Essentaksterfte Verspreid over Dordrecht bij gewone es Boomsterfte heeft negatieve impact op biodiversiteit
Botulisme Bijvoorbeeld vijver bij de Troelstraweg (tegen de Zuidendijk), Trompweg, Weizigtpark t.h.v. de Nassauweg.
Bacteriën hebben negatieve impact op ecologische waterkwaliteit en menselijke gezondheid (ziekte), sterfte onder met name watervogels
Invasieve exoten Verspreid over Dordrecht, zie tabel 13 Invasieve karakter van exoten heeft een negatieve impact op biodiversiteit en soort specifiek ook op menselijke gezondheid (irritatie, huidklachten)
Blauwalgen Diverse locaties, varieert per jaar en
moment Negatieve impact op ecologische
waterkwaliteit en menselijke gezondheid (ziekte)
Tabel 12. Bekende locaties van ziekten en plagen in gemeente Dordrecht
Gemeente Dordrecht hanteert een aanpak van signaleren, beheren en actief ingrijpen in het geval van ziekten en plagen.
Signaleren
Via een monitoring onderzoekt de gemeente het beheergebied periodiek bij een vermoeden van een ziekte of een plaag. Zo worden bijvoorbeeld elk jaar alle essen via een VTA-inspectie gemonitord op symptomen van es-sentaksterfte. Via deze gerichte monitoring weet de gemeente bijtijds of verder ingrijpen (de bron wegnemen of actief beheer) nodig is.
Beheren
Beheer is nodig om (de verspreiding van) ziekten en plagen onder controle te houden. De aanpak is afhankelijk van de soort ziekte/plaag, het verspreidingsvermogen en de besmettingsgraad. Het volstaat soms om lokaal de bron te beheren (waarmee verspreiding voorkomen wordt), andere situaties vergen een gemeente brede aanpak. Tevens is de benodigde intensiteit van aanpak per soort verschillend.
Actief ingrijpen
Het actief ingrijpen is nodig wanneer ziekten en plagen met beheer niet (meer) onder controle zijn te houden. Dit is vooral nodig wanneer de ziekten of plagen zich verder dreigen te verspreiden, de kans op besmettingen hoger is of wanneer de veiligheid en gezondheid van Dortenaren in het geding komt. De aanpak is soortspecifiek.
Invasieve exoten
Tabel 13 geeft bekende waarnemingen weer van invasieve exoten over de periode 2015-2020 in gemeente Dordrecht. De vaakst genoemde soorten hebben een (potentieel) grote impact op de Dordtse biodiversiteit. Bij de incidenteel waargenomen soorten, wasbeerhond, zonnebaars en rosse stekelstaart, is de ecologische impact (momenteel) nog gering.
Soort(en) Aantal locaties Impact Aanpak
Nijlgans 898 Groot Preventie*
Reuzenbalsemien 151 Groot Preventie, verwijdering en
beheersing
Smalle waterpest 115 Groot Preventie, beheersing**
Geelbuikschildpad, roodwangschildpad, Lettersierschildpad
86 Klein*** Preventie
Muskus- en beverrat 81 Groot Preventie, verwijdering en
beheersing****
Reuzenberenklauw 75 Groot Preventie, verwijdering en
beheersing Japanse, Sachalinse
en Boheemse duizendknoop*****
46 Zeer groot Preventie, verwijdering en
beheersing
Eikenprocessierups***** 33 Groot Preventie, verwijdering en
beheersing
3 Groot Preventie, verwijdering en
beheersing Ongelijkbladig vederkruid,
verspreidbladig waterpest, waterwaaier
3 Groot Preventie, verwijdering en
beheersing
Hemelboom 3 Groot Preventie, verwijdering en
beheersing
*Verwijdering en beheersing verloopt via het provinciaal vastgesteld Faunabeheerplan.
** Smalle waterpest komt al lang voor in Nederland en heeft zich veel verspreid. Het actief verwijderen heeft weinig zin omdat de soort in staat is weer snel terug te groeien.
*** Schildpadden kunnen zich niet voortplanten in Nederland. Daarom is de negatieve impact beperkt.
**** Waterschappen voeren de actieve verwijdering en beheersing hoofdzakelijk uit voor wat betreft ratten.
***** Deze soorten staan niet op de unielijst invasieve exoten. Toch is de overlast zo hinderlijk, dat direct handelen nodig blijkt.
