma’s en de manier van het publiek informeren.
Alle negen musea vertellen de geschiedenis van hun plaats/regio. Archeologisch Museum Haarlem, Huis van Hilde en Museum Dorestad doen dit voornamelijk door middel van archeologische vondsten en archeologisch gerelateerde activiteiten. Het IJstijdenmuseum en Museum Nairac maken ook gebruik van andere activiteiten om aan het publiek het verhaal duidelijk te maken. Museum Nairac gebruikt bijvoorbeeld thema’s als geloof, onderwijs, Molukkers in Barneveld en een werkplaats van Van de Fliert (meubelmaker en Barnevelds familiebedrijf) om de bezoekers nog meer inzicht te geven over de lokale historie. Het IJstijdenmuseum vertelt het verhaal van de regio aan de hand van
archeologie, maar ook geologie en petrologie over het Friese woud.108
Hierdoor worden er niet alleen archeologische vondsten getoond, maar ook beelden van het gebied en hoe het in de afgelopen eeuwen veranderd is. Archeologisch Museum Haarlem en Museum Dorestad hebben twee keer per jaar een wisseltentoonstelling. Museum Nairac heeft vier keer per jaar een wisseltentoonstelling.
Educatieve programma’s
In musea kan altijd wat nieuws opgestoken worden. Het museum is dan ook een ideale omgeving om te leren. Musea kunnen een plek zijn, waar op een informele manier geleerd kan worden. Educatieve programma’s van musea leveren een belangrijke bijdrage aan het onderwijs. Jaarlijks gaan ongeveer 400.000 leerlingen naar het museum, als onderdeel van het cultuureducatie-programma.
Het is daarom ook belangrijk voor musea dat hier programma’s voor gemaakt zijn voor leerlingen van alle leeftijden.109 Ieder museum doet dat op zijn/haar eigen manier. Hierbij is er gekeken naar vijf
musea en hun educatieprogramma. Archeologisch Museum Haarlem
Het Archeologisch Museum Haarlem heeft een breed scala aan verschillende programma’s, die op maat aangeboden kunnen worden. Het museum heeft bijvoorbeeld educatieve programma’s specifiek voor scholen. Vanaf groep 1 en 2 tot de eerste twee jaar van het voortgezet onderwijs.
108http://www.ijstijdenmuseum.nl/over-ijstijdenmuseum/. Geraadpleegd op: 11-10-2017.
50 In totaal hebben ze vier verschillende lesprogramma’s, die ontworpen zijn om kinderen te leren over archeologie. Zeker voor de kinderen van groep 1 tot 6 is het nog belangrijk, dat het een interactief programma is. Op deze manier kunnen ze zelf actief bezig zijn en al spelende leren. Deze
programma’s worden daarom in het museum zelf gedaan. Kinderen kunnen bijvoorbeeld zelf voorwerpen opgraven in de zandbak van het museum of de computer waar kinderen archeologisch gerelateerde spelletjes kan doen. (zie afb. 6).110
Daarnaast kan er ook gekozen worden voor een programma dat meer een combinatie van praktijk en theorie is. Bij dit programma zit standaard een voorbereidende les, zodat deze op school gegeven kan worden. Voor leerlingen van groep 8 tot tweede jaar Voorgezet Onderwijs is er een interactieve speurtocht app. Hiermee gaan leerlingen met een smartphone zelfstandig op onderzoek uit in de stad Haarlem. Op deze manier zijn ze bezig met cultureel erfgoed en worden zo ook mediawijs. Voor het Voortgezet Onderwijs is meer gekozen voor een minionderzoek, dat de leerlingen zelf kunnen doen aan de hand van voorwerpen. Uiteindelijk is het de bedoeling dat de leerlingen een verhaal bedenken bij een voorwerp.111
Naast de aangeboden schoolprogramma’s is het ook mogelijk om met een groep kinderen te komen (zoals kinderfeestjes, buiten- en naschoolse opvang). Ook is het museum actief buiten in de stad Haarlem. Op die manier is er een schoolbreed programma, waarbij het museum samenwerkt met andere Haarlemse erfgoedinstellingen en musea. Elke instelling heeft voor een andere invalshoek gekozen en deze afgestemd op één van de acht groepen in het basisonderwijs. Op deze manier is een doorlopende leerlijn tot stand gekomen. Als scholieren een spreekbeurt willen houden over
archeologie is het mogelijk om materiaal te lenen van het museum. Dit kan dan gebruikt worden ter ondersteuning van de spreekbeurt.
Huis van Hilde
Huis van Hilde biedt lesprogramma’s aan vanaf groep 3 tot en met het Voortgezet Onderwijs. De basisschool lesprogramma’s worden voornamelijk gedaan in het Archeolab en de tentoonstelling.
110 Foto gemaakt door Y. Rougoor.
111http://www.archeologischmuseumhaarlem.nl. Geraadpleegd op: 20-02-2018.
