Eijkelkamp Agrisearch
8.7 Wijzigingen ten opzichte van het projectplan
Ten opzichte van het projectplan zijn er geen wezenlijke wijzigen doorgevoerd.
8.8 Accountantscontrole
Een onderdeel van de eindevaluatie is het laten uitvoeren van een accountantscontrole over de uitgevoerde werkzaamheden binnen het project. In dit project is dat vrij complex. Naast de vijf partners in het project hebben ook alle bedrijven die subsidie hebben ontvangen een accountantsverklaring aangeleverd. De overkoepelende accountantsverklaring gaat uit van de onderliggende afzonderlijk aangeleverde verklaringen. De accountantsverklaring wordt voorzien van een gewaarmerkt kostenoverzicht.
8.9 Evaluatie
8.9.1 Successen adviestrajecten (stap 1) en individuele subsidietrajecten (stap 2 en 3)
Er bleek een brede behoefte te bestaan voor deze individuele subsidiemogelijkheden. Vooral in Nederland was deze subsidievorm erg populair. In korte tijd was het subsidiebudget uitgeput.
Uiteindelijk bleek het instrument van individuele subsidietrajecten ook in Duitsland aan te slaan. Duitse bedrijven zijn nog niet zo gewend aan samenwerking. Duitse ondernemingen proberen knelpunten binnenshuis op te lossen en zien het als een zwaktebod om advies van buitenaf in te schakelen. In Nederland is het juist heel normaal als een je extern bureau inschakelt.
Door dit project zijn vele Duitse bedrijven over de streep geholpen door knelpunten helder te benoemen en de juiste partners te vinden.
Het aantal stap 3-aanvragen in Duitsland liep enigszins achter op het aantal in Nederland. Tot nu toe was het vermarkten van technologische producten in Nordrhein-Westfalen niet
subsidiabel. Op het gebied van technologiestimulering tonen ervaringen uit het verleden echter aan dat juist de overgang van productontwikkeling naar vermarkting van innovatieve producten voor veel MKB-bedrijven een belangrijke belemmering vormt voor het succes van een innovatie. Terwijl technische en organisatorische innovaties in de onderneming zelf vaak succesvol worden doorgevoerd, stranden veel innovatieve projecten bij de vermarkting. In zoverre is het instrument van stap 3 „implementatie en commercialisatie“ een logische verdere ontwikkeling van het innovatiebeleid in Nordrhein-Westfalen en is het een zinvolle
ondersteuning van MKB-bedrijven ter waarborging van het innovatieresultaat zoals dit in Oost- Nederland al enige tijd met succes wordt toegepast. Toen het indieningstermijn bijna was verstreken, kwamen er steeds meer stap 3-aanvragen binnen. Bij een een langere looptijd was ook in Duitsland het beoogde aantal stap 3-aanvragen zeker behaald.
KNELpunten
De grensoverschrijdende contacten tussen bedrijven in Nederland en Duitsland die tijdens het project zijn ontstaan blijven in vele gevallen ook na de looptijd van het project bestaan.
8.9.2 Knelpunten adviestrajecten (stap 1) individuele subsidietrajecten (stap 2 en 3)
Een belangrijke hindernis was gelegen in de wijze van projectfinanciering. Als door het project onvoldoende bedrijfsbijdrage werd gerealiseerd, dan werden alle partners slechts gedeeltelijk uitbetaald. Vanwege dit afbreukrisico zijn de activiteiten van Syntens in de periode van oktober 2006 tot april 2007 stilgezet, totdat in het voorjaar van 2007 bleek dat de gehele financiering van het project met een grotere mate van zekerheid mocht worden verwacht. De start van het programma in Nordrhein-Westfalen en in het zuiden van Niedersachsen was aanmerkelijk moeilijker dan aan Nederlandse zijde. De belangrijkste redenen daarvoor waren:
de ongebruikelijke programmastructuur voor Nordrhein-Westfalen; organisatiewijzigingen binnen Zenit;
de gefragmenteerde organisatiestructuur van de Wirtschaftsförderung in de regio; concurrerende programma's in Nordrhein-Westfalen en de rest van Duitsland; samenwerkingscultuur bevindt zich nog in een beginfase.
Hierdoor kon pas in de loop van het project een potentieel van geïnteresseerde bedrijven worden opgebouwd, dat geïnteresseerd was in de stimuleringsmogelijkheden en dat aan onderdelen van het programma wilde deelnemen.
Het ontbreken van voorafgaande programma's in Nordrhein-Westfalen, die de basis voor Inspire & Innovate waren, betekende dat de acquisitie van bedrijven vanaf het begin moest worden opgestart. Ten aanzien van de informatieve fase en de acquisitie van bedrijven vergde dit in Nordrhein-Westfalen aanzienlijk meer inspanning dan in Nederland.
De Nederlandse markt leek voor veel bedrijven minder interessant te zijn dan overige markten binnen de Europese Unie c.q. wereldwijd. Veel bedrijven die werden aangesproken op een grensoverschrijdende samenwerking hadden in het verleden negatieve ervaringen opgedaan bij het ontsluiten van de Nederlandse markt. Dit kostte veel extra moeite bedrijven te
overtuigen van deelname aan het project.