Tabel 13 Waarnemingen van invasieve exoten tussen 2015-2020 (Bron: Nationale Database Flora en Fauna, NDFF)
Gemeente Dordrecht hanteert een aanpak van preventie, verwijdering en beheer in het geval van invasieve exoten.
Preventie
Preventie is een belangrijk middel om verspreiding van invasieve exoten te voorkomen. Dordrecht onderzoekt daarom vóór de start van een werk de projectlocatie op aanwezigheid van invasieve exoten. In het geval dat invaiseve exoten voorkomen in de omgeving van een plangebied, wordt verdere verspreiding voorkomen. Bijvoorbeeld door rijroutes van werkverkeer aan te passen.
Verwijdering
Als invasieve exoten op een projctlocatie worden waargenomen wordt eerst een specifiek werkprotocol opgesteld. De begeleiding van de werkzaamheden gebeurt door een deskundige op het gebied van invasieve exoten. Het werkprotocol bevat een duidelijke werkwijze voor het actief verwijderen van groeiplaatsen van invasieve planten en leefgebieden van invasieve fauna. De soort specifieke aanpak varieert van het wegvangen van dieren (kreeften) tot een sanering (in geval van de Japanse duizendknoop).
Beheer
De derde stap is toepassing van actief beheer op bekende overlastlocaties van invasieve exoten. De aanpak varieert per soort. Zo voorkomt het cyclisch verwijderen van soorten, zoals verspreidbladige waterpest en ongelijkbladig vederkruid, een verdere verspreiding in het watersysteem. Ook zijn hardnekkige locaties van reuzenberenklauw met aanvullende beheersmaatregelen in toom te houden.
Bijen
In Dordrecht komen, zover bekend, 101 bijensoorten voor. Hiervan zijn 15 soorten zeldzaam en staan op de Nationale Rode Lijst. In tabel 14 zijn deze soorten benoemd.
Groep bijen Soorten
Hommels Zandhommel, wilgenhommel, rode
koekoekshommel
Zandbijen Roodrandzandbij, donkere klaverzandbij, weidebij
Wespbijen Roodsprietwespbij, vroege wespbij
Groefbijen Breedbandgroefbij, roodharige groefbij
Overige bijen Knautiabij, bruine rouwbij, andoornbij, klimopbij, distelbehangersbij
Tabel 14. Bekende waarnemingen van hommels en bijen in gemeente Dordrecht tussen 2010-2020 (Bron: NDFF). Alleen de zeldzame soorten (vermelding Rode lijst of bekend als zeldzame soort) staan in deze lijst
Er geldt een landelijke zorgplicht als het gaat om (zeldzame) bijen en hommels. Om bijen in hun voortbestaan goed te kunnen helpen past Dordrecht het beheer aan en creërt de gemeente meer nestgelegenheid. Het bijvriendelijker beheer is vooral gericht op het aanpassen van het maaibeleid. Beheer wordt aangepast op overgangen tussen gras en bos, omdat de bijen hier bloemen ofwel voedsel, rust en zonlicht vinden. Beheer wordt aangepast bij bekende nestplaatsen, zodat meer nesten tijdens onderhoudswerkzaamheden worden gespaard. Over het algemeen blijven vaker bloemrijke grasstroken staan, zodat bijen hier voedsel en schuilgelegenheid kunnen vinden. Er worden meer bloemrijke bermen (waaronder bloemenlinten) gerealiseerd, zodat bijen en hommels makkelijker op inheemse bloemen voedsel kunnen vinden. De bermen vormen daarnaast een belangrijke, beschutte verbindingsweg door de gemeente voor insecten en andere dieren. Nestgelegenheid wordt gecreërd door insectenhotels en andere geschikte nestplaatsen te facciliteren.
De gemeente zoekt naar een natuurlijke balans tussen gebruiks- (honingbij) en biodiversiteitsdoelen (wilde bij). Het onderzoeksrapport van Naturalis, Bijen en balsemien: concurrentie tussen honingbijen en wilde
bestuivers in de Biesbosch 2021, vormt de basis voor deze balans.