Er zijn veel varianten van populatiebekostiging mogelijk, maar hoofdzakelijk komt het hier op neer; dat zorgaanbieders worden bekostigd op basis van kenmerken van een populatie (dit kan een geografische populatie zijn, zoals een wijk of een regio of een specifieke patiëntenpopulatie, zoals diabetespatiënten of ouderen, ongeacht de hoeveelheid zorg die zij daadwerkelijk afnemen.
Zorgaanbieders krijgen dan niet meer een vergoeding voor gemaakte kosten per individuele patiënt, maar ontvangen in plaats daarvan een bedrag per persoon per periode voor een afgebakend zorgpakket. De vergoeding is dan niet voor één instelling, maar een bedrag voor een populatie. Dit kan zorgaanbieders een sterke prikkel geven om:
• de zorg meer doelmatig te organiseren,
• samen te werken met andere zorgaanbieders en andere domeinen
• door middel van preventie en/of een andere manier van het verlenen van zorg te voorkomen dat mensen zwaardere zorg nodig hebben of afhankelijk worden van zorg.
Tegelijkertijd kan deze vorm van bekostiging leiden tot onderbehandeling en afwenteling tussen zorgaanbieders onderling. Om dit tegen te gaan moeten zorginkopers en zorgaanbieders beschikken over goede inzichten in de gezond-heid van hun populatie en de kwaliteit en de uitkomsten van de zorg en daar duidelijke afspraken over maken met zorgaanbieders. Ook voorkomt deze vorm van bekostigen opvuleffecten, aangezien de vergoeding van de zorgaanbieder direct is gelieerd aan het behaalde resultaat.1
1 Discussienota ‘Zorg voor de toekomst’
2 Bron: RIVM: Proeftuinen Toekomstbestendige Zorg | RIVM
3 CMS Hierarchical Condition Categories (CMS-HCC) payment model” binnen de USA van Mandal et al (2017).
Populatiebekostiging zou dus een mogelijke kansrijke strategie zijn om de groei van de zorguitgaven te remmen en de kwaliteit van zorg te verbeteren. Het is echter nooit een doel op zich, maar altijd een middel. En populatiebekostiging komt er niet vanzelf. Het is namelijk een complexe uitdaging om alle parameters zó te zetten het gewenste effect bereikt kan worden; de gezondheid van de bevolking en de kwaliteit van zorg te verbeteren, de groei in (zorg) uitgaven te beperken. (de triple aim-gedachte). Daarom is het de vraag in hoeverre popula-tiebekostiging structureel mogelijk gemaakt kan worden binnen het Nederlandse zorgstelsel. Desalniettemin zijn er in Nederland verschillende trajecten die reeds zijn afgerond of nog bezig zijn. Zo startte VWS in 2013 in negen regio’s een proeftuin (binnen de eerste lijn) die als doel hadden om regionaal de samenwer-king aan te gaan om de zorg te verbeteren. Door deze proeftuinen is er veel geleerd over populatiemanagement en populatiebekostiging.2 Ook lopen er momenteel verschillende initiatieven gericht op populatiemanagement. De huidige initiatieven kunnen een basis vormen om voor de doelgroep ouderen impactvolle trajecten te starten
Kwetsbare ouderen zijn als doelgroep interessant omdat er zij als doelgroep een grote zorgvraag kennen waardoor er een gedeeld belang is om positieve resultaten te boeken. Verschillende internationale onderzoeken naar populatie-bekostiging laten namelijk een positief beeld zien. Specifiek voor de doelgroep ouderen is het onderzoek naar de in Portland, Oregon gehouden experimenten populatiebekostiging voor Medicare-gerechtigden interessant. De evaluatie van het programma toonde aan het zorggebruik in de eerste lijn toenam door populatiebekostiging (over de hele keten), vergeleken met zorgaanbieders in het traditionele betaalmodel. Eveneens leidde populatiebekostiging tot minder SEH-bezoeken en ziekenhuisopnames. Netto bespaarde dit ongeveer 2 mln dollar per 1000 verzekerden. De mortaliteit was eveneens lager dan in de controlegroep.
3 Het is echter wel de vraag of bovenstaand voorbeeld een voorspellende waarde heeft over het mogelijke effect in Nederland, gezien de grote verschillen met het zorgstelsel in de VS.
>
Terug naar menu | Wie zorgt er voor mij? - Voldoende zorgverlenersOUDEREN
Wie zorgt er voor mij?
Waar woon ik?
VERVOLG OP DIALOOGNOTA
Dit fiche pleit voor het op korte termijn nader verkennen van het invoeren van populatiebekostiging, door te starten van grootschalige fieldlabs gericht op de doelgroep (kwetsbare) ouderen.
Doel
Het nader verkennen van het invoeren van populatiebekostiging rond de zorg voor ouderen.
