Wegen van ontwikkeling

Deze exercitie om het levensverhaal aan het licht te brengen maakt volgens expliciet wat al impliciet bestond, ook al was de verteller zich hier niet van bewust. Ook wie zijn persoonlijke mythe niet vertelt, heeft er één. Maar het is McAdams’ overtuiging dat het de persoonlijke ontwikkeling ten goede komt wanneer iemand een bewust begrip heeft van zijn of haar zelf-definiërende persoonlijke mythe. Bovendien stelt hij dat het de eerste stap is in het veranderen van de persoonlijke mythe. (McAdams 1993, p.264)

McAdams geeft heel duidelijk aan dat het hem vanuit zijn werk als onderzoeker te doen is om het

identificeren van persoonlijke mythes, niet om ze te veranderen:

‘In my own work as a researcher, I seek to identify myths rather than change them. This book should help you to identify your myth and to see more clearly how you are living your myth. Identifying your myth is an extremely valuable enterprise in and of itself. You don’t need to change anything to be enriched and enlightened about yourself. But should you wish to change your myth, then identifying it is probably the necessary first step.’ (ibid., p.270)

Hierna beschrijft hij twee wegen om te werken aan verandering van je persoonlijke mythe. De eerste noemt hij ontwikkelingsgericht (‘developmental’) en de tweede personologisch (‘personological’).

De ontwikkelingsgerichte aanpak

De ontwikkelingsgerichte aanpak is geörienteerd op de toekomst. Een persoonlijke mythe zou zich moeten ontwikkelen in de richting van groei, vervulling, volwassenwording en vooruitgang. Wie het gevoel heeft dat zijn persoonlijke mythe stagneert of zelfs ‘achter raakt’ wat betreft deze ontwikkeling, heeft baat bij deze ontwikkelingsgerichte aanpak, meent McAdams. (McAdams 1993, p.270) Je kunt met behulp van het levensverhaalinterview bepalen waar je staat ten opzichte van het in zijn boek uitgewerkte ontwikkelingspad van de levensfasen en de criteria waaraan een goede mythe moet voldoen en met die inzichten ga je aan de slag met je persoonlijke mythe:

‘You need to concentrate your identity work on that aspect of your story whose time is ripe – maybe overripe – for exploration and growth, so that you can move ahead in life with meaning and purpose.’ (ibid., p.271)

1 _{Een korte uitwerking van de onderdelen van het levensverhaalinterview is te vinden in bijlage 1. Dit betreft een}

uitwerking die McAdams formuleerde in 2001 en deze wijkt op onderdelen iets af van de hierboven beschreven vragen bij een levensverhaalinterview.

Je kunt je richten op de aspecten van de persoonlijke mythe die in de verschillende levensfasen aan bod zijn geweest, bijvoorbeeld het ontwikkelen van een gevarieerde cast van imago’s. Of je neemt de zes ontwikkelingstrends als ingang. Ideaal gezien zou er bijvoorbeeld in de persoonlijke mythe een balans moeten bestaan tussen de criteria openheid en coherentie, maar in de verschillende fasen van het leven zijn ze van verschillend belang. De fase van de adolescentie en de begin twintigerjaren vraagt bijvoorbeeld om een houding van openheid naar alternatieve mogelijkheden in het leven. Het te vroeg afwijzen van opties kan problemen geven en tot een te nauw en te coherent levensverhaal leiden. In de eind twintiger- en begin dertigerjaren is het juist van belang te komen tot focus en commitment. Hier is het een gevaar wanneer iemand niet in staat is keuzes te maken, wat kan leiden tot een te open levensverhaal. In de midlife-periode komt er weer meer ruimte voor openheid wanneer onderontwikkelde imago’s eindelijk aan bod mogen komen. (ibid., p.271-272)

