Een onderneming mag eigenlijk niet om preventie heen. Het is een wettelijke verplichting. In België bepaalt de Welzijnswet (wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk) dat elke werkgever de nodige
ZORG VOOR UW MEDEWERKERS DIE DE GRENS OVERGAAN VBO
maatregelen ter bevordering van het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk moet treffen. De wet is van toepassing op de arbeidsplaats in ruime zin. Het gaat om elke plaats waar arbeid wordt verricht, ongeacht of deze zich binnen of buiten een onderneming bevindt, of in binnen- of buitenland.
Deze ‘Welzijnswet’ is een kaderwet die de basis vormt voor het beheren en verbeteren van welzijn op het werk. Welzijn omvat alle factoren die verband houden met de omstandigheden waaronder arbeid wordt verricht, met inbegrip van veiligheid op het werk, bescherming van de gezondheid van werknemers, psychosociale aspecten van het werk waaronder stress, geweld en pesterijen, ergonomie, arbeidshygiëne, intern milieu en verfraaiing van de arbeidsplaatsen.
De wet en de uitvoeringsbesluiten bij de wet (o.a. de Codex welzijn op het werk) vullen het basisprincipe verder in. Elke werkgever moet een welzijnsbeleid voeren gesteund op algemene preventieprinci-pes (risico’s voorkomen, bij de bron uitschakelen of inperken, rekening houdend met de ontwikke-lingen van de techniek; voorkeur aan collectieve beschermingsmiddelen boven individuele; zorgen voor opleiding en informatie van de werknemers).
Dit beleid moet worden geïntegreerd in het volledige management van de onderneming. Het analyseren van risico’s en het daaruit distilleren van gepaste preventiemaatregelen vormen de basis van het beleid. De wetgeving geeft de nodige vrijheid om deze verplichtingen zelf in te vullen. Het is dan ook een kans voor een onderneming, eerder dan een verplichting, om een preventiebeleid uit te bouwen dat aansluit bij de eigen bedrijfscultuur.
Samengevat kan je zeggen dat een werkgever ertoe gehouden is volgende maatregelen te nemen (voor zover redelijkerwijs mogelijk is) om de veiligheid en gezondheid van zijn werknemers te verzekeren:
• maatregelen nemen op basis van een risicoanalyse met inachtname van de algemene preventieprincipes;
• zorgen voor veilige arbeidsmiddelen (indienststelling, onderhoud, inspectie);
• procedures voor noodsituaties;
• eerste hulp/zorgen;
• maatregelen bij dreigend en imminent gevaar;
• informatie, consultatie en participatie van werknemers;
• gepaste instructies en opleiding van werknemers;
• een beroep doen op competente interne of externe diensten of personen.
ZORGPLICHT VOOR BELGISCHE WERKGEVERS
ARBEIDSONGEVALLEN
De Belgische arbeidsongevallenwet van 1971 legt specifieke verantwoordelijkheden bij de werkgever.
De wetgeving omschrijft een arbeidsongeval als een plotselinge gebeurtenis die een werknemer tijdens en door het feit van de uitvoering van de arbeids-overeenkomst overkomt en een letsel veroorzaakt.
Ook een ongeval dat zich voordoet op de weg naar en van het werk wordt als arbeidsongeval aanzien.
Dat geldt ook voor ongevallen in het buitenland tijdens een werkopdracht! Ondernemers zijn verplicht om voor hun personeel een arbeidsongevallenverzeke-ring af te sluiten. Elk arbeidsongeval moet aangegeven worden bij de arbeidsongevallenverzekeraar. Op die manier kan het slachtoffer schadeloos gesteld worden.
Daarnaast is er ook de verplichting om ongevallen te registreren en te onderzoeken om op die manier gelijk-aardige ongevallen in de toekomst te voorkomen.
In geval van bijzondere werkomstandigheden zoals werken op hoogte, werken in besloten ruimten, asbestverwijdering, enz. geldt dat de werkgever specifieke preventiemaatregelen moet nemen.
Er bestaan ook specifieke regels ter preventie van zware ongevallen waarbij gevaarlijke stoffen betrokken zijn, de zogenaamde Seveso-wetgeving.
SPECIFIEKE
ZORGPLICHTWETGEVING
Verschillende landen – meer bepaald in West-Europa, de Verenigde Staten, Canada en Australië – hebben wetgeving uitgewerkt met betrekking tot de zorg-plicht van de werkgever. In andere landen bestaat dergelijke regelgeving niet. Globaal gezien is het weinig waarschijnlijk dat opkomende markten zoals China, India en Brazilië vandaag de tijd zullen nemen om stil te staan bij het thema ‘zorgplicht’.
In de meeste gevallen hebben die landen geen regel-geving over de zorgplicht van de werkgever opgesteld of afdwingbaar gemaakt. Bijgevolg kunnen werkge-vers actief in die landen niet op beide oren slapen.
3
AANSPRAKELIJKHEID
Expats of zakenreizigers van en naar verschillende landen zullen geneigd zijn te proberen geleden schade te verhalen krachtens de westerse wetgeving waar hun bedrijven onder vallen – zelfs wanneer de gastlanden geen wetgeving inzake zorgplicht hebben
uitgewerkt. Met de toenemende mondialisering worden werknemers steeds mobieler, met inbegrip van een omgekeerde migratiestroom van minder ontwikkelde naar meer ontwikkelde landen. Het gaat zowel om laaggeschoolde werknemers (portiers, onderhoudspersoneel, huispersoneel, matrozen, taxichauffeurs, enz.) als om hoogopgeleide ingeni-eurs. Terwijl de zorgplichtcultuur en -wetgeving in de thuislanden van die werknemers nog in de kinder-schoenen kan staan, worden werkgevers toch geacht het hoogste zorgplichtniveau van het thuis- of gastland toe te passen. Rechtbanken neigen ook naar een steeds hoger beschermingsniveau van werknemers.
4
PREVENTIE
Veilige en gezonde arbeidsomstandigheden zijn een essentieel element bij de productie van kwaliteitsgoe-deren en -diensten. Bij succesvol zakendoen hoort het nemen van berekende risico’s. Preventie is het meest rationele middel om zich tegen risico’s te beschermen.
Preventie maakt het mogelijk onzekerheden weg te werken of te beperken, maar geeft nooit een absolute garantie. Er zullen altijd incidenten en ongevallen zijn, maar door telkens de risico’s in te schatten en gepaste preventiemaatregelen te nemen, kunnen bedrijven hun continuïteit en productiviteit verbeteren, en dat geldt ook voor de situatie van medewerkers die reizen of tijdelijk in het buitenland verblijven.