Op korte termijn beginnen met het opzetten en monitoren van (grootschalige) fieldlabs/experimenten met populatiebekostiging om te verkennen of de kwaliteit en betaalbaarheid van zorg voor ouderen verbeterd kan worden. Dit kan binnen domeinen, over sectoren heen, en ook domeinoverstijgend (Zvw, Wmo, Wlz). Uitgaande van de behoefte van ouderen en daar het aanbod op af stemmen.
Relatie reis oudere
Populatiebekostiging kan bijdragen aan de samenwerking over domeinen heen en impactvol zijn voor zowel vitale als kwetsbare ouderen.
Tijdshorizon
Door de complexiteit van het onderwerp is het belangrijk dat de fieldlabs grondig worden voorbereid; er draagvlak is onder stakeholders; er overeenstemming is over uitgangspunten; technische en academische kennis aan boord is. De voorbereiding duurt minimaal een jaar, daarna zal het traject naar verwachting minimaal vijf jaar de kans gegeven moeten worden om successen te laten zien.
Belangrijk in de voorbereiding is het in gesprek gaan met regio’s; waarbij mogelijk opstartsubsidie verleent kan worden voor projectorganisatie en afspraken gemaakt worden over investeringen in preventief aanbod. Het RIVM en de NZA en het Zorginstituut kunnen ondersteunen bij het uitvoeren van de nulmeting en het formuleren van de indicatoren. Ook moet worden nagegaan of experimenteerartikelen in de betrokken stelselwetten al voldoende ruimte bieden voor het experiment.
Ingrijpendheid
De beoogde impact binnen de fieldlabs is groot; namelijk het verkennen van andere vorm van financiering van zorg en/of ondersteuning.
Aannames
Op basis van de ervaring van de bestuurders, beleidsmakers en zorgprofessionals van de proeftuinen zijn er acht leidende principes geformuleerd om vanuit een regionaal netwerk toe te werken naar een toekomstbestendig
gezondheidssysteem:
1. Creëer en behoud draagvlak tussen organisaties om gezamenlijk te werken aan een toekomstbestendig gezondheidssysteem;
2. Leer elkaar begrijpen en creëer onderling vertrouwen;
3. Definieer randvoorwaarden voor gezamenlijke verantwoording om zo risico’s en successen te delen
4. Zorg voor politiek draagvlak en beïnvloed de beleidscyclus;
5. Zorg ervoor dat de financiële prikkels in lijn zijn met de gezamenlijke doelen;
6. Waarborg een verbetercyclus door data- en kennisinfrastructuur op organisa-tie- en regioniveau te ontwikkelen;
7. Creëer inzicht in burgerperspectieven en maak ruimte voor burgerparticipatie;
8. Zet passende bestuurlijke representatie en leiderschap in om de beweging naar de gezamenlijke doelen te behouden en/of te versnellen.
Realisatie
Op een aantal plekken in Nederland wordt al geëxperimenteerd met populatiebekostiging.
Het kavelmodel is een voorbeeld van (door)ontwikkeling van regionale samen-werking waarbij gezondheid voorop staat. In het kavel model werken systeem-spelers (zorgverzekeraars, gemeente en zorgorganisaties) in een afgebakend gebied (een kavel) domein overstijgend samen om gezondheid van bewoners te verbeteren of te behouden. Hierbij betrekken zij de inwoners actief zodat er voldoende draagvlak en betrokkenheid is. Er worden passende contractafspraken gemaakt die nodig zijn om tot een goede organisatie te komen. Daarnaast wordt per kavel in beeld gebracht wat wel en niet werkt op gebied van gezondheidsin-terventies. Niet alleen ziekte wordt gemeten, maar ook de beleefde gezondheid over de hele levensloop. Hierdoor ontstaat er ook een overzicht in welke mogelijkheden burgers hebben en welke keuzes ze maken om gezond te worden en blijven, zowel binnen de zorg als het sociaal domein.
>
Terug naar menu | Wie zorgt er voor mij? - Voldoende zorgverlenersOUDEREN
NOODZAKELIJKE
HERZIENING OUDERZORG
BELEIDSOPTIES
Stelsel 3 Kernvragen
Wat kan ik zelf?
Overzicht Kernvragen
Wie zorgt er voor mij?
Waar woon ik?
VERVOLG OP DIALOOGNOTA
Bovenstaand voorbeeld en andere lopende experimenten zullen als voorbeeld dienen voor het ontwerpen van de fieldlabs populatiebekostiging ouderen.
Met betrokken partijen zal verkend worden hoe de experimenten eruit zullen zien.
Effecten op
• Gezondheid, kwaliteit en betaalbaarheid.
Overwegingen
In Zorg voor de Toekomst worden verschillende beleidsopties genoemd om bekostigen meer te richten op het bevorderen van gezondheid.
Populatiebekostiging is slechts één de opties die wordt genoemd. Andere die worden genoemd zijn: innovatieve contractvormen, bekostiging op basis van cliëntprofielen, contractering op basis van shared savings, aanvullende middelen voor gemeenten en een preventiefonds. Mogelijkheden kunnen afzonderlijk van elkaar worden ingevoerd, kunnen elkaar aanvullen, maar ook uitsluiten.