Ook tussen differentiatie en verzoening bestaat zo’n spanningsveld. In de vroege volwassenheid is het gepast om een aantal verschillende imago’s te ontwikkelen, ook wanneer die met elkaar conflicteren. Wanneer in latere jaren de vraag naar eenheid toeneemt, wordt het belangrijk om de conflicterende imago’s op een harmonieuze manier te laten samenwerken:

‘During your twenties and thirties, you may be focused on a number of different character lines in your personal myth. […] In other words, it may be fine and developmentally appropriate to focus on different imagoes and pursuits that are, in some fundamental way, inconsistent with each other. […] At mid-life, however, you may switch your attention in mythmaking from differentiation to reconcilliation. […] You may need to refashion the story in an way that brings the different characters together in some manner, or in a way that makes their oppositions even starker, so as to find unity and purpose in the dialectical contradictions of mid-life.’ (ibid., p.272)

Het criterium van generatieve integratie neemt met het klimmen der jaren toe in belang. Geloofwaardigheid is in alle levensfasen van belang. (ibid., p.273)

Deze algemene ontwikkelingen die volgens McAdams in een goede persoonlijke mythe waar te nemen zijn, kunnen een aangrijpingspunt geven voor het verbeteren van je persoonlijke mythe:

‘In sum, developmental change moves you forward in mythmaking as you construct, revise, and reconstruct your myth to make sense of new developmental issues and changing life circumstances. […] Every person follows a unique path. You need to determine what is “on time” with respect to your own developmental trajectory.’ (ibid., p.273)

Door te identificeren waar jij in jouw leven ervaart dat je persoonlijke mythe stagneert, ontstaat de mogelijkheid op dat punt verbetering na te streven.

De personologische aanpak

De personologische aanpak reikt veel verder dan de ontwikkelingsgerichte aanpak. McAdams vat onder deze aanpak de diepgaande en moeilijke transformatieprocessen van bijvoorbeeld psychotherapie. De oriëntatie van deze aanpak is het verleden:

‘The goal is not to move forward in development, but to go back and, in a sense, start over. The problem is not that your myth is stagnant. The problem is that your myth is no good. It doesn’t work. Perhaps it never worked. Or perhaps it doesn’t exist. There is no identity at all, no sense of self. In personological change, you face the awesome task of creating yourself anew. […] From the standpoint of my theory of personal myths, the psychanalytic exploration of the unconscious involves, among other things, the search for new narrative material.’ (McAdams 1993, p. 273- 274)

In deze zoektocht naar nieuw narratief materiaal kan de persoonlijke mythe, en daarmee de identiteit op een meer bevredigende wijze vormgegeven worden. Dit is geen makkelijk proces:

‘There is no burried identity, no hidden story waiting beneath the surface. We can never go back to the past to find the personal myth that has been waiting for us all along. The stories we live by are made, not found. But, with the assistance of a skilled therapist, we may be able to discover

more suitable tone, better imagery, and long-forgotten motivational themes in order to begin the arduous process of putting ourselves together again.’ (ibid., p.274)

Tot besluit

Zoals hierboven beschreven ziet McAdams crisisperioden in een mensenleven samenhangen met een gebrekkige persoonlijke mythe. Met name in de midlifeperiode kan zich dit uiten en dan is het herschrijven van de persoonlijke mythe tot een bevredigender verhaal van de identiteit wat gedaan moet worden. McAdams lijkt te zeggen dat dit herschrijven voor veel mensen een proces is dat ze binnen hun alledaagse leven kunnen doorlopen. Een eenvoudig zelfonderzoek om de persoonlijke mythe te identificeren kan voor hen genoeg aanknopingspunten bieden om nieuwe ontwikkelingen in gang te zetten en een beter passende persoonlijke mythe te construeren:

‘Many people are able to modify, adjust, and transform their identities to meet new developmental demands and changing life circumstances in the contexts of their everyday personal and interpersonal life.’ (McAdams 1993, p.274-275)

Met deze bemoedigende woorden besluit ik dit deel over de visie van McAdams op crisisperioden in een mensenleven.