4 Visie VROM-raad
4.3 Welke kwesties staan nog open?
De VROM-raad is van mening dat er in het hele debat tot nu toe een aantal zaken onderbelicht zijn gebleven.
• De rol van de regio. De meeste adviezen beperken zich tot de relatie tussen gemeenten en corporaties, terwijl in diverse regio’s corporaties in meerdere gemeenten actief zijn en de problemen op de woningmarkt verder reiken dan de gemeentegrenzen.
• Het vraagstuk van matching en prikkels om te investeren. De kwestie van hoe het maatschappelijk gebonden vermogen op de plek komt waar de opgaves liggen, krijgt in de adviezen weinig aandacht. In de onderliggende studie van de WRR wordt gesteld, dat eerst deze kwestie opgelost moet worden, alvorens een zuivere discussie gevoerd kan worden over de positie van corporaties.
• Er is overeenstemming dat de invloed van stakeholders op het functioneren van de corporaties groter zou moeten zijn; dat ze maatschappelijk beter verankerd zouden moeten zijn. Maar de invulling ligt nog open. Hierover vallen nog vele vragen te stellen, zoals: welke invloed zouden stakeholders op het corporatie-beleid moeten hebben; wie bepaalt welke stakeholders aan tafel zitten; enzovoort.
• In de adviezen is veel aandacht voor de professionalisering van het interne toezicht en sancties voor niet-willende corporaties. De professionalisering van gemeenten en een stok achter de deur voor niet-willende gemeenten blijven onderbelicht.
W oningcorporaties aan zet V oorbij of vooruit? 74
4.4 Conclusies
Er woedt een enerverend debat over de positie van woningcorporaties, dat ingebed is in het bredere debat over maatschappelijke dienstverlening en ondernemerschap. Er zijn zeven adviezen die het debat in woord en geschrift aanjagen.
Wat betreft de probleemanalyse kan de VROM-raad zich het meest herkennen in de gedegen analyse van de WRR (“Bewijzen van goede dienstverlening”). Ook het RIGO-rapport bevat waardevolle analyses van de sector. Het slechte imago en afnemende vertrouwen van de buitenwereld in de woningcorporaties van commissie Sas vindt de VROM-raad ook een belangrijke kwestie.
Als het gaat om oplossingen bevat de SER goede voorstellen voor een betere maat-schappelijke inbedding en horizontale verantwoording van corporaties. De VROM-raad vindt het echter jammer dat de SER voor het vraagstuk van matching het eerdere voorstel van de VROM-raad voor een vermogensafhankelijke heffing afwijst. Het rap-port van commissie De Boer geeft veel concrete adviezen, maar de onderbouwing is mager en het bevat enkele missers (contracteerplicht) en hiaten (legitimiteit, rol regio en rol stakeholders).
Commissie Sas doet verschillende concrete en goede voorstellen, waar de branche zo mee aan de slag kan. Voorstellen die kunnen helpen het vertrouwen in de corporaties te versterken.
Het advies van de WRR over de buurt legt een zware rol weg voor de woningcorpora-ties in achterstandsbuurten. De VROM-raad vraagt zich af of de woningcorporawoningcorpora-ties ook hoofdaannemer moeten en kunnen zijn wat betreft de sociale inrichting van deze buurten, of dat deze verantwoordelijkheid niet bij de gemeente hoort te liggen. Wel zijn er mogelijkheden om dit via contractering aan de corporaties uit te besteden.
Het debat overziend zijn er verschillende inhoudelijke zaken waarover consensus bestaat. Op tal van punten zijn de standpunten verdeeld of nog niet uitgekristaliseerd. Kwesties waarover verschillen van inzicht bestaan zijn de omvang van de sociale huur-sector en de doelgroep, taken en werkdomein, sturingsstrategie, toezicht en verantwoor-ding en de verhouverantwoor-ding tussen gemeenten en corporaties. Ook mist de VROM-raad in het debat de rol van de regio, het vraagstuk van matching en prikkels tot investeren, de invulling van de grotere betrokkenheid van stakeholders en de professionalisering van de gemeenten. Op deze zaken gaat de VROM-raad in haar advies dan ook verder in.