51 Hiermee worden de kinderen in contact gebracht met archeologie. Naarmate de kinderen ouder worden, wordt er meer nadruk gelegd op observeren, reflecteren, interpreteren en reconstrueren van vondsten.
Daarnaast biedt Huis van Hilde ook speciale programma’s aan. Hierin wordt meer aandacht besteed aan specifieke periodes in de tijd. Er zijn bijvoorbeeld thema’s als de Romein, middeleeuwen, Jagers, verzamelaars en eerste boeren en de Archeohotspot. Door middel van deze speciale programma’s kan er extra aandacht gegeven worden aan de thema’s.112
IJstijdenmuseum
Op de website van het IJstijdenmuseum staat in een korte tekst beschreven wat er te zien is voor klassen als ze het museum willen bezoeken. In de rondleiding komen meerdere exposities aan bod. Op deze manier krijgen de kinderen informatie over de ijstijd, de jacht van Neanderthalers,
rendierjagers en archeologisch onderzoek. Er wordt op de website geen concreet educatief
programma aangeboden voor scholen. Scholen kunnen informatie krijgen door contact op te nemen met het museum voor de voorbereidingen.
Verder heeft de website een link naar een stappenplan voor leerlingen om een spreekbeurt of werkstuk te maken. Hierbij wordt stap voor stap beschreven hoe aan de slag te gaan voor het project.113
Museum Dorestad
Museum Dorestad biedt lesprogramma’s aan voor groep 1 tot groep 8 van de basisschool. Deze lesprogramma’s zijn opgedeeld in zes programma’s. De lesprogramma’s zijn opgedeeld in
voorbereidende lessen in de klas en vervolglessen in het museum. Groep 1 tot 4 leren wat ‘oud en nieuw’, ‘replica’ en archeologie is. Hier wordt dus de aandacht gelegd op de begrippen wat een museum, archeoloog, determineren en conservator is.
Vanaf groep 5 wordt meer aandacht gelegd op verhalen uit het verleden. Met de andere vier programma’s worden thema’s als ‘leven begin 20ste eeuw’, ‘De Romeinen’, ‘De Vikingen’ en
‘middeleeuwse stad’ behandeld. Deze thema’s worden gekoppeld aan Wijk bij Duurstede zelf.114
Museum Nairac
Museum Nairac richt zich voornamelijk op leerlingen van de basisschool. Daarom hebben ze educatieve programma’s voor groep 5 tot 8. Bij de lesprogramma’s wordt aandacht besteed aan waar de archeologische collectie van Museum Nairac vandaan komt. Aan de hand van een verhaal, opdrachten en spelletjes leren de kinderen over wat archeologie is, wat archeologen doen en wat er in de omgeving van Barneveld aan archeologische vondsten gevonden worden.115
Conclusie
Geconcludeerd kan worden dat Huis van Hilde, IJstijdenmuseum, Museum Dorestad, Museum Nairac en het Archeologisch Museum Haarlem verschillende overeenkomsten hebben, maar ook verschillen. Wat betreft de educatieve lesprogramma’s van de musea zitten de verschillen voornamelijk in de opzet. De lesprogramma’s van het Archeologisch Museum Haarlem, Huis van Hilde, Museum Nairac
112https://huisvanhilde.nl/plan-je-bezoek/klas-groep/schoolbezoek/programmas/. Geraadpleegd op: 20-02-
2018.
113http://www.ijstijdenmuseum.nl/educatie/. Geraadpleegd op: 20-02-2018. 114http://www.museumdorestad.nl/educatie.html. Geraadpleegd op: 20-02-2018. 115http://nairac.nl/Primaironderwijs.htm. Geraadpleegd op: 20-02-2018.
52 en het IJstijdenmuseum worden voornamelijk gehouden in het museum zelf. Het Archeologisch Museum Haarlem richt de programma’s op de educatie van archeologie en het onderzoek daarvan. De andere musea beschrijven aan de hand van archeologische voorwerpen en een verhaal een periode uit het verleden. De musea zijn ook te klein om een dag in rond te kunnen lopen. Daarom wordt er ook samengewerkt met lokale organisaties, waar het mogelijk is om in de omgeving activiteiten te doen. Op die manier kan er een daguitje van gemaakt worden door bezoekers. Op de website hebben de meeste musea informatie over openingstijden, tentoonstellingen, activiteiten en het museum zelf. Toch kan er meer met een website gedaan worden. Huis van Hilde heeft een digitaal museum ontwikkeld, waarmee het publiek online archeologische voorwerpen kan bekijken die in het depot liggen. Hierdoor blijven bezoekers van de website langer de site bekijken. Op die manier is er meer te zien op de website en kan de bezoeker er actiever mee bezig zijn. Daarnaast kan het publiek geënthousiasmeerd worden om het museum te bezoeken en archeologische vondsten te bekijken.