8.9.3 Successen clustertrajecten (stap 4 en 5)
De opstart workshops en Wageningen en Osnabrück hebben aangetoond dat er binnen het MKB en de kennisinstellingen een groot aantal ideeën en wensen bestaan voor innovatie op het gebied van food en life sciences. Voor Inspire & Innovate werden nieuwe ideeën verzameld en werden mogelijkheden gecreëerd voor matching met de uitkomsten van de bijeenkomst in Wageningen.
Door de deelnemers werden de volgende voordelen van deze werkwijze genoemd: samenwerking en stimulering van het werken in internationale clusters; het genereren van nieuwe ideeën, persoonlijke contacten met andere
ondernemers
aanwezigheid van kennisinstellingen en de contactpersonen vanuit het project. De reacties van de deelnemers waren positief. Een meerderheid was van plan een aanvraag in te dienen. De workshop in Duitsland, met de voetballen als communicatie-element, werd als zeer positief beoordeeld.
Binnen het project is een groot aantal potentiële clusters bij elkaar gebracht (35 stuks). Daarvan hebben uiteindelijk 11 een project binnen stap 4 of 5 doorlopen en afgerond. De resultaten van deze projecten, die allen binnen het thema van food en life sciences lagen, hebben de clusters een stap op weg geholpen met hun innovatie-idee. 6 haalbaarheidsstudies hebben een positieve resultaat gehad. Een studie heeft direct geleid tot een R&D-traject via een stap 5-project. Voor de andere studies zoeken de clusters nu andere wegen om de innovatie daadwerkelijk in de praktijk te realiseren. Verder zijn er nog 4 andere R&D-trajecten doorlopen (stap 5) waarvoor een MKB een bestaand haalbaar innovatieidee, verder heeft uitgewerkt, samen met een - mede door Inspire & Innovate te samengesteld – cluster van bedrijven.
Voorbeelden van successen zijn er genoeg. Het cluster Wisensys heeft bijvoorbeeld inmiddels al honderden draadloze RV-sensoren verkocht in de glastuinbouwsector. De resultaten van het STEX-project hebben niet alleen geleid tot de presentatie van op hennepvezel
gebaseerde kleding op een modeshow, maar ook tot het maken van concrete plannen om een stoomexplosiefabriek op te richten. Het CUP2MOVE- cluster heeft een prototype drinkbeker opgeleverd die lekvrij is. Het gepatenteerde en geteste concept is nu rijp om geproduceerd te worden. Het Detpackmeat cluster heeft een prototype machine ontwikkeld om vlees en plasticresten in de productstroom van broodafval te verwijderen. De bedrijven zijn nu in staat om aan de strengere EU-regelgeving van voedselveiligheid te voldoen, en zijn daarmee concurrerend in de markt. Dit is maar een kleine greep uit de concrete resultaten die het clustertraject heeft opgeleverd.
Alle clusters en de projecten die uitgevoerd zijn hebben een cross-border component, zowel gericht op samenwerking tussen MKB’s, maar ook tussen MKB’s en kennisinstellingen. Binnen GEWAS-NVGBP is bijvoorbeeld door een Nederlands bedrijf een nieuw gewasbeschermingsproduct ontwikkeld dat door een Duits bedrijf op inpassing in hun bodemverbeteringsproduct is onderzocht. Voor het cluster Wisensys hebben zowel WUR als FHO aanvullende expertise geleverd voor de economische en technische haalbaarheid van het product in de agro-markt.
De voorstellen van clusters werden vooraf gescreend door de Duitse en Nederlandse partner. De rol van de bi-nationale adviescommissie was daarbij tevens onmisbaar. Juist door de expertise van deze commissie konden de projecten nog verder verbeterd worden in de zin van grensoverschrijdende samenwerking.
8.9.4 Knelpunten clustertrajecten (stap 4 en 5)
Opmerkelijk is dat van de 29 clusterideeën die tijdens de start-up workshops zijn gegenereerd, er geen enkele uiteindelijk heeft geleid tot een afgerond clustertraject. Hieruit mogen we voorzichtig concluderen dat of de ideeën te ambitieus en/of te ver van de praktijk af stonden, of dat het clusteren uiteindelijk niet tot stand komt door het bij elkaar brengen van weliswaar gelijkgeïnteresseerde, maar willekeurig bij elkaar gezette, personen in een brainstormsessie. De aansluiting naar een follow-up ontstaat dan blijkbaar niet vanzelf, omdat er (nog) geen gemeenschappelijk idee en committment voor een innovatie is. Het succes van innovaties ligt dus meer in de “drive” en wilskracht van individuele bedrijven die willen innoveren. In een vervolgproject zal de intake voor clustertrajecten dus op een ander manier vormgegeven moeten worden, meer gericht op innovatie-ideeën vanuit het MKB zelf.