Bijlage 2
Literatuur
Adviezen
Aedes, Verenigingscommissie Overheid, corporatie, burger (commissie Sas) (2005) Corporaties lokaal verbinden, presteren en verbinding zoeken zonder vrijblijvendheid, Hilversum
Commissie De Boer (2005) Lokaal wat kan, centraal wat moet, in opdracht van Aedes vereniging van woningcorporaties en het ministerie van VROM
Commissie Zeggenschap en versterking positie huurders(-organisaties)
(commisie Leemhuis) (2005) Verbetering positie en zeggenschap huurders, in opdracht van het ministerie van VROM en de Woonbond
Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling (2002) Bevrijdende kaders, Sturen op verantwoordelijkheid, Den Haag, advies 24
RIGO Research en Advies BV (2005) Woningcorporaties: naar een duidelijke taak-afbakening en een heldere sturing, Amsterdam, rapportnummer 88.850
Sociaal Economische Raad (2005) Ondernemerschap voor de publieke zaak, Den Haag
VROM-raad (1999) Wonen, beleid en legitimiteit, Den Haag, advies 014
VROM-raad (2002) Haasten en onthaasten, Den Haag, advies 035
VROM-raad (2003) Omgaan met overmaat, Den Haag, advies 038
VROM-raad (2004) Op eigen kracht, Den Haag, advies 044
Wetenschappelijk Instituut voor het CDA (2005) Investeren in de samenleving, Den Haag, reeks kantelingen
Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (2004) Bewijzen van goede dienst-verlening, Den Haag
W oningcorporaties aan zet V oorbij of vooruit? 76
Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (2004) Maatschappelijke Dienstverlening, een onderzoek naar vijf sectoren (achtergrondstudie), Den Haag
Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (2005) Vertrouwen in de buurt, Den Haag
Wolfson, prof.dr. D.J. in opdracht van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (2005) Transactie als bestuurlijke vernieuwing, Den Haag
Kamerstukken
Tweede Kamer der Staten-Generaal (2005) Brief van de minister voor bestuurlijke vernieuwing en koninkrijksrelaties over kabinetsstandpunt op rapport ‘Bewijzen van goede dienstverlening’ van de WRR, Den Haag, vergaderjaar 2004-2005, 29 362, nr. 32
Tweede Kamer der Staten-Generaal (2005) Verslag algemeen overleg van 26 mei 2005, over onder meer toezicht op woningcorporaties, Den Haag, vergaderjaar 2004-2005, 29 453, nr. 16
Tweede Kamer der Staten-Generaal (2005) Brief van de minister van VROM over o.a. Vathorst/Amersfoort en het rapport ‘Baas in eigen huis’, Den Haag, vergaderjaar 2004-2005, 29 453, nr. 19
Tweede Kamer der Staten-Generaal (2005) Brief van de minister van VROM met infor-matie over voorlopig standpunt Europese Commissie over financiering woningcorporaties in Nederland (staatssteun en mededinging), Den Haag, vergaderjaar 2004-2005, 29 453, nr. 20
Tweede Kamer der Staten-Generaal (2005) Brief van de minister van VROM met beleids-visie inzake woningcorporatie, Den Haag, vergaderjaar 2004-2005, 29 846, nr. 7
Tweede Kamer der Staten-Generaal (2005) Verslag algemeen overleg op 29 juni 2005, Den Haag, vergaderjaar 2004-2005, 29 846, nr. 8
Tweede Kamer der Staten-Generaal (2005) Brief van de vaste commissie voor VROM over onderzoek naar BBSH, Den Haag, vergaderjaar 2004-2005, 29 846, nr. 2H
Tweede Kamer der Staten-Generaal (2005) Reactie op verzoeken van de vaste commissie VROM over de prestaties van woningcorporaties in 2003; aanbieding onderzoeksrapport, brief van de minister van VROM, Den Haag, vergaderjaar 2004-2005, 29 846, nr. 3
Tweede Kamer der Staten-Generaal (2005) Verslagen van de hoorzittingen over het BBSH van 14, 20 en 21 april 2005, Den Haag, vergaderjaar 2004-2005, 29 846, nr. 5
