Wat is een dienstbetrekking?

Een arbeidsrelatie is een dienstbetrekking als er een gezagsverhouding bestaat tussen degene die het werk opdraagt (de werkgever) en de degen die het werk uitvoert (de werknemer).

Er is een gezagsverhouding als u het recht hebt om opdrachten en dwingende aanwijzingen te geven voor het werk dat moet worden gedaan, of voor bijvoorbeeld werktijden, productie-eisen of omgang met klanten. De werknemer moet zich aan uw opdrachten en aanwijzingen houden. U kunt het geven van opdrachten en aanwijzingen ook overlaten aan een ander, bijvoorbeeld aan degene bij wie de werknemer eigenlijk werkt (bijvoorbeeld als u uw werknemer uitzendt of detacheert).

Er kan ook sprake zijn van een gezagsverhouding als u nauwelijks opdrachten en aanwijzingen geeft. Bijvoorbeeld als het om eenvoudig werk gaat of als de werknemer specifieke vaardigheden heeft. Zelfs als u helemaal geen opdrachten en aanwijzingen geeft, kan er sprake zijn van een gezagsverhouding. Bijvoorbeeld als u toezicht houdt op de werk-zaamheden, het werk controleert of klachten over het werk behandelt.

Er is niet alleen sprake van een dienstbetrekking als iemand in vaste dienst is. Ook de omvang van het werk bepaalt niet of er een dienstbetrekking is. Er kan bijvoorbeeld sprake zijn van een dienstbetrekking bij:

- losse hulpkrachten en vakantiewerkers - huishoudelijke werkzaamheden - een ambtelijke aanstelling (benoeming) - vrijwilligerswerk

Hierna worden enkele veel voorkomende arbeidsrelaties besproken.

9 Belastingdienst/Caribisch Nederland | Handboek Loonheffingen 2022 | 1.1.1 Privaatrechtelijke dienstbetrekking

De privaatrechtelijke dienstbetrekking wordt ook wel aangeduid als de arbeidsovereenkomst. Dat is de (mondelinge of schriftelijke) overeenkomst waarbij de arbeider zich verbindt om in dienst van de werkgever tegen loon gedurende zekere tijd arbeid te verrichten. De privaatrechtelijke dienstbetrekking bestaat uit de volgende elementen:

- de werknemer heeft zich verplicht om enige tijd arbeid te verrichten;

- de werkgever is verplicht om de werknemer voor arbeid loon te betalen;

- tussen de werknemer en de werkgever bestaat een gezagsverhouding (voor het begrip gezagsverhouding zie para-graaf 1.1).

1.1.2 Publiekrechtelijke dienstbetrekking

Van een publiekrechtelijke dienstbetrekking is sprake wanneer iemand op grond van een publiekrechtelijke regeling wordt aangesteld of benoemd. Voorbeelden van publiekrechtelijke dienstbetrekkingen zijn de arbeidsverhouding van de ambtenaar en die van de gezaghebber. In een publiekrechtelijke dienstbetrekking bestaat een gezagsverhouding tussen degene die het werk opdraagt (het overheidsorgaan) en degene die het werk uitvoert (de ambtenaar). Overi-gens wordt de arbeidsverhouding van degene wiens functie op een benoeming berust ook aangemerkt als een fictieve dienstbetrekking (zie paragraaf 1.1.3).

1.1.3 Fictieve dienstbetrekking

Als een fictieve dienstbetrekking wordt aangemerkt de arbeidsverhouding van:

- de bestuurder van een op de BES eilanden gevestigd lichaam (zie ook paragraaf 1.1);

- de commissaris van een op de BES eilanden gevestigd lichaam (zie ook paragraaf 13.5);

- het kind van 14 jaar of ouder dat werkzaam is in de onderneming van zijn ouder (zie ook paragraaf 13.8);

- personen die niet anders dan op provisiebasis werken (zie ook paragraaf 13.9);

- de niet op de BES eilanden wonende artiest (zie ook paragraaf 13.2);

- de niet op de BES eilanden wonende beroepssporter (zie ook paragraaf 13.10);

- degene, wiens functie op een benoeming berust;

- de aannemer van werk en diens hulp (zie ook paragraaf 13.1);

- degene die arbeid verricht ten behoeve van een lichaam waarin hij een aanmerkelijk belang heeft (zie ook para-graaf 13.4).

1.1.4 Vroegere dienstbetrekking

Bij een vroegere dienstbetrekking is de dienstbetrekking beëindigd. De ex-werknemer heeft nog wel inkomsten uit die beëindigde (vroegere) dienstbetrekking. Bijvoorbeeld een pensioenuitkering. Het kan ook zijn dat iemand loon geniet uit een vroegere dienstbetrekking van een ander, bijvoorbeeld een weduwenpensioen. In dat geval wordt degene die het weduwenpensioen geniet aangemerkt als werknemer.

1.1.5 Geen dienstbetrekking voor een of meer van de loonheffingen

Sommige arbeidsrelaties zijn wel een dienstbetrekking voor de loonbelasting en de volksverzekeringen, maar niet voor bepaaldewerknemersverzekeringen en/of de zorgverzekering. In dat geval bent u in zoverre geen premies werkne-mersverzekeringen of premie zorgverzekering verschuldigd.

In het schema op de volgende pagina wordt voor alle hierboven genoemde echte en fictieve dienstbetrekkingen aan-gegeven of het ook dienstbetrekkingen zijn voor de werknemersverzekeringen en/of de zorgverzekering.

10 Belastingdienst/Caribisch Nederland | Handboek Loonheffingen 2022 |

Soort arbeidsrelatie

ZV? OV? CES?

Zorgver-zekering?

werknemer in een privaatrechtelijke dienstbetrekking ja ja ja ja

werknemer in een publiekrechtelijke dienstbetrekking ja ja nee ja

bestuurder van een op de BES gevestigd lichaam nee nee nee nee

commissaris van een op de BES gevestigd lichaam nee nee nee nee

kind dat werkzaam is in de onderneming van zijn of haar ouder ja ja nee nee

personen die uitsluitend op provisiebasis werken ja ja nee nee

niet op de BES wonende artiest ja ja nee nee

niet op de BES wonende beroepssporter ja ja nee nee

degene, wiens functie op een benoeming berust ja, tenzij 1 ja, tenzij 2 nee ja, tenzij 3

de aannemer van werk en diens hulp ja ja nee nee

1) degene die is benoemd of aangesteld aan de voor hem geldende rechtspositieregeling aanspraak op een uitkering bij ziekte kan ontlenen.

2) degene die is benoemd of aangesteld aan de voor hem geldende rechtspositieregeling aanspraak op een uitkering bij ongeval kan ontlenen.

3) sprake is van een publiekrechtelijke dienstbetrekking.

In paragraaf 5.3 is meer uitgebreid aangegeven welke werknemers niet verzekerd zijn voor de werknemersverzekerin-gen. In paragraaf 5.4 is aangegeven welke werknemers niet verzekerd zijn voor de zorgverzekering.

Meer informatie over enkele bijzondere arbeidsrelaties vindt u in hoofdstuk 13.

11 Belastingdienst/Caribisch Nederland | Handboek Loonheffingen 2022 |

2 Stap 2 Gegevens werknemer administreren

Bij een dienstbetrekking moet u van de werknemer de gegevens voor de loonheffing en werkgeverspremies ontvangen (zie paragraaf 2.1).