Artikelen en andere documenten
Brandsen, T. (2005) ‘Naming en shaming, dát werkt’ in: Aedes magazine, Hilversum, 8/2005
Brandsen, T. (2005) ‘Sas adviseert verplichte visitatie’ in: Aedes magazine, Hilversum, 13-14/2005
Bijsterveld, K. (2005) ‘De politiek maakt duidelijke keuzes’ in: Building Business, Amsterdam, 6/2005
Bijsterveld, K. (2005) ‘Rapport Commissie De Boer is over vijf jaar alweer aan herijking toe’ in: Building Business, Amsterdam, 6/2005
Centraal Fonds Volkshuisvesting (2004) Verslag financieel toezicht woningcorporaties 2003, Naarden
Centraal Planbureau (2002) Woningcorporaties: prikkels voor effectiviteit en efficiëntie, Den Haag
Conijn, J. (2005) ‘Woningcorporaties: van problemen naar oplossingen’ in: Tijdschrift voor de Volkshuisvesting, Den Haag, 4/2005
‘Dossier maatschappelijk ondernemen’ in: Aedes magazine (2005), Hilversum
Graaf, K. de (2005) ‘De helft kleiner?’ in: Building Business, Amsterdam, 6/2005
Graaf, K. de (2005) ‘Op naar de arena?’ in: Building Business, Amsterdam, 6/2005
Harms, E. (2005) ‘Nieuwe omgangsvormen tussen gemeente en corporaties in de maak’ in: Tijdschrift voor de Volkshuisvesting, Den Haag, 4/2005
W oningcorporaties aan zet V oorbij of vooruit? 78
Helderman, J.K.; Brandsen, T. (2005) ‘Sociaal kapitaal en sturend vermogen’ in: Tijdschrift voor de Volkshuisvesting, Den Haag, 2005/1
Helderman, J.K.; Brandsen, T. (2004) ‘De erfenis van beleid: de crisis en hervorming van het Nederlandse volkshuisvestingsbeleid’ in: Beleid en Maatschappij, blz. 74-85
IVBN (2005) Brief aan de minister van VROM over staatssteun aan corporaties, Voorburg
Jong, de R.; Kromwijk, M.; Schuyt, J. (2005) ‘How to make Dutch social housing Europe-consistent?’ in: Aedes magazine, Hilversum, 9-10/2005
Karré, P. (2005) ‘Caleidoscooporganisaties’ in: Bestuurskunde, jaargang 15, mei 2005, nr. 3
Kenniscentrum voor Ordeningsvraagstukken (2005) Wagend Presteren, naar een cultuur van ondernemerschap in semi-publieke sectoren, Den Haag, publicatienummer 05EP02
Laverman, W.; Vink H. (2005) Interview met Erik Staal in: Building Business, Amsterdam, 6/2005
Moolen, J. van der (2005) ‘Andermans problemen oplossen is kinderspel’ in: Tijdschrift voor de Volkshuisvesting, Den Haag, 4/2005
Nederlandse Woonbond (2005) Toekomst BBSH en woningcorporaties, brief aan de vaste commissie voor VROM, Amsterdam, kenmerk U05.484
Os, P. van (2005) ‘De gewenste investeringsambitie van de corporatiesector’, in: Tijdschrift voor de Volkshuisvesting, Den Haag, 2005/1
Priemus, H. (2005) ‘Europees beleid en Nederlandse volkshuisvesting’ in: Tijdschrift voor de Volkshuisvesting, Den Haag, 4/2005
Stichting Forum voor Stedelijke Vernieuwing (2004) Ondernemerschap in de corporatiesector, Verslag Smal Beraad, Rotterdam
Vereniging Nederlandse Gemeenten (2005) Toekomst van woningcorporaties, brief aan de vaste commissie voor VROM, Den Haag, kenmerk FEI/U200514969
Vulperhorst, L. (2004) Over lokaal ondernemerschap van woningcorporaties in de 21eeeuw, Utrecht
Vulperhorst, L. (2004) ‘Corporaties hebben nieuwe ideologie nodig’ in Building Business, november 2004
Congressen
Aedes; Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid; SEV (2005) Documentatie vervolgconferentie Volkshuisvesting 12 april 2005, Utrecht
Seminars op maat (2005) Documentatie seminar ‘Stand van zaken BBSH’ 15 juni 2005, Amstelveen
SEV (2005) Documentatie SEV-manifestatie ‘De nieuwe corporatie: een maatschappelijke onderneming’ 26 mei 2005, Rotterdam
W oningcorporaties aan zet V oorbij of vooruit? 80